3ος αι πΧ

σεκελ/ζάγκλον της Καρχηδόνας, 

με τον ίππο του Ποσειδώνος και με την ιδρύτρια Διδώ/Ελίσσα

~~~~~~~~~~~~~~~~

αμφότερα μ'ελληνιστική τεχνοτροπία

~~~~~~~~~~~~~~~~

as/ασσάριον της Ρώμης, του 211-207 π.Χ

με τον αετό του Διός και με τον θεό Mars/Άρη.

Η κορινθιακή περικεφαλαία αποτελεί πρότυπον εξοπλισμό για τους αξιωματικούς του ρωμαϊκού στρατού, 

αν και δεν έχει πια την δυνατότητα να προστατεύει το πρόσωπο.

H Ρώμη επιβιώνει και 3ο Σαμνιτικό Πόλεμο (298-290). Τσακίζοντας τους Σαυνίτες/Σαμνίτες, η Ρώμη καθίσταται πλέον υπερδύναμη. 

Ήπειρος Vs Ρώμη

Στη συνέχεια, η Ρώμη προβαίνει σε συστηματικές προσαρτήσεις των σαμνιτικών φυλών & των ελληνικών πόλεων της Ιταλίας, ιδίως ύστερα από την απόκρουση των επεμβάσεων του Κοινού των Απειρωτών (Ήπειρος), οι οποίες κορυφώνονται με την δράση του ικανού, αν και αλαζονικού, γαμπρού του Αγαθοκλή, του βασιλιά των Μολοσσών, Πύρρου του Αετού. 

Ρωμαίος λεγεωνάριος εναντίον Ιταλιώτη Γραικού φαλαγγίτη

Η Κίνα που σύντομα, το 221 π.Χ, θα ενοποιηθεί σ'απολυταρχική «Αυτοκρατορία των Υιών του Ουρανού», αποκαλείται Σηρική Χώρα από τους Έλληνες της Αρχαιότητας. Έχει αναπτυχθεί πολιτιστικά με επίκεντρο τις λεκάνες των ποταμών Γιαγκτζέ και Χουάγκ Χε/Κίτρινος, αν και ως «Σήρες» θ'αποκαλούνται γενικότερα και συλλογικά όλοι οι λαοί ανάμεσα στην Σογδιανή και τον απώτερο Ωκεανό. Εν τούτοις, οι περιοχές νοτίως του ποταμού Γιαγκτζέ, και μέχρι την Χρυσή/Μαλαϊκή Χερσόνησο ονομάζονται αλλιώς, και συγκεκριμένα αποκαλούνται απ'τους Αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους, Σινική/Θινική Χώρα, με όλους τους εκεί λαούς να σακκιάζονται ως Σίνες (Tujia, Min (Minyue & Wu Chinese), Nanyue, Austroasiatics (e.g Mon, Vietics, & Khmer), Miao-Yao (Hmong-Mien), Tai–Kadai(their original nation -with the provinces Guizhou & Guangxi as their Urheimat- being referred to as the Dianyue by the Chinese), the Nanzhao region languages (minor proto-Tibetan & Lolo-Burmese)). Βέβαια μεγάλο μέρος απ'αυτούς τους ορυζοφάγους «Σίνες» λαούς ήδη συγχρωτίζονται και σταδιακώς συγχωνεύονται σιγά σιγά με τους σιτοδιαίτους «Σήρες» Κινέζους, ιδίως ύστερα από την θαυμαστή δυναστεία Σογκ. Έτσι εξηγείται εν μέρει και το πώς μετακυλίει το εθνωνύμιο «Σίνες» στους Χαν Κινέζους. 

Ρωμαίος ιππέας/eqves (2), με βοιωτικό κράνος, και με εν αλυσιδωτοίς θωράκιση,

ενώ καταδιώκει Νουμιδό (<-- νομάδας) ελαφρό ιππέα (1), κάπου στην Δυτική Μεσόγειο

~

Το Ρωμαϊκό Ιππικό έχει οργανωθεί σύμφωνα με ελληνιστικά πρότυπα, 

που έχουν προέλθει από το Βοιωτικό Ιππικό των Πελοπίδα & Επαμεινώνδα, 

αλλά που βρίσκεται πια σε χρήση μέχρι και στις πόλεις-κράτη των Ετρούσκων! 

~

«..άνδρας τεθωρακισμένους εν αλυσιδωτοίς, και περικεφαλαίαι χαλκαί επί των κεφαλών αυτών..», 

Μακκαβαίων Α', 6, 35-36

~

Ο Ρωμαίος ιππέας/eqves φορά εν αλυσιδωτοίς θωράκιση, την μεσαιωνική ζάβα,

αλλά και κράνος βοιωτικό, το "βοιωτιουργές" κατά τον Ξενοφώντα :

«..κράνος γε μην κράτιστον είναι νομίζομεν το βοιωτιουργές·

τούτο γαρ αυ στεγάζει μάλιστα πάντα τα υπερέχοντα

του θώρακος, οράν δε ου κωλύει..», xii. 3,

κράνος ανώτερο σε σχήμα και

από το Stahlhelm, και

από το Kevlar PASGT

~ κέβλαρ πάσγκετ ~

ελληνίζoν νόμισμα από το προπύργιο των Καρχηδονίων στην Σικελία, την Πάνορμον, το κατοπινό Παλέρμο

Με την ήττα της Καρχηδόνας το 241 π.Χ, οι Ρωμαίοι προβαίνουν στην προσάρτηση της Σικελίας, η οποία και θ’αποτελέσει έτσι την πρώτη “επαρχία”, μιαν υποταγμένη χώρα σταθερής εκμετάλλευσης υπό άμεση ρωμαϊκή διοίκηση. Επαρχίες θα γίνουν σύντομα και η Σαρδηνία, η Κορσική, η «Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία (Gallia Cisalpina ή Δευραλπική Γαλλία, η πάλαι ποτέ Παδανή Ετρουρία)». 

η Ρώμη διεισδύει σταδιακά, και επεκτείνεται επίμονα, 

και επί των ιλλυρικών φυλών (229~100 π.Χ.), 

με αφορμή κρούσματα πειρατείας στο Αδριατικόν Πέλαγος, από καταδρομείς με γρήγορα πλοιάρια, τις λιβουρνίδες

Αμύθητα πλούτη, και μυριάδες δούλοι εισρέουν στην Ρώμη, υπό την κυριότητα της άρχουσας τάξης των Πατρικίων. Οι φτωχότεροι Ρωμαίοι & Λατίνοι, συνήθως αγρότες, δεν μπορούν ν'ανταγωνιστούν το φθηνό εργατικό δυναμικό που προσφέρει η γενίκευση του άδικου και αντιπαραγωγικού θεσμού της Δουλείας. Μην έχοντας άλλη βιοποριστική διέξοδο, συρρέουν στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπου συνήθως καταλήγουν στην επάνδρωση των λεγεώνων. Έτσι, με άφθονο εργατικό δυναμικό από δούλους, και εξίσου άφθονο δυναμικό στις λεγεώνες της, η Ρώμη βρίσκει τον τρόπο για να καταστεί κοσμοκράτειρα. Βέβαια, ο θεμέλιος λίθος της Οικονομίας, ο ιερός θεσμός της Εργασίας, εισέρχεται έτσι σε φαύλο κύκλο, με συνεπαγόμενη κάμψη και στην τεχνολογική πρόοδο και στην επιστημονική επιδίωξη.

χρυσή πόρπη από την Ισπανία, 

κατασκευασμένη από Έλληνα τεχνίτη 

για Κελτίβηρα πελάτη 

Λατίνοι και Όσκοι λεγεωνάριοι αντιμετωπίζουν Ίβηρες, Γαλάτες, Νουμιδούς και Λιβυφοίνικες πολεμιστές του Αννίβα

Ο Αννίβας υπήρξε στρατηγική διάνοια. Όμως παρά τις επανειλημμένες ολοκληρωτικές του νίκες επί των ρωμαϊκών λεγεώνων, ύστερα από τον αρχικό -ούτως ή άλλως συγκρατημένο- ενθουσιασμό των Κελτών ιθαγενών της «Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατίας» το 218, οι μόνοι που προσχωρούν με ενθουσιασμό στην στρατιά του Καρχηδόνιου στρατηγού, είναι το αμάλγαμα Οσκο-Γραικών (Οπικοί) με Ετρούσκους, οι οποίοι και του παραδίδουν ασυζητητί την χώρα τους (216-211 π.Χ), περιλαμβανομένης και της ευμεγέθους Κάπουας (λατινικά Capva <-- ετρουσκικά Capeva/Κάπεβα). Παρά την υπεροχή του στα πεδία των μαχών, ο προσεταιρισμός των κατακτημένων από την Ρώμη λαών (Κέλτες/Γαλάτες, Πικέντες, Σαυνίτες/Σαμνίτες, Βρούττιοι/Βρεττοί, Λουκανοί/Λευκανοί, Έλλανες/Γραικοί κ.ά), που επιχειρεί μάταια, και για χρόνια, ο Αννίβας, τελικά αποτυγχάνει οικτρά, ενώ οι Ρωμαίοι αρχίζουν επιτέλους να βασίζονται σε μιαν επιτυχημένη τακτική, αυτήν του Κουίντου Φάβιου Μάξιμου του Υστερητή, η οποία χαρακτηρίζεται από πόλεμο υστερήσεως, ήτοι φθοράς...

νόμισμα των Συρακοσίων με απεικόνιση του βασιλέως Ιερωνύμου, 

να μας υπενθυμίζει τ'ό,τι η κληρονομική διαδοχή αποτελεί κατάρα της Ανθρωπότητας

Έτσι η Καρχηδόνα ταπεινώνεται, οι Συρακούσες προσαρτώνται (το 212, και παρά την σθεναρή αντίσταση που προβάλλει η πόλη, βοηθούμενη και από την παροιμιώδη εφευρετικότητα του Αρχιμήδη, ο οποίος φονεύεται κατά την διάρκεια της άλωσης, αφού πρώτα εκστομίσει το «μη μου τους κύκλους τάραττε» προς τον λεγεωνάριο που επιχειρεί να τον συλλάβει), η κυριαρχία επί των Δευραλπικών Γαλατών οριστικοποιείται, ενώ προωθείται και η περαιτέρω επέκταση στην Ιβηρική Χερσόνησο, με την οργάνωση των επαρχιών της Πέραν & της Δεύρο Βαιτικής.

Κελτικές φυλές με κοιτίδα την Βοημία (= «χώρα των Βοΐων», μαζί με την κτν Μοραβία, η σημ. Τσεχία), και συσπειρωμένες ομοσπονδιακά ως Ουόλκες/Βόλκοι, επίσης ξεχύνονται συστηματικά στα Βαλκάνια, ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Τότε, οι Αντίπατρος, Πύρρος, Κάσσανδρος, και Λυσίμαχος, βρίσκονταν σε διαρκή πολεμική ετοιμότητα, υπερασπιζόμενοι από τις εισβολές των Κελτών, την Μακεδονία και την Θράκη. 

