Χάζαροι & Ρωμιοσύνη

Ο επικεφαλής λαός στο νομαδικό χαγανάτο της Χαζαρίας είναι μια ογουρική τουρκική φυλή.

Η προέλευση των Χαζαρων ανάγεται στην εκτεταμένη αυτοκρατορία της φατριάς Ασινας, γνωστή και ως «χαγανάτο των Ουρανίων Τούρκων», που σχηματίζεται γύρω στο 550 εντός των εθιμικών και εδαφικών πλαισίων που χαρακτηρίζουν και τ'άλλα πανίσχυρα, αν και ρευστά, νομαδικά κράτη της Ευρασίας.

Tο ανατολικό μισό του αρχικού χαγανάτου των Ουρανίων Τούρκων (= Γκιόκ Τουρουκλαρί, 582-745), θ'ακμάσει αναπτυσσόμενο παρασιτικά παράλληλα με τον «Δρόμο του Μεταξιού» μέχρι την καταστροφή του, κατόπιν εισβολής Ουιγούρων, ορμώμενων με άγριες διαθέσεις από τ'ανατολικά της λίμνης Βαϊκάλης το 745. Οι Ουιγούροι Τούρκοι ανήκουν στους κατακτητές που παραδόξως θα ξεχαστεί η ιδιαιτέρως αποτελεσματική τους δράση.

οι Ουιγούροι αφού έχουν επικρατήσει στην Ανατολική Αυτοκρατορία των Τούρκων,

επεκτεινόμενοι και προς Δυσμάς (745 - 840), αν και οι Χάζαροι παραμένουν ανεξάρτητοι.

Ύστερα από το 745, οι Ουιγούροι επικρατούν στην Ανατολική Αυτοκρατορία των Τούρκων, και επεκτείνονται μέχρι την Κασπία Θάλασσα (745 - 840). Ύστερα από την κατάλυση του κράτους τους από τους Κιργίζιους, γύρω στο 840, οι Ουιγούροι ανεβαίνουν στα υψίπεδα των Ιμαλαΐων, κατακτώντας ολόκληρη την λαμαϊστική θεοκρατία των Θιβετανών (840 - 860).

Άλλα παραδείγματα αφανών καταχτηταράδων στην Ασία, αποτελούν οι Θιβετανοί, που πρωτύτερα είχαν στήσει και αυτοί παρασιτική αυτοκρατορία, κατακτώντας την Βόρειο Ινδία (κοιλάδα π. Γάγγη και κόλπο της Βεγγάλης), αποσπώντας και τις δυτικές εσχατιές της Κινεζικής Αυτοκρατορίας (620 - 860). Άλλοι λαοί ακόμα, που αποδεικνύονται κατακτητές, είναι οι Κιργίζιοι, οι Καλμούκοι, οι Κουμάνοι και οι Μαντσού.

Το δυτικό μισό από το Τουρκικό χαγανάτο (582-659) έχει ήδη αποδειχτεί κατά τι πιο εφήμερο, με την δυτική εσχατιά του όμως να εξελίσσεται ανεξάρτητα, μεταλλασσόμενο τελικά ως το χαγανάτο των Χαζάρων (620~1223), λόγω και της επαφής των Χαζάρων με τις αυτοκρατορίες των Περσών και των Ρωμιών.

Η Χαζαρία, με την άρχουσα τάξη της, προσηλυτίζεται κατά τις αρχές του 8ου αι στον Ιουδαϊσμό από Εβραίους της Περσίας, ενδεχομένως από Ραδανίτες. Αρχικά εξιουδαΐζεται η κυβερνώσα δυναστεία της Χαζαρίας, ο οίκος Μπουλάν, που μαρτυρείται ως ιουδαϊκός ήδη από τους χρόνους του Κωνσταντίνου Ε' του Καβαλίνου, και όντως υπάρχει αλληλογραφία που το πιστοποιεί, π.χ με Σεφαραδίτες, από την άλλη άκρη της Ευρώπης, από το αμιράτο [από το 929 και μετά, χαλιφάτο] της Κόρδοβας/Κορδούης!

