θεά οπλισμένη με ξίφος, με τόξο, και με ..παπαρούνα οπίου, σε σφραγιδόλιθο που βρέθηκε στον Τάφο των Διπλών Πελέκεων, στα Ισόπατα της Κρήτης. Χρονολογείται στην υστερομινωική εποχή: ΥΜ IIIΓ / LM IIIC
Η εποχή στην οποία αναφέρονται οι ελληνικοί μύθοι, ουσιαστικά, είναι η Ύστερη Εποχή του Ορείχαλκου (16ος -12ος αι π.Χ). Όμως αυτή η «Εποχή των Μύθων» είναι αρκετά διαφοροποιημένη σε σχέση με την ιστορική πραγματικότητα, υπό το πρίσμα της απώλειας της γραφής, αλλά και της λαογραφικής αλλοίωσης.
Ως ιστορικό ισοδύναμο αξίζει η παραβολή της μεσαιωνικής επικής ποίησης, με την ιστοριογραφία της ίδιας εποχής. Ως μεσαιωνική επική ποίηση, φυσικά εννοείται ο ακριτικός κύκλος, με γνωστότερο το έπος του Βασιλειου Διγενή Ακρίτα, αλλά με παλαιότερο [σωζόμενο] το άσμα του Αρμούρη, από τα μέσα του 9ου αι.
Μιαν έλλειψη προφανής στις ιστορίες που καταγράφηκαν στην Ελληνική Μυθολογία, είναι η απουσία ολόκληρων λαών όπως οι Αρτζάβα, αλλά και οι Χετταίοι.
Χετταίοι = Χάττι: Αν και υπάρχει η μυθική αναφορά του λαού «Κήτειοι ή Κάτειοι», αυτή δεν ανταποκρίνεται στο ιστορικό μεγαλείο της Αυτοκρατορίας του λαού Χάττι. Ουσιαστικά η παρουσία των Χετταίων στους μύθους διαχέεται σε «Κάτειους», «Θεούς» και «Αμαζόνες».
Ως «Θεά» καταγράφηκε π.χ η Θέτις, η μητέρα του Αχιλλέως, ο οποίος υπήρξε άνακτας της Φθίας & Ελλάδος, αλλά και κυρίαρχος σε ολόκληρη την κατοπινή «Θεσσαλία», κατά την γενιά του Τρωικού Πολέμου. Η Θέτιδα ενδεχομένως ήταν πριγκήπισσα από τη Χώρα Χάττι. Γι'αυτό και μπόρεσε δυο φορές να προμηθεύσει το γιο της με αήττητα όπλα και αδιαπέραστη πανοπλία. Δηλαδή είχε πρόσβαση στην καρδιά είτε της Χώρας Χάττι (Κάτειοι) στα βάθη της Ανατολίας, είτε της Χώρας Κασκα (Καύκωνες) στα βάθη του Πόντου, όπου διαφυλάσσονταν με πάθος το μυστικό της σιδηροχρησίας.
Π.χ. σε μίαν μυθική παραλλαγή,
οι «Αμαζόνες» (~> Χετταίοι),
με επικεφαλής την «Μύρινα» (~> μέγας βασιλεύς Μούρσιλις Β΄, 1318 - 1290 π.Χ, ή 1330 - 1295 π.Χ), εκστρατεύουν εναντίον των «Ατλάντων» (~> Αρτζάβας), και καταστρέφουν την πρωτεύουσά τους, «Έφεσο» (~> Έφεσος!).
Αξίζει να σημειωθεί ότι, και οι Χετταίοι, και οι Αρτζάβες λάτρευαν τον Ουμπελερι, Ubelleris, ένα χουρριτικό θεό που προσομοίαζε με τον Άτλαντα των ελληνικών μύθων.
Έχοντας αποσαφηνίσει με το παραπάνω παράδειγμα το γιατί η μελέτη της Μυθολογίας χρειάζεται προσοχή, εν τούτοις μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια ότι οι Αμαζόνες όντως υπήρξαν!
Ήταν λαός πολεμόχαρος που αρχικά μιλούσε γλώσσα συγγενική με τα σημερινά τσερκέζικα, καμπαρντίνικα και αμπχάζικα (Αντυγαμπαζα, ή Βορειοδυτική Καυκάσια Ομογλωσσία). Κατοικούσε ανάμεσα στον ποταμό Ντον (αρχ. Τάναϊς ή Αμαζόνιος), και τον ποταμό Βόλγα (αρχ. Ρα ή Θερμόδων, με το δέλτα των πενήντα στομίων, όπου και βρίσκονταν η θρυλική πρωτεύουσα Θεμίσκυρα).
