η επιστροφή των Ηρακλειδών και η εξέγερση των Δωριέων, ως συνέπειες του Τρωικού Πολέμου

Με το πέρας του Τρωικού Πολέμου, και ενώ τα ανάκτορα εκλείπουν με ειρηνικό ή βίαιο τρόπο, η Οικονομία αλλάζει μορφή στο Αιγαίο, συρρικνώνεται, παρόλο που οι κρατικές δομές συνεχίζουν να υπάρχουν. Όμως, η κατάργηση των ανακτόρων αναλογεί με εξαφάνιση θέσεων για εξειδικευμένους τεχνίτες, γραφείς και γραφειοκράτες. Δηλαδή, παρουσιάζεται ξαφνικά κοινωνικό πρόβλημα, ανεργία. Με αυτήν την αφορμή, υποδαυλίζονται οι κατώτερες κοινωνικές τάξεις από τους αντιπάλους των Ατρειδών, του ολέθριου δυναστικού οίκου που ηγεμονεύει από τις Μυκήνες το μεγαλοπρεπές αρχαίο κράτος (με διαδοχικές έδρες στις πόλεις: Άργος --> Θήβα --> Τίρυνθα --> Μυκήνες) που είχαν ιδρύσει στην κεντρική Ελλάδα, Πελασγοί πολέμαρχοι (εισβολείς από την Ιωνία κατά το διάστημα 2100-1900, ιδρυτές του Μυκηναϊκού Πολιτισμού μερικούς αιώνες αργότερα, 1575 π.Χ κι εξής).

τοιχογραφία με ροδακοφόρα φυτικά μοτίβα, στυλιζαρισμένα ως σπειροειδής μαίανδρος, από το προαύλειο του ανακτόρου της Τίρυνθος.

Τίρυνς, η πελασγική ακρόπολη της Τίρυνθας

Αντιπάλους έχουν αρκετούς οι Ατρείδες, διεσπαρμένους σε κέντρα όπως η Τάφος (Κέρκυρα), η Ψωφίδα, το Αμφιλοχικό Άργος («σφηκοφωλιά» Αργείων αντιφρονούντων, κάπου στον Αμβρακικό), αλλά κυρίως η Δωρίδα (ή Δρυοπίδα), ένα φαινομενικά ασήμαντο, ορεινό ορμητήριο τριών μόλις οικισμών, από το οποίο δρουν οι εκτοπισμένοι Ηρακλείδες. Εκεί όμως, οι Ηρακλείδες και οι ακόλουθοί τους, μαζί με τους ιθαγενείς της Δωρίδος, είναι σίγουρα περιορισμένοι αριθμητικά. Οπότε αναζητούν συμμάχους, όπως π.χ τους πολεμόχαρους Αιτωλούς, με ηγέτη τον Όξυλο, αν και οι Αιτωλοί σαφώς και υπήρξαν υπήκοοι της Αργειακής Ηγεμονίας των Ατρειδών, κατά την διάρκεια του Τρωικού Πολέμου.

η ακρόπολη των Μυκηνών

Τόσο από τους Μύθους, όσο και από τ'αρχαιολογικά δεδομένα, είναι προφανές ότι οι Δωριείς που εξαπολύουν οι Ηρακλείδες εναντίον της Πελοποννήσου, δυο γενιές μετά από τη γενιά του Τρωικού Πολέμου, δεν είναι ένας νέος λαός από τον Βορρά, αλλά οι λαϊκές μάζες των ίδιων των υπηκόων του αλαζονικού μεγάλου άνακτα της Αργειακής Ηγεμονίας, άνθρωποι απλοί, ελληνολελεγικής καταγωγής, κυρίως.

Οπότε, η επιστροφή των Ηρακλειδών, προκαλεί το κίνημα των Δωριέων, μέσω του οποίου καθίσταται δυνατή η κατάκτηση της Απίας (Αργολίδα + Μεγαρίδα + Κορινθία), της Μεσσηνίας, της Λακωνίας και της Ηλείας, από τους Ηρακλείδες ηγέτες Τήμενο, Κρεσφόντη, Αριστόδημο, όπως και από τον Όξυλο, αντίστοιχα. Σε αυτόν τον κοινωνικό αναβρασμό συμμετέχουν ακόμα και αξιωματούχοι του παλαιού καθεστώτος. Έτσι κάπως πρέπει να αντικαθιστώνται οι «Fάνακτες (προφέρονταν: ουάνακτες)» από τους «qασιλείς (προφέρονταν: κουασιλεΐς)», αρχικώς ένα από τα κατώτερα διοικητικά αξιώματα των ανακτόρων.