Και ναι, γενικά --αργά ή γρήγορα-- η θρησκεία του μονάρχη υιοθετείται και από τους υπηκόους, και τους ταπεινούς, και τους γλείφτες, τους μπογιάρους, αν κρίνουμε και από αντίστοιχους προσηλυτισμούς:

• σε Μοραβία (Χριστιανισμός, 863),

• σε Ουγγαρία (αρχικά ομόδοξος Χριστιανισμός, τελικά Ρωμαιοκαθολικός [945]-973 [1000]),

• σε Βουλγαρία του π.Βόλγα (Ισλάμ, 922), και

• σε Ρως (Ορθόδοξος Χριστιανισμός, [949] - 988).

Πάντως, αν και προσύλητος στον Ιουδαϊσμό, η αυτοκρατορία/χαγανάτο της Χαζαρίας θα παραμείνει πιστή σύμμαχος της Ρωμανίας για αιώνες (623~920). H πολύτιμη ρωμαιο-χαζαρική συνεργασία που ξεκινάει στις αρχές του 7ου αι για την αντιμετώπιση της αβαρο-περσικής συμμαχίας (626-628), εδραιώνεται με τον γάμο του Ρωμιού ιμπεράτορος Κωνσταντίνου Ε΄ (του αποκαλούμενου και «Καβαλίνου» ή «Κοπρώνυμου», από τους ορθόδοξους αντιπάλους του), με την Χαζάρα πριγκήπισσα, Ειρήνη (Τζιτζάκ ή Τσιτσέκ, ήτοι Άνθος ή Ανθή), ενώ κορυφώνεται την εποχή του Φρυγός αυτοκράτορος Θεοφίλου του Σκληρού (829-842), που στέλνει από την Άμυνα της Βασιλεύουσας, τον σπαθαροκανδιδάτο Πετρωνά Καματηρό, για να χτίσει εκ του μηδενός ρωμαιικό φρούριο, το Σαρκελ, για την προάσπιση του πυρήνα της επικράτειας των Χαζάρων, από την πλευρά της ασταθούς βορείου μεθορίου, που μαστίζεται από ατίθασους νομάδες, που ποτέ δεν ελέγχονταν πλήρως από το χαγανάτο, λαοί όπως π.χ οι Μαγυάροι, που οργανώνουν την θρυλική τους Λεβεντία, στην σημερινή μεσημβρινή Ρωσία, όπου συγχωνεύονται με τους Ονογούρους Βούλγαρους πιστότερους υπηκόους των Χαζάρων (αρχές του 9^ου αι), πριν συνεχίσουν την πορεία τους προς την Παννονία, μέσω της σημερινής Ουκρανίας, αλλά και οι Πατσινάκες/Πετσενέγοι Τούρκοι που παρενοχλούν αμφότερους τους Χαζάρους και τους Ούγγρους (= Ονογούροι + Μαγυάροι), καταλήγοντας στην σημερινή Ουκρανία (μέσα του 9^ου αι). Ύστερα από την ίδρυση του Σαρκελ, ο ικανός Πετρωνάς Καματηρός/Καματερός θα διατελέσει ο [πρώτος γνωστός] στρατηγός του θέματος της Χερσώνος, ίσως δε, ακόμα και λογοθέτης του γενικού (= αξίωμα αντίστοιχο του "υπουργός Οικονομίας & Οικονομικών" της υποτιθέμενα "Ισχυρής Ελλάδας")!

Οι τουρκόφωνοι Χάζαροι θα παραμείνουν αδιαμφισβήτητα πιστοί σύμμαχοι των Ρωμιών, μέχρι την εποχή του βασιλικού πεθερού, του Αρμενιου δρουγγαρίου του πλωίμου (= ναύαρχος) Ρωμανού Λακαπηνού (αρμενιστί: Ռոմանոս Ա Լակապենոս, θα κυριαρχήσει, δήθεν "συμβασιλεύοντας" με τον γαμπρό του, το διάστημα 919-944), επί του οποίου θα ψυχρανθούν οι σχέσεις των δύο κρατών, ειδικά ύστερα από την υποδοχή στην Χαζαρία Ρωμανιωτών Ιουδαίων προσφύγων, εκδιωκομένων από την Ρωμανία.

