1ος αι πΧ

Με αφορμή βαριά ήττα από Γερμανούς εισβολείς το 105 πΧ (σύμπραξη από Κίμβρους και Τεύτονες), εκπονείται στρατιωτική μεταρρύθμιση των λεγεώνων από τον Μάριο, ανερχόμενο στρατηγό, με εξαιρετικές οργανωτικές ικανότητες. Καταρχήν, ο Μάριος καταργεί τα εισοδηματικά κριτήρια για να συμμετάσχει κάποιος στις λεγεώνες, ενώ απαλάσσει τον νεοσύλλεκτο από το άχθος του να πληρώσει για τα όπλα του, και τις προμήθειές του. Δηλαδή ο στρατός επανδρώνεται και εξοπλίζεται πια, δημοσία δαπάνη. Κάπως έτσι, ο στρατός μετατρέπεται από πατριωτικό σε επαγγελματικό, κ'έτσι καθίσταται κατά πολύ αποτελεσματικότερος. Επίσης ως βασική υποδιαίρεση της λεγεώνας, οι τριάντα μάνιπλαι/σπείρες αντικαθίστανται από τις δέκα κοόρτεις, ενώ καταργείται και η τριπλή διαφοροποίηση των λεγεωναρίων (triarii + principes + hastati). Το σύνολο των οπλιτών είναι ομοιόμορφα εξοπλισμένο πια, και μάλιστα με έξοδα του κράτους, αν και αναγκάζεται να κουβαλά αυξημένο όγκο προσωπικών αποσκευών, που πχ περιλαμβάνουν πια και εργαλεία μηχανικού, ένεκα που ο Μάριος καταργεί και τις περισσότερες εφοδιαστικές συνοδείες. Αν και κάθε λεγεώνα περιλαμβάνει στο εξής και μη-μάχιμους με καθήκοντα υποστηρικτικά (πχ προετοιμασία συσσιτίου, σχεδιασμός κατασκευής υποδομών όπως πχ γέφυρες και τάφροι, επισκευή εργαλείων και όπλων.), και οι ίδιοι οι λεγεωνάριοι επωμίζονται την υποχρέωση μεταφοράς και χρήσης εργαλείων της λεγεώνος, όπως πχ για το στήσιμο στρατοπέδου, ή την υλοποίηση των σχεδίων των μηχανικών. Πάντως όλοι έχουν τον ρόλο τους, και τα καθήκοντά τους. Κάθε κοόρτις έχει 120 βοηθητικούς και 480 μαχίμους. Και αυτή η χαρωπή ὁμήγυρις γρήγορα γίνεται περιβόητη ως τα «μουλάρια του Μάριου», δηλαδή οι ευχαριστημένοι, αν και υπερδραστήριοι και υπερφορτωμένοι, λεγεωνάριοι του ορθολογιστή στρατηγού.

1️⃣ aper / κάπρος

2️⃣ aquila / αετός

3️⃣ equus / ίππος

4️⃣ lupus / λύκος

5️⃣ taurus / ταύρος, συχνά υπό την μορφή μινώταυρου!

Στα επόμενα χρόνια, οι συνεχείς, υπερπόντιοι και επεκτατικοί πόλεμοι εναντίον πλουσιοτέρων χωρών αυξάνουν την επιρροή των διαφόρων στρατηγών, που αποσπούν την αποκλειστική αφοσίωση αρκετών λεγεώνων, έκαστος. Δημιουργείται έτσι μια κατάσταση που μπορεί να εκτονωθεί μόνο μέσω εμφυλίου συρράξεως.

– Η κυρίαρχος Διπλωματία της Ρόδου, αλλά και η αυξανόμενη Ευημερία της, δυσαρεστούν την Ρώμη, η οποία και μεταθέτει την εύνοιά της στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, και πιο συγκεκριμένα, σε μια κτήση που η Αθήνα διατηρεί ως φορολογικό παράδεισο στο Αιγαίο, την Δήλο. Έτσι, το ιερό νησί των Κυκλάδων, ήδη εντόνως αστικοποιημένο και εύπορο, γίνεται το επόμενο σπουδαίο διαμετακομιστικό κέντρο για την διοχέτευση του Πλούτου της Ανατολής προς την Ιταλία.

– Ο δαιμόνιος βασιλεύς του Πόντου, Μιθραδάτης Στ΄ ο Ευπάτωρ, καθιστά εαυτόν υπέρμαχο του Ελληνισμού, και:

i. τσακίζει τους Ρωμαίους αρκετές φορές (π.χ τον πρώην ύπατο Μάνιο Ακυίλιο, έναν πολιτικό ιδιαζόντως διεφθαρμένο, τον εκτελεί επιδειχτικά χύνοντάς του λιωμένο χρυσό, αν και στο λαρύγγι, όχι στο κρανίο όπως π.χ «έστεψε» ο καλ Ντρόγκο τον Βισέρυς Τεργκέριαν, στο Game of Thrones!),

ii. οργανώνει μαζική σφαγή 80.000 (ή 150.000) Ρωμαίων (& λοιπών Ιταλιωτών) εγκατεστημένων στην Ασία (δηλ. στην προβιγγία Ασιάνα, πάλαι ποτέ βασίλειον Περγάμου),

iii. προσεταιρίζεται δύο ρωμαϊκές επαρχίες (την Ασία και την Αχαΐα).

