Due to the rapid disintegration of Romania during the second half of the 7th c, the imperial armies became locally drafted, as they were assigned to defend specific districts. Each of these army groups came to be known as a "thema", in plural "themata". By the early 8th c, when the success of the innovation had become apparent, each of the assigned districts went by the name of its dedicated army group as well.
What is not generally known of the era, is a similar division of the imperial navy into locally drawn naval squadrons. Each of these forces operated separately, and this freedom of action is revealed by the development of distinctive ensigns, during these years (661-780 A.D)!
The fleet in service of the exarchate of Ravenna (Italy and the Adriatic, including the Dalmatian & Ionian archipelagos) flew a red ensign.
The fleet of the exarchate of Carthage (Africa & Spania) raised a golden-scarlet ensign.
The fleet of the Carabesian Theme (Karavesiani) and the Aegean Archipelagos raised a blue ensign.
The fleet of the Cibyrraeotian Theme and the Levant, comprising Cyprus, Lebanon, Cilicia and the northern part of Syria (whence the Mardaites), raised a golden ensign.
The Black Sea fleet raised a black ensign.
The emperors kept a minor, but powerful, purple-ensign squadron, reserved near the capital, on Lemnos and within the Propontis/Marmara. In a 10th c book written by an emperor, Constantine VII Porphyrogennitos, and addressed to his son and heir, the existence of a moera of ten "khelandia" warships is mentioned, under his immediate service. These khelandia were galleys, light-crafted and swift. Additionally, the Purple Ensign held for centuries the exclusive use of the "Liquid or Greek Fire", an early form of napalm, an apparent advantage over the enemies of the emperor, including the rest of the ensigns, until it was stolen and heavily used by the Saracens, since the late 9th c.
πολύτιμα αντικείμενα
αποθησαυρισμένα στην περιοχή της κατοπινής Αλβανίας
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Η αυτοκρατορική κυριαρχία στην χερσόνησο του Ιλλυρικού (σημ. Βαλκάνια) περιορίζεται πλέον σε μεμονωμένους θύλακες, που όμως εκτείνονται από τα νησιά του Αιγαίου, έως φυλάκια στις όχθες του π. Δούναβη.
Ο Άγιος Δημήτριος, δούκας της Θεσσαλονίκης γύρω στο 300, απεικονίζεται με αμφίεση συγκλητικού ανάμεσα στους αξιωματούχους που ανακαινίζουν τον ναό του, και συγκεκριμένα τον αρχιεπίσκοπο Ιωάννη και τον έπαρχο Λεόντιο, πριν η Εικονομαχία εξαπλωθεί και στην Θεσσαλονίκη (αρχές 8ου αι).
Σύντομα, στην λαϊκή συνείδηση ο Άγιος Δημήτριος θ'αποκτήσει στρατιωτική αίγλη, ανάλογη με αυτήν προγενέστερων Αγίων, όπως ο Άγιος [Πλακίδας] Ευστάθιος (+118), ο Άγιος Μαυρίκιος (+287), οι Άγιοι Σέργιος & Βάκχος, και ο Άγιος [Σαλιτα] Αρτέμιος (+363).
~~~
Αντίστοιχους προστάτες αποκτούν και άλλες οχυρωμένες πόλεις της Ρωμανίας που αντιστέκονται στις επιθέσεις των Αβαροσλάβων, όπως η Λάρισσα, με τον Άγιο Αχίλλειο. Ο συγγραφέας του «Περί Διοικήσεως της Αυτοκρατορίας» του Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογεννήτου, αναφέρει ενδιαφέρον ανέκδοτο περί θαυματουργού διασώσεως της πολιορκημένης από Σλάβους Πάτρας, από τον ιδικό της πολιούχο, Άγιο Ανδρέα.
Αντικαθιστώντας τον «αενάως θνήσκοντα θεό» Κάβειρο, ο Δημήτριος είναι πλέον ο νέος πολιούχος της πόλης, ο Μυροβλήτης, αλλά και συνάμα ο σκοτεινός υπερήρωας, που προστατεύει την Θεσσαλονίκη από τις επιθέσεις των βαρβάρων.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ο έκπτωτος Ιουστινιανός Β΄ ο Ρινότμητος, αρχικά εξόριστος στην Χερσώνα (αυτοκυβέρνητος πόλη-δημοκρατία), δραπετεύει και νυμφεύεται την κόρη του χαγάνου των Χαζάρων (Θεοδώρα, η 1η ξένη αυτοκράτειρα), ο οποίος όμως αποφασίζει τελικά να τον παραδώσει στην Κ/πολη για να μη θυσιάσει την συμμαχία του με τους Ρωμιούς. Έτσι ο Ιουστινιανός Β΄ δραπετεύει εκ νέου, καταφεύγει στους Βούλγαρους, οι οποίοι και τον βοηθούν να επιστρέψει στο θρόνο του. Όμως η στρατιά που θα στείλει για να εκδικηθεί την Χερσώνα και ν’αναστείλει την αυτονομία της, στασιάζει και ενδύει με πορφύρα τον Αρμένιο Βαρδάνη, ως Φιλιππικό, ο οποίος όμως αποδεικνύεται Μονοθελητιστής με εικονοκλαστικές τάσεις.
Έτσι σύντομα, τον ανατρέπει ο πρωτοσεκρέτης του, ο Αναστάσιος Β΄, που φροντίζει αποτελεσματικά για την οχύρωση της Κ/πολης και της Θράκης. Και αυτός όμως εκθρονίζεται από τον εκλεκτό των αδικηθέντων Οψικίων στρατευμάτων, τον Θεοδόσιο Γ΄ τον Ορθόδοξο!
