6ος αι

το Αιγαίο και το Ιόνιο Πέλαγος

Μάλιστα με αφορμή, σφαγή Χριστιανών Αράβων από Εβραίους Άραβες στην σημερινή Υεμένη, που συνέβη με την αρωγή των Σασσανιδών, ο Αιθίοπας «βασιλεύς Αξωμιτών & Ομηριτών», Κάλεμπ, εισβάλλει στην Αραβική Χερσόνησο και ως πιστός σύμμαχος της Ρωμανίας, εξασφαλίζει την ειρήνη στην περιοχή, σπέρνοντας όμως πρώτα τον όλεθρο. Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι στρατιές πιστών του Ισλάμ, σε εκατό χρόνια από τώρα, θα φοβούνται ένα μόνο ενδεχόμενο, μήπως και ο βασιλεύς της Αιθιοπίας εξαπολύσει εκ νέου τα φοσσάτα του στην Αραβία.

Πάντως, βορειότερα απ'την Γε'εζ Αξώμη, παραμένουν και τα παλαιά ΝειλοΣουδανικά βασίλεια, Νοβατία ή Νοβατία με έδρα την Φαρας/Παχωρας, Μακουρία με έδρα την Ντόνγκολα, και την Αλοδία ή Αλουα ή Αλοα με έδρα την Σομπε.

Η σταδιακή ισχυροποίηση των Δήμων (λαϊκές οργανώσεις με φίλαθλα, αλλά και συνδικαλιστικά ενδιαφέροντα), στην πρωτεύουσα και σε άλλες πόλεις, συμπέφτει με την αντιστρόφως ανάλογη αποδυνάμωση της παλαιάς αριστοκρατίας. Περιστασιακή απόδοση φόρων σε εισβολείς από τον Βορρά (Ούννοι, Άβαροι κ.ά). Ο νεοπλουτισμός ανερχόμενων πολιτών φέρνει και νέα ήθη (π.χ. “ουννικός” ρυθμός ένδυσης και κόμμωσης, αλλά και “ινδικός” ρυθμός στην διακόσμηση). Μόλις τώρα βελτιώνεται και τελειοποιείται το Ρωμαϊκό Δίκαιο, που θ'αποτελέσει την βάση της Νομικής Επιστήμης στον σύγχρονο Δυτικό Κόσμο. Τα γεγονότα της εποχής καταγράφονται από διανοούμενους, όπως ο ευφυής Ιωάννης Λαυρέντιος από την λυδική Φιλαδέλφεια, και ο εξίσου ικανός, αν κι εμπαθής, Προκόπιος από την Καισάρεια Μαριτίμα ή Παλαιστίνα.

υπέροχο μωσαϊκό πάτωμα από έπαυλη στη Συρία, 510 μ.Χ

Το επιφανές αυτοκρατορικό ζεύγος της εποχής, ο Ιουστινιανός ([518] 527-65) με την Θεοδώρα (Κυπρία, πρώιν χορεύτρια στον Ιππόδρομο), χρηματοδοτούν τα φιλόδοξα προγράμματά τους καταληστεύοντας την παλαιά αριστοκρατία, αλλά και θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες, όπως οι Σαμαρείτες (ο αρχικός λαός του Μωυσέως), οι Ζωροαστριστές, οι Μανιχαϊστές, οι Αρειανοί και οι εθνικοί Έλληνες, αποξενώνοντας τους λαούς της Αυτοκρατορίας για την οιανδήποτε «Δόξα της Ρώμης». Σημειώνονται διωγμοί και λεηλασία περιουσιών όσων δεν είναι Καθολικοί (= Ορθόδοξοι) Χριστιανοί. Έτσι το δυναμικό ποίμνιο της Θεολογικής Σχολής της Αντιοχείας (Νεστοριανοί Χριστιανοί) θα μετατοπίσει το κέντρο βάρους του, ακόμα και πολύ πέραν των ορίων της Ρωμανίας, προς τα βάθη της Ασίας.