νόμισμα του νεαρού Μιθραδάτου, με τον Πήγασο

κάτω από το φως της ημισελήνου και του αποσπερίτου

Αθηνά και Ποσειδών

καμέος από σαρδόνυχα και όνυχα, έργον του Πυργοτέλους,

όπως υπονοείται με το μονόγραμμα ΠΥ, 1ος αι π.Χ.

Αρχαιολογικὸ Μουσείο Ναυπλίου.

Απεικονίζεται η σκηνὴ της διαμάχης μεταξὺ του Ποσειδώνος και της Αθηνάς για τις καρδιές των Αθηναίων,

την εποχὴ του μυθικού άνακτος Κέκροπος. Ύστερα από αντιμαχία, ξεκινάει κανονικός διαγωνισμός με κριτές,

τις θυγατέρες του Κέκροπος. Ο Ποσειδών δημιουργεί θεαματικά πηγή, με χτύπημα της τρίαινάς του, απὸ την οποία έρευσε

ύδωρ, φευ γλυφόν, η «θάλασσα του Ερεχθέα». Στη συνέχεια, η Αθηνά προκαλεί άμεσο ξεφύτρωμα και βλάστηση μορίας,

δενδρυλλίου ελαίας. Εκδοχὴ τοῦ μύθου διηγείται ότι οι Κεκροπίδες θυγατέρες προτιμούν την ελαιουργία,

ως ειρηνικό δώρο τῆς θεάς Αθηνάς, από το πολεμόχαρο δώρο του Ποσειδώνος, ήτοι την

ναυτική ισχύ. Κάπως έτσι πάντως, είναι που η πόλη έλαβε το όνομα της νικήτριας θεάς.

Ανάμεσα στους απεικονιζόμενους θεούς, βρίσκονται η μορία και ο ιερός δράκων.

Για τις καρδιές των Αθηναίων μάχονται τώρα, η Ρώμη και ο Πόντος, και κερδίζει ο Πόντος!

Τελικά ο Ρωμαίος στρατηγός Σύλλας θ'ανατρέψει αυτό καθεστώς, κατόπιν αποπνικτικής πολιορκίας της πόλης, με λιμό που θα οδηγήσει μέχρι και σε κρούσματα κανιβαλισμού. Στη συνέχεια, ο σκληρός Σύλλας θα λεηλατήσει άγρια την παραδοθείσα Αθήνα, αν και θ'αποτρέψει την πυρπόλησή της. Κατά την διάρκεια αυτής της πολιορκίας, είναι που καταστρέφονται οι εγκαταστάσεις των περιπατητικών στο Λύκειο, και των πλατωνικών στην Ακαδημία.

Έτσι όταν θα επιστρέψει στην καθημαγμένη πόλη, ο αρχηγός των πλατωνικών, Αντίοχος ο Ασκαλώνιος (εκ της Ασκαλώνος/Ασκελών, φιλισταϊκή πόλη), για να επανιδρύσει την Ακαδημία, θα την εγκαταστήσει σε άλλο χώρο, στο κτίριο Πτολεμαΐον. Οι πλατωνικοί αναπτύσσονται εκ νέου, αν και προσεταιρίζονται και αλλότριες ιδέες, π.χ από τους περιπατητικούς και από τους στωικούς.

Σαν οι «τελευταίοι των Μοϊκανών» για τον Ελληνισμό της Μεσογείου, οι Κρήτες (= Κρητικοί), πλην της εξαίρεσης της φιλορωμαϊκής πόλεως Γόρτυνας, ενώνονται, «συγκρητίζονται», υπό την αρχηγία των Κυδωνιατών (= Χανιώτες) Λασθένη & Πανάρη, και ως σύμμαχοι του Μιθραδάτου Στ΄, αλλά και των πειρατών της Κιλικίας, τσακίζουν τις στρατιές του πλεονέκτη Ρωμαίου στρατηγού Μάρκου Αντωνίου του Κρητικού, που είχε λάβει εντολή από την Σύγκλητο να καθαρίσει τις ανατολικές θάλασσες από τους αντιπάλους της Ρώμης (74).

αργυρό τετράδραχμον της πόλεως-κράτους Κυδωνίας (αγγλιστί «kudos», κύδος = δόξα),

η θεά Άρτεμη [+ Βριτόμαρτυς], και στις δύο όψεις, μαζί με πυρσό και με την σκύλα- τοτέμ της πόλης

τέλη του 2ου - αρχές 1ου αι π.Χ.