πολυτελή φάληρα και λοιπός ιππικός εξοπλισμός, 

από την Θράκη

Όμως, η δολοφονία του Σελεύκου του Νικάτωρος το 281, από τον τιποτένιο Πτολεμαίο Κεραυνό, ανοίγει τον ασκό του Αιόλου, για την άμυνα των ελληνικών κρατών. Μεταναστευτική στρατιά από Κελτούς/Γαλάτες με επικεφαλής έναν Βρέννο (του οποίου το πραγματικό όνομα έχει ξεχαστεί, χάριν του τίτλου του, «βρέννος», ήτοι ηγεμών) συντρίβει και φονεύει τον Κεραυνό, αλλά και τον ικανό στρατηγό Σωσθένη, και στη συνέχεια λεηλατεί άγρια την Μακεδονία, προελαύνοντας και προς τον Νότο, μέχρι και στο ιερό των Δελφών, που όμως αναφέρεται ότι σώζεται θαυματουργικά από σφοδρή χιονοθύελλα. Τελικά, οι Κέλτες απωθούνται από την περιοχή το 279, λόγω συντονισμού τοπικών δυνάμεων, υπό την αποτελεσματική ηγεσία στρατηγών της Αιτωλικής Συμπολιτείας. 

η εξάπλωση των Κελτών/Γαλατών, σε αντιπαράθεση 

με Γερμανούς, Καρχηδονίους, Ίβηρες, Ιταλούς/Ρωμαίους και Γραικούς/Ελληνες

Εν τούτοις, κελτικές φυλές μεταναστεύουν και στην Θράκη (με επίκεντρο στο μτγ Αιμιμόντο, κτν Ανατολ. Ρωμυλία), όπου ύστερα από ήττα τους από τον βασιλέα των Μακεδόνων, Αντίγονο Β' Γονατά, στην μάχη της Λυσιμάχειας το 277, o Κελτός πολέμαρχος Κομμοντόρος ιδρύει δικό του, γαλατικό κράτος, στα συντρίμμια των κτήσεων του Λυσιμάχου και του Σελεύκου, το βραχύβιο βασίλειο της Τύλιδας (277 - 212 π.Χ, όταν αλώνεται από Θράκες ιθαγενείς). Από εκεί τρεις κελτικές φυλές, οι Τρώκμοι, οι Τολιστοβώγιοι και οι Τεκτοσάγες περνούν και στην Μικράν Ασία γύρω στο 270, όπου με αρχηγούς τους Λεοτάρον και Λεοννόριον, προκαλούν παρόμοια αναστάτωση. 

Γαλάτης πολεμιστής περνάει φίνα στην λαγγεμένη Ανατολή

Πάντως οι ηγεμόνες της Ανατολίας εκτιμούν το αξιόμαχο των Κελτών, χρησιμοποιώντας τους στους μεταξύ τους πολέμους. Οι βασιλείς της Βιθυνίας, της Περγάμου, της Καππαδοκίας, του Πόντου και διάφοροι Σελευκίδες (μεταξύ άλλων, οι σατράπες Αντίοχος Ιέραξ και Αχαιός Α', και ο βασιλεύς Αντίοχος Α' Σωτήρ), τους αξιοποιούν στο έπακρον, τόσο στα πεδία των μαχών, όσο και στον νοητικό χώρο της προπαγάνδας, όπου οι Γαλάτες/Κελτοί προβάλλονται ως ένας αέναος βαρβαρικός κίνδυνος, από τον οποίο μπορεί να σώζει τους φιλήσυχους υπηκόους, μονάχα ο μονάρχης! Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής, ο Αντίοχος Σωτήρ τους απομονώνει σε αραιοκατοικημένο τμήμα της Φρυγίας, περιοχή που θα ονομαστεί Γαλατία, με τις εξής πόλεις:  

• • Άγκυρα <-- Τεκτοσάγες

  • Πεσσινούς <-- Τολιστοβώγιοι

  • Τάβιον/Ταύιον/Τάουϊον <-- Τρώκμοι

Οι τρεις γαλατικές φυλές της Ασίας, σχηματίζουν φυλετική συμπολιτεία με θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο το Δρυνέμετον. Κάθε φυλή αποτελείται από τετρακωμία (4 αστικά κέντρα). Κάθε κώμη κυβερνάται από ξεχωριστό τέτραρχο, στον οποίο λογοδοτούν δικαστής και στρατοφύλακας (στρατηγός), με δύο υποστρατοφύλακες. Ανώτερο όργανο της ομοσπονδίας, αποτελεί η σύγκλιση των δώδεκα τετραρχών μαζί με τριακόσιους βουλευτές στο Δρυνέμετον. Ως διακριτό σώμα, η Βουλή των 300 εκδικάζει ποινικές υποθέσεις, ενώ οι τετράρχες με τους δικαστές τους, εκδικάζουν τις υπόλοιπες υποθέσεις. 

Σύντομα, οι Γαλάτες αναμειγνύονται με τους ιθαγενείς Φρύγες, ενστερνίζονται τα ελληνικά ιδεώδη, και εντρυφούν στις χαρές του Ελληνιστικού Πολιτισμού! Έτσι, στους επόμενους αιώνες θα είναι γνωστοί και ως Ελληνογαλάτες ή Gallo-Graeci.

Κυνηγημένος από τους διψασμένους για εκδίκηση Ρωμαίους, ο Αννίβας για χρόνια θα βρει καταφύγιο στην Συρία των Σελευκιδών. Όμως, ύστερα από τον Αντιοχικό Πόλεμο (192-188), και την ατιμωτική συνθήκη της Απάμειας, σύμφωνα με την οποία, οι Σελευκίδες δεσμεύονται και για την παράδοσή του στην Σύγκλητο, για να λογοδοτήσει στην ρωμαϊκή δικαιοσύνη, o Αννίβας θα καταστεί ένας μάλλον ανεπιθύμητος φυγάς, αν και θα εκτιμάται πάντα για τις στρατιωτικές του συμβουλές. Λέγεται ότι ύστερα από παραμονή του στην Αρμενία και την Κρήτη, τελικά θ' αναγκαστεί ν'αυτοκτονήσει στην πολίχνη Λίβυσσα της Βιθυνίας, όταν θα υποχρεωθεί και ο τότε οικοδεσπότης του, ο βασιλιάς Προυσίας ο Χωλός της Βιθυνίας, να προβεί στην έκδοσή του στην Ρώμη, προς εξιλέωση για τις λεηλασίες που έχει διεξάγει ο ίδιος εις βάρος του βασιλείου της Περγάμου, του σημαντικότερου ρωμαϊκού [κράτους-] πελάτη στην περιοχή. 

Οι Βιθυνοί είναι θρακικής προέλευσης, γλωσσικοί συγγενείς των σημερινών Λιθουανών & Λετονών. Την εποχή αυτή είναι περιβόητοι για τις επιδρομές τους σε άλλες χώρες της Μικράς Ασίας, με πόρους κι έμψυχο υλικό των οποίων και λαμπρύνουν τ' αστικά κέντρα της επικράτειάς τους, πόλεις όπως η Νικομήδεια, η Νίκαια, η Προύσα (Κίος), και η Απάμεια (Μύρλεια).

Στην παρηκμασμένη Σπάρτη επιχειρούνται τολμηρές μεταρρυθμίσεις που εάν ολοκληρώνονταν, θα έδιναν νέο σφρίγος και μεγαλεία στην πολιτεία των Λακεδαιμονίων. Όμως, ο Άγις Δ' (245-241 π.Χ), του οίκου των Ευρυπωντιδών, που τις προωθεί, δολοφονείται άκαιρα. Πάντως, η θρυλική Σπάρτα θα έχει και μια δεύτερη ευκαιρία, αρκετά πιο ριζοσπαστική, με τον βασιλιά Κλεομένη Γ' (235-222 π.Χ), από τον αντίπαλο οίκο των Αγιαδών. Είναι προφανές ότι ιθύνων νους και των δύο προσπαθειών είναι η Αγιάτις, δυναμική σύζυγος και των δύο μεταρρυθμιστών βασιλιάδων, αν και στο δύσκολο έργο της ανάστασης της Σπάρτης, ο Κλεομένης Γ' στηρίζεται και από τον στωικό σύμβουλό του, Σφαίρο τον Βορυσθενίτη, από την Ταυρική Πεντάπολη (κυρίαρχη στο διάστημα 350-108 π.Χ, με μέλη τις πόλεις: Βορυσθένη, Ολβία, Χερσόνησος, Τύρας, Κερκινίτις), συμπολιτεία που αν και θα ξεχαστεί στα κατοπινά έτη, εν τούτοις προς το παρόν ακμάζει, προφανώς αποτελώντας και πρότυπο στον Ελληνιστικό Κόσμο! 

Η Αγιάτιδα, κόρη του βαθύπλουτου γαιοκτήμονα Γυλίππου, είναι φημισμένη για την ομορφιά και τα πλούτη της. Ύστερα από την δολοφονία του Άγιδος Δ', υποχρεώνεται από τον άλλο βασιλιά της Σπάρτης, Λεωνίδα Β', να παντρευτεί τον γιο του, με την πρόθεση να αμβλυνθούν οι όποιες διαφορές υφίστανται στα ανώτερα κλιμάκια της Σπάρτης, όπως και για να ξεχαστούν οι μεταρρυθμίσεις του Άγη Δ'. Όμως, η Αγιάτις επηρεάζει και τον δεύτερο σύζυγό της, Κλεομένη Γ’, τον οποίο και υποστηρίζει ανοικτά στην εφαρμογή και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Για την φίμωση κάθε αντιδραστικής αντιπολίτευσης, το ζεύγος τοποθετεί ως δεύτερο βασιλιά, τυπικά της γραμμής των Ευρυπωντιδών, τον Ευκλείδα (227-221 π.Χ), αδελφό του Κλεομένους Γ' του Αγιατίδα.

νόμισμα της συμπολιτείας των ΑΙΤΩΛΩΝ, με απεικόνιση του Καλυδώνιου Κάπρου,

όπως και αγένειου ανδρός που φορά δωρικό ..μπερέ, δηλαδή την περίφημον καυσία!

Με την αδέλφωση και συσπείρωση του λαού της, η Σπάρτη του Κλεομένους και της Αγιάτιδος δυναμώνει, ενώ ξεκινά και πολεμική προετοιμασία για την άσκηση κυρίαρχης πολιτικής. Συγκεκριμένα, η Σπάρτη συνασπίζεται με την Αιτωλική Συμπολιτεία, με την σαφή πρόθεση να συντρίψει την Αχαΐα, και να επικρατήσει σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Έντρομος ο γηραιός Άρατος, και οι λοιποί ηγέτες της Αχαϊκής Συμπολιτείας, καλούν σε βοήθεια τον Μακεδόνα βασιλέα Αντίγονο Γ' Δώσωνα.