Επίσης, κηρύσσεται απαγόρευση της εδραιωμένης εδώ κι αιώνες “εθνικής” Παιδείας. Γύρω στο 529 μ.Χ, καταργούνται πανεπιστημιακές σχολές, σε πόλεις όπως η Αντιόχεια, η Γάζα, αλλά και η Αθήνα, η ονομαστή “φοιτητούπολη”, όπου κλείνουν τουλάχιστον τέσσερις σχολές:

i. Νέα Στοά,

ii. Κήπος των επικούρειων,

iii. Λύκειον των περιπατητικών (Αριστοτελικοί),

iv. Νεοπλατωνικοί, και πιθανώς

v. Νεοπυθαγόρειοι, αλλά και

vi. Ακαδημία (μια πιο αυθεντική Ακαδημία, με τις ιδέες των μέσων πλατωνικών, όπως αυτές ορίστηκαν από τον Αντίοχο τον Ασκαλώνιο, ενδεχομένως επιβίωσαν αυτόνομα, μέχρι το 529),

Διαχρονικώς, οι Εξουσίες του Κόσμου ορίζουν το νόημα και την χρήση εννοιών όπως η «Γνώση» και η «Επιστήμη», προκειμένου να κυριαρχούν στα πατροναρισμένα πλήθη.

Εν τω μεταξύ, απογοητευμένοι Ρωμιοί θεολόγοι και διανοητές συνωστίζονται υπό την αιγίδα των πανούργων Σασσανιδών, επανδρώνοντας την θεολογική Σχολή της Νισίβεως, αλλά και την κοσμική Σχολή της Βενδοσαβόρας.

η απεικόνιση της Θεοδώρας είναι από βιντεοπαιχνίδι του Sid Meier

Τουλάχιστον όμως, ο Ιουστινιανός (527-65) δεν τάσσεται υπέρ σαρωτικής ομογενοποίησης των δοξασιών της αυτοκρατορίας. Π.χ έχει μη-Χριστιανούς συνεργάτες όπως ο νομομαθής Τριβωνιανός, ενώ νυμφεύεται και την αιρετική και ταπεινής προέλευσης Θεοδώρα. Μάλιστα ο καθολικός Ιουστινιανός και η μονοφυσίτισσα Θεοδώρα θ'αρέσκονται στο να παίζουν το «κακός μπάτσος & καλός μπάτσος» για την χειραγώγηση των μαζών, και ειδικά για τον κατευνασμό της πανίσχυρης κοινότητας των Μονοφυσιτών. Μονοφυσίτες, προφανώς άνθρωποι της αυγούστας, ανεβαίνουν και στην ιεραρχία της αυτοκρατορίας, όπως π.χ ο Στρατήγιος Απίων, από την Οξύρρυγχο της Αιγύπτου.

Εν τούτοις, σημειώνονται αναρχία και οχλικές ταραχές σε διάφορες πόλεις, υποδαυλιζόμενες κυρίως από τους Δήμους, που τολμούν ν’αμφισβητήσουν την εξουσία του ιμπεράτορα, τον οποίο κι επιχειρούν ανεπιτυχώς και να παύσουν με ανοικτή εξέγερση, την Στάση του «Νίκα!», το 532. – Με την καταστολή της Στάσης επέρχονται:

i. εξουδετέρωση των Δήμων,

ii. αύξηση των εξουσιών του αυτοκράτορα, και

iii. περαιτέρω εξουθένωση της Συγκλήτου και της αριστοκρατίας.

Συνεργάτες στο άδικο και ανίερο κυβερνητικό του έργο, ο Ιουστινιανός έχει απάνθρωπα στελέχη όπως ο Ιωάννης Καππαδόκης ή Ασιακός, με ποικίλα καθήκοντα, όπως ύπαρχος των πραιτωρίων της Ανατολής / praefectvs praetorio Orientis (532-41), ύπατος και πατρίκιος. Οι ιστοριογράφοι της εποχής αναγνωρίζουν στον Καππαδόκη την ικανότητά του να βρίσκει λύσεις στα προβλήματα που προκύπτουν, αλλά επίσης δίνουν έμφαση στην κακία του, και την πλεονεξία του.