κράνη

ασπίδες

Η δωρική που διαμορφώνεται στις χώρες που κατακτούν οι Ηρακλείδες, ως γλώσσα των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων είναι πιο τραχιά, πιο απλή διάλεκτος, όμως δεν διαφέρει και πολύ από την διάλεκτο των ανακτόρων (όπως αυτή καταγράφεται με την Γραμμική Β΄) που εξακολουθεί να υφίσταται σε Αρκαδία, Παμφυλία και Κύπρο.

ανακτορικοί Αχαιοί vs ανατροπείς Δωριείς

πολεμιστές Υστεροελλαδικής.Εποχής ΙΙΙ Γ

Έτσι, η Αττική, η Εύβοια και οι Κυκλάδες γίνονται χωνευτήρι ανθρώπων από διάφορα έθνη που βρίσκονται ξαφνικά στην θλιβερή κατάσταση των προσφύγων. Εάν προστεθούν και οι αλλοεθνείς που ήδη υπήρχαν στην Ιωνία, αλλά και στις Νήσους των Μακάρων, όπως π.χ οι Τελχίνες, και που συμμετέχουν σε όλες τις κοινωνικές βαθμίδες στις περιοχές αυτές, δικαιολογείται πλήρως η διαφοροποίηση της Ιωνικής από τις υπόλοιπες διαλέκτους, προφανώς επειδή η διάλεκτος αυτή διαμορφώθηκε ιδιόμορφα ως "λίγκουα φράνκα" για τα κάμποσα έθνη που βρέθηκαν ξαφνικά να κατοικούν αναμεμειγμένα. Βέβαια η διαδικασία αποικισμού της ασιατικής ακτής, και η διαμόρφωση της ιωνικής διαλέκτου, πραγματοποιούνται σταδιακά, αφού, σύμφωνα με τους μύθους, οι εγγονοί του τελευταίου άνακτα της Αθήνας, Κόδρου, δεν αποικίζουν την Ιωνία (Πελασγία) παρά έξι γενιές μετά από την γενιά του Τρωικού Πολέμου.

Ο μέγας άναξ που οδήγησε τους Αχαιούς συμμάχους εναντίον της Τροίας (= Fίλιον), ο Ατρείδης Αγαμέμνων, υπήρξε τόσο αντιπαθής, που η Συμμαχία της οποίας ηγούνταν, άρχισε να διαλύεται πριν ακόμα ολοκληρωθεί ο πόλεμος. Θυσίασε, κυριολεκτικώς, την κόρη του, Ιφιγένεια, για την επιτυχή έκβαση της εκστρατείας (τεκνοθυσία: έθιμο σπάνιο που θα συνεχίσουν αργότερα με υπερβολική συχνότητα οι Φοίνικες και οι Καρχηδόνιοι). Για τον λόγο αυτό είναι που κυρίως δολοφονήθηκε ο Αγαμέμνονας από τη σύζυγό του, Κλυταιμνήστρα, όταν τελικώς επέστρεψε θριαμβευτής από την Τροία.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Αγαμέμνων φιλονίκησε με τον άνακτα της Φθίας & Ελλάδος, Αχιλλέα. Αυτό υπήρξε σφάλμα μεγάλο, αφού μονάχα μέσω της Φθίας, είναι που οι Μυκήνες ηγεμόνευαν επί των υπολοίπων ανακτόρων του Βορρά:

i. Αργίσσα (ως έδρα της Λαπιθίας, της ανακτορικής χώρας που καταλάμβανε το μεγαλύτερο τμήμα από τον σημ. νομό Λαρίσσης, με επίνειο στα Τέμπη.

Η Λαπιθία αποτέλεσε κοιτίδα & ορμητήριο για την αίρεση των Κενταύρων -και των Κενταυρίνων, πριν αυτοί εξολοθρευτούν άτιμα κατά την διάρκεια του δήθεν συμφιλιωτικού γάμου του άνακτος Πειρίθου με την κενταυρίνα Ιπποδάμεια, μια γενιά πριν από τον Τρωικό Πόλεμο),

ii. Τρίκκη (ν. Τρικάλων),

iii. Οιχαλία (ν. Καρδίτσης),

iv. Φυλάκη (η ανατολικά του όρους Όρθρυ Φθιώτιδα),

v. Ιωλκός-Φερρές (ν. Μαγνησίας, Βόλος και πέριξ),

vi. Ορμένιο (η περιοχή του όρους Πήλιον),

vii. Μελίβοια (η περιοχή ανάμεσα στα Τέμπη και στο Πήλιο, Κίσσαβος),

viii. Κύφος (η περιοχή της Ελασσόνας και του Τυρνάβου, Καμβούνια όρη και π. Τιταρήσιος, η μεταγενέστερη Περραιβία) και

ix. Μαγνησία (ν. Πιερίας).