το "Κάστρο του Δούλου = Κασρ αλ Αμπντ", 

ελληνιστικό παλάτι γόνου των επιφανών Τοβιαδών 

Από τα μέσα αυτού του αιώνα, με την ενδυνάμωση της Ιουδαίας των Μακκαβαίων, και με την παράλληλη εξασθένηση της Σπάρτης και την αναγκαστική της προσχώρηση στην Αχαΐα, οι σχέσεις μεταξύ Ιουδαίων και Σπαρτιατών μάλλον επεκτείνονται πέραν από εγκάρδια ευχολόγια, και σε αμυντικά θέματα, δηλαδή σε ανταλλαγή πολεμικής τεχνογνωσίας. Μιαν ένδειξη για του λόγου το αληθές, αποτελεί η υψηλή εκτίμηση που απολαμβάνουν ξαφνικά οι πολεμιστές των Μακκαβαίων στα ανώτερα κλιμάκια της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών! 

Συγκεκριμένα, στα πλαίσια της αενάου ενδοcελευκιδείου έριδος, και σε πείσμα της παράταξης των Ελληνίζοντων Ιουδαίων, ο τότε μέγας βαcιλεύς Αλέξανδρος Βάλας (150-145), θα φερθεί γενναιόδωρα στον αρχιερέα των επαναστατημένων Ιουδαίων, Ιωνάθαν Απφό (160-143), τον οποίο και θα βομβαρδίσει με επίθεση φιλίας, προβιβάζοντάς τον σε φίλο (= ανώτατος αξιωματούχος των Σελευκιδών), στρατηγό, μεριδάρχη (= έπαρχος) και εθνάρχη (= ηγεμόνας ιθαγενούς λαού, υπήκοος στην cελευκίδειο βαcιλεία), μαζί με το δικαίωμα χρήσης πορφύρας και χρυσής [βαcιλικής] στεφάνης, ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του, προς την βασιλική του μεγαλειότητα.

Έτσι, η Ιουδαία που θα χαράξουν οι Μακκαβαίοι (οι γιοι του ιερέως/κοχ'έν Ματταθία, εκ Μοδείμ, γνωστοί και ως τα «σφυριά» = μακαμπι, [166] 142-104 π.Χ) και θα κυβερνήσουν οι δυναστικοί επίγονοί τους, Χασμοναίοι (104-63 [37] π.Χ), θ'αποτελέσει κράτος με υπολογίσιμη ισχύ, ενδεχομένως σφυρηλατημένο πολεμικά και με την αρωγή Σπαρτιατών στρατιωτικών συμβούλων! Από τα σπλάχνα της Σελευκιδείου Αυτοκρατορίας, οι Ιουδαίοι αυτονομιστές αναδύονται, λοιπόν, προετοιμασμένοι για πόλεμο, συμμετέχοντας ενεργά και στους στείρους και ολέθριους δυναστικούς σπαραγμούς που θα οδηγήσουν νομοτελειακά στην πτώση και τον τραγικό αφανισμό της αυτοκρατορίας, αν και αυτή υπήρξε μέχρι το 141 π.Χ. το μεγαλύτερο ελληνικό κράτος, ίσως και με τον ισχυρότερο στρατό στον Κόσμο...! Οπότε, και η Ιουδαία που θ'αρπάξει με δολοπλοκίες ..κακοβεζίρικες το 39-37 π.Χ, ο Ιδουμαίος πρίγκηπας Ηρώδης [ο Μέγας], αν και από τριακονταετίας «πελατάκι» της Ρώμης (από την διευθέτηση της Ανατολής/Oriens από τον Πομπηίο το 66-63 π.Χ, κι εξής), θ'αποτελεί κράτος με λαό πεπαιδευμένο στρατιωτικώς.

Ο Ελληνισμός βρίσκεται στο πολιτιστικό του αποκορύφωμα. Η φιλοσοφική σκέψη αναπτύσσεται διαλεκτικά, μέσω της ύπαρξης ποικίλων τάσεων: 

i. Ίωνες φιλόσοφοι

• Θαλής ο Μιλήσιος

• Αναξίμανδρος από την Μίλητο

• Ηράκλειτος ο Εφέσιος

• Εμπεδοκλής ο Ακραγαντινός

• Αναξαγόρας ο Κλαζομενεύς

• Αρχέλαος ο Φυσικός, από την Αθήνα

• Ίππων ο Ιταλιώτης

• Διογένης ο Απολλωνιάτης

• Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης, κυρίως ιατρικός συγγραφέας, που λογίζεται και ως πυθαγόρειος, λόγω καταγωγής

• Λεύκιππος, ο αρχικός εμπνευστής της ατομικής θεωρίας, και διδάσκαλος του Δημοκρίτου

ii. Ελεατική Σχολή

Μεταξύ άλλων αρνούνταν την ύπαρξη των πλείστων ανθρωπόμορφων θεών, δεχόμενοι μονάχα την ύπαρξη μιας υπέρτατης δύναμης, ενός θεού. 

Υποστήριζαν ότι η

Περιφραστικώς, «λάθε βιώσας» σημαίνει να ζεις στο περιθώριο της τάξης πραγμάτων, διαφυλάσσοντας προπάντων την ψυχική σου ηρεμία. Αποτελεί μιαν άποψη πλήρως αντίθετη με την τρέχουσα, όπου η αναγνωρισιμότητα, η καταξίωση, η διασημότητα, το life style, αποτελούν τις εκ των ον ουκ άνευ έννοιες της σύγχρονης μιντιακής πραγματικότητας, του Αιώνα της Πληροφορίας. Η προσκόλληση του ανθρώπου στον αντικατοπτρισμό του και η εξοικείωση του με το δήθεν και με τον ατέρμονα ανακυκλούμενο κεντρισμό του θυμικού (με την έννοια της ανάσυρσης ζωωδών αναγκών, ενστίκτων), τον παρεκκλίνουν από την επίτευξη ευτυχίας. Όσο και αν η ευτυχία φαντάζει άπιαστο όνειρο, παραμυθένια εικόνα, ο Επίκουρος αναφέρει πως μπορεί να επιτευχθεί και πάνω απ’ όλα να διαρκέσει. Από τις επιθυμίες, ορισμένες είναι φυσικές και αναγκαίες, άλλες είναι φυσικές και όχι αναγκαίες, και άλλες ακόμα δεν είναι ούτε φυσικές, ούτε αναγκαίες, μα γεννιούνται από ματαιοδοξία.

Και όμως, παρά την φαινομενική αυτή αντίφαση της αναχωρήσεως από τα κοινά και εγκόσμια, η φιλοσοφία του Κήπου υπηρετεί την ζωή, με σκοπό την κατοχύρωση ατομικής γαλήνης και προσωπικής ευτυχίας, δίχως την αποσάθρωση της κοινωνίας και την απεμπόληση της δημοκρατίας. Απλά ο Επίκουρος συνειδητοποίησε ότι οι ανθρώπινες επιθυμίες δεν γίνεται να είναι απεριόριστες. Διέπονται από περατότητα. Έτσι διακήρυξε την αποφυγή κορεσμού των ηδονών, καλώντας για απαξίωση μάταιων ή κενών επιθυμιών. Μα η ψυχή δεν μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητη από το σώμα. Γιατί όλες οι αισθήσεις είναι αληθινές, και η πραγματική πηγή γνώσης: «η αίσθηση δεν είναι αποκλειστική ιδιότητα της ψυχής, αλλά της ένωσης σαρκός και ψυχής». Πάντως, αν και κριτήρια για την αλήθεια παραμένουν και για τον Επίκουρο, τόσο οι αντιλήψεις των αισθήσεων, όσο και τα αισθήματα, οι έννοιες (=προλήψεις), και τα συναισθήματα (=πάθη), εν τούτοις επικεντρώνει περισσότερο στην υλική θεώρηση της ζωής.

Ο Επίκουρος πρεσβεύει την απειρότητα του Σύμπαντος Κόσμου, όσο ενστερνίζεται και την θεώρηση του Δημόκριτου για την σύσταση της ύλης από άτομα, ενέργεια, και ..κενό. Όσον αφορά την Ηθική, διαφωνεί και με τους Πλατωνικούς, και με τους Στωικούς. Όπως επίσης διαφωνεί και με τις μεταφυσικές θεωρίες τους, πχ περί της ανωτερότητας ιδεατών συλλήψεων του Νου πέραν της υλικής πραγματικότητας, και περί της φυσικής νομοτέλειας για την ύπαρξη κοινωνικών ανισοτήτων. Ο Επίκουρος απορρίπτει κάθε αναγκαιότητα για διακρίσεις. Εκφράζεται με βαθειά στοργή για τους φίλους και οπαδούς του, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσεως, τηρώντας την παρακαταθήκη του Χρυσού Αιώνος (509-404 π.Χ). Γιατί το μεγαλύτερο κομπλιμέντο για την Αθηναϊκή Δημοκρατία, το είχε διατυπώσει ο ίδιος ο Πλάτων, και υπήρξε η αποστροφή του για το ότι «δεν μπορείς πια να ξεχωρίσεις τον πολίτη από τον δούλο στους δρόμους των Αθηνών». Εκατό πενήντα έτη μετά από τον Περικλή, ο Επίκουρος εφαρμόζει αυτό ακριβώς που κατακρίνει ο Πλάτων: Καμαρώνει που ο Κήπος του δεν τηρεί κοινωνικά κριτήρια (= απάρτχαϊντ).

Έργα του: 

- «Περί φύσεως»

- «Περί ατόμων και κενού»

- «Περί έρωτος»

- «Επιτομή των προς τους φυσικούς»

- «Προς τους Μεγαρικούς»

- «Διαπορίαι»

- «Κύριαι δόξαι»

- «Επικούρου προσφώνησις»

- «Περί αιρέσεων και φυγών»

- «Διαθήκη»

- «Μητρόδωρος»

- «Περί τέλους»

- «Περί κριτηρίων η Κανών»

- «Χαιρέδημος»

- «Περί θεών»

- «Περί οσιότητος»

- «Ηγησιάναξ»

- «Περί βίων»

- «Περί δικαιοπραγίας»

- «Νεοκλής προς Θεμίσταν»

- «Συμπόσιον»

- «Ευρύλοχος προς Μητρόδωρο»

- «Περί οράν»

- «Περί της εν τω ατόμω γωνίας»

- «Περί αφής»

- «Περί ειμαρμένης»

- «Περί παθών δόξαι προς Τιμοκράτην»

- «Προγνωστικόν»

- «Προτρεπτικός»

- «Περί ειδώλων»

- «Περί φαντασίας»

- «Αριστόβουλος»

- «Περί μουσικής»

- «Περί δικαιοσύνης και των άλλων αρετών»

- «Περί δώρων και χάριτος»

- «Πολυμήδης»

- «Τιμοκράτης»

- «Αντίδωρος»

- «Περί νόσων δόξαι προς Μίθρην»

- «Καλλιστόλας»

- «Περί βασιλείας»

- «Αναξιμένης»

- «Επιστολαί»

σχολάρχες:

• Επίκουρος ο Αθηναίος, 307-270 αι π.Χ

• Έρμαχος, γιος του Αγεμόρτου από την Μυτιλήνη, φίλος του φιλοσόφου από την εποχή που δίδασκε στην Λέσβο. Η διαδοχή αυτή έγινε κατόπιν επιθυμίας του ίδιου του Επίκουρου, όπως αυτό φαίνεται στην διαθήκη του: 270-240 π.Χ

• Πολύστρατος: 240-210 π.Χ

• Διονύσιος: 210-180 π.Χ

• Βασιλείδης: 180-150 π.Χ

• Πρώταρχος

• Απολλόδωρος: 150-120 π.Χ. Συνέγραψε τετρακόσια βιβλία!