Τα αυτοκρατορικά ταμεία, ξέχειλα ήδη από την εποχή της οικονομικής πολιτικής του ιμπεράτορα Αναστασίου του Δικόρου, χρηματοδοτούν σειρά διπλωματικών δολοπλοκιών, και εκστρατείες που καταλήγουν σε μερική ανάκτηση της Δύσεως. Η Αυτοκρατορία αντεπιτίθεται λοιπόν, όμως το τίμημα αποδεικνύεται φοβερό, τόσο για την ιταλική ύπαιθρο, όσο και για την Ευημερία των απανταχού Ρωμαίων.

Αρχικά τις επιχειρήσεις στην Δύση τις αναλαμβάνει ο χαρισματικός (επίσης λατινόφωνος από την Θράκη) στρατηγός Βελισάριος, που θα κατακτήσει το κράτος των Βανδάλων σε Αφρική, Σαρδηνία και Κορσική (533), και το κράτος των Οστρογότθων σε Ιταλία, Σικελία και Ιλλυρικό (535-40).

Ανάμεσα στα λάφυρα που στέλνει ο Βελισάριος, από την Καρχηδόνα στην Κωνσταντινούπολη, είναι και η πολυθρύλητος Επτάφωτος Λυχνία του Δαυίδ [ή ανακατασκευή της από τους Μακκαβαίους]. Το κατεξοχήν κειμήλιο και σύμβολο του Ιουδαϊσμού, ιερό και για την Χριστιανοσύνη της εποχής, η Λυχνία αποτέλεσε λάφυρο που κόσμησε την πομπή θριάμβου του «Αντιχρίστου» αυτοκράτορος Τίτου το 70 μ.Χ. Η Λυχνία θα καταστεί εκ νέου λάφυρον πολέμου το 455, όταν οι Βάνδαλοι του Γιζερίχου, θα την αφαιρέσουν από τον Ναό της Ειρήνης, και θα την μεταφέρουν στην Καρχηδόνα, κατά την διάρκεια της παροιμιωδώς μεθοδικής λεηλασίας της Ρώμης. Η Λυχνία θα κοσμήσει εορτασμούς στην Κωνσταντινούπολη το 533, προς τιμήν του νικηφόρου Βελισαρίου. Ο ιστορικός Προκόπιος αναφέρει ότι στη συνέχεια, η Λυχνία θα σταλεί από την Κωνσταντινούπολη στην Αγία Πόλη Ιερουσαλήμ, όπου όμως μάλλον θα χαθεί οριστικά, με την άλωση της πόλης από τους μισαλλόδοξους Σασσανίδες, το 614.

απεικόνιση της Επταφώτου Λυχνίας,

κατά την διάρκεια του πομπής θριάμβου του Τίτου

αψίδα θριάμβου του Τίτου, Ρώμη

Έχοντας αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτημα στην Ιταλία, ο Βελισάριος αναγκάζει τον ρήγα των Οστρογότθων σε παραίτηση, αλλά και σε παράδοση της πρωτεύουσάς του, Ραβέννας (540), με αντάλλαγμα την καταβολή σύνταξης, επίσημα χορηγούμενης από τ'αυτοκρατορικά ταμεία.

Τότε ο θριαμβευτής Βελισάριος ανακαλείται στην Κ/πολη από τον καχύποπτο Ιουστινιανό. Ο εξαιρετικός Βελισάριος θα αδικηθεί σφοδρά από τον Ιουστινιανό και την Θεοδώρα, και ενώ θα ξαναδείξει την αξία του με εκστρατείες σε Ανατολή και Δύση, αναφέρεται ότι τελικά θα καταλήξει ταπεινωμένος από τον ιμπεράτορα, τυφλωθείς και ζητιάνος.

