1222

πολεμιστές ασκάρι

της ισλαμικής Συρίας του 12ου και του 13ου αι.

αλ ασκάρι Τζαμαντούρ --> Λάσκαρις Τζαμαντούρος, ο πρόγονος

των Λασκαρηδων που προσχώρησε στην Ρωμιοσύνη, κατά την διάρκεια του 12ου αι

~~~ ~~~ ~~~ ~~~

Ο ικανότατος πρωτοβεστιάριος Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης, γόνος οίκου Δυνατών από το Διδυμότειχο (αρχ. Πλωτινούπολις), 2ος σύζυγος της Ειρήνης Λασκαρίνας από το 1212, διαδέχεται τον πεθερό του, Θεόδωρο Λάσκαρη, ως βαcιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων στην Νίκαια και το Νυμφαίον. Η άλλη κόρη του Θεοδώρου, η Μαρία, έχει παντρευτεί τον Μπέλο (Δ΄), τον διάδοχο του ρήγα της Ουγγαρίας, έτσι ώστε να διατηρηθεί αυτή η παραδοσιακή πια συμμαχία. Σύντομα, ο Ιωάννης Γ' Δούκας Βατάτζης (1221-1254) θα γίνει πολύ αγαπητός για τους υπηκόους του, και θ'αποκτήσει την φήμη ενός νέου «Καλογιάννη», ύστερα από τον Ιωάννη Β' Κομνηνό (1118-1143), του 3ου «Καλογιάννη», εάν προσμετρηθεί και ο κουμανο- ρωμανικής καταγωγής τσάρος & αυτοκράτωρ Βουλγάρων, ο Ιωάν, Ιβάν, Ιωανίτσας ή Κάλογιαν Ασέν (1197-1207).

~~~ ~~~ ~~~ ~~~

Παρεμπιπτόντως, ασφαλής ένδειξη για την ηθική υποβάθμιση του Ελληνισμού,

αποτελούν οι διολισθήσεις στην έννοια των εξής τριών λέξεων, κατά το πέρασμα των αιώνων:

i. Καλός: από Εύμορφος, μεταλλάχτηκε σε Άξιος, Ενάρετος, Ευνοϊκός, Ικανός, Ικανοποιητικός, Κατάλληλος, Πρόσφορος, Τίμιος, Χρηστός, Ωφέλιμος

ii. Αγαθός: από Γενναίος (εξού και το αρχαίο "καλός καγαθός" = εύμορφος και γενναίος) έγινε Ενάρετος, Ευήθης, Καλός, Χρηστός, Άγιος, κατάντησε Αφελής, Ευκολόπιστος, Βλάκας, Κουτός, Χαζός

iii. Avrevs --> Ωραίος: από Χρυσός, ήτοι Πλούσιος ή και Ξανθός, μεταλλάχτηκε σε Εύμορφος, ήτοι Όμορφος, ήδη από την Ύστερη Αρχαιότητα, αφού ο ποντιακός κλάδος της ελληνικής γλώσσας, διαμορφωμένος απευθείας από την αρχαία ιωνική διάλεκτο, διατήρησε το «χρυσός» με την έννοια του όμορφου μέχρι και σήμερα:

Σόνια μ, μη τυραννιέσαι

και μ'έης βαρύν καρδίαν.

Θ'αλλάεις το χρυσόν (= όμορφο) όνομά σ'

και τούρκικον θα βάλεις.

Θα παιρτς άντραν ολόχρυσον (= ολόμορφον),

χριστιανού παιδίν εν.

Σα φανερά Μαχμούτ αγάς,

και σα κρυφά Νικόλας.

Σο μαναστήρ (= Στο μοναστήρι) μεσονυχτί

θα πάτε στεφανούζ'νε!

