gepubliceerd:  20-12-2021

Fotoblog 1160

het Tivoli complex weerspiegelt Utrechts verleden

historisch gebouwencomplex tussen Oudegracht en Springweg

Door de eeuwen heen kon je op deze plaats achtereenvolgens aantreffen het Regulierenklooster, het Weeshuis, het Vakbondshuis en een Pop podium. 

Het Regulierenklooster.
Tussen 1248 en 1267 werd tussen de Oudegracht en de Springweg het Regulierenklooster gesticht door de Zakbroeders. Zakbroeders was in de volksmond de naam voor een bedelorde die geïnspireerd was geraakt door Franciscus van Assisi, wiens regel ze volgden. In 1274 werd deze bedelorde opgeheven, waarna de Reguliere Kanunniken van St. Augustinus het klooster in 1292  overnamen.

Het Burgerweeshuis.
Na de Reformatie van 1580 toen het katholieke geloof min of meer werd verboden, werd het kloostercomplex door de monniken verlaten. Twee jaar later werd het betrokken door het Burgerweeshuis, dat tot dan te vinden was in het Sint-Elisabethgasthuis aan de Lange Elisabethstraat. In de loop van de jaren werden de gebouwen beter aangepast aan hun nieuwe functies. Daarbij was het van belang dat de meisjes en de jongens goed van elkaar gescheiden bleven. Zo kwamen de jongens via de ingang aan de Oudegracht binnen, terwijl de meisjes door de poort aan de Springweg naar het weeshuis gingen. De kerk werd als Weeskerk een onderdeel van het nieuwe complex.

Enkele kloostergebouwen aan de Springweg werden met geld uit de erfenis van Domproost Cornelis van Mierop in 1583 verbouwd tot de zogeheten Mieropskameren. Deze kamerwoningen waren bedoeld voor armen.

In 1719 ging het Burgerweeshuis een Bank van Lening exploiteren. Daarvoor kochten de regenten een oud graanpakhuis aan. Daar kreeg je in ruil voor een onderpand geld te leen. Mocht je het onderpand weer terug willen hebben, dan moest je het geleende bedrag inclusief rente weer terug betalen. Lukte dat niet, dan werd het onderpand aan iemand anders verkocht.

Vanaf 1796 werd het Gereformeerd Burgerweeshuis genoemd. De kloosterkerk was nog tot 1800 in gebruik en werd bekend als de Weeskerk. In 1839 kreeg het pand een nieuwe voorgevel. In 1925 waren er nog maar veertien weeskinderen, het weeshuis verhuisde daarom naar een kleiner pand aan de Nieuwegracht.

Het Vakbondshuis.
In 1925 kocht de Nederlandsche Vereeniging voor Spoor- en Tramwegpersoneel (kortweg N.V.) het complex waardoor het bekend werd als N.V.-huis. Op de plek van de kloosterkerk werd een toneelzaal gebouwd die in 1930 en 1931 werd gebruikt als bioscoop. In de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog werd het pand gevorderd om vluchtelingen en terugtrekkende soldaten uit Oost-Nederland op te vangen. Na de bevrijding trad Heintje Davids er op en was er een café-restaurant gevestigd.

Het Poppodium.
Eind jaren 70 stond het pand leeg en werd het meermaals gekraakt, onder andere in oktober 1979. Hevige relletjes op 29 mei 1981 leidden tot de definitieve vestiging van Tivoli (poppodium), dat een van de belangrijkste van Nederland werd. Een binnenplaats werd overdekt en geïntegreerd. In 2014 fuseerde het poppodium met Muziekcentrum Vredenburg en verhuisde naar TivoliVredenburg. In de periode 2014-2018 zat muziekbroedplaats Kytopia van Kyteman in het gebouw.

foto: microtoerisme.nl

14e eeuwse kloostervleugel

foto: duic.nl

Voormalig klooster en kerk als weeshuis.
J.H. Verheijen, 1817 (Het Utrechts Archief)

tekening: bouwgeschiedenisutrecht.nl

het Tivolicomplex

foto: CumulusNL op Wikimedia

Tivolicomplex aan de Oudegracht

foto: Google Streetview

Situatie Tivolicomplex tussen Springweg (voorgrond) en Oudegracht (achtergrond)

foto: Google Streetview

Springweg - Mieropskameren

foto: microtoerisme.nl

Vakbondsgebouw

foto: microtoerisme.nl

DOOR STOERE KRACHT NAAR HET LICHT GEBRACHT

Gedenksteen

Aangeboden aan de Ned. Ver. van Spoor en Tramwegpersoneel.
Door de gezamenlijke bouwvakarbeiders werkzaam aan het N.V. Huis

foto: microtoerisme.nl

Schoolgebouw

Iedere week een mooie stad bekijken? Abonneer u op de Microtoerisme Nieuwsbrief!

Vul uw email adres in en bevestig met 'Subscribe'. U krijgt daarna op dat email adres eerst nog een mailtje dat u moet bevestigen. Pas dan is de inschrijving voltooid.