Fotoblog 1129

De Martinikerk is oorspronkelijk de eerste parochiekerk in Groningen. Die eerste parochie omvatte niet alleen de stad, maar ook het omliggende gebied. Toen daar in de loop der tijd nieuwe parochies gesticht werden gold de Sint-Maartenskerk als moederkerk voor die nieuwe kerken. De kerk had een functie voor de gehele stedelijke gemeenschap. Meerdere gildes hadden in de kerk een eigen altaar. Naast het hoofdaltaar zijn er ten minste zestien andere altaren geweest.

Naast het hoofdaltaar was met name een altaar voor Johannes de Doper voor de kerk en voor de stad van groot belang. Vanaf circa 1220 werd bij dit altaar een belangrijk reliek van de heilige bewaard, namelijk een arm. Rond dat reliek werden jaarlijks plechtigheden gehouden, waarvoor een aflaat van veertig dagen werd toegekend. Met name die aflaat zorgde voor een constante toestroom van pelgrims naar Groningen. Na 1588 is het reliek verloren gegaan en tegenwoordig herinnert alleen de Sint Jansstraat nog aan deze devotie.

In 1559 reorganiseerden Filips II en paus Paulus IV de Kerk in de Nederlanden. Onderdeel daarvan was de opsplitsing van het oude bisdom Utrecht. Groningen werd zetel van een nieuw bisdom Groningen, dat bestond uit de stad, Drenthe en de Ommelanden. De Ommelanden behoorden tot die tijd tot het bisdom Munster. De Martinikerk werd daarbij aangewezen als kathedraal van het nieuwe bisdom.

Al in de vijftiende eeuw kende Groningen een invloedrijke groep humanistische critici van de Kerk. Deze groep bleef echter binnen de kerk. Hun voorbeeld bepaalde ook de stemming in de zestiende eeuw. De stad bleef lang katholiek, maar het stadsbestuur was bereid om de Broerkerk open te stellen voor de calvinisten. Met de reductie van Groningen in 1594 kwam er echter een einde aan dit tijdperk, het katholicisme werd afgeschaft en de bisschop moest vluchten.

De Martinikerk was nooit het toneel van een beeldenstorm. Op 24 juli 1594 werden de altaren heel ordelijk gesloopt en de heiligenbeelden werden verwijderd. De relieken van de Heilige Otger en de arm van Johannes de Doper zijn spoorloos verdwenen. Op zondag 27 juli 1594 leidde de Emdense predikant Menso Alting de eerste protestantse dienst in de Martinikerk. De tot het protestantisme overgegane priester Antonius Thomæ en de dominees J. Wermerius, A. Martinus en E.S. Ærarius werden voorgangers. Er kwam een kerkorde met een College van diakenen met zorg voor het armenbestuur en een kerkenraad van ouderlingen die op de tucht en de zuiverheid van de leer toezagen.

Tijdens de Franse tijd in Nederland werden de rijke bezittingen van de Martinikerk (de kerk bezat landerijen rondom Groningen) door de Gemeente Groningen overgenomen. De opbrengst werd bestemd voor vrome doeleinden. Ook de kerktoren werd in 1798 eigendom van de burgerlijke gemeente. De wandschilderingen werden met pleisterkalk bedekt. In de kerk mochten geen rouwborden worden geplaatst. Alleen in de gebrandschilderde ramen was plaats voor familiewapens en afbeeldingen. In het schip werd een grote preekstoel getimmerd. In de dooptuin rond de preekstoel stond een doopvont dat nu in de der Aa-kerk staat opgesteld.

De Martinikerk wordt veelzijdig gebruikt. Op werkdagen wordt de kerk verhuurd aan onder meer de Rijksuniversiteit Groningen voor tentamens en officiële gelegenheden. Ook vinden regelmatig grote concerten en tentoonstellingen plaats. De burgerlijke gemeente heeft het kerkgebouw erkend als een officiële trouwlocatie. Op zondagen en christelijke feestdagen vinden hier erediensten plaats. De Hervormde wijkgemeente Martinikerk ('s morgens vroeg en 's avonds vroeg) en het GSp - Studentenplatform voor Levensbeschouwing houden hier diensten.

In december 2011 maakte de Stichting Martinikerk, die de kerk beheert, bekend dat zij de onderhoudswerkzaamheden niet langer kan opbrengen en dat de conditie van de kerk door achterstallig onderhoud achteruitgaat. De verhuur aan allerlei kerkelijke en andere organisaties levert slechts 10% op van het benodigde bedrag van € 100.000 per jaar. In totaal is € 600.000 nodig. Omdat de overheidssubsidie in 2009 is gestopt, wil de stichting een beroep doen op de gemeente Groningen. Om niet uitsluitend daarvan afhankelijk te zijn, wil men ook particuliere geldschieters benaderen.

Omdat veel profaan gebruik gemaakt van de kerk, wil de beheersstichting het christelijke karakter van de kerk benadrukken. Daarom gaf zij in 2017 aan de jonge kunstschilder Egbert Modderman de opdracht om de zeven (tegenwoordig acht) werken van barmhartigheid te schilderen. De werken, van grote afmeting, krijgen een plaats in de koorgang. Modderman schilderde in 2015 al een hedendaags portret van Sint-Martinus, dat een plaats in de kerk kreeg. Het is voor het eerst sinds de Reformatie dat kerkelijk kunst weer een permanente plaats in kerk krijgt

Iedere week een mooie stad bekijken? Abonneer u op de Microtoerisme Nieuwsbrief!

Klik hier voor gratis abonnement Microtoerisme nieuwsbrief

Vul uw email adres in en bevestig met 'Subscribe'. U krijgt daarna op dat email adres eerst nog een mailtje dat u moet bevestigen. Pas dan is de inschrijving voltooid.