1294

Στα πλαίσια διαρκούς Ρωμιο – Βενετικής σύρραξης (1294-1302), ξεσπά o B' Bενετο-Γενουατικός Πόλεμος (1294-99). Οι Βενετοί ηττώνται από τους Γενοβέζους στην ναυμαχία του Λαϊάτσο (Ajazzo, La Giazza, Laiazzo, η αρχ. Αιγέα ή Αιγές, η σημ. Αγιάς), στον κόλπο της Σκανδρόνας (Αλεξανδρών ➡️ αλ Ισκανταρούν ➡️ Ισκεντερούν, ιταλιστί Αλεξανδρέτα). Επίσης ο Γενουέζος αμιράλιος Ομπερτίνο Ντόρια / Obertino Doria, καταλαμβάνει την πόλη των Χανίων.

Οπότε στο Ιόνιο Πέλαγος, ο παλατινός κόμης της Κεφαλονιάς, Ριχάρδος Ορσίνι, δράττεται της ευκαιρίας, και καταλαμβάνει την Αγία Μαύρα (νήσος Λευκάδα, υπό βενετσιάνικη κατοχή 1293-1294, υπό γενοβέζικη κατοχή 1292-1293, υπό κομνηνοδούκειον κυριαρχία 1204-1292). Ο αυτοαποκαλούμενος «ψηλότατος και κυριώτατος κόντης Ρεκιάρδος του παλατίου και αυθέντης Κεφαλληνίας, Υακίνθου και Ιθάκης», Ρικάρδος Ορσίνης επιστρέφει την νήσον-χερσόνησον στον σύμμαχό του, Νικηφόρο ΚομνηνοΔούκα, ο οποίος και θα του το αντεπιστρέψει το 1295, ως προίκα για τον γάμο της θυγατέρας του, Μαρίας Αγγελίνας ΚομνηνοΔούκαινας με τον διάδοχο του παλατινού κομιτάτου, Ιωάννη Ορσίνη.

Άλλωστε σε μιαν γενιά από τώρα, οι Ορσίνοι του Ιονίου Πελάγους θα διεκδικήσουν την κυριότητα ολόκληρου του δεσποτάτου της Ρωμανίας (Λευκή Βλαχία = Ήπειρος + Αιτωλία ή Μικροβλαχία = Αιτωλοακαρνανία & Ευρυτανία), από τον οίκο των Αγγέλων Κομνηνών Δουκών, αρχικά μέσω της μεθόδου της επιγαμίας, και στη συνέχεια μέσω της μεθόδου της δολοφονίας μετά πραξικοπήματος (βίος και πολιτεία των αδελφών Νικόλα & Ιωάννου Β' Ορσίνι).

Παρά την πολύχρονη κατοχή της νήσου από την Γαληνοτάτη Δημοκρατία, στην Κρήτη εξακολουθεί να επικρατεί μεγάλη αναταραχή.

Έχοντας σταδιακά αναδειχτεί ως ο επιφανέστερος εκ των Κρητών πολεμάρχων, ο μέγας άρχων Αλέξιος Καλλέργης έχει πια εξασφαλίσει την υποστήριξη μερίδας του Ορθοδόξου Κλήρου, πολλών αρχοντικών οικογενειών, αλλά και των παροίκων (= δουλοπάροικοι). Στην ουσία, βέβαια, ο Καλλέργης συνεχίζει το σύστημα ανταρτοπολέμου (guerilla warfare), με το οποίο οι Κρητικοί καταπονούν και εξαντλούν τις ενετικές δυνάμεις κατοχής, ανελλιπώς ήδη από την στιγμή της άφιξής τους στο νησί. Ακολουθώντας τις ίδιες τακτικές πολέμου, στις οποίες εντρύφησαν με επιτυχία εδώ και χρόνια όλοι οι Κρητικοί οπλαρχηγοί, ο Καλλέργης έχει πλέον καταστεί ντε φάκτο κύριος στην ενδοχώρα της Δυτικής Κρήτης (νομοί Ρεθύμνης & Χανίων). Πάντως, ενδιαφέρον για την Κρήτη επιδεικνύει και η Δημοκρατία της Γένοβας, αλλά και ο βαcιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων, Ανδρόνικος Β’ Παλαιολόγος. Αμφότερες δυνάμεις έρχονται φέτος σ'επαφή με ντόπιους ρέμπελους, για ν'αποκτήσουν εκ νέου ερείσματα στο πλούσιο νησί.