Η διοίκηση του αυτοκρατορικού στρατού που κατέχει τώρα την Ιταλία, διασπάται σε πέντε τμήματα, με διοικητές μετρίων ικανοτήτων, αν και βόρεια από τον π. Πάδο εξακολουθούν να δρουν ατίθασοι Γερμανοί πολέμαρχοι, οι οποίοι στα επόμενα δέκα χρόνια ξεχύνονται στην Ιταλική Χερσόνησο, επιδιώκοντας την αποκατάσταση του ρηγάτου των Οστρογότθων. Έτσι, περισσότερο από δυσπιστία για τους στρατηγούς του, το αυτοκρατορικό ζεύγος παραδόξως θα υπονομεύσει την προσπάθεια για την στερέωση της ρωμαϊκής εξουσίας στην Ιταλία των Οστρογότθων (544-49 & 552-54), αλλά και για την προσάρτηση της Ισπανίας των Βησιγότθων (552-54).

Εν τω μεταξύ, ο επίδοξος βασιλιάς των Οστρογότθων, Τωτίλας (541-52, επίσημα αποκαλείται Μπαντουίλας), καταφέρνει να προσεταιριστεί τους Ρωμαίους ιθαγενείς της Ιταλίας, προωθώντας εαυτόν ως εναλλακτική, και λιγότερο αλαζονική, επιλογή για ιμπεράτορα, και επιδιώκοντας ιλιγγιώδεις μειώσεις φόρων, την απάλειψη της δουλείας, και την σμίκρυνση και ανακατανομή των λατιφούντιων, αφού άλλωστε οι μεγάλοι γαιοκτήμονες τάσσονται με τον Ιουστινιανό.

Ο αυτοκρατορικός στρατός κινητοποιείται αποτελεσματικά για την πλήρη υποταγή των Οστρογότθων μόλις κατά το 551, και τότε όχι λόγω της ριζοσπαστικής πολιτικής του Τωτίλα, αλλά επειδή ο ικανός Οστρογότθος ηγεμόνας αναβιώνει αρχαία έθιμα που σχετίζονται με την αυτοκρατορική ιδιότητα, όπως είναι η προσφορά «άρτου και θεάματος» στον Ιππόδρομο της Ρώμης, το Circvs Maximvs. Το αυτοκρατορικό ζεύγος θ'αντιδράσει στέλνοντας αυτή την φορά στην Δύση άξιους στρατηγούς, αλλά ακίνδυνους ως προς το ενδεχόμενο στάσης, όπως ο Ιταλός υπερήλικας Λιβέριος, και ο Αρμένιος υπερήλικας, όπως και ευνούχος, Ναρσής, αν και πάλι με ανεπαρκείς πόρους για την ολοκληρωτική αποκατάσταση της αρχικής έκτασης της Ρωμανίας.

NGS

Ως παρενέργεια από την επεκτατική πολιτική της βασιλείας του Ιουστινιανού, σημειώνεται σοβαρή οικονομική κρίση, παρόλο που υφίσταται μιαν μάλλον ασυνήθιστη πολιτική σταθερότητα με τα αυτοκρατορικά ζεύγη i. Ιουστίνου Β΄ (565-78) και Σοφίας, ii. Τιβερίου Β' Κωνσταντίνου (578-82), και iii. Αναστασίας (Ινώ), και Μαυρικίου (582-602) και Κωνσταντίνας.

Η οικονομική ύφεση, αλλά και η συνεχιζόμενη πανούκλα, υπονομεύουν την ακεραιότητα της Ρωμανίας, που δέχεται πιέσεις σε όλα της τα σύνορα. Οι Λομβαρδοί (Λογγιβάρδοι) εισβάλουν στην Ιταλία το 568, οι Πέρσες επιτίθενται συνεχώς από το 578 κι εξής, οι Βησιγότθοι παρενοχλούν τις ισπανικές κτήσεις, ενώ οι Αβαροσλάβοι δραστηριοποιούνται στο Ιλλυρικό (Βαλκάνια) με συμβολικό αποκορύφωμα το 582, όταν οι Άβαροι εκπορθούν την παλαιά έδρα του Ιλλυρικού, το Σίρμιο, ενώ σλαβικές φυλές λεηλατούν την Αθήνα. Οι Άβαροι (σύντηξη των πρωτο- Μογγόλων Juan Juan, με Χιονίτες, αμάλγαμα γενισεανό-αλταϊκών ουννικών φυλών με ιρανικά έθνη), μαζί με Σλάβους υποτελείς και μαθητευόμενους του αλταϊκού έθνους των Αβάρων στα του πολέμου, διηθίζονται στην χερσόνησο του Ιλλυρικού – Οι Ρωμαίοι προβαίνουν σε αμυντικές αναδιαρθρώσεις και προσφυγικές ανακατατάξεις στην χερσόνησο.