«..Μόλις [ο Αναστάσιος Β'] μαθαίνει πως [αραβικά] πλοία από την Αλεξάνδρεια προσορμίστηκαν στην Φοινίκη, για να προμηθευθούν ναυπηγική ξυλεία, ετοιμάζει στόλο και τον στέλνει εναντίον τους, δίνοντας εντολή στους στόλους των θεμάτων ίνα καταπλεύσουν στο νησί της Ρόδου, κι έτσι ενωμένοι να πλεύσουν εναντίον των αντιπάλων. Ναύαρχο της αρμάδας διορίζει το διάκονο της Μεγάλης Εκκλησίας και γενικό λογοθέτη Ιωάννη. Οι δυνάμεις συγκεντρώνονται στην Ρόδο, για να αποπλεύσουν συνολικά. Τα ναυτικά πληρώματα όμως, και ιδίως όσοι προέρχονται από το θέμα του Οψικίου, δεν δείχνουν πνεύμα πειθαρχίας· πράγματι, παρουσιάζουν αρνητικές διαθέσεις απέναντι στον αυτοκράτορα, διότι θεωρούν ότι δεν έχει χειριστεί με επιδεξιότητα τα ζητήματα του στόλου. Επειδή ο διάκονος αντιμετωπίζει με αυταρχικότητα την ανυποταξία τους και η συμπεριφορά του γίνεται αυστηρότερη, ξεσπάει ανταρσία στους άνδρες, οι οποίοι αποδοκιμάζουν τον αυτοκράτορα, εκτελώντας και τον Ιωάννη. Έτσι, εγκαταλείποντας την επιχείρηση, άλλοι επιστρέφουν στα μέρη τους, ενώ άλλοι κατευθύνονται προς το Βυζάντιο. Φτάνοντας στο Αδραμύττιο, πιάνουν έναν απλό ιδιώτη, κάποιον Θεοδόσιο, φοροεισπράκτορας τω επάγγελμα, και χωρίς τη θέλησή του τον αναγορεύουν αυτοκράτορα. Ο Αρτέμιος εξοπλίζει στόλο και εγκαθιστά φρουρά στην Κ/πόλη, ενώ ο ίδιος διαμένει στη Νίκαια, μητρόπολη των Βιθυνών. Οι στασιαστές εν τω μεταξύ καταφτάνουν από ξηρά και θάλασσα στην Χρυσόπολη (Σκουτάρι/Ούσκουνταρ), και μέχρι κάποιο χρονικό διάστημα διεξάγονται ναυμαχίες. Κατόπιν ο Θεοδόσιος διεκπεραιώνεται στην Θράκη και με προδοσία εισβάλλει στην πρωτεύουσα από τα τείχη των Βλαχερνών. Οι πεζικές και οι ναυτικές δυνάμεις που τον συνοδεύουν ξεχύνονται στην πόλη, όπου σημειώνονται ληστείες πολλών χρημάτων, σε διάφορες κατοικίες..», Επιτομή Ιστοριών, Ιωάννου Ζωναρά: ΙΔ', 20
Ο Θεοδόσιος Γ' αποκαθιστά την ορθόδοξη άποψη στην Ανατολική Εκκλησία, δηλαδή το θέλημα του πάπα Ρώμης. Επίσης συνθηκολογεί με τους Βούλγαρους, αναγνωρίζοντας την κυριαρχία τους επί του κλάδου των Ζαγοριτών (σλαβικό έθνος που επίσης έχει μεταναστεύσει και αρκετά νοτιώτερα, στα σημ. Ζαγοροχώρια), που διαβιεί στο Αιμιμόντο (= όρος Αίμος, χώρα γνωστή και ως «Ανατολική Ρωμυλία», σε μτγ εποχή, κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών του 19ου μ.Χ).
661-780 μ.Χ
Όμως γρήγορα ο Θεοδόσιος Γ' εξαναγκάζεται να παραιτηθεί για χάρη του στρατηγού των Ανατολικών, Λέοντα (Γ'), ο οποίος ύστερα από την επικίνδυνη ρευστότητα της κυβέρνησης, εξαιτίας της ανεξέλεγκτης στρατοκρατικής διαδοχής, εδραιώνει στη Ρωμανία την Συριακή δυναστεία. Τα μέλη της δυναστείας θ’αποκαλούνται σκωπτικά από τους αντιπάλους τους, μεταξύ άλλων, “Ίσαυροι”, υπονοώντας το πλέον αιμοδιψές ιθαγενές έθνος της Aυτοκρατορίας. Και όμως, όπως και οι αυθεντικοί Ίσαυροι απαλλάξαν την Βασιλεύουσα από το γοτθο-αλανικό κράτος εν κράτει γύρω στο 400 μΧ, έτσι και οι επονομαζόμενοι “Ίσαυροι” θα οργανώσουν και τώρα μ'επιτυχία την άμυνα Πρωτευούσης τε, και Ρωμανίας, αυτήν την φορά εναντίον των Αράβων της δυναστείας των Ουμμαγιαδών.
Άλλωστε η βασιλεία του Λέοντος Γ' ξεκινά με την απόκρουση της πολιορκίας της Νέα Ρώμης, από τον Άραβα πολέμαρχο Μασαλμά (Μασλαμά ίμπν άμπντ αλ Μαλίκ). Βέβαια ο Λέων Γ' αποσπά την καθοριστική βοήθεια βαρβάρων από τον Βορρά. Συγκεκριμένα του προσφέρει τον στρατό του, ο Τέρβελις (ή Τέρβελ, 700-721), ο χάνος των καθ'ημάς Βουλγάρων. Η συμμαχία Βουλγάρων και Ρωμαίων θα συνεχιστεί και κατά την διάρκεια του επομένου χάνου, του Κορμησίου (721-738). Έτσι είναι που συντρίβονται οι ισλαμικές στρατιές στην περιοχή πρωτευούσης, ενώ παράλληλα ισλαμικοί στόλοι καταναυμαχώνται και κατακαίγονται. Για μιαν ακόμα φορά λοιπόν, οι Ρωμιοί ανακτούν το προβάδισμα στις θάλασσες.