«Άρτεμις» είναι ο κοινός παρανομαστής για θεές και νύμφες σε όλο το νησί:

Βριτόμαρτυς/Μέλισσα (θεά του μελιού), Δίκτυννα, Αφαία, θεά των Άρκτων

Βριτόμαρτυς/Μελισσώ

Εν τω μεταξύ, στην Ρώμη ξεσπά η θρυλική εξέγερση των δούλων, υπό την καθοδήγηση του ικανότατου Μαιδού (= Θρακο-Ιλλυριού) μονομάχου Σπάρτακου (74-71). Η δυναμική στρατιά από δούλους και γλαδιάτορες καταφεύγει στην νότια Ιταλία, όπου θα συντριβεί, και θα σταυρωθεί μαζικά κατά μήκος της Αππίας Οδού, από τις λεγεώνες του Κράσσου, ενός επιδέξιου πολιτικού, αν και μάλλον ανίκανου σε στρατηγικά ζητήματα.

Στοχοποιώντας τους Ετρούσκους, αγαπημένο λαό για τον στρατηγό Μάριο, ο δικτάτορας Σύλλας απαγορεύει την χρήση της γλώσσας τους και την τήρηση των εθίμων τους. Η δίωξη αυτού καταπληκτικού έθνους, δυστυχώς συμπέφτει και με προφητεία που προσυπογράφει το τέλος του Κόσμου τους. Κάπως έτσι, οι Ετρούσκοι αποδέχονται παθητικά την αφομοίωση και τον εκλατινισμό τους. Ετρουσκικής καταγωγής θα είναι αρκετοί λατινικοί οίκοι της αυτοκρατορικής εποχής, όπως οι Larcii ~ Λάρκιοι, οι Licinii ~ Λικίνιοι, οι Minvcii ~ Μινούκιοι, οι Sempronii ~ Σεμπρώνιοι, και οι Vrgvlanilla ~ Ουργουλανίλες.

Ύστερα από τις περιβόητες «προγραφές» του, που θα κοστίσουν την ζωή σε 10.000 Ρωμαίους πολίτες, ο απάνθρωπος Σύλλας δεν είναι παρά ο πρώτος στρατηγός που θα απολαμβάνει απόλυτη εξουσία εις βάρος των θεσμών της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, δίνοντας στον τίτλο «δικτάτωρ» και το σημερινό του νόημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τα πρώτα 2/3 του αιώνα, λαμβάνουν χώρα αδιάλειπτα εμφύλιες διαμάχες και πόλεμοι ανάμεσα στους Ρωμαίους στρατηγούς, ποτέ εντός της Ιταλίας, συνήθως επί ελληνικού εδάφους. Παραδείγματος χάριν, οι πόλεις-κράτη της Κρήτης, που ενώ με αρχηγούς τον Λασθένη και τον Πανάρη παραδίδονται οικειοθελώς στις δυνάμεις του ανερχομενου Πομπηίου, δηλαδή του Ρωμαίου στρατηγού που τελικά θα κατατροπώσει τον Μιθραδάτη Στ΄ (63), αναγκάζονται τελικά ν' αντιμετωπίσουν την οργή και τις λεγεώνες ενός ορκισμένου εχθρού του Πομπηίου, του Μέτελλου (70-67). Έτσι με αποκορύφωμα ως Αγώνα Ύστατης Προσφυγής (last-stand fight), την πολιορκία και άλωση της Λάππας (δυναμική ελληνο-πελασγική πόλη, στην περιοχή των σημ. χωριών Ασή Γωνιά - Αργυρούπολη - Πλακιάς, με ναυτικές προσβάσεις σε αμφότερα τα πελάγη, Κρητικό και Λιβυκό) το 67, η Κρήτη κατακτάται οδυνηρά από τους Ρωμαίους του Μετέλλου, παρόλο που ανάμεσα στους Έλληνες αμυνομένους βρίσκονται και -προφανώς όχι αρκετοί- Ρωμαίοι, λεγεωνάριοι του Πομπηίου.

δηνάριο που κυκλοφορούν οι γιοί του Πομπηίου

Παρεμπιπτόντως, στην Κρήτη υπάρχει σήμερα χωριό με ονομασία που ίσως να επιβιώνει από φόρο τιμής προς τον Πόμπηιο, τα Πόμπια, όπως επίσης υπάρχει και χωριό που παραπέμπει στον ετρουσκικό οίκο των Σεμπρωνίων ~ Sempronii: Σέμπρωνας..!

Από την άλλη η Γόρτυνα υπέκυψε με «ναι, ναι σε όλα» στις απαιτήσεις του Μέτελλου, συμβάλλοντας έτσι στην νίκη, και ως εκ τούτου ανταμείφθηκε γενόμενη πρωτεύουσα της συγκλητικής provincia/επαρχίας Κρήτη & Κυρηναϊκή (67 π.Χ - 295/7 μ.Χ), παραγκωνίζοντας πιο σημαντικές πόλεις, όπως η Κνωσσός, η Λύττος και η Κυρήνη.

η κλασική και ελληνιστική Κυρήνη

Τον ίδιο καιρό, ο Πομπηίος είναι απασχολημένος με την απώθηση των Πάρθων και των Αρμενίων από την ευρύτερη περιοχή της Συρίας, περιλαμβανομένης και της Ιουδαίας, όπου τοποθετεί ως πελάτη-βασιλιά των Ιουδαίων, τον Ιδουμαίο σφετεριστή Ηρώδη Α΄ τον Μέγα.

