Geschiedenis van Franeker

In de Middeleeuwen leek Franeker zich eerst zelfs als hoofdstad van Friesland te ontwikkelen. De oorsprong voert helemaal terug tot 734, toen in de beginperiode van Karel de Grote een zogenoemd ‘castellum’ werd gebouwd in de noordelijke Westergo. Deze nederzetting werd Franeker genoemd, waarschijnlijk naar ‘Froonacker’, wat ‘land van de heer/koning’ betekent. Het gebied werd destijds nog omspoeld door de Middelzee en Marneslenk en daarom werd geëxperimenteerd met dijkaanleg. Zo raakte het land minder verzilt en ontstond economische voorspoed door landbouw.

De invloed van ruim twee eeuwen Universiteit van Franeker (1585-1811) is onmiskenbaar groot geweest op het karakter van de stad. De aanwezigheid van wetenschappers had een enorme uitstraling en trokken mensen van heinde en verre. Daardoor deden herbergiers, kooplieden en ambachtslieden goede zaken. Een academische studie was lang niet voor iedereen weggelegd, maar het vrije denken is zeker terug te vinden in de volksaard van de Franekers. 

Franeker werd tussen de elfde en zestiende eeuw het bestuurlijk centrum van noordelijk Westergo. Grootgrondbezitters bouwden in Franeker hun stinsen, waar ook ambachtslieden en handelaren zich vestigden. Begin veertiende eeuw werden de – nog steeds zichtbare – bolwerken gebouwd en al snel kreeg groeiende, levendige plaats haar stadsrechten. De komst van de universiteit liet Franeker nog verder opbloeien. In 1774 begon Eise Eisinga met de bouw van zijn Planetarium, tegenwoordig de grootste publiekstrekker van de stad. Hij werd buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Franeker, waarvan de academiedeuren helaas in 1811 op last van Napoleon werden gesloten. Toch is het stempel ‘universiteitsstad’ nog lang bepalend geweest, ook voor het hedendaagse karakter.

Natuurlijk herbergt de geschiedenis veel meer dan de Universiteit van Franeker en de bouw van het Planetarium. De tijdlijn licht een serie historische momenten uit, zoals de allereerste PC op het Sjûkelân (1853), nu nog steeds het grootste kaatsfestijn van het jaar. Maar het zijn de verhalen die een geschiedenis laten leven, kijk daarom op deze website wat er bij een bezoek aan Franeker allemaal valt te ontdekken en beleven.