• Δημήτριος

• Λάκων: 120-90 π.Χ

• Ζήνων Σιδώνιος: 90-78 π.Χ

• Φαίδρος: 78-70 π.Χ

• Πάτρων

• ···

• Ποπίλιος Θεότιμος &

• Ηλιόδωρος: 121-125 μ.Χ. Την εποχή αυτή ο Κήπος λαμβάνει χορηγία από τον αυτοκράτορα Αδριανό.

λοιποί διαπρεπείς επικούρειοι:

• Ανάξαρχος

• Αττικός, στενός φίλος του Κικέρονος

• Βατίς/Βατίδα, αδελφή του Μητροδώρου

• Γλυκέρα και Μένανδρος

• Δημηλάτα

• Διογένης Λαέρτιος ~ 3ος αι μ.Χ. Έγραψε την «Συναγωγή των Δογμάτων», «Βίοι Φιλοσόφων (Βίοι και γνώμαι των εν φιλοσοφία ευδοκιμησάντων και των εκάστη αιρέσει αρεσκόντων εν επιτόμω συναγωγή)», «Πάμμετρος».

• Διογένης ο Οινοανδεύς ~ 2ος αι μ.Χ. Συγγραφέας εκτενούς επιγραφής στην γενέτειρά του, Οινόανδα, όπου και συνοψίζει την επικούρειον διδασκαλία.

• Διονύσιος ο Μεταθέμενος

• Ερωτίς/Ερώτιον

• Ηγησιάναξ ο Κολοφώνιος

• Ηδεία

• Ζηνοκράτης

• Ιδομενέας, εις εκ του αρχικού κύκλου του Επίκουρου, σύζυγος της Βατίδος

• Λεοντίς/Λεόντιον, η σύντροφος του Μητροδώρου

• Λουκρήτιος

• Μάμμαρις

• Μητρόδωρος ο Λαμψακηνός, ορισθείς διάδοχος του Επίκουρου, που όμως πέθανε επτά έτη πριν από τον δάσκαλο. Έργα του:

  • «Περί ευγενείας»

  • «Προς τους ιατρούς»

  • «Περί αισθήσεων»

  • «Προς Τιμοκράτην»

  • «Περί μεγαλοψυχίας»

  • «Περί της Επικούρου αρρωστείας»

  • «Προς τους διαλεκτικούς»

  • «Προς τους σοφιστάς»

  • «Περί της επί σοφίαν πορείας»

  • «Περί της μεταβολής»

  • «Περί πλούτου»

  • «Προς Δημόκριτο»

  • «Κατά του [πλατωνικού] Ευθύφρονος»

  • «Κατά του [πλατωνικού] Γοργίου»

• Νικιδία/Νικίδιον

• Κικέρων, κατά καιρούς επικούρειος

• Κινεύς, ο παροιμιώδης αξιωματούχος του Πύρρου Αετού. Διακρινόταν για την ρητορική δεινότητά του, αλλά και για την επαγωγικότητα στον λόγο του, όσο και στο συγγραφικό του έργο. Ήταν τόση η ευγλωττία του που ο ίδιος ο Πύρρος επαναλάμβανε για τον Κινέα πως είχε κατακτήσει περισσότερες πόλεις δια του λόγου του παρά ο ίδιος με τους πολέμους του. Το συγγραφικό του έργο, τα «Θεσσαλικά», και η επιτομή «Τακτικές του Αινείου», φημίζονται για την αξιοπιστία τους. Απηυδισμένος απ'τον διαρκή πολεμικό μόχθο του Πύρρου, τον ρωτάει κάποια στιγμή ο Κινέας: «­Ἄν δώ­σει ὁ θε­ός καί νι­κή­σου­με, πώς θά χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με τή νί­κη;» «Ρω­τᾶς πράγ­μα πού φαί­νε­ται, Κι­νέ­α. Ἄν νι­κη­θοῦν οἱ Ρω­μαῖ­οι, δέ θά ὑ­πάρ­ξει ἐ­κεῖ οὔ­τε ἑλ­λη­νι­κή οὔ­τε βαρ­βα­ρι­κή πό­λη ἀ­ξι­ό­μα­χη καί ἔ­τσι θά πά­ρου­με ὅ­λη τήν ­Ἰ­τα­λί­α». Ὁ Κι­νέ­ας, στα­μά­τη­σε γιά λί­γο καί ὕ­στε­ρα ξα­να­ρώ­τη­σε: «Καί ἄν πά­ρου­με τήν ­Ἰ­τα­λί­α, τί θά κά­νου­με;» Καί ὁ Πύρ­ρος· «δί­πλα ἡ Σι­κε­λί­α, νη­σί πλού­σιο καί πο­λυ­άν­θρω­πο, ἁ­πλώ­νει τά χέ­ρια καί εἶ­ναι εὔ­κο­λο νά ὑ­πο­τα­χθεῖ για­τί ἔ­πε­σε σέ ἐμ­φύ­λιο πό­λε­μο ἀ­πό τό­τε πού ἔ­λει­ψε ὁ ­Ἀ­γα­θο­κλῆς». «Σω­στά λές, ἀ­πάν­τη­σε ὁ Κι­νέ­ας, ἀλ­λά ἄν πά­ρου­με καί τή Σι­κε­λί­α θά λή­ξει ἡ ἐκ­στρα­τεί­α μας;» «­Ἄν ἐ­δῶ πᾶ­με κα­λά, θά στρα­φοῦ­με σέ με­γά­λα πράγ­μα­τα. Για­τί ποι­ός θά πα­ρα­τοῦ­σε τή Λι­βύ­η καί τήν Καρ­χη­δό­να;­.­.. ­Ἄν νι­κή­σου­με ἐ­κεῖ, κα­νείς ἀ­πό τους ἀ­λα­ζο­νι­κούς ἔ­χθρούς μας δέ θά μᾶς ἐ­νο­χλή­σει». «Φυ­σι­κά, εἶ­πε ὁ Κι­νέ­ας, καί μέ μιά τέ­τοι­α δύ­να­μη θά ἐ­ξου­σι­ά­σου­με καί τή Μα­κε­δο­νί­α καί τήν Ἑλ­λά­δα. Καί ἄν τά πε­τύ­χου­με ὅ­λα αὐ­τά, τί θά κά­νου­με;» Καί ὁ Πύρ­ρος γε­λών­τας· «θά ξα­πλώ­σου­με καί θά γλεν­τοῦ­με κα­θη­με­ρι­νά». «Καί για­τί δέν τό κά­νου­με ἀ­πό τώ­ρα ἀ­φοῦ μπο­ροῦ­με, ρώ­τη­σε ὁ Κι­νέ­ας, ἀ­πο­φεύ­γον­τας κό­πους, κιν­δύ­νους καί αἴ­μα­τα;» Ἄλ­λα – πα­ρα­τη­ρεῖ ὁ Πλού­ταρ­χος – μ’ αὐ­τά του τά λό­για ὁ Κι­νέ­ας πιό πο­λύ στε­νο­χώ­ρη­σε πα­ρά ἄλ­λα­ξε τόν Πύρ­ρο, ὁ ὁ­ποῖ­ος κα­τά­λα­βε πό­ση εὐ­χά­ρι­στη ζω­ή ἔ­χα­νε, ὁ­μως δέν μπο­ροῦ­σε ν’ ἀ­φή­σει τίς ἐλ­πί­δες του γι’ αὖ­τα πού πο­θού­σε. ~ 3ος αι π.Χ

• Οράτιος

• Σενέκας

• Τιμοκράτης, αδελφός της Βατίδος και του Μητροδώρου

• Τίτος Λουκρήτιος Κάρος ~ 1ος αι π.Χ. Έγραψε: De Rerum Natura

• Τίτος Πομπώνιος

• Φιλόδημος ο Γαδαρηνός ~ 1ος αι π.Χ. Πολυγραφώτατος επικούρειος, με σημαντικό μέρος από τους χίλιους οκτακόσιους παπυρικούς κυλίνδρους που έχουν ανακαλυφθεί στις ανασκαφές του Καμπανικού Ηράκλειου, να τα έχει συγγράψει αυτός. Υπήρξε μαθητής του σχολάρχου Ζήνωνος του Σιδωνίου. 'Εργα του: 

  • «Περί οργής»

  • «Περί παρρησίας», όπου αναφέρεται στο εκπαιδευτικό σύστημα, προτρέποντας στο να διορθώνεται δίχως να εκτίθεται ο μαθητής, ή να κατευθύνεται η προσωπικότητά του.

ix. στωικοί

Ο Ζήνων ο Κιτιεύς (333-261) ιδρύει την σχολή του, «Στοά», το 301 π.Χ, με τ'αρχικά μαθήματα να παραδίδονται δημόσια στην Ποικίλη Στοά της αγοράς των Αθηνών. Θ'αποδειχτεί η πιο δημοφιλής σχολή της Ύστερης Αρχαιότητας, για λογής λογής σκεπτόμενους, για αθέους, για την καθεστηκυία τάξη, και για τους μορφωμένους Ρωμαίους.

• Ζήνων ο Κιτιεύς, 301-261

Φοίνιξ τω έθνος, όπως μας βεβαιώνει η μαρτυρία του Διογένους Λαέρτιου: «Γιατί φεύγεις μικρέ Φοίνικα;» του είπε ο μελλοντικός διδάσκαλός του, ο Θηβαίος Κράτης, με την σειρά του, μαθητής του κυνικού Διογένους του Σινωπέως.

• Κλεάνθης ο Ασσεύς, 261-232

• Χρύσιππος ο Σολεύς 232-206, και ο Σφαίρος ο Βορυσθενίτης μέχρι την δεκαετία του 220,

• Ζήνων ο Ταρσεύς,

• Διογένης ο Βαβυλώνιος, εκ της Σελεύκειας της Μεγάλης. Μαζί με τον σχολάρχη της Νέας Ακαδημίας, Καρνεάδη τον Κυρηναίο, και με τον σχολάρχη του Λυκείου, Κριτόλαο, μετέβη στην Ρώμη το 155 π.Χ, ως πρεσβεία για την διευθέτηση διπλωματικών υποθέσεων της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

• Αντίπατρος ο Ταρσεύς, 152-129

  • • Γάιος Βλόσσιος, Γραικός τω έθνος από την Κύμη της Ιταλικής, αλλά και Ρωμαίος πολίτης, μαθητής του φιλοσόφου Αντιπάτρου από την Ταρσό, αλλά και φίλος του Τιβερίου Γράκχου, είχε την τιμή να συμμετέχει: 

• Παναίτιος ο Ρόδιος, 129-109

πηγαινοέρχονταν μεταξύ Αθηνών και Ρώμης, όπου μόχθησε για την εμπέδωση της στωικής σκέψης από τους κυρίαρχους της Μεσογείου

• • Ποσειδώνιος ο Απαμεύς, θα ιδρύσει ονομαστή σχολή στην Ρόδο, που θα προάγει όχι μόνο την στωική σκέψη, αλλά και την τεχνολογική εξέλιξη! 

