Δυνάμεις της ισχυρής «συντροφιάς των Τριών» κινούνται εναντίον των ρωμαίικων δυνάμεων στην Μακεδονία, επικεφαλής των οποίων βρίσκονται οι Ρωμιοί στρατηγοί Αλέξιος Στρατηγόπουλος, Ιωάννης Παλαιολόγος και Ιωάννης Ραούλ Πετραλίφας. Όμως, ηττώνται παταγωδώς στην μάχη της Πελαγονίας, όπου μεταξύ άλλων δεινών, αιχμαλωτίζεται ο Φράγκος (=Γάλλος) πρίγκηψ Γουλιέλμος Β΄ ο Μεγαλοδόντης με αρκετούς ιππότες του. Οπότε με την “Σύνοδο των Κυριών (δηλαδή των γυναικών των αιχμαλώτων βαρώνων)” αποφασίζεται η εξαγορά της ελευθερίας τους, με την παραχώρηση στην γραικική Ρωμανία των φρουρίων του Μιζυθρά (ο κατοπινός Μυστράς ή Μιστράς), της Μονεμβασιας, της Μάινας, της Κινστέρνας και του Γερακιού, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί το 1262. Ο Μιστράς θα γίνει έδρα στρατηγού–τοποτηρητή των νέων περιοχών, για λογαριασμό της ελληνικής Ρωμανίας, ενώ οι Μανιάτες θα εξεγερθούν και θα κατακτήσουν από τους Φράγκους της Αχαΐας, και τα κάστρα του Passe-Avant/Πασσαβά και του Beaufort/Λεύκτρου. Αλλά και οι άμεσοι θριαμβευτές της Πελαγονίας, δηλαδή οι Αλέξιος Στρατηγόπουλος και Ιωάννης Ραούλ Πετραλίφας, βαδίζουν ακάθεκτοι εναντίον του αντιπάλου συνασπισμού, προσαρτώντας εκτεταμένα εδάφη στην ηπειρωτική Ελλάδα, αν και πρόσκαιρα, αφού ο δεσπότης της Μεγαλοβλαχίας, Ιωάννης Δούκας Κομνηνός, σύντομα θα αντεπιτεθεί με επιτυχία προς αποκατάσταση μεγάλου μέρους από την αρχική επικράτεια του πατέρα του, Μιχαήλ Β' Αγγέλου.
Το φράγκικο «Χρονικόν του Μορέως» αποδίδει την νίκη του Παλαιολόγου στην παρουσία πανστρατιάς από ποικίλους συμμάχους: 13.000 Ούγγροι, 4.000 Σέρβοι, 2.000 Κουμάνοι, 300 Γερμανοί, και κάμποσοι υπερδανούβιοι Βλάχοι. Υπάρχει όμως και η αντίθετη πληροφορία, ότι ο στρατός του Παλαιολόγου δεν ξεπερνούσε τις 6.000, όμως προέβη σε εξαπάτηση των αντιπάλων, με χωρικούς ακροβολισμένους στους γύρω λόφους, ώστε να δίνεται η ψευδαίσθηση παρουσίας πολύ μεγαλυτέρας στρατιάς! Την προηγουμένη της μάχης, είχε αποσυρθεί από το στρατόπεδο της συντροφιάς των Τριών ο δεσπότης Μιχαήλ Β' Άγγελος Δούκας, ίσως λόγω καβγά. Στην θέση του, όμως, παραμένει ο αδελφός του, ο σεβαστοκράτωρ Θεόδωρος Δούκας. Κατά την διάρκεια της μάχης, Ούγγροι τοξότες (= σαϊτάρηδες) ξεπαστρεύουν τα άλογα των Γάλλων ιπποτών του πριγκιπάτου της Αχαΐας. Στη συνέχεια, και ενώ φονεύεται ο αρχηγός τους, οι Γερμανοί μισθοφόροι του Παλαιολόγου βαδίζουν και συντρίβουν τους [κατά μεγάλο μέρος πεζούς] ιππότες της Αχαΐας, ενώ οι πεζικάριοι του πριγκιπάτου τρέπονται σε φυγή.
Όπως και να'χει, ο Μιχαήλ Παλαιολόγος επωφελείται από την νίκη στην Πελαγονία και αυτοανακηρύσσεται συμβασιλεύς του νεαρού Ιωάννη Δ΄ Δούκα Λάσκαρη, ύστερα από νέο πραξικόπημα. Ο προστάτης του μικρού, ο οικ. πατριάρχης Αρσένιος παύεται προσωρινά από το αξίωμά του, όταν αφορίζει τον Παλαιολόγο.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
περίφημη χορηγική τοιχογραφία των αρχόντων της Σρέντετς/Σόφια, σεβαστοκράτορος Κάλογιαν και της συζύγου του, Ντεσισλαύας, απ'την Μπογιάνα στην Βουλγαρία της εποχής. Στον ίδιο ναό έχει ζωγραφιστεί ως χορηγικό και πιο υψηλόβαθμο ζεύγος, ο τσάρ αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Τιχ, και η σύζυγός του, Ειρήνη Λασκαρίνα
Ο επιφανής υπόδουλος των Μογγόλων στις Ρωσίες, ο μέγας ηγεμών του Βλάντιμιρ, Αλέξανδρος Νέφσκι, καταστέλλει εξέγερση της εξίσου ρωσικής Δημοκρατίας του Νόβγκοροντ.