Ιούδας Μακκαβαίος (167-160)

Ιωνάθαν Απφός (161-143)

Σίμων Θάσσις (142-135)

Ιωάννης Υρκανός (134-104)

γιος του Σίμωνος του Δικαίου, με όνομα που υποδεικνύει επιγαμία των Χασμοναίων με τους Τοβιάδες.

Γιατί η προσφώνηση «Υρκανός» προϋπήρξε, και κατέστη πρεστίζιους κατά την διάρκεια της Ανάβασης του Αντιόχου Γ' του Μέγα.

Συγκεκριμένα, υπήρξε και Τωβιάδας Ιωάννης Υρκανός, ελληνίζων προύχοντας της Περαίας (187-175, Γαλαάδ, Τοβ και Αμμών),

με προσωνυμία που αναφέρεται σε ομώνυμη ιρανική χώρα στα νότια παράλια της Κασπίας Θάλασσας (Υρκανία/Βαρκάν/Κουργκάν),

απ'όπου στρατολογούνταν συστηματικά μισθοφόροι για τον Ελληνιστικό Κόσμο,

οι οποίοι μάλιστα ήταν από τους πιο αγαπημένους των Σελευκιδών.

Ιούδας Αριστόβουλος (104-103)

γιος του Υρκανού, αδελφός του Ιανναίου

Αλέξανδρος Ιανναίος (103-76)

Αλεξάνδρα Σαλώμη (76-67)

διαδοχική σύζυγος αδελφών Αριστοβούλου και Ιανναίου

Ιωάννης Υρκανός Β' (67-66 [40]) & Ιούδας Αριστόβουλος Β' (66-63)

γιοι της Σαλώμης

Αλέξανδρος Μακκαβαίος & Αντίγονος Ματταθίας (40-37)

γιοι του Αριστοβούλου Β'

Ιούδας Αριστόβουλος Γ' & Μαριάμνη

τέκνα των εξαδέλφων Αλεξάνδρου και Αλεξάνδρας Β'

Ηρώδης ο Μέγας

γιος του επιτρόφου Αντιπάτρου του Ιδουμαίου, και σύζυγος της Μαριάμνης

«Συρία» ονομάζεται ολόκληρη η περιοχή ανάμεσα στα Όρη του Ταύρου και την χερσόνησο του Σινά. Γι' αρκετές γενιές, η Συρία έχει αποτελέσει το μήλον της έριδος ανάμεσα στους Σελευκίδες και τους Πτολεμαίους:

Οι δύο ελληνικές υπερδυνάμεις της εποχής, η Αίγυπτος των Πτολεμαίων (330-30 π.Χ) και η Ασία των Σελευκιδών (312-63 π.Χ), «κονταροχτυπιούνται» επίμονα και καθ'όλη την διάρκεια του 3ου αι π.Χ, για την κυριότητα της [ευρύτερης] Συρίας. Κατά την διάρκεια της τρίτης σύρραξης, ο Πτολεμαίος Γ' ο Ευεργέτης εισβάλλει βαθιά εντός της σελευκιδείου επικρατείας, μεταφέροντας στην Αίγυπτο πλούσια λάφυρα. Με την εξαίρεση εκτεταμένων προσαρτήσεων στα μεσογειακά παράλια της Συρίας και της Μικράς Ασίας, ο νεαρός Έλληνας φαραώ δεν προβαίνει σε περαιτέρω συρρίκνωση του αντιπάλου δέοντος, όμως. Επιστρέφει βιαστικά θριαμβευτής στην Αλεξάνδρεια, όπου τον υποδέχεται η Βερενίκη, που είχε αφιερώσει την κόμη της για την ασφαλή επιστροφή του συζύγου της, ίσως το πιο διάσημο τάμα στην Ιστορία της Ανθρωπότητας, αφού απαθανατίστηκε κολακευτικά -ή και προπαγανδιστικά- από αστρονόμους του Μουσείου.

Με την σταδιακή εξασθένιση του δημοκρατικού πολιτεύματος, το ρωμαϊκό κράτος μετατρέπεται από δημοκρατικό (ολιγαρχικά δημοκρατικό, έστω) σε μοναρχικό, πριν κλείσει ο αιώνας, με την οργάνωση των δύο Τριανδριών. Πόμπηιος, Καίσαρ, και Κράσσος συνασπίζονται σε Τριανδρία το 60-53 (η Α' Τριανδρία).

Κατακτητικός πόλεμος εναντίον των Πάρθων, καταλήγει σε πανωλεθρία του στρατού του Κράσσου το 53. Λέγεται ότι αιχμάλωτοι λεγεωνάριοι έγιναν περιζήτητοι μαχητές στην ανατολική μεθόριο του Ιράν, με την φήμη τους να φτάνει μέχρι και στην Κίνα. Πάντως, η Ρώμη βρίσκει έτσι το αντίπαλον δέος της στην Ανατολή: τον παρθικό (και ελληνίζοντα) οίκο των Αρσακιδών της Περσίας.