γαλέα / γαλέρα / galley
Η Αυτοκρατορία κάνει χρήση διακριτικών χρωμάτων, για τα πλώιμά της, δηλαδή τους πέντε ενεργούς στόλους της, κατά το διάστημα 8ος - 13ος αι, εξού και οι θρυλικές Πέντε Θάλασσες της Μεγάλης Ιδέας, του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Ως βάνδον ή φλάμουλον θαλάσσης, δηλαδή ως ναυτική σημαία, χρησιμοποιείται παντιέρα με συγκεκριμένες λωρίδες, σε έξι διακριτικά χρώματα (το ιερό χρώμα του Ισλάμ, το πράσινο, δεν χρησιμοποιείται σκοπίμως), αλλά και ομόχρωμες παραλλαγές τους με σταυρό διαφόρων τύπων, όπως και συνδυασμούς τους: σταυρωτό -ή μη- σύμβολο & λωριδάτη απόληξη.
i. το πορφυρό για την εκλεκτή αυτοκρατορική μοίρα που υπερασπίζει την Προποντίδα (θάλασσα Μαρμαρά), από Βόσπορο μέχρι Λήμνο
Υποδηλώνεται και από το κατά τι μεταγενέστερο οικόσημο του θρακιώτικου οίκου των Βρανάδων, που αποτελείται από την πορφυρή παντιέρα, περιστοιχίζουσα το έμβλημα της Άννας της Φράγκας, δηλαδή το οικόσημο των Καπέτων, των Βαλουά, και των Βουρβώνων , και εθνόσημο των Γάλλων πριν από την Γαλλική Επανάσταση
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ii. το διακριτικό χρώμα των Ποντίων, της ευρύτερης περιοχής,
οι από τον Ρήγα αποκαλούμενοι Μαυροθαλασσινοί
όπως υποδηλώνει π.χ και το οικόσημο των Καραντηνών, των Κασταμονιτών και των
Κοντοστεφάνων,το μαύρο αντιστοιχεί στον στόλο της Μαύρης Θάλασσας
(Εύξεινος Πόντος <-- Άξενος Πόντος <-- Αxšaina Πόντος = Μαύρη Θάλασσα),
και τις περιπόλους του π. Δούναβη, που υποστηρίζουν τους ριπένσες λιμιτανέους της νοτίου όχθης
Η δυναστεία που κυβερνά την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, δηλαδή οι Μεγαλο-Κομνηνοί, εγκαταλείπει το πατρογονικό οικοσήμο των Κομνηνών, δηλαδή τον ερυθρόχρυσο δικέφαλο αετό, από το 1280 και μετά. Έτσι καθίσταται σαφής ο διπλωματικός υποβιβασμός του ποντιακού κράτους ως "βασίλειον Τραπεζούντος, Ιβήρων και Περατείας", λόγω της αναγνώρισης της αυτοκρατορικής αυθεντίας των Παλαιολόγων, και της αποποίησης από την μέχρι τούδε πάγια διεκδίκηση της Κωνσταντινουπόλεως. Όμως, είναι βέβαιη η ανεπίσημη συνέχιση της χρήσης του δικέφαλου αετού, με το μαύρο ναυτικό διακριτικό, έξι αιώνες πριν από την ίδρυση του Παναθλητικού Όμιλου Κωνσταντινούπολης --> ΠΑΟΚ!
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
που δρουν στο Ιόνιο Πέλαγος και την Αδριατική Θάλασσα, ως κατάλοιπο του στόλου που υποστήριζε το εξαρχάτο της Ιταλίας ([540] 584 - 752), με έδρα την Ραβένα (όπως υποδηλώνουν τα κατά τι μεταγενέστερα οικόσημα: Βλαστοί, Βοτανειάτες, Δαλασσηνοί, Δασσιώτες, Ιασσίτες, Τορνίκιοι, Φωκάδες, αλλά και των Λατίνων Βενιέρ, Ορσίνι, και οι Ναπολιτάνοι Καράφα, φεουδάρχες σε Καμπανία, Καλαβρία, Βασιλικάτα, και Απουλία, οι οποίοι διατηρούν απαράλλαχτο το λωριδάτο Ερυθρό Διακριτικό ως οικόσημό τους) - Ακόμα και η παντιέρα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, ο Πτερωτός Λέων (από το 900 κι εξής), ανήκει στην σκαρλάτη κατηγορία βάνδων.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
iv. το χρυσό για το Λεβάντε, από την νήσο Ρόδο και πέραν.
Αυτός ο χρυσός στόλος προέρχεται από τα διακριτικά του στόλου στον δρούγγο των Κιβυραιωτών
- που αναβαθμίζεται σε διακριτό θέμα από την δεκαετία του 730 μ.Χ και μετά
-Με ανάστροφα χρώματα, θ'αποτελέσει την σημαία του ρηγάτου της Ιερουσαλήμ (1099-1187 [1291])
τύπος φλάμουλου, με σταυρό όχι και τόσο συνηθισμένο, σε χρήση πάντως π.χ από τον ιμπεράτορα Νικηφόρο Α',
δημοφιλής και στους σταυροφόρους που κατακλύζουν τους Αγίους Τόπους,
ύστερα από το Σωτήριον Έτος 1099 μ.Χ.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
v. το γαλανό για τo Αιγαίο Πέλαγος, διακριτικό προερχόμενο από τους Καραβησιάνους, ναυτικός θεσμός των Ελλαδικών που θα εκλείψει ύστερα από την ανταρσία τους κατά του αυγούστου Λέοντα Γ' - Οι Ελλαδικοί θα ανακάμψουν κατά την διάρκεια της βασιλείας της Αθηναίας αυτοκρατόρισσας, Ειρήνης Σαρανταπήχαινας. Από το γαλανό διακριτικό προέρχονται τα οικόσημα των Αγελάστων, των Δουκών, των Ραγκαβήδων, των Ροδοκανάκηδων, των Σεβαστών, των Michiel, των Σανούδων, των Καλλέργηδων, και των Σκαραμαγκών, όπως και η Κυανόλευκος ή Γαλανόλευκη των Νεώτερων Χρόνων.