βεβαιώνει για τις πεποιθήσεις του υποψηφίου γαμπρού την θυγατέρα της,

η Πόντια μάνα σε τραβώδι (= τραγούδι), από την εποχή της Τουρκοκρατίας..

~~~ ~~~ ~~~ ~~~

Εχοντας αποδυναμωθεί λόγω της συμμετοχής του στην Ε΄ σταυροφορία, ο βασιλιάς της Ουγγαρίας, Ανδρέας Β΄ των Αρπάντ, αναγκάζεται τώρα να παραχωρήσει εγγράφως αυξημένα δικαιώματα στους ευγενείς της χώρας του. Έτσι υπογράφει την Χρυσή Βούλα, μιαν συνταγματική χάρτα περιορισμού της βασιλικής εξουσίας.

Ο νεαρός ρήγας της Θεσσαλονίκης, Δημήτριος ο Μομφερατικός, ταξιδεύει στην Ιταλία ψάχνοντας συμμάχους για να τον βοηθήσουν στον αγώνα του εναντίον του δεσποτάτου της Άρτας.

Με την αγάπη του λαού της νότιας Γαλλίας, ο γιος του Ραϊμόνδου Στ΄ αναλαμβάνει κόμης της Τουλούζης, ως Ραϊμόνδος Ζ΄(Θ') του οίκου Φρεντελόν/Σαιν Ζιλ. Όμως οι Ρωμαιοκαθολικοί σταυροφόροι εξακολουθούν να δρουν αποτρόπαια εντός της επικράτειάς του.

Ο βασιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων, Ιωάννης Γ΄ (για τον λαό, Καλογιάννης Γ'), παραβιάζει την συνθήκη του Νυμφαίου (1214), εισβάλλοντας στην λατινική Ρωμανία. Παρεπιμπτώντος, το Νυμφαίο, μια νέα πόλη στην ενδοχώρα της Σμύρνης, αποτελεί πλέον την συνήθη αυτοκρατορική έδρα, άτυπα αντικαθιστώντας την επίσημη πρωτεύουσα Νίκαια. Ύστερα από τον Πόλεμο για την Τουρκική Ανεξαρτησία, θα μετονομαστεί με εμπάθεια και περισσή προσωπολατρία, ως Κεμαλπασά.

Με πρωτοβουλία του τοπικού κλάδου από τον οίκο των Μελισσηνών, αναθερμαίνεται φέτος, και γιγαντώνεται, εξέγερση στην Κρήτη, ρεμπελιό εναντίον της βενετικής κατοχής. Οι Κρητικοί αντιστέκονται με λύσσα εναντίον των Βενετσιάνων, για διάφορους λόγους: Εξαιτίας της αποικιοκρατικής φύσης της βενετικής κατοχής, εξασθενεί συνεχώς η οικονομία της Μεγαλονήσου, και αλλοιώνεται ο κοινωνικός ιστός. Επίσης, η Βενετία (Γαληνοτάτη Δημοκρατία του Αγίου Μάρκου), περιφρονεί με αλαζονεία τόσο την Ανατολική Εκκλησία (Ορθοδοξία), όσο και την ντόπια αριστοκρατία (οι επονομαζόμενοι Αρχοντορωμαίοι). Επιπλέον, το πλούσιο νησί το επιβουλεύονται και άλλες δυνάμεις της περιοχής, οι οποίες και φροντίζουν να υποδαυλίζουν διαρκώς φιλικά προσκείμενες προς αυτούς τάσεις & παρατάξεις που σχηματίζουν οι ιθαγενείς. Έτσι, την Κρήτη την διεκδικούν διακαώς, η αυτοκρατορία της Ρωμανίας (Δούκες Λασκάριοι), η Υπέροχη Δημοκρατία του Αγίου Γεωργίου (Γένουα ή Γένοβα), και το δουκάτο του Αρχιπελάγους (ο βενετσιανικος οίκος Σανούδο).

οι εκστρατείες του Μουσουλμάνου αυτοκράτορα της Ρωμανίας, Αλααντίν Καϋκουμπάτ μπιν Καϋκαβούς (1220-37)