  • Μνήσαρχος, από το 110/109 και μετά, αν και οχι σαφής σχολάρχης, μαζί και ο 

  • Δάρδανος

  • ···

  • Επίκτητος, ταπεινός Φρύγας απελεύθερος  

  • Μάρκος Αυρήλιος, ο καλύτερος αυτοκράτωρ της Ρώμης

x. πλατωνικοί Ακαδημίας

>>> αρχική Ακαδημία:

• Παλαιά Ακαδημία

  • Πλάτων, 387-347

  • Είναι ο ιδρυτής της Ακαδημίας. Σχεδόν ότι ξέρουμε, ή νομίζουμε ότι ξέρουμε, για τον Σωκράτη προέρχονται από το άβαταρ «Σωκράτης» που πρωταγωνιστεί στα έργα του Πλάτωνος. Αναδεικνύεται ως ο διαχρονικώς βέλτιστος εκφραστής της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας, άρα και του ιδεαλιστικού ολιγαρχισμού, αποκορύφωμα του οποίου όμως, δυστυχώς θ'αποδειχτεί ο Φασισμός, αυτή η ζοφερή επαφή με τα αρχέγονα ένστικτά μας με το πρόσχημα της ελιτίστικης υπεροχής, που κατά την διάρκεια του 20ου αι θ'αποκρυσταλλωθεί στο «ελκυστικό» πακέτο του Γ' Ράιχ. Η Άκρα Δεξιά είναι κατάσταση του νου, πριν από οιανδήποτε λογική σκέψη. Καλές οι συμπάθειες, οι μακρόπνοες ιδέες και τα συναισθήματα, αλλά μερικές φορές κατακρημνιζόμαστε διανοητικά αν κυριαρχούμαστε από αυτά. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, αφήνουμε το θυμικό να μας οδηγά, και καταλήγουμε π.χ. να καθοδηγούμαστε απο λογής λογής δήθεν πατριώτες, καθαρολόγους και ελιτιστές, άπαντες ελεεινοί φιλοτομαριστές.

Ο Πλάτων διατηρεί άριστες σχέσεις με τους προδότες (ως φιλοσπαρτιάτες) ολιγαρχικούς της πόλης του, ενώ εκτός από την Αθηναϊκή Δημοκρατία, θα υπονομεύσει και την Δημοκρατία στις πόλεις της Μεγάλης Ελλάδος, όπου και θα επιχειρήσει τρεις φορές να υλοποιήσει πολιτεία ..Υπαρκτού Πλατωνισμού. Συγκεκριμένα:

• 1. στο Μεταπόντιο, όπου μάταια έρχεται σε διαπραγματεύσεις με συντηρητικούς της πόλης, όπως οι νεοπυθαγόρειοι Φιλόλαος και Εύρυτος.

  2. στις Συρακούσες, του σκληρού [όσο και ελληνοβόρου] τυράννου των Συρακουσών και στρατηγού αυτοκράτορος των Σικελιωτών Διονυσίου του Πρεσβυτέρου (406 - 367 π.Χ), κατόπιν προσκλήσεως από τον μαθητή του, Δίωνα, γυναικάδελφο του Διονυσίου. Αν και ο Δίων δεν πέφτει στην εκτίμησή του, ο Διονύσιος αγανακτά με τις αυθαιρεσίες του ελιτιστού ξερόλα, Πλάτωνα. Οπότε τον φορτώνει σε πλοίο που αναχωρεί από την επικράτειά του, ίσως μάλιστα με θανατική εντολή. Τελικά o Πλάτων πωλείται ως δούλος στην Αίγινα, αν και εξαγοράζεται από τον πονόψυχο ολυμπιονίκη Αννίκερη [προγενέστερος από τον ηδονικό Αννίκερι της Κυρήνης]. Στη συνέχεια όμως ο Δίων εκδιώκεται από την Σικελία, η περιουσία του κατάσχεται, ενώ η σύζυγός του, Αρετή, δίνεται στον σύμβουλο Τιμοκράτη! Και όμως ο Πλάτων ανακαλείται στις Συρακούσες, μονάχα για να ξανατσακωθεί με τον ηγεμόνα, με αφορμή την ατιμωτική αντιμετώπιση του Δίωνος. 

1. στις Συρακούσες, κατόπιν νέας προσκλήσεως από τον Δίωνα, μετά από την δολοφονία του Διονυσίου. Η εξουσία στην ηγεμονία των Συρακοσίων περνά στον γιο του εκλιπόντος και ανηψιό του Δίωνος, τον νεαρό Διονύσιο Β' (367-356, και 347-344 π.Χ), με τον Διονύσιο Β' τον Νεώτερο να εκδιώκει τον Δίωνα, αλλά να κρατά τον Πλάτωνα, αν και με κατ'οίκον κράτηση. Ο Πλάτων θα επιστρέψει τελικά στην Ακαδημία του στην Αθήνα, όπου θα τον ακολουθήσει και ο Δίων. Αργότερα όμως, ο Δίων θα συγκεντρώσει μισθοφορική στρατιά στην Ζάκυνθο, και θα επιστρέψει στην Σικελία για ν'ανατρέψει τον Διονύσιο Β', ενώ αυτός βρίσκεται στους [Επιζεφύριους] Λοκρούς, όπου και θα παραμείνει. Τελικά όμως ο τύραννος πια Δίων (356-354 π.Χ), θα δολοφονηθεί από τον Αθηναίο πλατωνικό συνεργάτη του, Κάλλιπον (354-352 π.Χ), που επίσης θα φονευτεί από τους πλατωνικούς συνεργάτες του, και μάλιστα με το ίδιο ξίφος, με το οποίο αυτός φόνευσε τον Δίωνα! Ύστερα από βραχύβια διαχείριση των Συρακουσών από τους πλατωνικούς Ιππαρίνο, Αρεταίο και Νύσαιο, ο Διονύσιος Β' επιστρέφει στο πόστο του τυράννου (αφού πρώτα τον καταριούνται σύσσωμοι οι Λοκροί, για τα καμώματά του εκεί), αλλά γρήγορα εκδιώκεται από τον Κορίνθιο στρατηγό Τιμολέοντα, οπότε ο Διονύσιος Β' καταλήγει τελικά εμιγκρές στην Κόρινθο, όπου λοιδορείται και γιουχάρεται για την ανικανότητά του, και για τις ακατάσχετες πλάκες του, π.χ την παροιμιώδη με την δαμόκλειο σπάθη.

Τελικά λοιπόν όλοι τούτοι οι ελιτιστές που θα σκαρώναν την ιδανική πλατωνική Πολιτεία, με την αποθέωση του ιδεατού επί του ανθρωπίνου, γίνονται θηράματα της θεάς Έριδος, ήτοι φαγώνονται ανά μετάξυ των, σχεδόν όπως συνέβη και στο Τρίτο Ράιχ, π.χ με την Νύκτα των Μεγάλων Μαχαιριών!

Διάδοχοι Πλάτωνος:

• 1. Σπεύσιππος ο Αθηναίος, 347-339

  2. Ξενοκράτης ο Χαλκηδόνιος, 339-314

  3. Πολέμων, 314-269

  4. Κράτης, 269-266

• Μέση Ακαδημία

  • Αρκεσίλαος ο Πιτανεύς, 266-241, όντας σκεπτικιστής, έδωσε τέτοιο ρεύμα προβληματισμού στους μαθητές του 

  • Λακύδης ο Κυρηναίος, 241-215 [205]

  • Εύανδρος και Τηλεκλής, [215] 205-167

  • Τηλεκλής, 167-165

  • Ηγησίνος, 165-160

• Νέα Ακαδημία

  • Καρνεάδης ο Κυρηναίος,  160-137 [129], αναφέρεται ως ο πρώτος πλατωνικός που εναντιώνεται στην επικούρειον σκέψη

  • Καρνεάδης ο Πολεμάρχους, 137-131

  • Κράτης ο Τάρσιος/Ταρσεύς, [131] 129-127

  • Κλειτόμαχος (Ασδρούβας, Καρχηδόνιος τω έθνος), 127-109

  • Φίλων ο Λαρισαίος, 110- 88 [86]

  • σχίσμα στην Ακαδημία το 90/89, και βίαιη διακοπή της διδασκαλίας το 86, λόγω της άλωσης της Αθήνας από τον Σύλλα, που μεταξύ των άλλων καταστροφών εις βάρος των Αθηναίων, «έβαλε τα χέρια του πάνω στα ιερά άλση, και λεηλάτησε την Ακαδημία που ήταν τοποθετημένη στα πιο δασώδη προάστια της πόλης, καθώς και το Λύκειο»:

  • «Τέταρτη Ακαδημία», ρεύμα σκεπτικών: 

    • Φίλων ο Λαρισαίος, που μεταβαίνει στην Ρώμη το 88.