Στην νεότητά του ο Ρωμαίος αριστοκράτης Ιούλιος Καίσαρ τα φτιάχνει με τον Βιθυνό πρίγκηπα Νικομήδη, σύμφωνα με το ελληνικό ήθος. Ο Νικομήδης είχε μεταβεί στην Ρώμη για να δικαιολογήσει στην Σύγκλητο την επεκτατικότητα του έθνους του εις βάρος γειτονικών κρατών στην Μικρά Ασία, όπως π.χ. η πλούσια Πέργαμος. Ως επικεφαλής ρωμαϊκών λεγεώνων, ο μεσήλικας πια Ιούλιος Καίσαρ αποκτά φήμη και πλούτη κατακτώντας ολοκληρωτικά όλες σχεδόν τις χώρες των Γαλατών ή Κελτών στην ηπειρωτική Ευρώπη (58-51 π.Χ), ιδρύοντας την επαρχία της Γαλλίας Κομάτας (εκ του ελληνικού «κόμη», ήτοι μακρύ μαλλί), που από το 22 π.Χ θα διαιρεθεί σε Ακουιτανία, Βελγική και Λουγδουνική Γαλλία.

ο Φάρος της Αλεξανδρείας, ο πρώτος ουρανοξύστης,

σε σύγχρονη αναπαράσταση από σύρραξη, παρόμοια π.χ. με τον Αλεξανδρινό Πόλεμο το 48-47 π.Χ,

όταν ο Καίσαρ εισβάλλει στην πόλη, συνετίζοντας το αιγυπτιακό κράτος, ήτοι τον πιο πλούσιο εταίρο της Ρώμης,

ενώ η έφηβη διεκδικητής των σκήπτρων των φαραώ, Κλεοπάτρα Ζ' Φιλοπάτωρ, μεταβαίνει κρυφά για να εμφανιστεί ενώπιόν του,

σαγηνεύοντάς τον, αναδυόμενη μέσα από τυλιγμένο χαλί, τον ίδιο καιρό που οι εχθροπραξίες προκαλούν εκτεταμένη πυρκαγιά,

που εξαπλώνεται και κατακαίει σημαντικό μέρος από την πόλη, μεταξύ άλλων και χώρους όπου στέγαζαν

την περίφημη Βιβλιοθήκη του Μουσείου.. .

Παράλληλα, ο φιλήδονος και πανσεξουαλιστής Καίσαρ γίνεται ο πρώτος Ρωμαίος αξιωματούχος που καλλιεργεί συστηματικά προσωπολατρία για το άτομό του, κατά το πρότυπο ελληνιστικού βασιλιά. Στις Ειδούς του Μαρτίου του 44 π.Χ (Ειδοί/Ιδοί: το ημίσυ κάθε μηνός κατά το Ρωμαϊκό Ημερολόγιο), τρεις ημέρες πριν αναχωρήσει για την Ανατολή, για να «τιμωρήσει» την παρθική αλαζονεία, ο Καίσαρ βρίσκεται να είναι πολιτικά πανίσχυρος, όσο ένας απόλυτος μονάρχης. Όμως είναι κι ένας πενηνταεξάχρονος επιληπτικός, που κυκλοφορεί χωρίς σωματοφύλακες μέσα σε μια πόλη που μαστίζεται από μικρο-εξεγέρσεις, εξεγέρσεις όχλου (riots!), και δολοπλοκίες, και που βασικά τον μισεί.

«Κι εσύ τέκνον Βρούτε;»

Αργυρό νόμισμα που έκοψε στην Ελλάδα ο ιμπεράτωρ της Δημοκρατίας,

Μάρκος Ιούνιος Βρούτος,

όπου τιμάται το γεγονός της ομαδικής θανατώσεως του Ιουλίου Καίσαρος,

στις Ειδούς του Μαρτίου το 44 π.Χ.

Έτσι ο Καίσαρ δολοφονείται ομαδικά από δημοκράτες τυραννοκτόνους, με επικεφαλής κάμποσους συγκλητικούς όπως π.χ οι Μάρκος Ιούνιος Βρούτος, Γάιος Κάσσιος Λογγίνος, και ο Πούμπλιος Κορνήλιος Λέντυλος ο [επονομαζόμενος και] Σπινθήρ.

Αργυρό νόμισμα που έκοψαν στη Σμύρνη ο Επικούρειος ιμπεράτωρ Κάσσιος Λογγίνος,

και ο Λέντυλος ο Σπινθήρ,

όπου αλληγορείται η Ελευθερία = LEIBERTAS

Eν τούτοις οι διάδοχοι του Καίσαρα, δηλαδή οι Μάρκος Αντώνιος ο Νεώτερος, Οκτάβιος και Λέπιδος, ως Β΄ Τριανδρία (43-33), συντρίβουν τους δημοκρατικούς, επίσης στην Ελλάδα (μάχη των Φιλίππων το 42: όπου ο Βρούτος νικά τον Οκτάβιο, μα ο Κάσσιος Λογγίνος ηττάται απ'τον Αντώνιο και αυτοκτονεί, με τον απαρηγόρητο Βρούτο ν'αναγγέλει ότι πέθανε ο «Τελευταίος Ρωμαίος».), αναστέλλοντας οριστικά και την όποια ουσία από τις εναπομείνασες δημοκρατικές διαδικασίες. Ύστερα από σύντομη ψυχροπολεμική περίοδο (40-32), ο κάποτε υπαρχηγός του Καίσαρα, κύριος τώρα της Ανατολής, ο γλεντζές Μάρκος Αντώνιος, θα συγκρουστεί με τον ανεψιό του Καίσαρα, και κύριο τώρα της Δύσεως, τον μουλωχτό Οκτάβιο, αλλά θα ηττηθεί οικτρά.