Πλοίο που κουβαλά εισπραχθέντες φόρους από την Περατεία (το παλαιό θέμα Χερσώνος, η σημ. Κριμέα ή Κριμαία), εξοκείλει στην τουρκοκρατούμενη Σινώπη, όπου και πλιατσικολογείται από τον διοικητή της πόλης, τον Αρμένιο ραΐση (= πλοίαρχος) Ετούμ. Ενθουσιασμένος από τον πλούτο που αποκόμισε από ένα και μόνο καράβι, ο Ετούμ στη συνέχεια οργανώνει επιδρομή εναντίον της Περατείας, όπου κατακτάται η Σουγδαία, και χρησιμοποιείται ως ορμητήριο για την περαιτέρω λεηλασία της πλούσιας αυτής χώρας. Εξοργισμένος ο βαcιλεύς αυτοκράτωρ Ρωμαίων (του Πόντου) Ανδρόνικος Γίδος (Υπήρξε στρατηγός των Ρωμιών Νικαίας & Νυμφαίου, που όμως προσχώρησε στους Ρωμιούς Ποντοηρακλείας & Τραπεζούντας. Ονομάζεται Γίδος ή Γίδων, από Guido, ένεκα της εσπέριας καταγωγής του), που μόλις έχει διαδεχτεί τον πεθερό του, τον Αλέξιο ΜεγαλοΚομνηνό, αποπλέει από την Τραπεζούντα, κατατροπώνει τον στόλο του Ετούμ, και αποβιβάζεται στην επικράτειά του, όπου λεηλατεί την ύπαιθρο και πολιορκεί την Σινώπη. Tότε επεμβαίνει ο σουλτάνος της ισλαμικής Ρωμανίας, Καϊκουμπάτ Αλααντίν, που στέλνει ένα πανίσχυρο ασκέρι (ασκάρ = στρατός στα φαρσί ή περσικά, εξ αυτής της ρίζας και το επώνυμο Λάσκαρης), που εισβάλλει στον ελεύθερο Πόντο από ξηρά και θάλασσα, και πολιορκεί την Τραπεζούντα. Επικεφαλής του στρατού ξηράς είναι ο άταμπεγ (= κυριολεκτικά «μπαμπάς των αρχόντων» στα τουρκικα, ως αξίωμα εννοούνταν ο πολέμαρχος/αντιβασιλιάς/κηδεμόνας ανηλίκου πρίγκηπα) Ερτοκούς Μουμπαριτζεντίν, ενώ του στόλου ηγείται ο μαλίκ (= πρίγκηπας, περιλαμβανομένης και της έννοιας του διαδόχου, αρχικά βασιλεύς στα συριακά) Κάυ Χοσρόης -ή Καϊχοσρού- Γιγιαθαντίν (Β΄), ο γιος & διάδοχος του Σελτζούκου σουλτάνου. Οι Τούρκοι του Ικονίου είναι ισχυρότεροι από ποτέ, όμως και οι Ρωμιοί υπερασπιστές της Τραπεζούντας είναι αποφασισμένοι να πολεμήσουν μέχρι εσχάτων.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Ορδή Μογγόλων ιππέων, αποσπασμένη στο έργο της καταδίωξης του άτυχου Χοράσμιου Σάχη, συγκρούεται απρόσμενα με ευρωπαϊκές δυνάμεις με τέτοια επιτυχία που στρέφεται προς την Δύση και αφοσιώνεται στην διαδοχική συντριβή της Αλανίας, της Γεωργίας, της Κουμανίας και των νότιων ρωσικών ηγεμονιών (1221-22). Όμως αυτές οι νίκες δεν καταλήγουν σε μόνιμη κατάκτηση, επειδή η εν λόγω ορδή σύντομα ανακαλείται για τις ανάγκες των πολέμων στην Άπω Ανατολή.

Στις Βαλτικές Χώρες, εξαπολύεται η από χρόνια εξαγγελθείσα από τον πάπα Ρώμης σταυροφορία. Γερμανοί φεουδάρχες, Δανοί επιδρομείς και Πολωνοί νομάρχες εισβάλλουν με σαφείς προθέσεις στις χώρες των βαλτικών εθνών, χωρίς όμως να καταφέρουν να τα καθυποτάξουν.

13ος αι

1221

1223

πίσω στην αρχική σελίδα