  • «Πέμπτη Ακαδημία», ρεύμα εκλεκτικιστών (άρα κοντύτερα στις αρχικές ιδέες του Πλάτωνος), σε Αθήνα, Αλεξάνδρεια και Συρία, όπου πρώτος προεξέχων είναι ο: 

    • Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης, αν και το 88 μετέβη στην Ρώμη μαζί με τον δάσκαλό του, Φίλωνα τον Λαρισσαίο, έχει ήδη αναπτύξει αντιπάθεια για τον σκεπτικισμό, αντ'αυτού επιθυμώντας και επιδιώκοντας να επιστρέψει στην πλατωνική διδασκαλία τον αρχικό ελιτίστικο ιδεαλισμό της, συγχρόνως όμως συγκεράζοντάς την και με ιδέες του Αριστοτέλους, αλλά και της Στοάς. Έτσι, όταν αποκαθιστά την διδασκαλία στην Αθήνα το 84, σε νέο χώρο, το κτίριο Πτολεμαΐον, διαφοροποιείται εντελώς από τον Φίλωνα ως Πέμπτη Ακαδημία, όπου η πλατωνική σκέψη συναντάται με τις αλλότριες ιδέες, π.χ των περιπατητικών και των στωικών: 90-86, 84-68

    • Άριστος ο Ασκαλωνίτης, 68-51

    • Θεόμνηστος της Ναυκράτου, 51-44

>>> Μέσοι Πλατωνικοί:

• Λούκιος Μέστριος Πλούταρχος, 45 μ.Χ - 120 μ.Χ

• Αμμώνιος [o Aκαδημαϊκός], 55 μ.Χ.- 65 μ.Χ

• Καλοζείδωρος o Ταύριος, 120-135

• Αττικός ο Πλατωνικός, 160-180

• Νουμήνιος ο εξ Απαμείας, τέλος του 2ου αι μ.Χ

>>> Νεοπλατωνικοί: 

με λατρεία του υπερφυσικού, επί της ουσίας, θρησκεία, με τάσεις συγκερασμού της πλατωνικής σκέψης με τον Χριστιανισμό, κυρίαρχη λατρεία πια, στην Ρωμανία, από το 381-415 και μετά

• Αμμώνιος Σακκάς, 210-224 μ.Χ

• Πλωτίνος, 224-270

• Πορφύριος ο Μάλχος ή Μαλχίτ, τέλη του 3ου αι (+ 305)

• Θεόδοτος, ~ 230

• Κάσσιος Λογγίνος, 250-267

• Εύβουλος ο Εφέσιος, ~265

• Πρίσκος, ~350

• Πλούταρχος ο Αθηναίος, 431

• Συριανός Αλεξανδρείας, 432-450

• Ιεροκλής ο Αλεξανδρεύς, 420-450 

• Πρόκλος, 450-485

• Ολυμπιόδωρος

• Ερμίας ο Αλεξανδρεύς

• Αμμώνιος ο Αλεξανδρεύς

• Μαρίνος Νεαπόλεως, από 485

• Ισίδωρος Αλεξανδρείας, έως 490

• Ηγίας

• Ζηνόδοτος

• Δαμάσκιος, - έως 529

xi. περιπατητικοί Λυκείου, η σχολή του Αριστοτέλους

• Αριστοτέλης ο Σταγειρίτης, 384-322

Πατέρας του Αριστοτέλους ήταν ο Νικόμαχος, γιατρός του βασιλέως Αμύντα Γ' των Μακεδόνων (πατέρας του Φιλίππου Β'), που σύμφωνα με τον Σουίδα, συνέγραψε έξι βιβλία ιατρικής και ένα φυσικής, ενώ ενστερνίζονταν ελιτίστικο φρόνημα, αφού θεωρούσε πρόγονό του τον ομηρικό ήρωα, γιατρό, και γιο του Ασκληπιού, Μαχάονα, μέσω της μητέρας του Φαιστίδος, που είχε έρθει με Χαλκιδείς αποίκους στα Στάγειρα, και ανήκε στο γένος των Ασκληπιαδών.

Κηδεμόνας του Αριστοτέλους ήταν ο Πρόξενος ο Αταρνεύς, που τον μεγάλωσε, όντας ορφανό, και τον έστειλε στην Ακαδημία του Πλάτωνος για σπουδές. Ο ίδιος εστίασε την δική του διδασκαλία, στην περιπατητική διαλεκτική συζήτηση, στην Αγορά.

• • Αριστόξενος ο Ταραντινός, που εστίασε στην μελέτη Αρμονίας και Ρυθμού

  • Θεόφραστος ο Ερέσιος (322-307).. Με την αναχώρηση του Αριστοτέλους από την Αθήνα, λίγο πριν από τον θάνατό του, το 322 π.Χ, αναλαμβάνει σχολάρχης του Περίπατου, αλλά ίδρυσε κανονική σχολή το 322, το Λύκειον. Συνέχισε το έργο του δασκάλου του σε όλους τους τομείς. Μάλιστα, ακολουθώντας και την τάση της εποχής για αυτονόμηση των επιστημών, διεύρυνε με ενδιαφέρον την καταγραφή νέων επιστημονικών τομέων, π.χ Βοτανική, Ορυκτολογία κλπ. Δυστυχώς από το σύνολο του επιστημονικού του έργου έχουν σωθεί ακέραια μόνο δύο έργα Βοτανικής, από τα οποία το ένα ονομάζεται: «Περὶ φυτικῶν ἱστοριῶν». 

Όντας ελιτιστές όπως οι πλατωνικοί, οι αριστοτελικοί αποδεικνύονται συντηρητικοί φιλομοναρχικοί, φιλομακεδόνες. Ύστερα από την νίκη των δυνάμεων του Κασσάνδρου από τις δυνάμεις του Δημητρίου Πολιορκητού, και την επιστροφή των Αθηνών σε δημοκρατικό πολίτευμα το 307, οι δημοκρατικοί διώκουν τους ολιγαρχικούς, και κυρίως αποπέμπουν από το Κλεινόν Άστυ τον αριστοτελικό κύκλο του Δημητρίου Φαληρέως και του διδασκάλου του, του σχολάρχου του Λυκείου, Θεοφράστου.

• • Δημήτριος ο Φαληρεύς, μαθητής της σχολής που όντας εύγλωττος, φιλομοναρχικός, όσο και φιλομακεδόνας, διορίζεται τοποτηρητής από τον Κάσσανδρο, ως «επιστάτης» των Αθηναίων (317-307 ).

  • Στράτων ο Λαμψακηνός (288/86-270/67), που αναλαμβάνει το Λύκειον το 288/86.

• Κριτόλαος ο Φασηλιεύς (2ος αι π.Χ)

xii. νεοπυθαγόρειοι, με λατρεία του υπερφυσικού, επί της ουσίας, θρησκεία

• • Απολλώνιος ο Τυανεύς, θεωρούμενος από συγχρόνους του ως μύστης, όπως οι Πυθαγόρας, Χριστός, Βούδας κ.ά

Σε αυτήν την εποχή ανάγεται η εφεύρεση και ανάπτυξη τροχήλατων & γραναζοφόρων μηχανισμών, απαραίτητων τόσο για πρακτικές βελτιώσεις στην Γεωργία και την Βιοτεχνία, όπως η χρησιμότατη υδραντλία & υδρόμυλος (τα παλιότερα παραδείγματα μαρτυρούνται από Περαχώρα Κορινθίας, και Βυζάντιο), όσο και για πιο εκλεπτυσμένες -έως και λεπτεπίλεπτες- επινοήσεις για τον Πόλεμο (επαναληπτικοί μηχανισμοί σε τηλεβόλα όπλα κατασκευασθέντα από σοφούς στην δούλεψη της Ρόδου), την Ναυσιπλοΐα, και την Αστρονομία. 

Ανάμεσα στα επιτεύγματα της διακυβέρνησής του, ο Πτολεμαίος Β' Φιλάδελφος καμαρώνει και για το Ναυτικό του, ναυαρχίδες του οποίου αποτελούν μία εικοσήρης και δύο τριακοντήρεις (με είκοσι και τριάντα σειρές κωπηλατών, αντίστοιχα: μεγαθήρια επανδρωμένα με χιλιάδες πεζοναύτες, αλλά και οπλισμένα βαριά με καταπέλτες), ναυπηγημένες από τον Κύπριο μηχανικό Πυργοτέλη, γιο του Ζώη. 

Παλαιότερα, ο Πυργοτέλης είχε ναυπηγήσει εικοσήρη και για λογαριασμό των Αντιγονιδών στην Τύρο, και συγκεκριμένα και για τον Αντιγόνο Β' Γονατά, βασιλέα στην Μακεδονία, ο οποίος έτσι ξεπερνά τον παππού του, Αντίγονο Μονόφθαλμο, που διέθετε μέχρι και επτήρεις, το 315 π.Χ, και τον πατέρα του, Δημήτριο (γνωστός με το προσωνύμιο "Πολιορκητής", λόγω της επιμονής του στην πολιορκία πόλεων: Βαβυλών 310❌, Αθήνα 307✔️, Σαλαμίς Κύπρου 306✔️, Ρόδος 305❌, Σικυών 303✔️, Αθήνα 294✔️, Θήβα 291✔️, Αθήνα 287❌), που διέθετε δεκατριήρη, δεκαπεντήρη, και δεκαεξήρη, το 301 π.Χ. 

ασημένιο τετράδραχμον κομμένο 

απ'τον Αντιγονίδα Δημήτριο τον Πολιορκητή, 

με τον ίδιο απ'την μιαν όψη, 

και με τον θεό Ποσειδώνα από την άλλη όψη. 

Βέβαια, οι σειρές κωπηλατών αποτελούν αίνιγμα μέχρι σήμερα, αφού π.χ. η δεκαεξήρης του Πολιορκητή, μπορούσε ν'αντιμετωπιστεί με την οκτήρη του Λυσιμάχου! Το πιθανότερο είναι ότι στις «σειρές ερετών» προσμετρούνταν ο αριθμός κωπηλατών ανά κουπί, αλλά και ο αριθμός των κυτών που διαθέτει το σκάφος, ήτοι συντελεστής ~1~, ή συντελεστής ~2~ εάν το σκάφος έχει διάταξη καταμαράν, δηλαδή εάν είναι δίκυτο. 

ασημένιο τετράδραχμον κομμένο από τον Λυσίμαχο το 297 π.Χ, προς τιμήν του Αλεξάνδρου του Μέγα,

με την κεφαλή του Άμμωνος Διός (ως αποκρυφιστικό πατέρα του Αλεξάνδρου),

και από την άλλη όψη η θεά Αθηνά, κραδαίνοντας την θεά Νίκη

Τα σκάφη αυτά πρέπει να ήσαν πολύ αποτελεσματικά παρά τις μεγάλες διαστάσεις τους, καθώς πολύ σύντομα όλοι οι Επίγονοι σπεύδουν να μιμηθούν τον Δημήτριο. Έτσι ήδη το 285 π.Χ. οι Πτολεμαίοι θα διαθέτουν δεκατριήρεις, ενώ ο Λυσίμαχος μιαν οκτήρη και μιαν δεκαεξήρη. Η οποία 16ήρης θα περιέλθει στους απογόνους του Δημητρίου ύστερα από την πτώση του Λυσιμάχου το 281, κ'έναν αιώνα αργότερα στους κοσμοκράτορες Ρωμαίους όταν καταλαμβάνουν την Μακεδονία το 168, οι οποίοι και θα την μεταφέρουν ως τρόπαιο στην Όστια, το επίνειο της Ρώμης.

Είναι όμως κυρίως η Αίγυπτος του Φιλαδέλφου, που προοδεύει επιστημονικά. Ως μεγαλομανείς και υπερβολικοί, οι Λαγίδες προχωρούν την κούρσα ναυπηγικών εξοπλισμών ένα βήμα παραπέρα. Ο Πτολεμαίος Β΄ ο Φιλάδελφος ναυπηγεί εικοσήρη και ζεύγος τριακοντήρεων, ενώ ο εγγονός του, ο Πτολεμαίος Δ΄ ο Φιλοπάτωρ (221-205 π.Χ.) ξεπερνά κάθε προηγούμενο κατασκευάζοντας τεσσαρακοντήρη. Το σκάφος αυτό, εξτραβαγκάντζα σωστή, σύμφωνα με τις περιγραφές του Πλουτάρχου και του Καλλιξένου του Αθηναίου, αποτελείται από δύο κύτη μήκους 128 μέτρων. Επανδρώνεται από 4000 ερέτες και 400 ναύτες, ενώ θα μεταφέρει και 2850 οπλίτες. Συνολικά δηλαδή φέρει δύναμη 7250 ανδρών. 