Ενώ λοιπόν η μεγαλόνησος Κρήτη παραμένει ανάστατη και ατίθαση, οι ιθαγενείς επαναστάτες, δυστυχώς, διαιρούνται στις εξής πολιτικές παρατάξεις, ήτοι κόμματα:

• Γενοβεζικοί / Γενουατικοί: υπέρ καθεστώτος αυτονομίας, αλλά υπό την αιγίδα της Υπέροχης Δημοκρατίας της Γένοβας, και δευτερευόντως υπέρ του Ρωμιού αυτοκράτορα

• Ρωμαϊκοί / Ρωμαίικοι: ενωτικοί, υπέρ της Ένωσης της Μεγαλονήσου με την ελληνική Ρωμανία

• Ρεπουμπλικανικοί / Αυτονομιστές: υπέρ της ανεξαρτητοποίησης της Κρήτης, στα πρότυπα ιταλικών δημοκρατιών (π.χ Πίζα και Ραγούσα) και λεβαντίνικων ρηγάτων (π.χ Κύπρος και Μικρή Αρμενία)

• Ισοπολίτες: ριζοσπάστες, υπέρ δίκαιης δημοκρατικής διακυβέρνησης, αν και φιλικά διακείμενοι ως προς την αυτοκρατορία της Ρωμανίας

• Επιφυλακτικοί / Καλλεργικοί: "σοβαροί και υπεύθυνοι", ναι μεν υπέρ καθεστώτος αυτονομίας, άρα κατά βάθος ..συνεργάτες των κατακτητών, Βενετσιάνων!

Αντί να εκμεταλλευτεί την έξωθεν αρωγή για ν'αποτινάξει τον βενετσιάνικο ζυγό, ο αρχομανής Καλλέργης επωφελείται υστερόβουλα από την συγκυρία, για ν'αναπτύξει ηγεμονική ατζέντα. Αποφασίζει ότι απλά ήρθε η στιγμή για ν'αποσπάσει από τους Βενετούς επίσημες παραχωρήσεις, πρωτίστως για τον εαυτό του και τον οίκο του, και δευτερευόντως για την πατρίδα. Δηλαδή, ως άλλος Αλκιβιάδης, απαιτεί από φέτος και στο εξής, την ικανοποίηση των προσωπικών του επιθυμιών.

Ο εγκάρδιος εναγκαλισμός της Αγίας Έδρας με τον οίκο ντ’Ανζού κορυφώνεται φέτος, με τον πάπα Κελεστίνο Ε΄ να έχει αφήσει την Αγία Έδρα, και να κατοικοεδρεύει στην ανδεγαυική έδρα, τη Νάπολη. Έχει γίνει κάτι σαν μαριονέτα στην αυλή του Ανδεγαυού ρήγα της Σικελίας, Σαρλ Β΄ ντ'Ανζού (Κάρολος Β' Ανδεγαυικός), με τον οποίο συμμερίζεται την αναγκαιότητα της ανάκτησης της Σικελίας, που βρίσκεται υπό την κατοχή της άνομης Αραγώνος.