Λίγο αργότερα, οι Χάζαροι θα παρακμάσουν ραγδαία, για να σβήσουν τελικά άδοξα και αθόρυβα από τον χάρτη, υποχωρώντας προς την Καυκασία (965-67), όταν θα εκμηδενιστούν αβοήθητοι από τον τρομερό πολέμαρχο των Ρώσων, τον μέγα ηγεμόνα Σβιατοσλάβο (Свѧтославъ, Святослав, ελληνιστί αναφέρεται ως Σφενδοσθλάβος), τον ίδιο που θα προσαρτήσει την Βουλγαρία του Βόλγα (966), θα υποτάξει την τουρκική ορδή των Πετσενέγων (Πατσινάκες), θα κατακτήσει την ρωμαϊκή Βουλγαρία (967-70), ενώ στη συνέχεια θα διεκδικήσει με λύσσα και την κυριότητα της ευρωπαϊκής Ρωμανίας, το 970-71. Ακόμα και μετά από το 988, όταν η άρχουσα τάξη των Ρώσων εγχριστιανίζεται, οι Ρώσοι θα εξακολουθήσουν να επιτίθενται εναντίον της Ρωμανίας, με υπέρτατο στόχο, την κατάληψη του Μίκλαγκαρντ (Miklagård = Μεγάλη Πόλη, σκανδιναβιστί), ή Τσάργκραντ (=Βασιλεύουσα Πόλη, σλαβιστί). Η τελευταία ρωσική επίθεση υλοποιείται από τον μέγα ηγεμόνα Γιαροσλάβο τον Σοφό (Ярослав, σκανδιναυιστί: Γιάριζλεϊφρ, βαπτισμένος: Γεώργιος --> Γιώργης, Гюрьгi), το 1043, και είναι η τελευταία μονάχα επειδή, ύστερα από την εισβολή της κυμπτσάκ-τουρκικής φυλής των Κουμάνων, αποκόπτεται η πρόσβαση των Ρώσων στην Μαύρη Θάλασσα, με την εξαίρεση της ηγεμονίας του Τμουταρακαν ενός θύλακα που θα επιβιώσει γύρω από την ελληνόκτιστη πόλη Μάταρχα (μητρόπολη των Βοσπορανών Ελλήνων, η αρχ. Ερμώνασσα), μέχρι την έλευση των σαρωτικών ορδών των Μογγόλων το 1223.

Οι Κουμάνοι, που δεν γουστάρουν καθόλου τους Μογγόλους, θα μεταβάλουν τότε (το 1223) την φυλετική σύνθεση των Βαλκανίων, όταν θα καταφύγουν ως πρόσφυγες σε τρεις χώρες, οι οποίες αυτήν την εποχή τυγχάνουν να είναι συμμαχικές μεταξύ τους. Είναι η Ουγγαρία των Αρπάντ, η Βουλγαρία των Ασάν, και η Ρωμανία των Δουκών-Λασκάριων.

Ειδικά η συμμαχία της ουραλικής Ουγγαρίας με την ελληνική Ρωμανία, είναι ιδιαίτερα σταθερή, και μακροχρόνια, αφού θα διαρκέσει με μικρά διαλείμματα από το 1042 έως το 1453, με αποκορύφωμα κατά τα μέσα του 12^ου αι, όταν εξετάζονταν σοβαρά το ενδεχόμενο συγχώνευσης των δύο κρατών από τον Ρωμιο-Μαγυάρο αυτοκράτορα Μανουήλ Κομνηνό (1143-80). Εν τούτοις, η ρωμαιο-χαζαρική συμμαχία (623~920), αλλά και η ρωμαιο-πετσενεγική συμμαχία (~ 940-1050) αποδείχτηκαν κατά πολύ αποδοτικότερες για τους Ρωμιούς.