Η Αίγυπτος αναδεικνύεται επίσης, ως το πλουσιότερο κράτος της Μεσογείου. Καθίσταται χώρα ιδιαιτέρως ισχυρή και ακμαία. Η επιδίωξη κοινωνικής δικαιοσύνης φέρνει ευημερία και στους λαούς της, οι οποίοι πολλαπλασιάζονται διαρκώς, χωρίς όμως αυτό να έχει αντίκτυπο στην γενική ευδαιμονία, αν και οι ιθαγενείς Αιγύπτιοι αισθάνονται αδικημένοι, όπως πιστοποιούν οι εξεγέρσεις τους:

1. Η πρώτη στάση ιθαγενών Αιγυπτίων συμβαίνει το 245 π.Χ, με αφορμή την ανάρρηση στον θρόνο των φαραώ, του νεαρού Πτολεμαίου Γ' Ευεργέτου.

2. Η πρώτη σοβαρή εξέγερση ιθαγενών, ξεσπά την επαύριον της ήττας στην μάχη της Ραφίας το 217 π.Χ, κατά την διάρκεια του Δ' Συριακού Πολέμου (219-211), εναντίον των Λαγιδών, που πλέον αντιπροσωπεύονται από τον απαίσιο Πτολεμαίο Δ' Φιλοπάτορα και τους [υποτιθέμενα] κακούς συμβούλους του, Σωσίβιο και Αγαθοκλή. Πάντως η πτολεμαϊκή ηγεμονία διασφαλίζεται από τον Φιλοπάτορα και από την δυσαρέσκεια των ιθαγενών, και από τις επιβουλές εξωτερικών εχθρών όπως οι Σελευκίδες.

3. Ξεσηκώνονται οι ιθαγενείς στην Κάτω Αίγυπτο, την επαύριον της απώλειας του συνόλου των συριακών κτήσεων το 198, κατά την διάρκεια του Ε' Συριακού Πολέμου (202-198), 197/185.

4. «φαραώ» Χαρόννοφρις, Θηβαΐδα, 206-186

5. Όταν αποτυγχάνει ανακτορικό κίνημα εναντίον της Συγκυβερνήσεως [Πτολεμαίος Η' Φιλομήτωρ, ο «Ευεργέτης» Β' (Φύσκων = Χονδρός), και Κλεοπάτρα Β' Ίσις], ο μουλάτο Διονύσιος Πετοσαράπις, βασιλικός Φίλος του Πτολεμαίου Στ' Φιλομήτωρος, στρέφεται για υποστήριξη σε ιθαγενείς της Θηβαΐδος, ~165

6. «φαραώ» Χαρσιέσις, και πάλι στα πλαίσια της ενδοδυναστικής διαμάχης του Πτολεμαίου H' «Ευεργέτου» του Φύσκονος με την Κλεοπάτρα Β' Ίσιδα, 131-130

7. Θηβαΐς, 88-86

 ~ ο Φάρος της Αλεξάνδρειας ~ 

ο λαμπρός ουρανοξύστης, που ήδη από την Αρχαιότητα είχε καταχωρηθεί ως Θαύμα της ανθρώπινης δημιουργίας.

Μέσω του σπουδαιοτερου ακαδημαϊκού ιδρύματος στον κόσμο, του Μουσείου και της περίφημης Βιβλιοθήκης του, η πρωτεύουσα της Πτολεμαΐδας Αιγύπτου, Αλεξάνδρεια, καθίσταται διεθνές κέντρο μάθησης. Οι Επιστήμες, η Τεχνολογία, οι Τέχνες αποκτούν ένα φωτεινό ορμητήριο. 

αναπαράσταση του βασικού κτιρίου της Βιβλιοθήκης του Μουσείου, 

βάσει ενδείξεων, όπως π.χ. η μεταγενέστερη βιβλιοθήκη του Κέλσου στην Έφεσο

Δυστυχώς, παρ όλη την εγγύτητα της διανόησης των σοφών της εποχής, με τους αντίστοιχους επιστήμονες των Νεώτερων Χρόνων (16ος-19ος αι), π.χ στα Μαθηματικά, την Αστρονομία, και την Μηχανική με την εργαστηριακή ανάπτυξη της ατμομηχανής (Ήρων), όπως και με την steampunk ανάπτυξη μικρών τεχνολογικών θαυμάτων όπως γρανάζια, ελατήρια, βίδες και παξιμάδια, η επανάπαυση των ταγών της ελληνιστικής κοινωνίας, κυρίως λόγω της ύπαρξης του άδικου, όσο και μη αποδοτικού, θεσμού της Δουλείας, δεν θα επιτρέψει την διοχέτευση της Γνώσης που συσσωρεύεται στο Μουσείον, σε μιαν έκρηξη Δημιουργικότητας, παρόμοια με τον Διαφωτισμό (17ος - 18ος αι), και την Βιομηχανική Επανάσταση (18ος - 19ος αι). 

«..Εάν κάθε εργαλείο πραγματοποιούσε το έργο που του αρμόζει από μόνο του,κατά παραγγελίαν ή ακόμα και αυτοβούλως, όπως κινούνταν από μόνα τους τα δημιουργήματα του Δαιδάλου..αν η σαΐτα έτρεχε μόνη της στο νήμα, τότε οι μάστορες δεν θα είχαν ανάγκη από εργάτες, οι αφεντάδες δεν θα είχαν ανάγκη από δούλους..», 

Τάδε έφη υποθετικά ο Αριστοτέλης, δικαιολογώντας την ύπαρξη του ολέθριου θεσμού της Δουλείας. 

Περί Πολιτικής, Α', 1253β' 

322 π.Χ.

Όμως η τεχνολογική εξέλιξη δυσχεραίνεται από σοβαρή τροχοπέδη, την Δουλεία, που υφίσταται ακόμα, κατά το ελεεινό πρότυπο της Κλασικής Αρχαιότητας, ενώ η εφευρετικότητα ανθρώπων όπως ο Αρχιμήδης ή ο Ήρων, περιορίζονται στην κάλυψη των παρωπιδικών αναγκών των ηγεμόνων: όπλα και παιχνίδια διασκέδασης ή εντυπωσιασμού.

H Αίγυπτος θα διατηρήσει αξιοθαύμαστα την δυναμική που αποκτάει αυτήν την εποχή, αν και θα παρακμάσει πολιτικά λόγω της κακοδαιμονίας των ύστερων Πτολεμαίων, θα ρημαχτεί από την ανελέητη εκμετάλλευση της Ρώμης, θα εξαθλιωθεί από το λαϊκιστικό εγχριστιανισμό της Ρωμανίας και την παρακμιακή έριδα και μιζέρια που αυτός θα φέρει, για να υποταχθεί τελικά άδοξα και στους παρτιζάνους του Άραβα μισαλλόδοξου θεού.

Διαχρονικά, οι Πτολεμαίοι πάντα έχουν μιαν ροπή προς τον εκφαυλισμό, με περιβόητα πρώιμα παραδείγματα τον Πτολεμαίο Κεραυνό, την Αρσινόη [Β'], ακόμα και τον ίδιο τον Πτολεμαίο τον Λάγου, ως ληστή του σώματος του εκλιπόντος βασιλιά Αλεξάνδρου όταν αυτό ξεκίνησε από το ανάκτορο του Ναβουχοδονόσορα Β' στην Βαβυλώνα για να ταφεί στις Αιγές (Βεργίνα), αρπάζοντάς το στο ύψος της Δαμασκού, δήθεν κομίζοντάς το ο ίδιος προς τις Αιγές, αλλά στην πραγματικότητα κρύβοντάς το στην Μέμφιδα, μέχρι την ολοκλήρωση [μεταξύ των ετών 298-283] περικαλλούς μαυσωλείου, του Σήματος, μέσα σε οχυρωμένο μαχαλά της Αλεξανδρείας, το Σώμα! Η συστηματική ενδογαμία -«ινα μη χαθούν και τα ευγενή αίματα»- αποβλακώνει χειρότερα τους Πτολεμαίους, καθιστώντας τους, σε «Αψβούργους της Αρχαιότητας», γεγονός αισθητό ήδη από τους χρόνους του Πτολεμαίου Δ΄ Φιλοπάτωρος (221-205).

Με τοπικές, εθνικές και χρονικές διαφοροποιήσεις, υπήρξαν αρκετές θρησκείες κατά την Αρχαιότητα, που αλληλεπίδρασαν ποικιλοτρόπως μεταξύ τους, πριν αποκρυσταλλωθούν στην γνώριμη και στερεότυπη ανθολογία που, ως «Δωδεκάθεο», απαντάται στα έργα της Κλασικής Γραμματείας. 

Ήδη από την Κλασική Αρχαιότητα, οι Έλληνες είναι εξοικειωμένοι, τόσο με την συνύπαρξη με πανάρχαιες θεότητες (όπως ο Παν, και λοιπά δαιμόνια που -με ξόανα ή χωρίς- λατρεύονται σε σπήλαια, πηγές, αιωνόβια δένδρα, φέρνοντας σε επαφή τους ανθρώπους με την Φύση, όπως και με την φύση τους), όσο και με την λατρεία αλλότριων, εξωτικών θεών, όπως π.χ: 

ιανόμορφος προτομή, με την απεικόνιση του Αλεξάνδρου του Μέγα 

και του υποτιθέμενου θεϊκού πατρός του, Άμμωνος Διός 

i. ο Άμμων Ζευς (κοινός για Έλληνες, Λίβυες και Αιγυπτίους, μιαν κριόμορφη παραλλαγή, διακριτή τόσο από τον κανονικό Δία των Ελλήνων, όσο και από τον κανονικό Άμμωνα των Αιγυπτίων, δημοφιλής σε Κυρηναϊκή και σε Μαρμαρική, μέχρι τις δυτικές παρυφές της Αιγύπτου), 

ii. o Δάγων  (αμφίβιος θεός, δημοφιλής και στους Φιλισταίους (απόγονοι Πελασγών στην Ακτή των Χαναναίων), με ιχθυουρά, είτε ως αμάλγαμα με θαλάσσια όντα, είτε με ένδυμα-σκάφανδρο, όπως αρέσκονται να υποθέτουν οι ουφολόγοι)

iii. η Αταργάτιδα/Νίκη <-- Αταργάτις - Αταρατα- Δερκετώ (από βόρειο Συρία, μέχρι Φιλισταία, και την κρητική Χαναάν (Ράφα/Ραφία και πέριξ), ξεχασμένη θεά που όμως έχει διασωθεί στην ελληνική Λαογραφία ως η θρυλική «Γοργόνα, η αδελφή του Μεγαλέξανδρου», ίσως μέσω της επιρροής των Μαρδαϊτών), 

iv . ο Βελζεβούλης <-- Βεελζεβούλ <-- Μπαάλ Ζεβούντ <-- Απόλλων Μυίας (= «αφέντης των μυγών», θεός των Λελέγων, από Βορειοανατολικό Αιγαίο (Ίλιον ή Τροία), μέχρι ευρύτερη Συρία, περιλαμβανομένης της Φιλισταίας (Ακκαρών ή Εκρων), αλλά και του Ισραήλ, όπως καταγράφεται στο Δ' Βασιλειών (IV Regnorvm) 1:4-18), όπως και

v. η Ιστάρ <-- Ασταρώθ <-- Αστάρτη --> Αφροδίτη (σε όλη την Μεσόγειο),    

Αφροδίτη και Έρως, 

σε σφραγιδόλιθο του 1ου αι μ.Χ.

vi. αλλά και ποικίλοι άλλοι θεοί, όπως

• ο φρυγικός Σαβάζιος,

• η θρακο-βρυγική Βένδις/Βένδιδα/Βένδεια, ή

• η αιγυπτιακή Ίσις/Ίσιδα!

