InZicht video niet beschikbaar

naar alle andere InZicht video's

Geschiedenis van De Rijp

De Rijp kende begin 17e eeuw een enorme bloei dankzij de haringvangst. Het dorp had zich in 1607 losgemaakt van het moederdorp Graft. Beide dorpen kregen een eigen bestuur en een raadhuis: Graft in 1613 en De Rijp in 1630. In 1650 werd (zelfs) een derde haven in De Rijp gegraven voor circa 75 haringbuizen. Grafter en Rijper reders zochten naar meer expansie en vonden die in de walvisvaart. Rond 1680 bestond de walvisvloot uit 19 Groenlandvaarders die echter niet tot De Rijp konden varen. Ze bleven bij Zaandam liggen en met kleinere schepen werden traan en walvisproducten naar De Rijp overgevaren.

In de 17e eeuw woedde er driemaal een grote brand in het dorp. De grootste was wel die van 1654 toen op 6 januari tweederde van het dorp werd verwoest. De drooglegging van de Beemster in 1612 en van de Schermer in 1633 betekende ook dat Graft en De Rijp geen directe doorgang meer hadden tot de Zuiderzee. Aanvankelijk was er door de welvaart genoeg geld om het dorp weer op te bouwen. In de 18e eeuw verminderde de welvaart geleidelijk: de walvissen waren zo goed als uitgeroeid en daarnaast speelden de Hollands-Engelse zeeoorlogen de walvisvaarders parten. Dit leidde uiteindelijk tot economische stilstand die het oude dorpsgezicht conserveerde. 

Leeghwater, de beroemdste bewoner geboren in De Rijp, was een groot voorstander van de droogmaking van o.a. de Beemster (1612). Hij was een veelzijdig mens: timmerman net als zijn vader, molenmaker, ingenieur, architect en ontwerper van windwatermolens. Hij ontwierp het Raadhuis met Waag in 1630: zijn initialen J.A.L.W.: Jan Adriaenszoon Leegh Water met het jaartal 1632 staan op de houten balansarm van de weegschaal. Helaas zult u in De Rijp tevergeefs naar het geboortehuis van deze beroemde inwoner zoeken: het staat er niet meer.

Jan Boon was de laatste koopman en reder van De Rijp; tevens laatste Nederlander die in een kerk mocht worden begraven (Grote Kerk). Jan Boon was steenrijk en overleed kinderloos. Hij liet bij testament zijn vermogen na aan De Rijp. De Stichting Jan Boon beheert het kapitaal en steunt lokale activiteiten. In museum Jan Boon (In 't Walhuis) treft u informatie over deze laatste reder van De Rijp. Tijdens de zomermaanden worden hier ook wisselende exposities gehouden. 

Jan Janszn. Weltevree (1595 - 1657)  was een Rijper zeeman die als eerste Europeaan werkzaam was aan het hof van de koning van Korea, nadat hij in 1626 als schepeling op de Koreaanse kust was aangeland om water in te nemen voor de bemanning van het jacht 'Ouwerkerck'. Hij werd gevangen genomen en zijn verhaal is door latere schipbreukelingen (w.o. Hendrick Hamel) van het fluitschip 'De Sperwer' opgetekend. Als herinnering aan Weltevree (in Korea 'Pak Yŏn Sang' genaamd) treft u naast de Grote Kerk in De Rijp een beeld gemaakt door Elly Baltus. Een kopie van dit beeld staat in Seoel (Zuid Korea).