Όμως στις συμφορές της Ρωμανίας προστίθενται και οι παρενοχλήσεις από Κατριγούρους, Ουτιγούρους (φυλές Ούννων, που θα ενωθούν και θα μετονομαστούν σε πρωτοΒούλγαρους) και από, συσχετιζόμενους με αυτούς, ανατολικούς Σλάβους, όπως είναι οι Πολυάνες (η κύρια συστατική φυλή των Ουκρανών), οι Ντρεβλιάνες (ζόρικη φυλή, που κατοικεί ακριβώς νότια από την κοιτίδα των Ντρεγκόβιτσων, και που θ’αργήσει να χάσει την ταυτότητά της), οι Δούλεβοι, οι Βολύνιοι, οι Μπούζανες (σχετιζόμενη με το "Βουδινοι"?), οι Άντες, οι Τίβερτσοι, οι Ουχλίχοι, οι Χρωβάτες ή Κροάτες, και άλλα έθνη, που επίσης θ’αποτελέσουν το υπόστρωμα πάνω στο οποίο θα κτιστεί αρκετά αργότερα το έθνος των Ουκρανών, από την σουηδική φυλή των Ρως.

570 μ.Χ

Πάντως, όπως και οι ιουδαιόθρησκοι Χάζαροι, έτσι και τούτοι οι πρώιμοι Βούλγαροι χρησιμοποιούνται από τηv ρωμαϊκή διπλωματία για την αντιμετώπιση πιο άμεσα εχθρικών λαών. Με τους Χάζαρους ως στρατηγικούς συμμάχους, όπως και με Βούλγαρους μισθοφόρους, καθίσταται ευκολότερη η ρωμαϊκή αναχαίτιση των Περσών, των Αβάρων, των Λομβαρδών, προσεχώς δε, και των Αράβων.

Ανάμεσα στα γεγονότα του σωτηρίου έτους 568, ο ιστορικός Μένανδρος ο Προτήκτωρ καταγράφει και την σύναψη νέας συμμαχίας ανάμεσα στην Αυτοκρατορία, και το νομαδικό χαγανάτο των Ουρανίων Τούρκων. Συγκεκριμένα για την συμμαχία επέμειναν και εργάστηκαν οι κάτοικοι της Σογδιανής, όντας από τα μέσα του αιώνος υπήκοοι του Σιζαβούλου ή Στέμβι (Dizabul ή Istämi, 553-575), αντιβασιλέως των Δυτικών Τούρκων, και συναυτοκράτορας του αδελφού του, Μουκαν (554-72), του χαγάνου των Γκιόκ Τιουρουκλαρί ( = Μπλε ή Ουράνιοι Τούρκοι). Έτσι ο αυτοκράτωρ Ιουστίνος Β' αποστέλλει ως πρέσβυ τον Ζήμαρχο, που με ξεναγό και μεσάζοντα τον πρόκριτο των Σόγδιων, Μανιαχ, καταφτάνει στην πρωτεύουσα των Δυτικών Τούρκων, πάνω στο Χρυσόν Όρος, κάπου εντός των Αλτάιων Ορέων, όπου γίνεται αποδεκτός με τιμές και λούσα, όπου και εκπονείται και η συμφωνία για τον σχηματισμό συνασπισμού εναντίον των Σασσανιδών Περσών.

