InZicht video niet beschikbaar

naar alle andere InZicht video's

Geschiedenis van Nieuwersluis.

In de oorlog tegen de Spanjaarden had Nieuwersluis een fort gekregen en in 1672 hield het fort stand tegen de oprukkende Franse legers. Vanaf 1673 maakte Nieuwersluis deel uit van de versterking van de Hollandse Waterlinie en in 1850 werd het fort onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Binnen het fort stonden ook boerderijen en Nieuwersluis kon daarom worden beschouwd als vestingdorp.

Op 1 mei 1817 werd Nieuwersluis onderdeel van de gemeente Loenen-Nieuwersluis. Twee jaar later, op 1 oktober 1819, voegden de gemeenten Loenen-Kronenburg en Loenen-Nieuwersluis zich samen tot één gemeente Loenen. Deze laatstgenoemde gemeente ging op 1 januari 2011 op in de nieuw gevormde gemeente Stichtse Vecht.

Van 1843 tot 1953 had Nieuwersluis een station, station Nieuwersluis-Loenen, waar tot 1913 alle treinen, ook internationale, stopten; de eigenaar van het landgoed Sterreschans had dit weten te bedingen bij de verkoop van zijn grond aan de spoorwegen. Sinds de aanleg van het Merwedekanaal, dat in 1892 in gebruik werd genomen (later verbreed en op dit stuk het Amsterdam-Rijnkanaal genoemd), lag dit station in feite alleen nog maar aan een paar weilanden. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd dit recht geheel afgekocht, en een paar jaar later werd het station gesloopt. 

Aan de overkant van de Vecht staat in Nieuwersluis de voormalige Pupillenschool uit 1877, opgericht onder beschermheerschap van koning Willem III. Boven de centrale voordeur staat de naam 'Pupillenschool' en boven de twee voordeuren van de hoekgebouwen staat de W van Willem. Maximaal 250 jongens vanaf 12 jaar kregen daar les in lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde en geschiedenis, zwemmen en schaatsen. Als ze 16 jaar werden gingen ze naar de krijgsdienst. Meestal hadden de ouders geen geld om zelf voor de opvoeding te betalen. Het begrip 'pupillen' was in Nederlands-Indië ontstaan, waar Nederlandse soldaten vaak kinderen kregen van inlandse vrouwen. Deze kinderen bleven in het kampement. In Gomnong richtte het 4de Bataljon in 1845 een Korps Pupillen op, de kosten werden gedragen door de officieren. Kinderen kregen vanaf 5-jarige leeftijd onderricht, zowel schools als militair. Langzamerhand werd dit experiment steeds geslaagder en ook in Nederland bekend, zodat dit de voorloper werd van de Pupillenschool in Nieuwersluis.

Later werd het een kazerne en werd het 'Militair Penitentiair Centrum Nieuwersluis' genoemd. Militairen die straf kregen, werden veroordeeld tot Nieuwersluis. De mannen moesten hardlopen naar Utrecht om daar te zwemmen, verder kregen ze zware trainingen met stormbanen etc. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werden ook talloze niet-erkende dienstweigeraars hier opgesloten. Met name de zaak rondom de dienstweigeraars Kees Vellekoop (1974/1975) en Adriaan Slooff (1977/1978) kreeg landelijke media-aandacht.

Er is ook nog een tweede gebouw, iets meer naar achteren gelegen, dat tegenwoordig gebruikt wordt als penitentiare inrichting voor vrouwen. Ook aan de Rijksstraatweg (tussen Amsterdam en Utrecht) staat een oude kazerne met daarbij een bunker.