έμβλημα της Δημοκρατίας της Αμάλφιδος (Αμάλφι), ιταλικού αυτοκυβέρνητου δουκάτου που πάντως δραστηριοποιείται και στις ελληνικές χώρες:
i. Ιόνιο & Αιγαίο Πέλαγος (ακόμα και με μονή Αμαλφίων στο Άγιο Όρος!),
ii. Μαύρη Θάλασσα, με συντονιστικό κέντρο στο Πέραν της Σταμπόλης (με επίκεντρο την Μονή του Αγίου Αντωνίου, αλλά και με άλλα ιδρύματα, όπως η Μονή του Σωτήρος, αλλά και η βενεδίκτειος Μονή της Δειπάρας Μαρίας),
iii. αλλά και στο Λεβάντε (ως οι ιδρυτές του χοσπιτάλιου που θα εξελιχτεί στο Τάγμα του Αγίου Ιωάννου!). 9ος - 12ος αι
λάβαρο του ιμπεράτορα Νικηφόρου Α' (802-11 μ.Χ),
που ανάκτησε τον Ελλαδικό χώρο, προσεταιριζόμενος τις Σκλαβενίες (Σκλαβηνίες). Ο Λευκός Σταυρός θα υιοθετηθεί και από τον γαμπρό του, Μιχαήλ Α' Ραγκαβή, γιο του Δρουγγαρίου της Δωδεκανήσου (= Ναύαρχος Κυκλάδων), Θεοφυλάκτου Ραγκαβέ.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
κι εκτός των πραγματικών ορίων της Ρωμανίας,
Senyera, η πρωτότυπη αυτή λωριδάτη σημαία για τις Βαλεαρίδες Νήσους και την περατεία τους (Βαλένθια & Καταλονία, με επιρροή επί του αμιράτου/χαλιφάτου της Κόρδοβας, του νομού της Ντένιας & του ρηγάτου Αραγόνας), και τo Τυρρηνικό Πέλαγος (πριγκηπάτο Σαλέρνου), ως ανάμνηση του στόλου του εξαρχάτου της Αφρικής (απ'όπου ξεκίνησε ο οίκος του Ηρακλείου, μ'έδρα την Καρχηδόνα, [533] 585-698), μέσω των Βαλεαρίδων Νήσων, που μαζί με την Σαρδηνία θ'αποτελέσουν, γι'αρκετό καιρό ακόμα (ρωμαϊκά νησιά, η Ίμπιζα μέχρι το 798, η Μάλτα μέχρι το 870, η Μαγιόρκα μέχρι το 902, η Μινόρκα έως το 903, η Σαρδηνία μέχρι τον 11ο αι!), τα τελευταία κατάλοιπα του εξαρχάτου της Αφρικής, όπως και την δυτική εσχατιά της ρωμαϊκής επικράτειας, για χρόνια φυλασσόμενη με τον ερυθρόχρυσο στόλο (Τιγγίς/Τιγγίδα έως το 702, η Άβυλα/Σέπτα, ως έδρα του κρατιδίου του κόμητος Ιουλιανού, έως το 740).
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Παρόμοιο σύστημα ναυτικών διακριτικών θα ισχύσει αιώνες αργότερα,
και με τις κόκκινες, λευκές, μπλε [ανεπίσημα και πράσινες] παντιέρες (naval ensigns),
σε χρήση από τους πολεμικούς & εμπορικούς στόλους του Βασιλικού Ναυτικού
της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, που δραστηριοποιούνται σε:
i. Ευρώπη & Μεσόγειο, το Λευκό Διακριτικό / White Ensign
μετά από το 1864, αποκλειστικά για το Βασιλικό [Πολεμικό] Ναυτικό
ii. Δυτικές Ινδίες & Αμερική, το Ερυθρό Διακριτικό / Red Ensign,
μετά από το 1864, προς χρήσιν της [ιδιωτικής] Εμπορικής Ναυτιλίας
iii. Νότιες Θάλασσες (από Νότια Αφρική, ανατολικά μέχρι Πολυνησία), το Μπλε Διακριτικό / Blue Ensign,
μετά από το 1864 για ειδικής δημοσίου χρήσεως ναυτιλίας, κατόπιν βασιλικής εντολής ή εύνοιας,
π.χ σε ερευνητικές αποστολές, ακτοφυλακές, λέσχες, και την Βασιλική Ναυτική Εφεδρεία,και
iv. Πράσινο Διακριτικό για την Ιρλανδία.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Όμως, ύστερα από την αποτελεσματική απόκρουση των Αράβων, ο έχων σημιτική αντίληψη για τα θεία ζητήματα, ιμπεράτωρ Λέων Γ΄, διατάζει την απαγόρευση των ακροτήτων που σημειώνονται κατά την λατρεία των εικόνων. Οι ναοί διακοσμούνται με ουδέτερες και απρόσωπες απεικονίσεις, όπως μαιάνδρους, ρόδακες και λοιπά φυσικά μοτίβα.
Έτσι ξεσπάει η Εικονομαχία (726, με διαλείμματα έως το 843). – Γρήγορα επέρχεται αποξένωση της Αυτοκρατορίας με τους ιθαγενείς:
της Ελλάδας (όπου εξεγείρεται ο Κοσμάς ο Κρης το ίδιο έτος, με επιτελείς τον τουρμάρχη Αγαλλιανό και τον δρουγγάριο (= ναύαρχος) Στέφανο),
της Ιταλίας (όπου στασιάζει η πλειονότητα του λαού της Χερσονήσου, υπό τις ευλογίες της Αγίας Έδρας, η οποία επίσης στηρίζει όσους από τους κατά τόπους αυτοκρατορικούς διοικητές αυτονομούνται, όπως, π.χ, τον Έλληνα στρατηγό Βασίλειο Ονομάγουλο (= Γαϊδουρομάγουλος) που εξεγείρεται στην Σικελία, ενώ και οι ήδη δαιμόνιοι Βενετοί δράττονται της ευκαιρίας, και εκλέγουν τώρα τον πρώτο αιρετό δούκα τους (dvx = δουξ --> ντότζε --> δόγης), τον ύπατο Ούρσο από την Ηράκλεια της Βενετίας χώρας (Orso Ipato, εκ του λατινικού VRSVS = Αρκούδος), δόγη κατά το διάστημα 726-737 μ.Χ)
και της Συρίας (όπου η κατοχή των Αράβων γίνεται ευκολότερη, με συνεργάτες όπως ο Θεόδωρος αμπού Κουρρα, αλλά και η οικογένεια του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού και του Αγίου Κοσμά του Μαϊουμά, αν και ο ίδιος ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός θεωρεί εαυτόν "πολίτη της Οικουμένης", και επιμένει να προσφωνεί τον ιμπεράτορα, "κύριον", ενώ τον εργοδότη του, τον χαλίφη απλά τον αποκαλεί "αμιρά").