Βέβαια το κατεστημένο στη Ρώμη δεν διακατέχεται από την ίδια θέρμη. Ο επιφανής νομικός Βενέδικτος Γαετάνο επιβάλλει την παραίτηση του πάπα Κελεστίνου Ε', και γίνεται ο ίδιος πάπας, ως Βονιφάτιος Η΄ (1294-1303). Στη συνέχεια, επιχειρεί να εδραιώσει την απόλυτη πολιτική εξουσία της Αγίας Έδρας επί του Χριστιανικού Κόσμου. Ξεκινάει δυναμικά, παραδίδοντας μαζικά αφορισμούς σε βασιλείς και καρδιναλίους που αμφισβητούν το θέλημά του. Απαγορεύει στους απανταχού Χριστιανούς άρχοντες να εισπράττουν φόρους από την Εκκλησία, ενώ καταφέρνει να επιβληθεί στον ισχυρότερο αριστοκρατικό οίκο της Ρώμης, τους Κολόνα (Οι Κολόννα και οι αντίπαλοί τους, οι Ορσίνι, αποτελούν αριστοκρατικούς οίκους που έχουν σχηματιστεί στην Κεντρική Ιταλία ήδη από τον πρώιμο Μεσαίωνα, και που όμως δρουν εντελώς "μαφιόζικα", μαστίζοντας για αιώνες με τις κακές τους συνήθειες τη Ρώμη και τα πέριξ, αλλά και ολόκληρη τη Δυτική Χριστιανοσύνη, μέσω της Παποσύνης, την οποία επίσης λυμαίνονται.). Συγχρόνως, ενισχύει τα έσοδα της Αγίας Έδρας. Μόνο με την οργάνωση του Ιωβηλαίου του 1300, όταν η Ρώμη θα γεμίσει με χιλιάδες προσκυνητές, η Αγία Έδρα θα βρεθεί να φτυαρίζει χρήμα από το πουθενά.

Όμως στην αντιπαράθεσή του με το ρήγα της Φραγκίας, Φίλιππο Δ΄ τον Ωραίο (1285-1314) του οίκου των Καπέτων, ο Βονιφάτιος Η΄θα βγει χαμένος, αυτός και η Παποσύνη. Αρχικά, αντιμετωπίζοντας σθεναρά τον ισχυρότερο κοσμικό ηγεμόνα της εποχής, που αποτελεί ο βασιλιάς της Γαλλίας, Φίλιππος Δ΄, θα τον στηλιτεύσει για την επιμονή του να φορολογεί τον κλήρο. Στη συνέχεια όμως, και ενώ θα ετοιμάζει τον αφορισμό του Φράγκου βασιλιά, θα αιχμαλωτιστεί από τραμπούκους του Φιλίππου Δ΄ για λίγες ώρες στη θερινή του κατοικία στο Ανάνιι. Ύστερα από δυναμική επέμβαση του λαού του, θ’αφεθεί, ταπεινωμένος, αλλά ελεύθερος να επιστρέψει στη Ρώμη, όπου θα πεθάνει μετά από ένα μήνα. Στα επόμενα χρόνια θα συνεχιστούν σπασμωδικά οι αντιδράσεις της Αγίας Έδρας εναντίον της παντοδυναμίας του Φιλίππου Δ΄. Γι’αυτό και ο ρήγας Φίλιππος Δ΄ θα επιβάλλει έναν πάπα της αρεσκείας του, τον αρχιεπίσκοπο του Μπορντώ, ως Κλήμη Ε΄ (1305-14), που θα παραμείνει στο Πουατιέ και τη Λυών, όπου θα εγκαθιδρύσει τη δική του Αγία Έδρα, διχάζοντας τη Δυτική Χριστιανοσύνη. Λίγο αργότερα, θέλοντας ν'αποδεσμευτεί από τις λησταρχικές τακτικές του βασιλιά της Γαλλίας, ο εξίσου πανούργος Κλήμης Ε΄ θα εγκατασταθεί στην περιοχή του Carpentràs και της Αβινιόν (1309), παπική κτήση από την εποχή της γενοκτονίας των νοτιο-Γάλλων, στην Προβηγκία, η οποία ακόμα ανήκει στον Ανδεγαυικό οίκο. Ο τελευταίος πάπας της Αβινιόν, ο Γρηγόριος ΙA΄, θα επιστρέψει απρόθυμα στην παρακμασμένη και οχλοκρατούμενη Ρώμη μόλις το 1377, αν και γρήγορα θα κλιμακωθεί η κρίση με την ύπαρξη τριών μεγίστων ποντίφηκων.

Στην Άπω Ανατολή, οι Μογγόλοι ιππείς του Κουμπλάι Χαν υποτάσσουν τελικά το Αννάμ (η χώρα Ντάι Βιέτ ή Ντάι Ναμ, το σημ. Βιετνάμ).

13ος αι

1293

1295

πίσω στην αρχική σελίδα