Δηλαδή οι άνακτες του Βορρά υπάκουαν τον Αγαμέμνονα, μονάχα μέσω του Αχιλλέως. Η ανάμνηση της εξασθένησης του στρατεύματος εξαιτίας της επιζήμιας οργής του Αχιλλέως, επιβιώνει γλαφυρά στο έπος της Ιλιάδας. Ιστορικό ανάλογο της σχέσης που έχει αυτήν την εποχή η Φθία με τις Μυκήνες, αποτελεί η φεουδαλικά ιεραρχημένη λατινική Ρωμανία, η τόσο εύθραυστη λόγω της ρευστότητας που πήγαζε από συνεχή παιχνίδια εξουσίας βασσάλων ηγεμόνων (Θεσσαλονίκη, Αχαΐα, Αθήνα).

Όμως φαίνεται ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου ξεσπά επιπλέον και κάποιου είδους θρησκευτική έριδα, η οποία επίσης διχάζει και εξασθενεί το συμμαχικό στρατό. Ο Αγαμέμνων στηρίζει τον μάντη Κάλχα, ενώ αντιφρονούντες, Αργείοι ως επί το πλείστον, αλλά και άλλοι, όπως πχ οι Λαπίθες με τους αρχηγούς τους (οι άνακτες Ποδαλείριος & Πολυποίτης, και ο λαFαγέτας Λεοντεύς), ακολουθούν τους μάντεις Αμφίλοχο και Μόψο. Ύστερα από θρησκευτική αντιπαράθεση, κάτι σαν Σύνοδο, ας πούμε, που έχουν οι μάντεις στην πόλη Κολοφώνα, που, παρεπιμπτόντως τελεί υπό την κατοχή των Κρητών του Ιδομενέως, δηλαδή αποτελεί σχετικά ουδέτερο τόπο, οι οπαδοί του Μόψου και του Αμφίλοχου, καταγράφεται ότι ναι μεν επικρατούν, όμως στη συνέχεια εγκαταλείπουν το Αιγαίο, και ακολουθώντας τη φυγή των προσφύγων Τεύκρων (= Τρώες και Δάρδανοι), Κιλίκων, Πελασγών κλπ, αναχωρούν για Ανατολή & Δύση.

φαραώ με πολεμικό στέμμα (το Μπλε),

ετοιμάζεται για πόλεμο

Εκτός από τον προφανή λόγο που η Ανατολή τράβηξε τους αποστάτες Αχαιούς, δηλαδή τα πλούτη των δυο εξασθενημένων αυτοκρατοριών (Χώρα Χάττι και Αίγυπτος), αναρωτιέται κανείς γιατί ακολούθησαν τους πρόσφυγες, αντί να παραμείνουν θριαμβευτές στα εδάφη που αυτοί άφησαν. Μια ερμηνεία ίσως βρίσκεται στο ίδιο το όνομα του μάντη Αμφίλοχου που θα πει «υποστηρικτής και των δύο στρατών», κατά μία έννοια. Ίσως η παράταξη του Μόψου και του Αμφιλόχου ν' αντιτάχθηκε στις βιαιότητες που ενδεχομένως ώθησαν τους ηττημένους σε μαζική φυγή από τις πατρίδες τους προς Ανατολή & Δύση:

i. οι Κίλικες στην Κιλικία,

ii. οι Τεύκροι ή Τρώες στην Κυρηναϊκή, την Κύπρο και την Φοινίκη, από την Βηρυτό έως την Δώρο, όπως και στην Σικελία, ως «Έλυμοι»,

iii. οι Πελασγοί στην Φιλισταία, στην Κρήτη (η οποία και είχε κατακτήσει την κοιτίδα τους στην Ασία κατά την διάρκεια του Τρ. Πολέμου. Αποικίες τους στην μεγαλόνησο θεωρούνται οι πόλεις Τάρρα, Τεγέα, Πέργαμος και Λάππα, όλες στην αραιοκατοικημένη Άγρια Δύση των Μινωιτών, δηλαδή στους σημ. ν. Χανίων & Ρεθύμνης!), όπως και στη Δύση, διάσπαρτοι σε Ιταλία (σε πόλεις της Ετρουρίας, προερχόμενοι και από τις δυο πλευρές του Αιγαίου (από Πελασγιώτιδα [Θεσσαλία] προς την Άγυλλα/Καερε, και από την Πελοπόννησο προς την Πίσα --> Πίζα, αλλά και από την Ασία (<-- *ΑσσούFα) μαζί με Τεύκρους/Τρώες πρόσφυγες) από τα τέλη του 13ου αι π.Χ, και μετά), Σικελία, Σαρδηνία και Ισπανία