η σύρραξη των Μάρκου Αντωνίου και Κλεοπάτρας, εναντίον του Οκταβίου

Ο "πρώτος πολίτης" της Ρώμης, ο Οκτάβιος, θέτει την ταφόπλακα στην Ρωμαϊκή Δημοκρατία και μετατρέπεται στον πρώτο ιμπεράτορα Ρωμαίων, ως Οκταβιανός ο Σεβαστός (= Αύγουστος), εδραιώνοντας την δυναστεία της Ιουλίας-Κλαυδίας γενιάς, με νεποτιστική διαδοχή της εξουσίας (από θείο σε ανηψιό, σηνήθως), και με τυπικό μονάχα σεβασμό των δημοκρατικών θεσμών.

~ o δρόμος της μετάξης ~

με κόκκινο απεικονίζονται τα όρια της σατραπείας/βασιλείου της Βακτριανής,

κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης του Δημητρίου Α' του Ανικήτου, 205~171 π.Χ

Οι Ινδίες μετά από την κάθοδο των Ινδοσκυθών,

αλλά πριν από την ανάβαση των Πάρθων

Τα ελληνικά βασίλεια, που ευημερούν στην ευρύτερη περιοχή της Βακτριανής και των Ινδιών, κατακτώνται τώρα από Σάκες (ασιατικοί Σκύθες) πολέμαρχους (141 έως 25 π.Χ). Αν και ο Ελληνισμός θα συνεχίσει να υπάρχει μονάχα σε θύλακες και μεμονωμένες πόλεις-κράτη, θα ακτινοβολεί πολιτιστικά για αρκετούς αιώνες ακόμα, στην περιοχή της ευρύτερης Αριανής (ανατολικό τμήμα του Ιρανικού Κόσμου) και των Ινδιών (επίκεντρα: Γανδαρίδα & Γανδαρίτιδα), εν τούτοις, πριν κλείσει ο αιώνας, η Βακτρία θα περάσει στην σφαίρα επιρροής του [φιλελληνικού] οίκου των Αρσακιδών της Παρθίας.

Ύστερα από επική αναμέτρηση των Σακών με τους Πάρθους Ιρανούς, επικρατούν οι Πάρθοι (~90 π.Χ), οι οποίοι και δημιουργούν το διαχειριστικό κράτος Σιστάν (<-- Σακασταν, ήτοι η Χώρα των Σάκας), μιαν αυτόνομη, ως προς τον παρθικό ηγεμονικό οίκο των Αρσακιδών, αυτοκρατορία, επί των κατακτημένων εδαφών στο ανατολικό Ιράν, και τις μέχρι προσφάτως σκυθοκρατούμενες Βακτρία και Αραχωσία. Την διοίκηση του Σειστάν αναλαμβάνει ο παρθικός οίκος Σουρήν, ο οποίος και συνέβαλλε αποφασιστικά στην συντριβή των Σάκας/Ινδοσκυθών.

Πάντως, υπάρχουν και Σάκες που περιφρονούν την παρθική δεσποτεία του Σουρήν. Αυτοί οι ελεύθεροι Σάκες/Ινδοσκύθες που μ'επικεφαλής τον πολέμαρχο Μάουη, ο οποίος μετακινείται ανατολικώτερα, κατακτώντας δυναμικά τις ελληνικές Ινδίες, καταλήγοντας να κυβερνά μεγαλοπρεπώς την επικράτεια αυτού του ελληνιστικού κράτους, μ'έδρα στα Τάξιλα (κοντά στην σημ. Ισλαμαμπάντ, η σημ. Σιρκαπ).

Εν τούτοις, γύρω από την πόλη Σάγγαλα (η έδρα του Μενάνδρου στην Γανδαρίδα, η σημ. Σιαλκότ), επιβιώνει και ελληνική δυναστική παρουσία, όπως προδίδουν νομισματικά ευρήματα. Με τον θάνατο του Σκύθη/Σάκα βασιλιά Μάουη (85 - 60 π.Χ), Έλληνες ηγεμόνες ανακτούν θριαμβευτικά τον έλεγχο όλης της Πενταποταμίας με επίκεντρο τα Σάγγαλα και τα Τάξιλα, αν και συνεργάζονται αρμονικά με Ινδοσκύθες πολέμαρχους, πρώην στελέχη του Μάουη, που δραστηριοποιούνται στην βόρεια Ινδία, στις επονομαζόμενες «Βόρειες Σατραπείες», με επίκεντρο την Μαθούρα (στις αρχές του 3ου αι π.Χ, ο Μεγασθένης την αναφέρει ως ..Μέθορα, ήτοι πόλη της μεθορίου), στην παλαιά ανατολική μεθόριο της ελληνικής Ινδικής ([200]186/5 - 85 π.Χ). Σε μερικές γενιές από τώρα, γύρω στο 10 μ.Χ ο Ινδοσκύθης ηγεμόνας Ρατζουβουλα από την Μαθούρα, εισβάλλει και προσαρτά την επικράτεια των Ινδοελλήνων Στράτωνος Β' και Γ', Γανδαρίδα με πρωτεύουσα τα Τάξιλα.

