InZicht video niet beschikbaar

naar alle andere InZicht video's

Geschiedenis van de Hondsrugroute

Download de routebeschrijving 

De Hondsrug vormt de scheiding tussen het Drentse zandplateau en de Drents-Groningse venen. De hoge ligging maakte het gebied duizenden jaren geleden tot een veilige woonplaats voor prehistorische volkeren. Het is niet toevallig dat juist dit deel van Drenthe het land van de hunebedden

is. 

Midden op de Hondsrug ligt het oude esdorp Gieten op een kruising van belangrijke noord-zuid- en oost-westverbindingen. Eeuwenlang vonden reizigers op hun tocht over de heidevelden in de herbergen van Gieten een veilig onderdak voor de nacht. Even buiten het dorp, op de hooggelegen Hondsrugweg, heeft u een schitterend uitzicht op Gieten met de toren van de dorpskerk (1864) en molen De Hazewind (1833). Aan de andere kant kijkt u uit over de rechte lijnen van het Drents-Groningse veengebied. 

Gasselte heeft een prachtig witgepleisterd kerkje uit de 13e eeuw. Het is een van de oudste Drentse dorpskerkjes. Vlak voor u in het dorp links afslaat naar Drouwen, ziet u in de tuin van de pastorie drie witte beelden, die naar men zegt door de schippers van Gasselternijveen uit dankbaarheid aan het hoofddorp Gasselte zijn geschonken. Een fijn gebaar, ware het niet dat de beelden uit het park van een landgoed aan de Vecht waren meegenomen.

Op weg naar Borger over de eeuwenoude Hondsrugweg passeert u het Drouwenerzand, dat door zijn stuifzand in vroeger eeuwen een geducht obstakel voor de reizigers vormde. U vindt in het dorp expositieboerderij Versteend Leven: mineralen, fossielen, schelpen, sieraden (Alinghoek 7, Drouwen; open apr.-okt. dag. 10-17 uur). Over de oude hoofdweg – die schitterende vergezichten biedt in de richting van het Hunzedal – bereikt u het grote Hondsrugdorp Borger.

Aan het begin van Borger (linksaf) is het Hunebedcentrum. Hier ligt naast de parkeerplaats het grootste hunebed van Nederland, 22 m lang. In het informatiecentrum vindt u alle mogelijke informatie over het Trechterbekervolk dat hier zo’n vijfduizend jaar geleden de hunebedden bouwde (Hunebedstraat 27; open: ma.-vr. 10-17, za., zo. 11-17 uur). Terug op de hoofdweg ziet u voor de rotonde de protestantse kerk met een toren uit de 14e eeuw die op enorme veldkeien is gebouwd. Wie naar de kerk loopt, moet over een rooster dat in vroeger eeuwen de duivel ervan zou hebben weerhouden de geheiligde grond te betreden. Een bijkomend voordeel was dat ook de varkens en de schapen van het dorp het kerkhof niet op konden. 

Van Borger is het slechts een paar kilometer naar het kleine dorp Ees waar de grote Boswachterij Exloo begint met tal van wandelmogelijkheden . Exloo is op zijn mooist als aan het eind van de dag de grote schaapskudde van het Molenveld terugkeert naar de schaapskooi midden in het dorp, tegenover het gemeentehuis uit 2003 (ontwerp Alberts en Van Huut). 

Vlak voor Odoorn is in het Odoornerzand volop gelegenheid om te wandelen. In het dorp staat een bijzondere kerk. Vielen het schip en de toren in de loop van de tijd regelmatig ten prooi aan de vlammen, het koor van de kerk is sinds de 12e eeuw nagenoeg onveranderd gebleven. Het opmerkelijkst zijn de bewerkte blokken graniet waaruit het onderste deel van de muur is opgebouwd. 

Onderweg naar Valthe ziet u aan de linkerkant, midden in het bouwland, de grafheuvel het Eppiesbargie. Valthe is een zanddorp op de grens van het veen. Het begin van het dorp is het oudste deel met zijn Saksische boerderijen langs de keienweggetjes. Als u rechts afslaat naar Weerdinge, ligt meteen rechts het oude stationnetje van Valthe waarlangs vóór de Tweede Wereldoorlog nog een trein van Emmen naar Stadskanaal reed. Langs de grens van de Hondsrug en het veengebied bereikt u eerst het dorp Weerdinge en vervolgens, langs het Valtherbosch, het centrum van Emmen.

Wie na zo’n landelijke tocht even terug wil naar de ‘drukte van de stad’, zet de auto op een van de grote parkeerplaatsen langs de Hondsrugweg voor een bezoekje aan het winkelcentrum van Emmen. Voor het dierenpark Wildlands – in 2016 verplaatst van het dorpscentrum naar de es – moet u eigenlijk een hele dag uittrekken. 

Eenmaal op de weg naar Schoonoord en Rolde ligt na enkele honderden meters aan de rechterkant het grote dagrecreatieterrein Kibbelkoele. Aan het eind van het bos, aan de linkerkant van de weg, vindt u een van de bezienswaardigste Drentse hunebedden, De Papeloze Kerkwerd gerestaureerd. Een deel van het hunebed heeft men precies zo proberen te maken als het Trechterbekervolk hun grafmonument duizenden jaren geleden heeft  achtergelaten. De naam van het hunebed komt voort uit de tweede helft van de 16e eeuw toen protestantse geloofsuitingen waren verboden; men kwam bijeen zonder ‘paap’, de aanduiding van een katholiek (priester). 

De veenkolonie Schoonoord ontstond in de 19e eeuw toen het Oranjekanaal werd gegraven dat de Drentse Hoofdvaart met de venen in Zuidoost-Drenthe zou verbinden. In 1854 werd hier de eerste plaggenhut gebouwd. Op weg naar De Kiel bevindt u zich op het oude Ellertsveld. Honderd jaar geleden was dit een vrijwel boomloze heidevlakte met hier en daar een heuveltje en wat zandverstuivingen. Op de onvruchtbaarste delen plantte Staatsbosbeheer productiebos  Eenmaal van de weg naar Rolde af, gaat u bij Eeserveen linksaf naar Westdorp, langs het diepgelegen Kanaal Buinen-Schoonoord. Het kanaal werd eind jaren 1920 door werklozen gegraven om een verbinding tot stand te brengen tussen het Oranjekanaal en het Stadskanaal. Het werd echter nooit rendabel.

Na het oude sluisje bereikt u Westdorp met enkele mooie, oude Saksische boerderijen. Midden in esdorp Grolloo staat het C+B Museum, in 2011 ingericht in de boerderij waar Harry Muskee van 1965 tot 1971 woonde. Muskee was leadzanger van een van Nederlands beste bluesbands, Cuby + Blizzards (Voorstreek 4; open: zo. 11-17 uur, in de zomer meer dagen open). 

In de middeleeuwen was Rolde de hoofdplaats van het Rolderdingspel, het centrum van de zes dingspelen waarin de Olde Lantschap was verdeeld. Bij het naderen van Rolde zie je de kerktoren en de molenwieken boven de bomen uitsteken. Deze korenmolen (1863) staat op een echte molenberg.