iv. οι Γέργιθες και λοιποί λελεγικοί λαοί του ανατολικού Αιγαίου, στην Κύπρο (ως «Γεργινοι»), την Ετρουρία, την Καμπανία και άλλα μέρη της Ιταλίας, αλλά και στην Παλαιστίνη (ως «Γιργασίτες»),

v. οι Λύκιοι στην Παμφυλία, την Κύπρο και την Συρία,

vi. οι Φρύγες στην ενδοχώρα της Ανατολίας, μέχρι και την κατοπινή Αρμενία.

~~ Αερία ~~

Επιπλέον, ο πολυετής πόλεμος, ο λοιμός στην Ανατολία, αλλά και τα κύματα προσφύγων και εισβολέων στην Αερία (ο μεταγενέστερος Λεβάντες, οι ακτές της Μέσης Ανατολής, ένας διαδραστικός Περίπλους της Ανατολικής Μεσογείου, με -την επί χάρτου- αριστερόστροφη διαδρομή στα παράλια της Εγγύς Ανατολής μέσω της χρήσης των Ετησίων ανέμων (--> μελτέμια), συνήθως με εκκίνηση από ανατολική Κρήτη, και προσοδοφόρα κυκλική επίσκεψη σε χώρες όπως οι ακτές της Κυρηναϊκής και της Μαρμαρικής (όπου ως «Φοινίκη», είχαν μόνιμες εγκαταστάσεις οι Δαναοί, ως οι περίφημοι «Σαρντάνα»), η Αίγυπτος, η Γη Χαναάν (συνολικά η Παλαιστίνη & η ιστορική Φοινίκη) με την Ουγκαρίτ, η Κύπρος, η Παμφυλία (χώρα Ταρχουντάσσα), η Λυκία (χώρα Μύρα), η Ρόδος & τα πέριξ, η Κρήτη, οι Κυκλάδες και μέχρι τη Σαλαμίνα και την Αυλίδα, το επίνειο της Θήβας), αποσταθεροποιούν το Διεθνές Εμπόριο, συνεπώς και την Ευημερία που αυτό δημιουργούσε στο Αιγαίο, η Ανακτορική Οικονομία του οποίου βασίζονταν κυρίως στην παραγωγή και διάθεση ειδών πολυτελείας, σε Ανατολή και Δύση. Έτσι επέρχεται κατάρρευση του ανακτορικού συστήματος, ανά την Ελλάδα.

Πρωτεύουσα του Κινύρα, του μεγάλου άνακτος της Κύπρου την εποχή του Τρωϊκού Πολέμου, υπήρξε η Αλασία/Έγκωμη, εντός της Κλασικής πόλεως-κράτους Σαλαμίνα (όπου Σαλαμίς = ειρηνικό αγκυροβόλιο, εις την Δυτική Σημιτική Ομογλωσσία), κοντά στην σημερινή Αμμόχωστον.

Την Κλασική Εποχή, η Κύπρος θα διαιρείται ανάμεσα:

• σε ελληνική Δεκάπολη,

• σε θύλακα προ-αχαϊκών ιθαγενών, των Ετεοκυπρίων: Αμαθούς/Αμαθούντα

• και σε πάγιο φοινικικό προπύργιο, το ισχυρό Κίτιον.

Απ'αυτήν την πόλη, οι Ισραηλίτες και οι Ιουδαίοι θ'αποκαλούν Κιτίμ, ήτοι "Κίτιους", όλους τους Κύπριους, αργότερα δε και τους Έλληνες που θα κατακτήσουν την Περσική Αυτοκρατορία, και θα υπηρετούν την δυναστεία των Σελευκιδών.

Το Κίτιον (των Αχαιών) ή Κάρτχαντάστ (= Νεάπολις, των Φοινίκων), θα είναι σημαντική πόλη και κατά την διάρκεια της Φραγκοκρατίας (1191-1571), αν και με άλλο όνομα πια, ως ο εύρωστος εμπορικός κόμβος Σαλίνας = αλυκές, πόλη βεβαίως γνωστότερη ως Λάρνακα, εκ της λάρνακος του Αγίου Λαζάρου.

Σκοτεινοί Χρόνοι Αρχαιότητας: 11ος - 8ος αι π.Χ.

η αίγλη του Ελληνισμού