Η τελευταία μνεία των ελληνικών πηγών σε Χαζάρους, είναι η αναφορά των Ρωμιών χρονικογράφων, Γεωργίου Κεδρηνού και Ιωάννου Σκυλίτζη, για τον άρχοντα Γεώργιον Τζουλ ως «Χάζαρο», αν και μάλλον αυτός υπήρξε Βοσποριανός, ηγεμόνας του Βοσπόρου (το αρχ. Παντικαπαίον, το σημ. Κέρτς/Kerch), τον οποίο και νικούν από κοινού οι Ρωμιοί της Αυτοκρατορίας από την Χερσώνα, και οι Ρώς του Τμουταρακάν (Ρωσική Βοσπορανία με έδρα στα Ταμάταρχα), το 1016. Η ρωσική ηγεμονία κατακτάται από τους Μογγόλους [και τους Κιπτσάκ Τάταρους υποτακτικούς τους] το 1223, όπως και ολόκληρη η Κριμέα και τα βόρεια παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Ύστερα από μιαν σύντομη διεκδίκηση της πολιτείας των Ταματάρχων/Τμουταρακαν από τον βαcιλέα-αυτοκράτορα της Τραπεζούντας, Μανουήλ Μεγαλοκομνηνό (1238-63), που την εντάσσει στην Περατεία του μαζί με την χώρα των Χερσωνιτών, οι Γενοβέζοι την κατακτούν σταδιακώς (1275->1293), και αναβιώνουν γι'αυτήν την κατηργημένη πια ονομασία «Γαζαρία». Το αποικιακό αυτό κράτος της Υπεροχοτάτης Δημοκρατίας του Αγίου Γεωργίου, ήτοι της Γένουας/Γένοβας, θα διατηρηθεί έως την οθωμανική κατάκτηση της ευρύτερης περιοχής, το 1475. Και φυσικά, η γενοβέζικη «Γαζαρία» περιορίζεται στην πάλαι ποτέ Βοσπορανία/Βόσπορον (άρα και το κατοπινό κνυαζάτο/ηγεμονία του Τμουταρακαν), και δεν σχετίζεται άμεσα με την αρχική Χαζαρία, η οποία φυσικά και εκτείνονταν κατά πολύ βορειότερα.

Το τι συνέβη στα πλήθη των Ιουδαίων προσηλύτων ύστερα από την παρακμή και την πτώση της Χαζαρίας, μπορεί να διελευκανθεί, αρκεί να υπάρχει καλή θέληση και επιστημονική μεθοδολογία. Από τις διάφορες εικασίες που έχουν διατυπωθεί για το τι απογίναν οι Ιουδαίοι της Χαζαρίας, η πιο πιθανή διατείνεται ότι οι ποικίλες ομάδες Ιουδαίων χάθηκαν μέσω αφομοίωσής τους, εντός της λαοθάλασσας των Ορθοδόξων Χριστιανών Σλάβων, όπως υποδεικνύει π.χ η πάγια ιουδαϊκή απόκλιση ως ιδιαιτερότητα της Ορθοδοξίας στις Ρωσίες, από τους χρόνους του πρώτου τσάρου, του Ιβάν Γ', μέχρι τους χρόνους και του τελευταίου, του Νικολάου Β'!

Πριν εξαφανιστούν οι ογούροι Χάζαροι, μέσα στην ορθόδοξον σλαυική λαοθάλασσα του μεγάλου ρωσικού έθνους, φαίνεται πως αναμείχθηκαν δεόντως με τους ογούζους Ούζους & Πετσενέγους, με τους κυμτσάκ Κουμάνους, όσο και με τους ογούζ-μόγγολους Τάταρους. Αυτό είναι το αλταϊκό αμάλγαμα του 15^ου αι που διαβιεί στα πέριξ της Μαιώτιδας (η Βοσπορανία, η πάλαι ποτέ επικράτεια των Βοσπορανών), που ως «Γάζαροι» συναλλάσσονται και με τους Ρουσύνους (--> Ουκρανοί), και με τους Ρώσους, και με τους Ρωμιούς του Πόντου, και με τους Γενοβέζους.

Τέλος, λέγεται ότι οι περισσότεροι από τους Eβραίους της Kεντρικής & Aνατολικής Ευρώπης (οι αποκαλούμενοι και Aσκενάζοι, ήτοι "Σκύθες"), αλλά και αυτοί του Καυκάσου, κατάγονται από Ιουδαίους, ή από ποικίλης εθνικής προέλευσης εξιουδαϊσμένους, υπηκόους της πάλαι ποτέ Χαζαρίας.

Πάντως, επ'ουδενί δεν πρέπει να παραποιείται η ιστορική πραγματικότητα, χάριν ζοφερών δογμάτων, όπως η "εθνική αποκλειστικότητα" και η "φυλετική καθαρότητα".

ιστότοπος με ωραιότατους επεξηγηματικούς χάρτες

khazaria.com

πίσω στην αρχική σελίδα