Στην Ασία όμως, ξεσπά ένοπλη διαμάχη λόγω του θανάτου του μεγάλου χαν Μέγκε, από την οποία θα επέλθει η επίσημη διαίρεση της αυτοκρατορίας των Μογγόλων σε διάδοχα κράτη:
το μπαϊράκι της Λευκής Ορδής (αργότερα Χρυσή):
η εκδοχή της καστιγιάνικης Βίβλου Όλων Των Ρηγάτων,
σε κάποιες εκδόσεις επίσης δίχως το κυκλάκι ~1350
η εκδοχή του Καταλανικού Άτλαντος ~1375
Ζότσι Ουλούς (γνωστή και ως Ταταρία ή Ταρταρία, σε Σιβηρία και Ευρώπη (1223-1502), με πυρήνα το κατακτημένο Κυμτσάκ Χανάτο, με υπόβαθρο από Κυμπτσάκ/Κουμάνους/«Τατάρους», Ρώσους/Ρουθηνούς/Ουκρανούς, και Βούλγαρους του Βόλγα (743-1223), αλλά και ως Χρυσή Ορδή από το 1381 και μέχρι το 1502)
δεξί κέρας:
Λευκή Ορδή (Μπατού Ουλούς --> δυτικά του π. Βόλγα)
αριστερό κέρας:
Μουγκουλιστάν (Τσαγκατάι Ουλούς) στο Τουρκεστάν,
Κράτος Ιλ Χαν (Χουλαγκού Ουλούς) στην Εγγύς Ανατολή με επίκεντρο την Ατροπατηνή, και η
κυρίως Μογγολία των μεγάλων χάνων, με πρωτεύουσα το Καρακορούμ και αργότερα το Πεκίνο, απ’όπου ως δυναστεία Γιουαν, θα κυβερνήσει και την Κίνα ανάμεσα στα έτη 1279-1368.
Βέβαια, στην Κεντρική Ασία, ανάμεσα στο Μουγκουλιστάν και την κυρίως Μογγολία θ’αναπτυχθεί και το εφήμερο χανάτο των:
Καϊντού και Τσαπάρ (1260-1306), που μοιραία θ'απορροφηθεί στο Μουγκουλιστάν. Η πανίσχυρη Χρυσή Ορδή θα δημιουργηθεί από την θεσμική συγχώνευση της Λευκής με την Μπλε και την Φαιά Ορδή το 1381. Όμως, η παντοδυναμία αυτής της ταταρικής νομαδικής αυτοκρατορίας αποδεικνύεται σύντομη, γιατί μέχρι τα τέλη του 15ου αι, θ'αποσχιστούν τα ακόλουθα κράτη:
του Κασίμ,
της Κριμέας,
του Αστραχάν,
του Καζάν,
του Σιμπήρ (εξού και Σιβηρία),
της Χίβας & Μπουχάρας (αμφότερα χανάτα υπό τον οίκο των Σιμπανιδών, στο σημ. Ουζμπεκιστάν),
του Καζακστάν (= η χώρα των "Казах": Ο ιδρυτής του Καζάχ Χανάτ (= χανάτο των Ελευθέρων), Γιάνιμπεκ (1465-80), υπήρξε επιφανής εμιγκρές από τας Ρωσίας, ως γιος δολοφονηθέντος χάνου της Χρυσής Ορδής, του Μπάρακ. Ο Γιάνιμπεκ Χαν κατέφυγε στην χώρα των Κυμτσάκ, όπου και επιβλήθηκε, προφανώς και με την βοήθεια Κοζάκων (Казаκ), που είχαν σχηματιστεί στην κοιλάδα του π. Ντον, μόλις μερικά έτη νωρίτερα), αλλά και
η μεγάλη ηγεμονία της Μόσχας, η Μοσχοβία, που αποτελεί το διάδοχο κράτος της μεγάλης ηγεμονίας του Βλάντιμιρ, αν και είναι αρκετά ευρύτερη από το Βλάντιμιρ/Σουζνταλ, με την προσμέτρηση πολιτειών, κατά καιρούς υφισταμένων, όπως π.χ η εκτεταμένη Δημοκρατία του Νόβγκοροντ, και το χανάτο του Κασίμ, το οποίο και στην περιορισμένη του έκταση, ενώνει ποικίλα ουραλικά έθνη, που έχουν ασπασθεί το Ισλάμ, αλλά που θα συνεισφέρουν στο μεγάλο ρωσικό έθνος, από τον 17ο αι και μετά.
Τελικά, το 1502, το τελευταίο υπόλειμμα της Χρυσής Ορδής θα κατακτηθεί από το χανάτο της Κριμέας, το οποίο όμως ήδη θ'αποτελεί από καιρό πιστό σύμμαχο, και αργότερα πελάτη, της οθωμανικής Τουρκίας, δηλαδή της Ρωμιοτουρκίας.
Ύστερα από νέο πραξικόπημα, σουλτάνος του Μισιριού (Αίγυπτος) γίνεται ένας από τους μπέηδες (= άρχοντες) των Μαμελούκων, ο Κουτούζ Σαϊφεντίν.