Στη νότια Ιταλία, ο μαρκήσιος του Μονφερράτου, Γουλιέλμος Στ΄ (1207-25), στρατολογεί μισθοφόρους για την ανακούφιση του ιταλικού ρηγάτου της Θεσσαλονίκης, που κοντεύει να προσαρτηθεί από το ελληνικό δεσποτάτο της Άρτας. Όμως ο Ρωμιός δεσπότης Θεόδωρος Άγγελος Δούκας Κομνηνός εισβάλλει αστραπιαία στο βασίλειο της Θεσσαλονίκης, και το αποσπά από τον ρήγα Δημήτριο τον Μομφερρατικό. Στη συνέχεια, ο δεσπότης Θεόδωρος μεταφέρει την έδρα του από την Άρτα στη Σαλονίκη, ενώ σύντομα θα διεκδικεί κι αυτός την "πορφύρα", δηλαδή το αυτοκρατορικό αξίωμα της Ρωμανίας.
Πάντως ο έκπτωτος ρήγας Δημήτριος καταφεύγει στην πατρογονική εστία του οίκου των Αλεράμων, δηλαδή το μαρκεζάτο (μαρκιωνία) του Μονφερράτου, στην Ιταλία. Εν τούτοις, η θριαμβευτική κάθοδος του Θεοδώρου ανακόπτεται στην περιοχή των Θερμοπυλών, μπροστά από τα τείχη του Βρυοκάστρου (η Βοδονίτσα), το οποίο και αδυνατεί να κατακτήσει. Παρόλο που οι βασσάλοι, ήτοι οι υποτελείς, του Λομβαρδού ρήγα της Θεσσαλονίκης που δεν θα κατακτηθούν από τον δεσπότη Θεόδωρο, παραμένουν φεουδαλικά δεσμευμένοι στην λατινική αυτοκρατορία της Ρωμανίας, ουσιαστικά είναι πλέον ανεξάρτητοι: π.χ το μαρκεζάτο της Βοδονίτσας, το μεγάλο κυράτο των Αθηνών και το πριγκηπάτο της Αχαΐας.
Οι "Λατίνοι", ήτοι οι δυτικοευρωπαίοι υπήκοοι του Φλαμανδού ιμπεράτορα της Ρωμανίας, ηττώνται βαριά στο Ποιμανηνόν, ενώ σιγά σιγά απαγκιστρώνονται από τις ασιατικές κτήσεις τους, τις οποίες κι ελευθερώνουν οι Ρωμιοί της Νίκαιας. Στη συνέχεια, οι δυνάμεις του νικηφόρου βασιλιά αυτοκράτορα της Ρωμανίας, Ιωάννου Γ΄ Δούκα Βατάτζη, προελαύνουν και στην Θράκη, κατακτώντας μέχρι και την συμπρωτεύουσα των Λατίνων, Αδριανούπολη.
Παράλληλα, ο Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, νικάει σε μάχη και τυφλώνει τον Αλέξιο Λάσκαρη, ανταπαιτητή για την πορφύρα ύστερα από τον θάνατο του αδελφού του, Θεοδώρου. Ο Αλέξιος είχε εγκαταλείψει την ελληνική Ρωμανία ήδη από το 1212, όταν ο Ιωάννης χρίστηκε διάδοχος, ενώ στη συνέχεια είχε διαπρέψει ως στρατηγός των Λατίνων σε επιχειρήσεις εναντίον των Βουλγάρων.
Ο Νιμιτζός ιμπεράτωρ της Δύσης & ρήγας της Σικελίας, Φρειδερίκος Β' των Χοενστάουφεν, ιδρύει κοσμικό πανεπιστήμιο στη Νάπολη, πλησίον της ήδη φημισμένης Ιατρικής Σχολής του Σαλέρνου (1077).
Για να μειώσει την δύναμη της ισλαμικής Πίστης εντός της επικράτειάς του, ο Φρειδερίκος Β' απομακρύνει μαζικά Μουσουλμάνους από την πατρίδα τους, τη Σικελία. Μ'αυτούς τους Σαρακηνούς, θα συγκροτήσει θύλακες εκτοπισμένων στην Ιταλική Χερσόνησο (π.χ Λουτσέρα, Νοτσέρα, Τζιροφαλκο, Ατσερέντσα (αρχ. Αχερουντία), και Στορνάρα).