In 1874 trok Johan Arnold Schunck vanuit Kettenis bij Eupen naar Heerlen om daar een handweverij te beginnen. Het bedrijf floreerde en toen Arnold stierf in 1905, volgde zijn zoon Peter hem op.  Omstreeks 1930 was de zuidzijde van het Heerlense marktplein (wat nu de Bongerd is) een onooglijke hoek en de economische vooruitzichten waren een stuk  minder florissant geworden dan ze in de jaren twintig waren, toen in de mijnstreek de economie bruiste. Toch maakte Peter Schunck plannen voor nieuwbouw. Hij verkocht stoffen aan de toonbank. Dat gebeurde met een stalenboek terwijl de rollen met stof in het magazijn bleven. Nu wilde hij net zoals de kooplieden op de markt de rollen met stof als het ware op de toonbank uitstallen.

Architect Frits Peutz (1896-1974) kreeg in 1933 (dus midden in de grote economische crises!) van Peter Schunck de opdracht een ‘flink groot en hoog winkelhuis’ te realiseren, geïnspireerd op het grote Franse warenhuis Decré in Nantes. Het gebouw kreeg twee kelderverdiepingen, vier verdiepingen (voor de verkoop) en twee verdiepingen op het dak, waar de familie Schunck vroeger woonde. Het geheel steunt op een constructie van de voor Peutz karakteristieke paddenstoelkolommen en betonnen vloerplaten. Daaromheen staat de glasgevel die de vloerplaten een halve meter vrij laat. Dat was toen een bouwkundig unicum. Hierdoor ontstaat een optimale winst aan licht en ventilatie. Dat verklaart de naam 'Glaspaleis'.

Nadat de Limburgse mijnen tussen 1965 en 1975 waren gesloten, stortte ook de Heerlense economie in.  Midden jaren tachtig was Heerlen bankroet. Ook Schunck overleefde de recessie niet. Toen het modehuis het gebouw al verlaten had, is het gebouw in de jaren ’70 ingrijpend aangepakt om het te verbouwen tot kantoorgebouw. Het Glaspaleis is toen aan ‘de eisen van die tijd’ aangepast waardoor het warenhuis zijn transparantie verloor. Het glas in de gevel is destijds vervangen voor bruin rookglas. Jarenlang stond het gebouw te verpieteren.

Het scheelde weinig of het pand werd afgebroken. Maar in 1995 besloot de gemeente Heerlen het Glaspaleis te renoveren.  De architecten Jo Coenen en Wiel Arets hebben het glaspaleis in zijn oude staat hersteld en getransformeerd van ‘gestapelde markt voor stoffen’ tot ‘gestapelde cultuurmarkt’. In december 2003 is het officieel geopend. Sinds 1 januari 2009, na de fusie van de in het Glaspaleis samengebrachte instellingen, is de officiële naam SCHUNCK Glaspaleis. Het is nu een multidisciplinair cultureel instituut met een museum voor moderne en hedendaagse kunst, een centrum voor onderzoek en presentatie op het terrein van architectuur en stedenbouw, een muziek- en dansschool en een openbare bibliotheek, aangevuld met brasserie.

Het Glaspaleis verscheen in 1999 op een lijst van 1000 belangrijkste gebouwen van de 20e eeuw van de International Union of Architects. Mede dankzij deze internationale erkenning, kreeg het werk van architect Peutz, en in het bijzonder het Glaspaleis, meer aandacht van de Nederlandse achitectuurkritiek. In de 20e-eeuwse architectuurgeschiedenis van Nederland wordt het Glaspaleis nu in één adem genoemd met de belangrijkste monumenten van het nieuwe bouwen, zoals het Rietveld Schröderhuis, het Sanatorium Zonnestraal en de Van Nellefabriek.

Architect Jo Coenen over de renovatie:
“Gemakkelijk was de restauratie niet. Het was een voortdurende zoektocht om oplossingen te vinden die niet alleen recht doen aan het oorspronkelijke ontwerp maar ook nog eens voldoen aan de huidige voorschriften. We hebben bijvoorbeeld de hele wereld rondgebeld voor het diamantglas waarvan de originele ruiten waren gemaakt. Maar volgens de huidige veiligheidsregels mocht dat niet meer worden gebruikt. En zo stuitten we telkens op een nieuw probleem” (Trouw, 3 juli 2004).

Iedere week een mooie stad bekijken? Abonneer u op de Microtoerisme Nieuwsbrief!

Klik hier voor gratis abonnement Microtoerisme nieuwsbrief

Vul uw email adres in en bevestig met 'Subscribe'. U krijgt daarna op dat email adres eerst nog een mailtje dat u moet bevestigen. Pas dan is de inschrijving voltooid.