Η άρχουσα τάξη των Αμαζόνων, αποτελούνταν από πολεμίστριες εκπαιδευμένες στο να πολεμούν έφιππες. Σε μιαν εποχή που η σέλα δεν είχε ακόμα εφευρεθεί, η γυναίκα-ιππέας παρουσίαζε σαφές πλεονέκτημα έναντι ενός άντρα-ιππέα. Γι'αυτό και ο λαός των Αμαζόνων κυριάρχησε για ένα διάστημα στις χώρες βόρεια της Μαύρης Θάλασσας. Με τον καιρό, ο λαός των Αμαζόνων θα αναμειχθεί δεόντως με το ιρανικό έθνος των Σκυθών. Έτσι θα προκύψει το πολυάριθμο έθνος των Σαυροματών ή Σαρματών, φυλές των οποίων θα διαδοθούν σε όλη την Ευρώπη:
Αλανοί (Ας/Ος/Οσσέτες),
Άορσοι,
Ροξολανοί («Ροξελάνα» είναι και το δυτικοευρωπαϊκό εθνωνυμικό -εκ της εξίσωσης: Ροξολανοι = Ρουθηνοι, για τους Πολωνούς και άλλους Δυτικούς- παρατσούκλι μιας ταπεινής χωρικής από την [ρουθηνική Μεθόριον = Ουκραΐνα ➡️] Ουκρανία, που θα καταστεί αδίστακτη βαλιδέ σουλτάνα),
Σίρακες (οι πιο φιλέλληνες, ένεκα του συγχρωτισμού τους με τους Βοσπορίτες),
Συρμάτες,
Υαζύγες,
Υαξαμάτες, κ.ά.
Γλωσσικό υπόλειμμα των Αλανών επιβιώνει μέχρι σήμερα ως οι «Οσσέτες». Αλλά και το εθνωνύμιο των Καταλανών λέγεται ότι προέρχεται από μίξη ιθαγενών της Ισπανίας, με Γοτθο-Αλανούς κατακτητές!
η Σαρματία κατά τα τέλη του 3ου αι μ.Χ,
με αρχές του 4ου αι μ.Χ
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Αμαζόνες μάθαιναν εύκολα την [άρεια] λαλιά των Σκυθών. Όμως οι Σκύθες δυσκολεύονταν στο να μάθουν την [υπερπλήρη συμφώνων, όπως και συγκολλητικών φωνημάτων (ολόκληρη πρόταση μπορεί να συντάσσεται μέσα σ'ένα ...ρήμα), και ιδιαζόντως δύσκολη, αντύγμπαζια] γλώσσα των Αμαζόνων. Έτσι οι κοινοί τους απόγονοι κατά την Ιστορική Εποχή, οι "γυναικοκρατούμενοι" Σαρμάτες, θα μιλούν τελικά γλώσσα συγγενική με την σκυθική (Σκύθες + πρωτο- Αντυγαμπζα = Σαρμάτες).
φανταστική απεικόνιση Αμαζόνας με πέλτη και διπλοπέλεκυ. Θα μπορούσε πάντως να είναι η Κυνάνη (Κύννα ή Κύνα), η ιδιαζόντως μάχιμος θυγατέρα του Φιλίππου Β' των Μακεδόνων και της Ιλλυρίσσης πριγκιποπούλας Αυδάτας.
Αλλά και στην ίδια την περιοχή δράσης των Αμαζόνων, με το πέρασμα των αιώνων θ' αναπτύξουν ακμάζουσες, νομαδικές κυρίως, αυτοκρατορίες διαδοχικά: οι βαλτο-θρακικής ομογλωσσίας Κιμμέριοι, οι ιρανο-κιρκάσσιοι Σαυρομάτες ή Σαρμάτες (απόγονοι των οποίων είναι και οι Αλανοί-Οσσέτες), οι γενισεανο-αλταϊκοί Ούννοι, οι ογούροι πρωτο-Βούλγαροι, οι Ουράνιοι και Χάζαροι Τούρκοι, οι σλαβο-σκανδιναυοί Ρως, οι κυμτσάκ Κουμάνοι, οι Μογγόλοι & Τάταροι, οι Κοζάκοι & Ρώσοι.