Ο ιμπεράτωρ Λέων Γ΄, που σε επιστολές του προς τον πάπα Ρώμης, αυτοαποκαλείται "πόντιφηξ", διεκδικώντας και εκκλησιαστική εξουσία, καταπνίγει τις κατά τόπους επαναστάσεις, ενώ αποσπά από την “πνευματική” δικαιοδοσία του στασιασθέντος πάπα, την κάτω Ιταλία, την Σικελία, όπως και το Ιλλυρικόν, το οποίο περιλαμβάνει και την Ελλάδα.
732 μ.Χ
Όμως, οι περιοχές αυτές εξακολουθούν να τάσσονται κατά των εικονοκλαστών. Έτσι, θρησκευτικοί πρόσφυγες, κυρίως μοναχοί, κατακλύζουν την Ιταλία, όπου και θα διασώσουν την εικονολατρική τέχνη, μια τέχνη που θα ευδοκιμήσει και σε ολόκληρη την Ρωμανία κατά την διάρκεια του ιντερλούδιου ανάμεσα στις δυο περιόδους της Εικονομαχίας. Όμως, η σφοδρή διαμάχη του ορθοδόξου πάπα [Αγίου] Γρηγορίου Β' με τον εικονομάχο ιμπεράτορα Λέοντα Γ', από το 726 κι εξής, θα έχει ως τραγικό αποτέλεσμα και την αποδυνάμωση της γενικότερης αυτοκρατορικής παρουσίας στην Ιταλία, με συνέπεια την αντίστοιχη ενίσχυση του "σιδηρού ρηγάτου" των Λομβαρδών, με έδρα την Πάβια.
Η ενδορωμαϊκή έριδα θα καταλήξει στην προσάρτηση από τους αρειανούς Λομβαρδούς, της καρδιάς του εξαρχάτου (Αιμιλία, Ρωμάνια, Πεντάπολη, Περούτζια κλπ), όπως και στην άλωση της ίδιας της πρωτεύουσας, Ραβέννας, μέχρι το 751. Με τους Λομβαρδούς/Λογγιβάρδους, οι Ρωμιοί αυτοκράτορες θα ερίζουν για λίγο καιρό ακόμα.
Ένα από τα ανοικτά ζητήματα είναι και η κυριότητα της μεγαλονήσου Κορσικής, αν και φαίνεται ότι θα την υπερασπίζουν από κοινού από τους Σαρακηνούς, τουλάχιστον έως την κατάληψη του λομβαρδικού ρηγάτου από τους Φράγκους (774).
προς τον επίγονο του Αγίου Πέτρου, τον πάπα Ρώμης
"Πατριμόνιο Πέτρου":
η εξέλιξη του κοσμικού κράτους της Αγίας Έδρας (756-787),
ως δωρεά του ρήγα των Φράγκων, Πιπίνου του Βραχέως,
Για να στερεώσει την εξουσία του στην Ιταλία, ο ρήγας των Φράγκων, Πεπίνος ο Βραχύς, παραχωρεί σταδιακά στον πάπα Ρώμης το Λάτιο και την καρδιά του πρώην εξαρχάτου. Έτσι κάπως, δημιουργείται το κοσμικό κράτος της Αγίας Έδρας. Από την σύμπραξη του Φράγκου ρήγα με τον πάπα Ρώμης, συνθλίβονται τα συμφέροντα και του Λομβαρδού ρήγα, και του Ρωμιού αυτοκράτορα. Ενώ λοιπόν π.χ τα λομβαρδικά δουκάτα του Σπολέτο και του Μπενεβεντο θα παραμείνουν ανεξάρτητα, αν και κάτω από την κηδεμονία (πατρονάρισμα) τόσο της Αγίας Έδρας, όσο και της Ρωμανίας, το ρηγάτο της Πάβιας θα καταστεί παράρτημα της Φραγκίας, και λίγο αργότερα της Γερμανίας.
Αντίστοιχα με την Ιταλία, η ρωμαϊκή ταυτότητα υποχωρεί και στην Συρία, όπου οι ως επί το πλείστον εικονολάτρες Ρωμιοί (εδώ ως "Ρωμαίοι" νοούνται όλοι οι προϊσλαμικοί ιθαγενείς: Σύριοι, Εβραίοι, Έλληνες, Γορδυηνοί και Σαμαρείτες) με κορυφαίο τον οίκο του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, συμφιλιώνονται όλο και περισσότερο με τους κατακτητές, τους Άραβες Ομμαϋάδες (ή Ουμμαγιάδες). Έτσι, η αγάπη για τις Επιστήμες περνάει από τον Ελληνορωμαϊκό Κόσμο στον Ισλαμικό, με πεδίο αλληλεπίδρασης την Συρία. Είναι και που οι πιο μαχητικοί υπέρμαχοι της αυτοκρατορίας και της Ορθής Πίστης, έχουν εγκαταλείψει την Συρία, μετοικώντας οριστικά στην Ρωμανία (Γαβαλάς, Μουσούρος, Πανούσσης και άλλοι οίκοι, απόγονοί τους), ως Καφήροι (=Άπιστοι, αραβιστί)/Μαρδαΐτες, ακμαίο έμψυχο δυναμικό για την επάνδρωση του βασιλικού πλωίμου (= αυτοκρατορικό ναυτικό).