Καταγράφεται και νέα πρεσβεία προς τους Τούρκους, το 575. Αυτήν την φορά, ο πρόξενος Βαλεντίνος επιστρέφει με εκατοεξαμελή διπλωματική αντιπροσωπεία του Τάρδου (575-603), γιου του Σιζαβούλου, ο οποίος και εργάζεται υπονομευτικώς για ν'αποσχιστεί από τον θείο του, Τασπαρ (572-81), γινόμενος και ο ίδιος χαγάνος, αν και μονάχα για το δυτικό μισό της αυτοκρατορίας τους (επισήμως από το 582 και μετά).

Λόγω της λομβαρδικής προέλασης (568), Ιταλοί πρόσφυγες από τις πόλεις της περιοχής που στην Αρχαιότητα αποτέλεσε την Βενετία χώρα, συσσωρεύονται στα ερημονήσια δυσπρόσιτης λιμνοθάλασσας, όπου θα ιδρύσουν ασφαλή καταυλισμό, την κατοπινή πόλη, με το αρχαϊκό όνομα «Βενετία/Βενέτσια». Η πόλη αυτή θ'αναβαθμιστεί όταν θα καταστεί έδρα αυτοκρατορικού τοποτηρητή, «τριβώνου», και αργότερα «δούκα» (στο τοπικό ιδίωμα «ντότζε», εξού και «δόγης»). Από απλό προπύργιο της αυτοκρατορικής άμυνας στην Αδριατική, η Βενετία θα γίνει αυτόνομη πολιτεία, όταν κατά την εποχή της Εικονομαχίας (8ος αι), ο δούκας θα σταματήσει να τοποθετείται από την Ρωμανία, εκλεγόμενος, πλέον, τοπικά.

Ύστερα από την φρίκη των προηγουμενων ετών, όταν οι Σλάβοι επιδράμουν επανειλημμένως εναντίον της αυτοκρατορίας (549-585), όπως καταγράφουν π.χ i. ο Προκόπιος, ii. ο Μένανδρος ο Προτέκτωρ, iii. ο Μιαφυσίτης Σύριος επίσκοπος Εφέσου Ιωάννης, και iv. ο επίσκοπος Ρώμης & πάπας Δύσεως, Γρηγόριος, σημειώνεται αλλαγή στην θεώρηση των Σλάβων ως βαρβάρων ικανών μόνο για καταστροφή ή/και για υπακοή στους Αβάρους. Συγκεκριμένα, ο στρατηγικότατος ιμπεράτωρ Μαυρίκιος υποτάσσει ή ειρηνεύει όσες από τις σλαβικές φυλές έχουν ήδη εγκατασταθεί στο Ιλλυρικόν (= Βαλκάνια), ενώ χρονικογράφοι της εποχής, όπως π.χ ο Θεοφύλακτος Σιμοκάττης, ο Θεοφάνης ο Ομολογητής, και ο ψευδο-Μαυρίκιος (ο συγγραφέας του Στρατηγικού), καταγράφουν τον θαυμασμό του αυτοκράτορα για το σλαυικό γένος. Με Σλαύους επανδρώνει την Ηράκλεια του Πόντου το 595, ενώ αρχίζει να επεξεργάζεται τρόπους προσεταιρισμού και των εντός της αβαρικής επικράτειας Σλάβων!

Το «Στρατηγικόν», δηλαδή το εγχειρίδιο πολέμου που φέρεται ότι έγραψε ο Μαυρίκιος, ενδεχομένως να γράφτηκε από κάποιον άλλον, π.χ από τον αδελφό του, τον Πέτρο, ή από τον Μένανδρο τον Προτέκτορα (= σωματοφύλακας/bodyguard). Όμως, σίγουρα αποτελεί το μοναδικό σύγγραμμα μέχρι τον 20ο αι, που περιλαμβάνει πραγματεία για τον βέλτιστο συνδυασμό όπλων.