~ φανταστική απεικόνιση πολεμίστριας ~
Με ελληνότροπες εξαρτύσεις και πέλτη:
Θα μπορούσε και να ανήκει σε βοσποριανή πολιτοφυλακή
Όπως και στις υπόλοιπες περιόδους της Ιστορίας της Ανθρωπότητας, έτσι και στους Μέσους Χρόνους, οι γυναίκες συμμετείχαν ακόμα και σε ρόλους που συνήθως θεωρούνται αποκλειστικά "αντρίκειοι". Έχουν καταγραφεί πολλές περιπτώσεις πολεμιστριών, αν και συνήθως όχι από την επίσημη ιστοριογραφία, αλλά από την λαϊκή μούσα, όπως π.χ η περίπτωση της "αμαζόνος" Μαξιμούς, θρυλικής ανταγωνίστριας του Βασιλειου Διγενή Ακρίτα. Αναφέρονται π.χ:
οι Ρωμιές,
η Ιταλίδα γουέλφα γκραν κοντέσσα Ματίλντα (11ος-12ος αι: θρυλική πολεμοχαρής comitissa major /μεγάλη κομίτισσα, ομιλούσα και τέσσερις γλώσσες -ιταλικά, γερμανικά, γαλλικά & λατινικά. Η μεγάλη κόμισσα Ματθίλδη),
η Φλαμανδή κόμισσα Ζαν ντου Μονφόρ (η Ιωάννα της Φλάνδρας, επίσης γνωστή και ως "η Φλόγα", που πιθανόν ενέπνευσε και την Ζαν ντ'Αρκ),
η Βρετόνη κουρσάρισσα Ζαν ντε Κλισσόν ("η Λέαινα της Βρετάνης", που μάχεται εναντίον των δυνάμεων του ρήγα των Φράγκων),
οι Γαλλίδες ηρωίδες, αμφότερες από τον 15ο αι,
Ζαν Χασέτ (= Ιωάννα η Τσεκούρα, που εμπόδισε την κατάληψη της Μπωβαί από τον δούκα Βουργουνδίας, Κάρολο τον Τολμηρό),
Ζαν ντ'Αρκ (Ιωάννα της Λωραίνης), κλπ.
~μεσαιωνικές πολεμίστριες ~
από το λαό των Βουλγάρων του π. Βόλγα, 660-1241 μ.Χ, ενδεδυμένες με ζάβα
κενταυρεσσα με σάτυρο,
από την Πομπηία, 1ος αι
Στις μεσογειακές χώρες δεν υπήρξαν κάστες πολεμιστριών κατά την Εποχή του Ορείχαλκου, επειδή η χρήση του αλόγου περιορίστηκε στην κίνηση πολεμικών αρμάτων, με την εξαίρεση π.χ. της Συρίας όπου χρησιμοποιούνταν έφιπποι ιχνηλάτες (Χουρρίτες, ούτως ή άλλως με απώτερη καταγωγή από την Καυκασία), αλλά κυρίως της κατοπινής "Θεσσαλίας", όπου δημιουργήθηκε και ευδοκίμησε η αίρεση των Κενταύρων (& των Κενταυρίνων, με κοιτίδα τη Λαπιθία), μάλλον λόγω των επαφών που διατηρούσε συγκεκριμένα αυτή η περιοχή με τη Μαύρη Θάλασσα.
Βυζακηνή χώρα,
στο νότο της οποίας, εκτείνονταν η Τριτωνίδα λίμνη
Λόγω κοινού χαμιτικού υποστρώματος, σχετίζονται μεταξύ τους οι κοινωνίες:
της Βυζακηνής, στη Λιβύη,
όπου:
οι αυθεντικές "Γοργόνες",
η προέλευση της πάνοπλης Τριτογένειας ερπετο- θεάς Αθηνάς, όπως και
η προέλευση της γυναικείας κραυγής, που λειτουργεί και ως δεινή πολεμική ιαχή ανά τη Μεσόγειο:
της μινωικής Κρήτης,
με τις "Κρήσσες" = Μινωίτισσες,
της προϊστορικής Αθήνας, ως πολιτιστικό τέκνον της Κρήτης,
π.χ με τις ιδιαζόντως δυναμικές θυγατέρες Αθηναίων ανάκτων. Άλλωστε φαίνεται ότι αυτοί οι άνακτες υπήρξαν μινωικής προέλευσης:
Ακταίων/Ακταίος --> Άγλαυρος,
Κέκρωψ/Κέκροπας --> Έρση, Άγλαυρος και Πάνδροσος,
Κραναού --> Κρανάη, Κραναίχμη ή και Μεναίχμη, Ατθίς,
Εριχθόνιος ή Ερεχθεύς --> Πρωτογένεια, Χθονία, Πανδώρα,
Πανδίων/Πανδίονας --> Πρόκνη, Φιλομήλα,
Ερεχθέας Β' --> Πρόκρις, Κρέουσα, Χθονία, Ωρείθυια
Βέβαια οι κοινωνίες αυτές δεν είχαν κουλτούρα τόσο πολεμοχαρή, όσο είχαν οι Αμαζόνες της στέππας. Η γυναικεία ανωτερότητα σ'αυτές τις χώρες υπήρξε διαφορετικής φύσης, κάπως πιο ειρηνική.
Γυναίκες πολεμίστριες και μάχιμες αξιωματικούς, χρησιμοποιεί εκτεταμένα και ο κατ' άλλα φονταμενταλιστικός οίκος των Σασσανιδών (224 - 651 μ.Χ), στην Περσική Αυτοκρατορία του πρώιμου Μεσαίωνα, ίσως λόγω της διαρκούς πολεμικής προσπάθειας για την αντιμετώπιση ορδών από ιπποτοξότες ποικίλης εθνικής προέλευσης, που εισβάλλουν στο Ιράν, από την Κεντρική Ασία.