Σταδιακά πάντως, οι Σάκες/Ινδοσκύθες εκδιώκονται ή υποτάσσονται σε ιθαγενείς ή Πάρθους/Παχλάβας ηγεμόνες. Τελικά περιορίζονται στις νοτιότερες εσχατιές της πάλαι ποτέ επικράτειας του Μάουη, τις επονομαζόμενες και «Δυτικές Σατραπείες» των Ινδιών, οι οποίες για αιώνες θα κυβερνώνται περήφανα από Σάκες ηγεμόνες ως Αριακή χώρα, μέχρι την κατάκτησή τους από την ινδουιστική δυναστεία των Γκούπτα, το 395 μ.Χ!

Οι Σάκες ηγεμόνες των Δυτικών Σατραπειών βασίζουν την ισχύ τους και σε ελληνικές πόλεις, και τους αξιωματούχους αυτών. Ενδεικτικά γνωρίζουμε τον Γιαβανεσβαρα ( = άρχων Ελλήνων), Έλληνα άρχοντα στην υπηρεσία του Ινδοσκύθη Ρουντρανταμαν (130-150 μ.Χ)! Από τους Σάκες εκτιμώνται δεόντως, οι οργανωτικές ικανότητες των Ελλήνων/Γιαβάνας/Ρωμίκας, αλλά π.χ. και οι τεχνολογικές και οι αστρονομικές γνώσεις τους, όπως υποδηλώνεται από τις ινδικές εκδόσεις:

• Γιαβάνα Γιατάκα ( = Ελληνικό Ωροσκόπιο, που φέρεται ότι γράφτηκε από τον ίδιο τον Γιαβανεσβαρα),

• Ρωμάκα Σιντδάτα (= Ρωμαϊκό Δόγμα), και

• Παουλισα Σιντδάκα (= Παυλικό Δόγμα).

γυάλινο αγγείο, με απεικόνιση γραφέα που καταγράφει σοδειά,

εύρημα από την Καφίσα (Αλεξάνδρεια η Καυκασία, μσν Καπίσα, σημ. Μπεγκραμ)

Ύστερα από μιαν σύντομη παρθική ηγεμονία και ανατολικότερα, εντός των Ινδιών (12 π.Χ έως 30 μ.Χ, με κυριότερο τον Γονδοφάρη, θρυλικό συνομιλητή του αποστόλου Θωμά, αντιβασιλεύς για λογαριασμό των Σουρήνα του Σιστάν), ολόκληρη η περιοχή Σιστάν του παρθικού οίκου Σουρήν, η Αριακή των ανεξαρτητων Σάκας σατραπών (= ξατράπας) και οι «Ινδίες» των Ελλήνων, δηλαδή περίπου όσο εκτείνονταν συνολικά η επικράτεια του επιφανέστερου βασιλέως της Βακτρίας και των Ινδιών, του Δημητρίου [Α' του Ανικήτου, 205~171 π.Χ], θ' αποκατασταθεί από νέους κατακτητές, που σταδιακά θα υποτάξουν και θα προσεταιριστούν τους προηγούμενους καταχτηταράδες,

i. τους Πάρθους (Παχλάβας),

ii. τους Ινδοσκύθες (Σάκας), και

iii. τους Έλληνες (Γιαβάνας/Γιόνας), με τους φίλους τους, τους Βάκτριους.

ανάγλυφη απεικόνιση του Βούδα, ούτως ή άλλως ελληνική σύλληψη,

με τον ήρωα Βαϊραπανι, ως ηρακλόμορφο σωματοφύλακα

~ 2ος αι μ.Χ. ~

Παλαιοί και νέοι εισβολείς, θα ενωθούν κάτω από μιαν κουσανική δυναστεία, ανερχόμενη δυναμικά κατά την διάρκεια του επομένου αιώνα (30 μ.Χ - 375 μ.Χ). Άλλωστε η Κεντρική Ασία είναι άνω κάτω με:

• τους Χσιογκ Νου (πρωτο-Ούννοι), αλταϊκός λαός με κοιτίδα το δυτικό Γκανσου

• τους Γιουετζί/Κοσσάνους, με κοιτίδα τον βρόχο Όρντος του Κίτρινου Ποταμού, που τρέπονται σε μεταναστευτική πορεία, λόγω της εκρηκτικής εξάπλωσης των Χσιογκ Νου (πρωτο-Ούννοι), αρχικά σαρώνοντας με την σειρά τους την κοιλάδα Φεργάνα και την Σογδιανή (3ος αι π.Χ). Πολέμαρχοί τους, θα μείνουν γαντζωμένοι ανάμεσα στους Ελληνο-Βακτρίους, στην κοιλάδα του Ώξου και στα όρη της Βακτριανής, όπως π.χ προδίδουν και τα ελληνίζοντα νομίσματα που κόβει ο Σαπαδβίζης (20-1 π.Χ).