Οι Άραβες παραμένουν πανίσχυροι, παρόλο που αποκρούονται και από τους Φράγκους, αλλά και από τους Χαζάρους, ενώ λίγο αργότερα επέρχεται και βίαιη αλλαγή δυναστείας. Συγκεκριμένα, άπαντες οι αντιφρονούντες, π.χ Σιίτες παρτιζάνοι και Ιρανοί αριστοκράτες, συνασπίζονται υπό την φιλοργανωτική ηγεσία του αραβικού οίκου των Αββασιδών, για να εκθρονίσουν με εμπάθεια τον κυβερνώντα οίκο των Ομμαϋαδών. Αν και ένας γόνος των Ουμμαϋαδών θα επιβιώσει, και θα ιδρύσει ανεξάρτητο ανταγωνιστικό αμιράτο στην Ισπανία, εν τούτοις οι Αββασίδες επικρατούν θριαμβευτικά στο χαλιφάτο, εξολοθρεύοντας τους υπολοίπους Ουμμαϋάδες, και στη συνέχεια, εδραιώνονται στην εξουσία, ισορροπώντας ανάμεσα στους απαιτητικούς τους συμμάχους, τους οποίους και φροντίζουν να κρατούν ικανοποιημένους. Π.χ, το κέντρο βάρους του χαλιφάτου μεταφέρεται από την Συρία (Δαμασκός), στην Μεσοποταμία (Κάρρες/Χαρράν, Βαγδάτη, Σαμάρρα), τόσο ανάμεσα στην πολυπληθέστερη αραβική κοινότητα Σιιτών (με ιερά κέντρα, πόλεις όπως οι Καρμπάλα, Σαμάρρα, Νατζάφ, και Κομ), όσο και πλησίον της πολιτιστικής σφαίρας του Ιράν (=Αριανή/Αρυανα), η οποία αενάως ασφυκτιά, αποζητώντας διακριτό ρόλο εντός του Ισλάμ, αναπτύσσοντας έτσι και τον εναλλακτικό δρόμο λατρείας των Σου'ουμπιγια/Εθνικών.
πολεμιστές των ύστερων Αββασιδών
Την ίδια εποχή που στην Αραβία οι -κατά τον συγγραφέα του Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου "Μαυροφόροι"- Αββασίδες αφανίζουν τους Ομμεγιάδες, στην Ρωμανία ο ιμπεράτωρ Κωνσταντίνος Ε' ο Καβαλίνος (σύμφωνα με τους εικονολάτρες αντιπάλους του, Κοπρώνυμος), μεταρρυθμίζει τον στρατό, αυξάνοντας κατακόρυφα το αξιόμαχο της Αυτοκρατορίας. Ενδεικτικά:
i. εκσυγχρονίζει την επίλεκτη φρουρά των Εξκουβιτόρων, ως Εξκούβιτους πλέον, αναβιώνοντας την αξία της.
ii. ανανεώνει τις στρατιές εκστρατείας (= κομιτατήσιοι), ως Τάγματα πλέον
iii. οι Σχολές, από καιρό υποβαθμισμένες σε σώματα παρελάσεων και τιμητικών φρουρών, καθίστανται εκ νέου μάχιμες, οι κυριότερες συνιστώσες των Ταγμάτων
iv. αναβαθμίζει τα απανταχού βασιλικά πλώιμα (αυτοκρατορικοί στόλοι)
Ίσως και λόγω αυτής της ανανέωσης του μαχητικού φρονήματος των Ρωμαίων, παρουσιάζεται κάμψη στην εμμονή που εμφανίζουν οι μαχητές του Ισλάμ να επιβληθούν στην Ρωμανία, όπως υπονοείται και στην ιερά του βίβλο, το Κοράνι. Το κυριότερο στρατιωτικό επίτευγμα των Αββασιδών λαμβάνει χώρα μακριά από την Ρωμιοσύνη, στην Κεντρική Ασία, και είναι η οριστική συντριβή στην μάχη του π. Τάλας (751), των σινο-τουρκικών δυνάμεων της δυναστείας Ταγκ, η οποία μέχρι αυτήν την εποχή επιδίωκε την εξάπλωση της Ουράνιας Αυτοκρατορίας τους και στην "βαρβαρική" Δύση.
Αυτήν την εποχή, οι Κινέζοι βρίσκονται στις λίγες στιγμές της Ιστορίας τους, που είναι ιδιαιτέρως ανεκτικοί προς τους ξένους λαούς και τις κουλτούρες τους. Το 725, λόγου χάριν, ιδρύεται η ακαδημία Χαν-λιν, κέντρο διεθνούς μάθησης. Βέβαια, οι Κινέζοι, στηρίζουν την Γνώση περισσότερο ως βοήθημα, στο εγχείρημά τους να προσαρτήσουν την Οικουμένη. Στην μάχη του Τάλας, π.χ. είχαν μαζέψει και παρέταξαν, δυναμικά -αν και τελικά μάταια- ως φοιδεράτους για την αντιμετώπιση των Μουσουλμάνων φανατικών, πολεμιστές ποικίλης προέλευσης, πχ Καρλούκους, Ουιγούρους, Ταγκούτους, Χιτάνους, και Τάι (πρόγονοι των Ταϊλανδών, στην χώρα Γιουννάν, στα βουνά της σημ. Νότιας Κίνας).
Η αυτοπεποίθηση της Κινεζικής Αυτοκρατορίας θα πληγεί ακόμα χειρότερα, όταν Θιβετανοί μαχητές του βουδιστικού βασιλείου Τουφαν (620-860) σαρώνουν εκρηκτικά την Κεντρική Ασία το 783-90, αποσπώντας ολόκληρη την Κινεζική Άπω Δύση από τους Ταγκ (618-907).
Όμως, αν εξαιρεθεί και η προσάρτηση της Ταπουρίας (Ταμπουριστάν, ιρανική χώρα στα νότια παράλια της Κασπίας Θάλασσας), γενικά κατά την διάρκεια της δυναστείας των Αββασιδών, το χαλιφάτο αρχίζει να παρακμάζει στρατιωτικά. Έτσι, ενώ ο Αραβικός & Ισλαμικός Πολιτισμός εισέρχεται σε Χρυσή Εποχή, το ενιαίο χαλιφάτο (το θρυλικό Ρασιντούν) συρρικνώνεται γρήγορα, και λόγω ανταρσιών κατακτημένων λαών, όπως οι Αβασγοί (Αμπχάζιοι), αλλά κυρίως λόγω αποστασιών διαφόρων Μουσουλμάνων τοποτηρητών, Αράβων και ιθαγενών, που ιδρύουν διάδοχα αποσχιστικά και ανταγωνιστικά αμιράτα ή χαλιφάτα:
i. Ταχιρίδες, Σαφφαρίδες, Σαμανίδες, Καραχανίδες, και Γαζναβίδες (που ξεκίνησαν ως τουρκική βασιλική φρουρά τύπου γκουλαμ/γκιλμαν, στην υπηρεσία της ιρανικής δυναστείας των Σαμανιδών) στην Κεντρική Ασία & ανατολικό Ιράν,
ii. Σαγιτίδες στην Ατροπατηνή και την ευρύτερη Καυκασία,
iii. Ιντρισίδες στο Μάγκρεμπ (Μαυριτανία = Μαρόκο + Αλγερία),
iv. Αγλαβίδες στην Ιφρίκιγια (Αφρική = Τυνησία + Τριπολιτανία),
v. Τουλουνίδες στο Μισίρι (Αίγυπτος), και
vi. Χαμδανίδες στην Συρία.
