InZicht video niet beschikbaar

naar alle andere InZicht video's

Geschiedenis van Broek in Waterland

Broek in Waterland wordt in de 2e helft van de 13e eeuw vermeld in een rekening van Floris van der Bochorst. Het werd gevestigd aan het water bij de verbinding tussen de Belmermeer, Broekermeer en de Noordmeer. In de 16e eeuw was het een bloeiende handelsplaats door graaninmport uit het Oostzeegebied, haringvisserij en walvisvaart. Broek in Waterland werd zwaar getroffen door de 80-jarige oorlog, op 27 augustus 1573 werd Broek door de Spanjaarden aangevallen, waarbij de inwoners werden mishandeld en het dorp in brand werd gestoken en geplunderd.

Na de slag op de Zuiderzee in oktober 1573 werd aan het einde van de 16e eeuw de Broeker handel hersteld. De Broeker handelaren belegden hun geld in land vee, en effecten en verfraaiden het dorp met de rijke huizen geconcentreerd rond het Havenrak. Het rak was ontstaan na de droogmaking van de Broekermeer begin 1600. Rond 1650 was Amsterdam een grote handelsstad geworden maar omdat de Broekers grote rijkdommen hadden vergaard verloor Broek in Waterland de welvaart niet.

Het geld bleef in het dorp doordat in de kleine gemeenschap werd getrouwd. De legendarische Neeltje Pater (1730-1789) liet naar schatting 7 miljoen gulden na. Neeltje was getrouwd met Cornelis Schoon. Hij maakte tekeningen en beschrijvingen van Broek rond het midden van de 18e eeuw. Ze woonden aan hel Roomeinde 29-35. In combinatie met de geometrische tuinen met bonte glaskralen, hekjes, schelpenpaadjes, fonteinen en beeldjes in allerlei vormen geschoren buxusstruiken moet Broek heel mooi zijn geweest. Zo waande een Engelse toerist zich in een bizarre uithoek van het wonderlijke keizerrijk China toen hij in 1785 in Broek was.

Er kwam een einde aan de Broeker welvaart in de Franse tijd doordat Broekers veel geld in Engelse effecten hadden belegd, maar door maatregelen van Napoleon verloren deze hun waarde. Het verarmde Broek moest na 1813 op zoek naar nieuwe middelen van bestaan en de voornaamste bron werd de melkveehouderij vooral voor Amsterdam. Deftige huizen werden omgebouwd tot winkel en soms werden ze door 2, 3 of 4 gezinnen bewoond, dit is soms nog steeds te zien aan woningen die een aantal huisnummers hebben. Deze arme tijd duurt tot diep in de 20e eeuw.

Veel huizen zijn door mensen van buiten voor weinig geld gekocht en na het aanwijzen van Broek tot beschermd dorpsgezicht na 1971 gerestaureerd. Door financiële steun van het rijk en belastingaftrek kwamen de dikwijls vervallen en opgesplitste woningen weer in het bezit van één eigenaar die deze woning dan opknapte. Zo werd Broek weer een prachtig dorp.