Ο Μαυρίκιος γεννήθηκε στην Αραβησσό της Καππαδοκίας. Είναι γιος κάποιου Παύλου, και αδελφός ενός Πέτρου, μίας Θεοκτίστης και της Γορδίας, της συζύγου του στρατηγού Φιλιππικού. Το όνομα «Γορδία» υπονοεί φρυγική καταγωγή για τον οίκο. Άλλωστε οι ιθαγενείς της Καππαδοκίας μιλούσαν φρυγική λαλιά από τον 11ο-9ο αι π.Χ, όταν περίπου εκλείπουν από την περιοχή οι γλώσσες Χάττιλι, Νέσιλι (Χετταϊκά), και Λουβικά (Επιβιώνουν Νεολουβικές λαλιές, απλά πέραν από την φρυγική σφαίρα επιρροής: η λυδική, η καρική, η λυκιακή, η μιλυακή των Σολύμων, η πισιδική, η σιδητική/παμφυλιακή, η ισαυρική & λυκαονική, η «νεοχιττική» της Κιλικίας και της Βορείου Συρίας). Ο Μαυρίκιος αναδεικνύεται, υπηρετώντας για χρόνια ως νοτάριος για τον κόμητα των Εξκουβιτόρων, αλλά και μελλοντικό πεθερό του, Τιβέριο Κωνσταντίνο, τον οποίο και διαδέχεται ως επικεφαλής των Εξκουβιτόρων, όταν, με τις ευλογίες της αυγούστας Σοφίας, ο Τιβέριος (Β') ανακηρύσσεται καίσαρ (574), και κατόπιν ιμπεράτωρ (578).

Ο Μαυρίκιος ξεκινά αμέσως επιθετική διπλωματική πολιτική, ιμπεριαλιστική, π.χ ως προς τις σχέσεις της Ρωμανίας με την Περσία. Μάλιστα επεμβαίνει ενεργώς στην έριδα διαδοχής του περσικού θρόνου (589-91), στέλνοντας ρωμαϊκή στρατιά βαθιά εντός του εδάφους του αντιπάλου δέοντος, με επικεφαλής τους στρατηγούς Ιωάννη Μυστάκονα, και Ναρσή [Νεώτερο]. Ύστερα από την μάχη του Μπλάραθον, «βασιλεύς βασιλέων, μέγας βασιλεύς» των Περσών γίνεται ο δεινός Χοσρόης Β' (590-628), που προς το παρόν πάντως ορκίζεται αιώνια φιλία προς τον ευεργέτη του, Μαυρίκιο, ενώ αναγνωρίζει και την κυριαρχία της Ρωμανίας επί της επονομαζόμενης Περσαρμενίας.

Όμως στις ανατολικές επαρχίες (Συρία, Αίγυπτος) συνεχίζεται πάντα η δυσαρέσκεια των πολιτών, που ενώ εκτονώνεται μέσω θρησκευτικών εντάσεων, μάλλον οφείλεται σε κοινωνικές τριβές, εξαιτίας της παραδοσιακής αναλγησίας της κρατικής μηχανής στις περιοχές αυτές.

διοικητική διαίρεση της Ρωμανίας,

επί αυτοκράτορος Μαυρικίου

Σύμφωνα με διαθήκη που δημοσιοποίησε το 597, ο Μαυρίκιος σχεδίαζε να περιφρουρήσει περαίτερω την εδαφικώς αναστημένη Ρωμανία, εγκαθιδρύοντας ένα καθεστώς παρόμοιο με την Τετραρχία του Διοκλητιανού, με τον πρωτότοκό του γιο, Θεοδόσιο, να κυβερνά την Ανατολή με έδρα την Νέα Ρώμη (Κ/πολη), τον δευτερότοκο γιο, Τιβέριο, να κυβερνά την Δύση, δηλαδή τα νεοσύστατα εξαρχάτα της Ιταλίας (Ραβέννα) και της Αφρικής (Καρχηδών), με έδρα την Ρώμη. Δύο από τους μικρότερους αδελφούς πιθανόν να αναλάμβαναν πόστα ως διάδοχοι των συναυτοκρατόρων, στο Ιλλυρικό και την Αφρική, αντίστοιχα.