Η Χαζαρία, η άρχουσα τάξη της οποίας προσηλυτίζεται κατά τα μέσα του αιώνα στον Ιουδαϊσμό από Εβραίους της Περσίας, θα παραμείνει πιστή σύμμαχος της Ρωμανίας για αιώνες. Οι Χάζαροι, οι Γεωργιανοί (Καρτβέλοι) και οι Αβασγοί (Αμπχάζιοι), μισούν αλλήλους, όμως αποτελούν σταθερούς συμμάχους των Ρωμιών εναντίον των Μουσουλμάνων, συνδέοντας, επιπλέον, την συρρικνωμένη & πολιορκημένη Ρωμιοσύνη με την υπόλοιπη Οικουμένη.
Εν τω μεταξύ, δρώντας ανεξάρτητα από το αδιάφορο χαλιφάτο των Αββασιδών, Μουσουλμάνοι καταδρομείς από την Ιφρίκιγια (Αφρική = Τυνησία + Τριπολιτανία), το Μaγκρεμπ (Μαυριτανία = Μαρόκο + Αλγερία), και την Ανταλούς (Ανδαλουσία (εκ Βανδαλουσίας, ήτοι η ...Χώρα των Βανδάλων) = Ισπανία). Αυτοί οι καταδρομείς, αποκαλούμενοι και Σαρακηνοί, τρομοκρατούν ολόκληρη την Μεσόγειο, αποκτώντας προγεφυρώματα ακόμα και στην νότιο Γαλλία (Ανδαλουσιανοί κουρσάροι) και την Ιταλία.
Αραβική αρμάδα που αποπλέει από την Ισκανταριγια (Αλεξάνδρεια), συντρίβεται από τον αυτοκρατορικό στόλο το 747.
Στην Ιταλία, όμως, οι Λογγιβάρδοι (Λομβαρδοί) αποθρασύνονται, ιδίως ύστερα από την κατάκτηση της έδρας του εξαρχάτου, Ραβέννα (751). Αλλά και οι έως τώρα σύμμαχοι των Ρωμιών, Φράγκοι, αρχίζουν ν'αναπτύσσονται ανταγωνιστικά, επιτρέποντας έτσι και στον πάπα να εμπεδώσει την αυτοτέλειά του. Στο τέλος, οι Φράγκοι υποτάσσουν τους Λομβαρδούς και ο ηγέτης τους, Πεπίνος ο Βραχύς, “παραχωρεί” στον πάπα εδάφη του πρώην εξαρχάτου της Ραβέννας (Ρωμάνια & Πεντάπολη). Πάντως ο αξιόλογος νέος αφέντης των Φράγκων, Πεπίνος, προσφέρει την θυγατέρα του, Γκιζέλα, στον αυτοκρατορικό διάδοχο της Ανατολής, Λέοντα (Δ' τον Χάζαρο, 775-780), συνοικέσιο που δυστυχώς δεν θα τελεσφορήσει, αφού τελικά το 770 ο Λέων νυμφεύεται την μοιραία Ειρήνη, θυγατέρα του Έλληνος στρατηγού Σαρανταπήχου.
Η επικράτεια του πάπα Ρώμης, γνωστή και ως "Αγία Έδρα", ή και Patrimonivm Petri (= Κληρονομία του Πέτρου), αποκτά πλέον και κοσμική υπόσταση. Το παράδοξο γι'αυτήν την περίοδο, κατά την οποία οριστικοποιείται η παπική αυτοτέλεια, είναι το γεγονός ότι παρουσιάζεται αυξημένη επιρροή Ελλήνων και Σύριων στην Ιταλία, λόγω της μαζικής εισροής εικονολατρών προσφύγων από την Ανατολή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο αξιόλογος Έλλην πάπας Ρώμης, Ζαχαρίας (741-52). Πάντως, η Αγία Έδρα αποστασιοποιείται δυναμικά από τους “αιρετικούς” που κυβερνούν την Ρωμανία από την Κωνσταντινούπολη.
Έτσι τα Χριστούγεννα του 800, ο πάπας Ρώμης “εγκαταλείπει” την Ρωμιά ιμπερατόρισσα, την Ειρήνη Σαρανταπήχαινα ([780] 797 - 802), και χρίζει αυτοκράτορα, ως "imperator_avgvstvs_Romanorvm" και ως "κυβερνήτη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας = Romanvm gvbernans Imperivm", τον άξεστο αλλά ξύπνιο ρήγα των Φράγκων, τον αμφιλεγόμενο Κάρολο (Carolvs Magnvs ή Καρλομάγνος), ο οποίος όμως θεωρεί εαυτόν ίσον και συναυτοκράτορα των ομολόγων του στην Ανατολή, αν και δεν παύει να τρέφει βλέψεις για τις κτήσεις τους.
