InZicht video niet beschikbaar

naar alle andere InZicht video's

Geschiedenis van Weesp

De omgeving moet al lange tijd bewoond zijn geweest. Er zijn in Weesp resten gevonden van nederzettingen uit de zesde eeuw voor Christus. In de Aetsveldsche polder ten zuiden van Weesp werd door de Stichting voor Bodemkartering uit Wageningen een vindplaats ontdekt uit de Midden- en Late IJzertijd. Uit het onderzoek kwam de conclusie dat omstreeks 300-200 v.Chr de oevers aan de Vecht intensief werden bewoond. De eerste vermeldingen van Weesp stammen van omstreeks het jaar 1150 als Wispe of Wesopa.

Voor 1355 had Weesp al een aarden en houten omwalling. Op 20 mei 1355verleende Willem van Beieren, de graaf van Holland, stadsrechten aan Weesp. De stad lag namelijk strategisch aan de grens tussen het machtsgebied van de graven van Holland en de bisschop van Utrecht. De stad kreeg met de stadsrechten een eigen bestuur, eigen rechtspraak en ook werd het poorterrecht ingevoerd, dat noodzakelijk was voor de bewoners die een eigen beroep of bedrijf wensten uit te oefenen. Door het verlenen van deze stadsrechten en uitbreidingen daarop door Albrecht van Beieren en keizer Karel V, werd Weesp een welvarende stad. De stadsrechten maakten het ook mogelijk dat de stad zich beter kon verdedigen en vanaf 1517 werden er stenen stadsmuren gebouwd.

Na de Franse belegering in 1672 werd de verdediging van Weesp flink uitgebreid met vier bastions (oud-Nederlands vestingstelselstijl), waarvan twee op de Ossenmarkt, het door het graven van een gracht ontstane eiland in de Vecht. De vesting werd echter nooit voltooid. De overige vier bastions die in het ontwerpplan zaten werden niet gebouwd, waarschijnlijk door geldgebrek. Twee singels markeren de plaats waar deze bastions zouden komen. In september 1787 trokken diverse Pruisische divisies Nederland binnen. De veldtocht verliep voorspoedig en in de nacht van 22 op 23 september viel de Pruisische bevelhebber Von Kalkreuth Weesp aan. De aanval mislukte in de duisternis en de regen. De kanonnen ter ondersteuning van de Pruisische aanval konden door de modderige wegen niet worden aangevoerd, waar het geschut op de bastions van Weesp geen last van had. De kanonnen vuurden op de aanvallers en toen de sluizen werden geopend om het land onder water te zetten, trokken de Pruisen zich terug. De vesting met het Torenfort aan de Ossenmarkt en de in de omgeving liggende forten maakten deel uit van de Hollandse Waterlinie en later ook van de Stelling van Amsterdam. Ten oosten van Weesp ligt Fort Uitermeer, ten zuidoosten het Fort bij Hinderdam en ten noorden de vestingstad Muiden.

Nijverheid was altijd belangrijk voor Weesp: bierbrouwerijen, jeneverstokerijen en cacaoproductie speelden eeuwenlang een rol in de lokale economie. Vanwege het schone Vechtwater ontstond aan het einde van de middeleeuwen een enorme bierbrouwindustrie. In de topjaren produceerden de Weesper brouwers jaarlijks zo’n 20.000 vaten bier, oftewel tussen de 400.000 en 500.000 liter, waarvan overigens zo’n 10 procent door de inwoners van Weesp zelf wordt opgedronken. Toen boden de brouwerijen werk aan meer dan de helft van de circa 2400 inwoners die het stadje toen telde. Vrij snel daarna kwamen de jeneverstokerijen naar de stad. Het productieproces voor bier en jenever is vrijwel gelijk. Halverwege de 17de-eeuw telde de stad zo'n 60 kleine branderijen. Tot aan het einde van de 18de-eeuw was de Weesper jenever wereldberoemd. Naar verluidt nam de VOC alleen maar jenever uit Weesp mee aan boord. Na 1750 ging het bergafwaarts. Schiedam werd de concurrent. Ook de moutvoorziening van Amsterdam voor jenever, likeur en bier, die in de 17e en de eerste helft van de 18e eeuw nog voornamelijk uit Weesp kwam, was in 1771 al grotendeels in handen van Schiedam. Schiedam leverde dat jaar 90.000 liter moutwijn aan Amsterdam, tegen 26.000 uit Weesp. In 1772 werd nog wel besloten tot de bouw van het stadhuis, grotendeels betaald uit de opbrengst van accijns. Anker jenever of 'Anchor Gin' was rond 1800 het bekendste jenevermerk uit Weesp. Er zijn kruiken gevonden tot in de Caribische Zee. In 1885 ging de laatste grote jeneverstokerij dicht.