  • Ο διάδοχος του Ηραίου (~1-30 μ.Χ), και προπαππούς του ισχυροτέρου των Κουσάνων, Κανίσκας (~78-151 μ.Χ), ο Κοζούλας Καδφίσης (~30-80 μ.Χ), θα κόβει νομίσματα που μιμούνται, και τα νομίσματα του Έλληνος Ερμαίου, και τα νομίσματα του Ρωμαίου Αυγούστου.

• τους Τόχαρους, άριον έθνος με κοιτίδα την λεκάνη του π. Ταρίμ (στην έρημο Τακλαμακαν), που τρέπεται σε μεταναστευτική πορεία προς τον Νότο, κατακτώντας την Βακτριανή το 145 π.Χ, λόγω της πίεσης από Κοσσάνους και Ούννους, που τον ίδιο καιρό κυριαρχούν στο Ταρίμ.

• τους σκυθίζοντες Βουσουν/Ισσηδόνες, με κοιτίδα την Ντζουγκαρία, που όμως ακολουθούν τους Γιουετζι/Κοσσάνους στην προς Νότον μετανάστευσή τους. Γνωστοί ως Ισσηδόνες από τις ελληνικές πηγές, σίγουρα δεν μιλούσαν γλώσσα συγγενική με τους Σκύθες, αλλά μοιράζονταν κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο.

• τους Σάκες (ανατολικοί Σκύθες), άριον έθνος με πατρίδα το σημερινό Καζακστάν, που επωφελούμενο από το γενικότερο χάος εισβάλλει στην Βακτρία των Τοχάρων και τις Ινδίες των Ελλήνων, ιδρύοντας ενιαίο κράτος, την Αριακή. Οι Σάκες γνωρίζουν την μέγιστη εξάπλωσή τους, στο ξεκίνημά τους, στις αρχές του 1ου αι π.Χ. με τον βασιλιά Μάουη/Μαύη να κυβερνά την Αριακή από τα βάθη των Ινδιών, με έδρα τα Τάξιλα στη Γανδαρίδα. Όμως, η συμβίωση Σακών σατραπών με τις ακατανίκητες ίλες ιππικού, και Ελλήνων αστών με την ισχύ των πόλεων-κρατών, δεν σώζει την Αριακή από την αποσταθεροποίηση που θα φέρει εισβολή των Πάρθων του οίκου Σουρήν, τις τελευταίες δεκαετίες του αιώνα.

• τους Πάρθους που επιχειρούν να κρατήσουν ολόκληρη την Αριακή ( = Βακτρία και Ινδίες), από το διάστημα 20-12 π.Χ και μετά. Εν τούτοις, γρήγορα η ισχύς τους θα καμφθεί, και θα περιοριστεί στην δυτική μεθόριο, με την Αριακή να περνά υπό την εξουσία κουσανικής δυναστείας, στους χρόνους του Ηραίου (1-30 μ.Χ). Μιαν γενιά μετά από τον πολέμαρχο Ηραίο, οι Κουσάνοι/Κοσσάνοι επεκτείνονται προς όλες τις κατευθύνσεις, στήνοντας κραταιά αυτοκρατορία ισάξια σε ισχύ με Ρώμη, Παρθία, και Κίνα των Χαν!

Οι Ινδίες την εποχή του Ιησού Χριστού, με παρόντες, Πάρθους, Έλληνες, και Σάκας/Ινδοσκύθες

αριστουργηματική απολλώνειος προτομή του Σάκυαμουνι Βούδα, Γανδάρα, 4ος αι μΧ,

με επικεφάλειον κότσο

Ο Βουδισμός του Μεγάλου Άρματος (--> Μαχαγιάνα) ευδοκιμεί στο κοσμοπολίτικο περιβάλλον του Ελληνισμού, και από τις «ελληνικές» χώρες (Παροπαμισάδες, Γανδαρίς & Γανδαρίτις), είναι που θα διαδοθεί προς την Κεντρική Ασία και την Κίνα των Χαν (206 π.Χ - 9 μ.Χ, 25 - 220 μ.Χ).

Άλλωστε ήδη από την εποχή του Δημητρίου [Α' του Ανικήτου, 205~171 π.Χ], οι Έλληνες της περιοχής έχουν αναλάβει την προστασία του Βουδισμού που τελεί υπό διωγμό από τους Βραχμάνους, ήτοι τις άρχουσες τάξεις/κάστες, και το ινδουιστικό ιερατείο, και υποχωρεί στις Ινδίες, ύστερα από την πτώση της βουδιστικής δυναστείας των Μαουρια, και την άνοδο του ινδουιστικής δυναστείας των Σούγκα. Πάντως, γενικά οι Έλληνες βασιλείς εμφανίζονται ανεκτικοί και ως προς τον Ινδουισμό.

πίσω

2ος αι πX

Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

1ος αι μΧ

πίσω στην αρχική σελίδα