Ο Καρλομάγνος, ο Κάρολος ο Μέγας (768-814), πρότυπο ηγεμόνα για τους επόμενους αιώνες, όπως και διαχρονικό σύμβολο ενότητας των λαών της Δυτικής Ευρώπης (σε Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο - Ολλανδία - Λουξεμβούργο (BeNeLux), Καταλανία), είναι λίαν υπερτιμημένος (όσο και αγένειος, παρά την επιμονή μεταγενέστερων καλλιτεχνών): Απλώς βρέθηκε να "πατά στους ώμους γιγάντων", ήτοι των ικανών προκατόχων του, του Καρόλου Μαρτέλου και του Πεπίνου του Βραχέως (βραχύς = κοντός, έτσι για να επιστέφεται το μεγαλείο του καπήλου γιου). Η αυτοκρατορία του υπήρξε έτοιμη, στρωμένη χάριν στην ικανότητα τους. Ο παπποκάπηλος Καρλομάγνος απλά προσάρτησε ήδη πιστά προτεκτοράτα, όπως το κελτο-γερμανικό δουκάτο της Βαυαρίας (αιχμή του δόρατος για την επέκταση εις βάρος των Σλάβων της Ραιτίας & Παννονίας), και το ρηγάτο της Λομβαρδίας (περιλαμβανομένης της μεγαλονήσου Κορσικής, και με παράπλευρο δωράκι και την διεκδίκηση της ρωμαϊκής παρακαταθήκης). Όντως, ο Καρλομάγνος κατακτά και εντελώς ανεξάρτητες φυλές, με σαφώς γενοκτόνες τακτικές, όμως. Έτσι τσακίζει, αντί να ενώνει ρωμαιότροπα, λαούς ανά την Ευρώπη, γερμανικούς όπως οι Φρίσιοι και οι Σάξονες, και σλαβικούς όπως οι Αβοδρίτες, οι Βελετοι, οι Σόρβοι, οι Βοημοί, οι Μοραβοί και οι Χρωβάτοι (--> Κροάτες). Όλη αυτή η δραστηριότητα απλά είναι εύκολη για ένα ευμεγέθες και εύρωστο κράτος όπως η Φραγκία, ιδίως ύστερα από την συντριβή των κυριάρχων της Κεντρικής Ευρώπης, Αβάρων, από τους [πρωτο-]Βούλγαρους. Εκστρατεία του Καρόλου του Μέγα εναντίον των Αράβων, θ'αποτύχει οικτρά, παρά για τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο, δίνοντας υλικό για την μπαλάντα του Ρολάνδου.
Μιμούμενος την διπλωματία του πατρός του, Πιπίνου του Βραχέως ([741]751-768), ο Καρλομάγνος προσφέρει την θυγατέρα του, Ερυθρώ/Ροτρούδη/Ροτρούντ. Μάλιστα στέλνεται στην Φραγκία ο ευνούχος Ελισσαίος με στόχο να εξετάσει το αίτημα, αλλά και να μάθει στην πριγκίπισσα «τα ελληνικά γράμματα, την γλώσσα, αλλά και να παιδευτεί εις τους τρόπους των Ρωμαίων».
Στα χρόνια του χάνου Κάρδαμου/Καρνταμ (777-803), οι Βούλγαροι [του Παριστρίου] επιβιώνουν από τις επιθέσεις του βαcιλέως Κωνσταντίνου Ε' της Ρωμανίας, και σταθεροποιούν την επικράτειά τους και στις δύο όχθες του π. Δάνουβι (Δούναβης), αν και δεν κατορθώνουν να προσεταιριστούν τους απογόνους της πρωτοβουλγαρικής ομάδας του Κούμπερ, που τώρα ηγεμονεύουν επί των Δραγοβιτών, των σκλαβηνιτών στην Μακεδονία, όπως φαίνεται και στον χάρτη αριστερά.
Στον ένθετο χάρτη, απεικονίζεται η πρωτεύουσα του χανάτου, Πλίσκα/Плиска, με το βασιλικό οχυρό Μαντάρα/Мадара, εξού και η Μαδάρα των Λευκών Ορέων κατά μίαν εκδοχή.
Ως τοπωνύμιο αδάμαστης περηφάνιας, ενδεχομένως η "Μαδάρα" μεταφέρθηκε από Βούλγαρους αποίκους και στην Κρήτη, όταν αυτή αποικίστηκε μαζικά από Χριστιανούς διαφόρων εθνικοτήτων, ύστερα από την απελευθέρωσή της από τον στρατηγό Νικηφόρο Φωκά. Μαδάρα ή Μαδάρες, αποκαλούνται μέχρι σήμερα τα Λευκά Όρη, από τους Ριζίτες.
~ο Λέων Δ' Χάζαρος, με τον υιό του, Κωνσταντίνο Στ'~
Η διττότητα στο νόμισμα εξηγείται, αφού μπορεί ο Λέων Δ' Χάζαρος να ενδύεται την πορφύρα, με τον θάνατο του πατρός του, Κωνσταντίνου Ε' Καβαλίνου (+14 Σεπτεμβρίου 775), αλλά τον επόμενο χρόνο χρίζει ιμπεράτορα και τον γιο του Κωνσταντίνο (Στ', 24 Απριλίου 776), ώστε να εξασφαλιστεί η δυναστική γραμμή τους από τις βλέψεις των άλλων παιδιών του Κωνσταντίνου Ε', πέντε ετεροθαλών αδελφών του Λέοντος Δ', ως γιοι της τρίτης συζύγου του πατέρα του, Ευδοκίας. Είναι νεώτεροι και απαιτητικοί με επικεφαλής τον πρεσβύτερό τους, τον καίσαρα Νικηφόρο. Ύστερα από εξέγερσή τους, ο Λέων Δ' τους συλλαμβάνει, τους βασανίζει σκληρά, αλλά δεν τους φονεύει, όπως θα πράττουν αργότερα οι Οθωμανοί. Απλά τους εξορίζει στην Χερσώνα (αυτεξούσια ελληνική δημοκρατία, απολίθωμα των αρχαίων πόλεων-κρατών, εκτός των ορίων της Ρωμανίας).
Αν και λίγο αργά πια για την ενότητα της Ρωμανίας, ξεθυμαίνει η εικονομαχική ζέση. Η ενθάρρυνση των ελευθέρων αγροτών και η οργάνωση “θεμάτων” (= στρατιωτικοί νομοί με ντόπιες, αυτάρκεις και ευέλικτες στρατιές) ενισχύουν την αμυντική ικανότητα και το φρόνημα των πολιτών της Ρωμανίας. Όμως σταδιακά αρχίζει να δημιουργείται μια νέα αριστοκρατία από την διοίκηση του στρατού, οι “δυνατοί”, που θα καταδυναστεύσουν το κράτος μέχρι το τέλος του.
800 μ.Χ.
© Copyright Euratlas Nüssli – www.euratlas.com, reproduction prohibited