Fotoblog 1112

Van harmonie naar universiteit.
Vereeniging of Sociëteit De Harmonie was een cultureel complex aan de Oude Kijk in 't Jatstraat in de stad Groningen. Tegenwoordig is het de benaming voor het universiteitscomplex dat op dezelfde plek werd gebouwd. De sociëteit bestaat nog steeds en behoort tot de oudste verenigingen van de provincie, opgericht in 1840. Sinds 1967 is ze gehuisvest in een eigen pand elders in de stad.

De oorspronkelijke Harmonie werd in 1856 gebouwd, de oudbouw van het huidige pand is het resultaat van een verbouwing in 1889-'90. De grote concertzaal - in de vorm van een fin de siècle "schoenendoos" - had een wereldberoemde akoestiek. Het complex had ook een leeszaal, een conversatiezaal en een biljartzaal, waar de fameuze Groninger Biljart Club was gevestigd.

Vanwege achterstallig onderhoud besloot de Groninger gemeenteraad in 1973 tot sloop van het complex, onder groot protest van de burgerij. De voorgevel is door de Voorburgse architect Jo Kruger gerestaureerd (façadisme) en is nu het front van het in 1980 in gebruik genomen gebouw van de faculteiten Letteren en Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen. 

Aletta Jacobs.
Dit is het enige Groninger monument dat aan een vrouw is gewijd, namelijk aan arts en activiste Aletta Jacobs. Beeldhouwster Theresia van der Pant heeft het robuuste voorkomen van Jacobs goed getroffen: het portret toont vastberadenheid. Het is een van haar late werken. Vingerafdrukken en sporen van boetseergereedschap in het afgietsel liet zij later in haar carrière meer toe. Ze maakte geen gebruik van modellen maar van zogenaamde ‘boevenfoto’s’, die de geportretteerde van voren en opzij tonen. Van der Pant bekeek deze kiekjes lange tijd, zonder noemenswaardige schetsen of voorstudies te maken. Vervolgens werkte ze vanuit het geheugen. Op een vergelijkbare manier bestudeerde ze voor haar beelden ook levende diermodellen. Aletta Jacobs was de eerste afgestudeerde vrouwelijke arts en de eerste promovenda van Nederland. In 1871 startte de in Hoogezand geboren dochter van een huisarts haar studie medicijnen aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar ze in 1879 promoveerde. Ze vestigde haar praktijk als arts in Amsterdam en deed daar jarenlang belangrijk werk op het gebied van de gezondheidszorg voor vrouwen en de geboortenbeperking. Daarnaast was Jacobs actief in de strijd voor het vrouwenkiesrecht en de wereldvrede.

kunstwerk Verus.
Het kunstenaarsduo Yland/Metz (Lilian van Opdorp/Jos Dijkstra) maakte een kunstwerk voor de onderdoorgang naar het Harmoniegebouw. Hier is onder meer een deel van de faculteit Rechtsgeleerdheid gevestigd, die centraal staat in het kunstwerk. De op vijftien panelen aangebrachte schildering verbeeldt de gespannen relatie tussen publiek- en privaatrecht. Immers, het publiekrecht dat de verhouding tussen overheid en burger regelt, staat tegenover het privaatrecht dat de betrekkingen tussen burgers onderling betreft. De vloer staat voor het privaatrecht. De werkelijke zuilen en muurvlakken gaan over in de illusionistische schildering aan het plafond. Tegen de achtergrond van de blauwe lucht die het publiekrecht symboliseert, liggen op balken koper- en goudkleurige tandwielen met inscripties. De tandwielen zijn gemaakt door een digitale bewerking van foto’s. Ze verwijzen naar de interactie en het conflict tussen beide rechtsvormen.

kunstqwerk 'Non scholae, sed vitae'.
Marthe Röling ontwierp voor op het plein bij het Harmoniecomplex een wimpel, een vorm die volgens de kunstenares ‘aan het ontstaan is, in beweging is, zichzelf verheft’. De wimpel draagt de woorden 'non scholae, sed vitae'. De spreuk vindt haar oorsprong bij de Romeinse wijsgeer Seneca die tot zijn spijt constateerde: ‘Non vitae, sed scholae discimus’: ‘wij leren niet voor het leven, maar voor de school’. Röling keerde het om: ‘niet voor de school, maar voor het leven’. Laatstgenoemde spreuk is ook te vinden boven de deuren van de Aula van het Academiegebouw. Het polyester beeld is deels handbeschilderd en deels marmerkleurig airbrush gespoten. Het ruim vijf meter hoge kunstwerk werd geplaatst op een drie meter hoge betonnen sokkel, om met deze hoogte ook de monumentaliteit van het Harmonieplein, de plek waar universiteit en stad samenkomen, te benadrukken. In 2001 bleek dat de wimpel, die ‘maximaal dun’ was gemaakt, als gevolg van de wind scheef was komen te staan. De kunstenares heeft toen de onderkant van de wimpel verstevigd.

De twaalf gouden uilen van Pallas Athena.
De twaalf gouden uilen in het timpaan van het Harmoniegebouw zijn een eerbetoon aan de Griekse godin Pallas Athena. Hier staat zij symbool voor de Faculteit der Letteren. Aan Pallas Athena werden namelijk de eigenschappen verstand, moed, schoonheid en trouw toegedicht. Zij werd dan ook vereerd als de godin van de wijsheid, van oorlog en vrede en van de schone kunsten. Om haar wijsheid te benadrukken wordt de godin vaak afgebeeld met een uil. De uilen zijn gegoten in polyurethaan en vervolgens met bladgoud bewerkt. Ze zijn wat betreft hun lijven identiek, maar hun ogen hebben ieder een andere kleur. Hiermee heeft Van Dijk de individuele wijsheid willen symboliseren. Met de zes linkszittende en de zes rechtszittende uilen verwijst de kunstenares tevens naar respectievelijk de Faculteit der Letteren en de Faculteit Rechtsgeleerdheid, die beide in het Harmoniegebouw gehuisvest zijn. Wia van Dijk zegt verder over dit werk: “Harmonie zou niet bestaan zonder disharmonie. De harmonieuze ordening wordt lichtelijk verstoord door een verwisseling van een linkszittende en een rechtszittende uil. De verstoring draagt de harmonie weer in zich doordat het de enige uilen zijn die dezelfde kleur groene ogen dragen.”

Iedere week een mooie stad bekijken? Abonneer u op de Microtoerisme Nieuwsbrief!

Klik hier voor gratis abonnement Microtoerisme nieuwsbrief

Vul uw email adres in en bevestig met 'Subscribe'. U krijgt daarna op dat email adres eerst nog een mailtje dat u moet bevestigen. Pas dan is de inschrijving voltooid.