Geschiedenis van Amerongen

Komen we in 1126 officieel de naam Amerongen tegen, volgens oude geschiedschrijvers moet het dorp als nederzetting al honderden jaren vóór 1126 bestaan hebben, indirecte aanwijzingen duiden al op een bestaan in de achtste eeuw. De ligging op de grens van heuvelrug en lage veengebieden leverde gunstige condities op voor landbouw.

De Amerongers leefden van het land. Er was een aanzienlijke schapenteelt. De kuddes werden op de heide van de Utrechtse Heuvelrug geweid. De schapenmest werd benut ten behoeve van de tabaksteelt. De teelt van tabak was vanaf de zeventiende eeuw tot in de twintigste eeuw de belangrijkste bron van inkomsten. Eind achttiende eeuw werd de heide teruggedrongen door herbebossing en nam houtvesterij een belangrijke plaats in.

Het dorp toonde ondanks de vele rampen telkens weer veerkracht, rond 1420 en in 1427 plunderden en verbrandden de Geldersen het dorp. De slag bij Amerongen in 1585. Tijdens de Franse bezetting van 1672 verbleef koning Lodewijk de XIV één nacht op kasteel Amerongen en in februari 1673 werd het kasteel door de Fransen in de as gelegd toen de eigenaar niet over de brug kwam met de brandschatting. Ook het dorp werd in brand gestoken. Toen de Republiek in 1795 met Frankrijk in oorlog kwam, werden Engelse, Hessische en Hannoverse troepen in Amerongen ingekwartierd. Ook tijdens de Franse tijd kreeg men te maken met diverse inkwartieringen en uiteindelijk werden er Kozakken ingekwartierd. De balans van deze militaire ‘bezoeken’ was dat Amerongen nadien behoorlijk verarmd was en dat verscheidene openbare gebouwen uitgewoond en geruïneerd waren.

Nauw verbonden met het dorp is de geschiedenis van het Kasteel Amerongen. Ten onrechte wordt wel eens gedacht, dat het dorp zijn ontstaan te danken heeft aan het Kasteel. Dat is niet zo. Het dorp Amerongen bestond al in 1126, terwijl het Kasteel Amerongen van latere datum is. In 1286 geeft Floris V graaf van Holland, aan de Borre's toestemming om een huis te timmeren, met daarbij 4 bunders grond, en een voorburg, nu bekend als de Laan of Margaretha Turnorlaan. Vanaf die tijd, dat het kasteel gebouwd werd, loopt de geschiedenis van het dorp en het kasteel parallel. Dan blijkt hoe groot de betekenis van het kasteel en haar bewoners voor het dorp geweest is.