Fotoblog 1382

De Rolderkerk – ook wel Jacobuskerk – in het Drentse brinkdorp Rolde – is een rijksmonument en vervult met evenementen, kerkdiensten en concerten een brede publieke functie. De kerk kent een rijke geschiedenis en werd naast de eredienst in de Middeleeuwen ook gebruikt voor de rechtspraak in Drenthe, de Etstoel. De PKN Jacobuskerkgemeente is eigenaar van het kerkgebouw en de toren is eigendom van de gemeente Aa en Hunze. 

De Rolderkerk, met zijn opvallende toren die al van ver te zien is, diende niet alleen als een herkenningspunt voor reizigers in vroegere tijden, maar had ook een centrale rol in de geschiedenis van Rolde en Drenthe. Naast zijn functie als godsdienstig centrum vervulde de kerk een breed scala aan maatschappelijke taken. De kerk fungeerde als het geografische middelpunt voor een uitgestrekt gebied in het hart van Drenthe. Het was een plaats waar inwoners van Rolde en omliggende dorpen samenkwamen voor religieuze bijeenkomsten, zoals de zondagsdienst, doopceremonies en begrafenissen. Deze dorpen omvatten niet alleen Grolloo, Schoonloo en Balloo, maar ook Assen, Smilde en Witten, die historisch gezien verbonden waren met Rolde. De kerk had echter niet alleen een religieuze rol; het was ook een locatie voor rechtszaken en waarschijnlijk voor diverse andere bijeenkomsten, zoals vergaderingen en openbare veilingen. Met andere woorden, de Rolderkerk was een echt ‘multifunctioneel’ centrum.

Een belangrijk aspect van de geschiedenis van de kerk was de rol die het speelde in de rechtspraak. Het oude Drenthe was verdeeld in zes rechtsgebieden, dingspillen genaamd, waarbinnen relatief kleine vergrijpen behandeld werden. Voor de behandeling van grotere vergrijpen kwam men in Drenthe samen in een overkoepelende Etstoel, waarnaartoe 24 ‘gezworenen’ of ‘etten’ werden afgevaardigd, 4 uit elk dingspil. De voorzitter van de Etstoel was oorspronkelijk de bisschop of zijn vertegenwoordiger, later de ‘drost’. De Etstoel hield driemaal per jaar zitting: in Balloo op de maandag na ‘Beloken Pasen’, in Rolde op de dinsdag na Pinksteren en in Anloo op ‘Sint Magnus-dag’, wat overeenkomt met 19 augustus. Waar precies de zittingen in Balloo vóór 1399 plaatsvonden is onbekend. In Rolde was dat in de voormalige Romaanse kerk. Tijdens de bouw van de huidige (Gotische) kerk tussen 1399 en 1428 vonden de zittingen van de Etstoel van Balloo en Rolde elders in Rolde plaatst, vanaf 1428 vonden ze plaats in de huidige kerk. In 1688 werd de rechtbank verplaatst naar Assen. De centrale ligging van Rolde in Drenthe en de invloed van het Rolderdingspel droegen bij aan de belangrijke rol van Rolde in de regio.

De geschiedenis van de kerk kende perioden van verval, waaronder een restauratie in 1854 die niet succesvol was en resulteerde in het verwijderen van gewelven en de triomfboog, evenals het verlagen van het dak van de kerk. Er waren ook plannen om de kerk te slopen en te vervangen door nieuwbouw, maar deze werden gelukkig voorkomen. Pas na 1945 werd de behoefte aan restauratie weer dringend. Het duurde tot 1961 voordat de restauratie daadwerkelijk van start ging, voorafgegaan door een opgraving. De restauratie herstelde de kerk naar zijn oorspronkelijke hoogte en bracht het koorgewelf en de triomfboog terug, waardoor de Rolderkerk zijn oude glorie herwon.

Als je de Rolderkerk van buiten bekijkt, zie je een prachtig Gotisch gebouw met karakteristieke spitsbogen in vensters en nissen. De toren, van het zogenaamde Drentse type, torent hoog boven het landschap uit en draagt een bazuinengel. In de toren hangt een klok uit 1619. Wanneer je rond de kerk loopt, dan valt wellicht op dat er geen graven zichtbaar zijn. De begraafplaats werd op bevel van koning Willem I in het begin van de 19e eeuw verplaatst naar het oosten, net buiten de dorpskern.

Bij binnenkomst in de Rolderkerk valt onmiddellijk de sobere sfeer op en vervolgens de warme kleuren van de gebrandschilderde ramen. Tijdens de laatste restauratie is de kerk zoveel mogelijk teruggebracht naar de staat zoals die oorspronkelijk moet zijn geweest, hoewel er ooit veel decoraties waren, zoals muurschilderingen en beeldhouwwerk. Binnenin de kerk, waar schip en koor duidelijk van elkaar zijn gescheiden, staat de kansel tegen een indrukwekkende muur in de vorm van een boog, bekend als de 'triomfboog'. De naam draagt een symbolische betekenis, die herinnert aan de triomf van Christus over de dood.

Iedere week een mooie stad bekijken? Abonneer u op de Microtoerisme Nieuwsbrief!

Klik hier voor gratis abonnement Microtoerisme nieuwsbrief

Vul uw email adres in en bevestig met 'Subscribe'. U krijgt daarna op dat email adres eerst nog een mailtje dat u moet bevestigen. Pas dan is de inschrijving voltooid.