Η αμφισβήτηση της υφισταμένης κοσμοθεωρίας είναι πια τόσο αυτονόητη για τους τότε Έλληνες, που τείνουν ευχαρίστως σε οτιδήποτε διαφορετικό πετυχαίνουν στο διάβα τους: Αθεϊσμός, Βουδισμός Μεγάλου Άρματος (Μαχαγιανα), Μιθραϊσμός, κλπ. 

Είναι γνωστή η προτίμηση που δείχνουν η Ολυμπιάδα και ο επιφανής γιος της, Αλέξανδρος ο Μέγας, για την χθόνια λατρεία των Μεγάλων Θεών των μυστηρίων της Σαμοθράκης, όσο και για την θρησκεία των Αιγυπτίων. Είναι εξίσου βεβαιωμένο ότι ο Αλέξανδρος σέβονταν και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των ιθαγενών της Μεσοποταμίας. Άλλωστε αγαπημένη του πόλη κατά την σύντομη βασιλεία του, αποδεικνύεται η Βαβυλώνα. Βέβαια και οι Βαβυλώνιοι τον λατρεύουν τον Αλέξανδρο, κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Ο οξυδερκής -πριν παρανοήσει- Λυσίμαχος μεταρρυθμίζει την λατρεία της Μεγάλης Μητέρας Θεάς (Άρτεμις Ταυροπόλος, η Εφεσία - Ρέα - Κυβέλα - Κυβέλη - Κουμπαμπα) ώστε να καταστεί ομοιόμορφη στις διάφορες άκρες της επικράτειάς του, επίσης σεβόμενος όμως τις τοπικές της ιδιαιτερότητες. Στο έργο του αυτό, ως αρωγό έχει έναν Αθηναίο αρχιερέα της Δήμητρας από την Ελευσίνα, τον Τιμόθεο από το ιερατικό γένος των Ευμολπιδών, ο οποίος πάντως εστιάζει σε μια από τις ελληνικές εκδοχές της Μεγάλης Θεάς, και συγκεκριμένα στην Αρτέμιδα την Ταυροπόλο, όπως αυτή λατρεύονταν στην Έφεσο, με το ναό της εκεί ν'αποτελεί ένα από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου.  

Με την βοήθεια τόσο του εγχώριου αρχιερέα Μανέθονα, όσο και του ίδιου Αθηναίου αρχιερέα, δηλαδή του Τιμοθεου, και ο σατράπης, και κατόπιν βασιλεύς, της Αιγύπτου, Πτολεμαίος ο Λάγου, επίσης θα οργανώσει νέους τρόπους λατρείας, που να συγκρητίζουν τα πιστεύω των Αιγυπτίων ιθαγενών και των Ελλήνων αποίκων. Πετυχημένα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής αποτελούν η Ίσιδα και ο Σέραπις (<-- Οσίρ + Χαπί), η λατρεία των οποίων και θα διαδοθεί ευρέως ανά την Μεσόγειο, πολύ πέραν από τα όρια της πτολεμαϊκής επικράτειας. 

Με παρόμοια βασιλική ενθάρρυνση, ο Τιμόθεος θα εκσυγχρονίσει και τους τρόπους λατρείας συμβατικών θεών, όπως ο Απόλλων και ο Ζεύς, στην Συρία του Σελεύκου του Νικάτορος, συμβάλλοντας έτσι στην ελκυστικότητα του ελληνίζειν ανά την αχανή και πολυεθνική επικράτεια της Σελευκιδείου Βασιλείας. Γενικά πάντως, οι Σελευκίδες θα ενθαρρύνουν την φυλετική και θρησκευτική πολυφωνία, καθιστώντας έτσι το κράτος τους πραγματική υπερδύναμη. Άλλωστε η σπουδαιότερη σύλληψη του Ελληνικού Πολιτισμού, είναι η έννοια του Κοσμοπολιτισμού!

Στα πλαίσια αυτής της οικουμενιστικής πολιτικής των Σελευκιδών, αν και κατόπιν της ιδιόρρυθμης πινελιάς του Αντιόχου Δ' του Επιφανούς, είναι που οι φονταμενταλιστές Ιουδαίοι του 2ου αι π.Χ θα διαπιστώσουν σοκαρισμένοι ότι ο[, μισαλλόδοξος πλέον, και ένας] θεός τους, ο {[αιγυπτιακός Ατόν, ο θεός του Μωυσή + μινωικός Βάκχος/Ίακχος -->] Γιαχβέ} + {σημιτικός Ελοχ'ίμ}, σιγά σιγά εκτοπίζεται στην Ιερουσαλήμ από τον αγαπημένο θεό Ελλήνων, Σύρων και Εβραίων «Εθνικών», τον Μπάαλ Σαμέμ/Δία Ουράνιο. 

μπρούντζινο προσωπείο σατύρου, ή του ίδιου του κρητικού (=μινωικού) θεού Ιάκχου ή Βάκχου, 

από την Βακτρία (μσν. Χωρασάν, κατοπινό Αφγανιστάν) του 1ου αι μ.Χ.

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι η εκρηκτική αντίδραση των Ιουδαίων ακραίων εναντίον των «Εθνικών» συμπατριωτών τους, που θα διοχετευθεί στο αποσχιστικό κίνημα των Μακκαβαίων, θα πετύχει μονάχα λόγω της ραγδαίας πολιτικής παρακμής των Σελευκιδών, που συμβαίνει παράλληλα, αλλά οφείλεται αποκλειστικά στην πολιτειακή αστοχία της Σελευκιδείου Αυτοκρατορίας, λόγω της κληρονομικής διαδοχής, με την κυβερνώσα δυναστεία, τους Σελευκίδες, να αλληλοσπαράσσεται αναλώνοντας μέχρι ρανίδος τους πόρους, την συνοχή, και την ισχύ του κράτους της. 

Εκεί στις Ινδίες, σύντομα θα παρακμάσει η Αυτοκρατορία της δυναστείας Μαουρια, από την χώρα Μαγκαντα, δημιουργώντας κενό εξουσίας που θα καταλήξει σε κούρσα ανταγωνισμού ανάμεσα σε: 

i. [Ελληνο-] Βακτρία, του οίκου των Ευθυδημιδών,

ii. Καλίγκα, του οδρικού οίκου Μάχα[=Μέγα]ΜέγαΒαχανα (με τον Ιανιστή & φωτισμένο βασιλιά Χαραβελα ή Χαρβελα), 

iii. ΜαχαΡάστρα, του ινδο-τελούγκου οίκου Σαταβαχάνα,

iv. αν και είναι ο [ινδο-] άρυος οίκος Σούγκα που θ'ανατρέψει τελικά τους Μαουρια, κατακτώντας την έδρα τους, Παταλιπούτρα, το 186/5 π.Χ. 

Οι δύο ελληνικές υπερδυνάμεις της εποχής, η Αίγυπτος των Πτολεμαίων (330-30 π.Χ) και η Ασία των Σελευκιδών (312-63 π.Χ), «κονταροχτυπιούνται» επίμονα και καθ'όλη την διάρκεια του αιώνα, για την κυριότητα της [ευρύτερης] Συρίας. Κατά την διάρκεια της τρίτης σύρραξης, ο Πτολεμαίος Γ' ο Ευεργέτης εισβάλλει βαθιά εντός της σελευκίδειας επικράτειας, μεταφέροντας στην Αίγυπτο πλούσια λάφυρα. Με την εξαίρεση εκτεταμένων προσαρτήσεων στα μεσογειακά παράλια της Συρίας και της Μικράς Ασίας, ο νεαρός Έλληνας φαραώ δεν προβαίνει σε περαιτέρω συρρίκνωση του αντιπάλου δέοντος, όμως. Επιστρέφει βιαστικά θριαμβευτής στην Αλεξάνδρεια, όπου τον υποδέχεται η Βερενίκη, που είχε αφιερώσει την κόμη της για την ασφαλή επιστροφή του συζύγου της, ίσως το πιο διάσημο τάμα στην Ιστορία της Ανθρωπότητας, αφού απαθανατίστηκε κολακευτικά -ή και προπαγανδιστικά- από αστρονόμους του Μουσείου.

προσελευκίδειος βακτριανή απομίμηση αθηναϊκής γλαύκης

Το μεγαλοπρεπές κράτος των Σελευκιδών είναι σαφώς πιο κοσμοπολίτικο από την πτολεμαϊκή Αίγυπτο, αγκαλιάζοντας σχετικά αρμονικά δεκάδες λαούς και φυλές. Μάλιστα, μαρτυρείται υγιής συνεργασία Ελλήνων και Περσών. Ιρανοί τιμώνται με αξιώματα από την Βακτρία, μέχρι την Καρία, ενώ ιρανικοί οίκοι διαχειρίζονται την εξουσία, ως σατράπες, εθνάρχες ή και βασιλείς σε υπαρχίες όπως η Ατροπατηνή, η Αρμενία, η Σοφηνή, η Καππαδοκία, και ο Πόντος.

Υφίσταται και η εξαιρετική περίπτωση του Σωφύτου/ Σαφύτου, σατράπη των Παροπαμισαδών (διαδεχόμενος τον Πέρση πεθερό του Αλεξάνδρου του Μέγα, Οξυάρτη, 316-294 π.Χ), που ως γιος ή εγγονός του Ινδού άρχοντα Σαουμπχούτη / Σωπείθη / Σαφύτη, ιθαγενούς βασιλιά της ινδικής χώρας των Αλμυρών Λόφων, ανάμεσα στον π. Υδάσπη και τον π. Ινδό (νοτίως του βασιλέως Ταξίλη και δυτικώς του βασιλέως Πώρου), προφανώς αποτελεί προϊόν μικτού γάμου, ενδεχομένως ακόμα και μίαν από τις επιγαμίες των Σούσων, του 324. Άλλωστε, είναι παράλογη η εμμονή στην ιδέα ότι στέριωσε μόνο η επιγαμία της Απάμας του [υπερ]σατράπη Σπιταμένους, με τον Σέλευκο τον Νικάτορα, από την μυριάδα γάμων που έγιναν -ή που καταχωρήθηκαν- τότε. Εικάζεται ακόμα, ότι γιος του Σωφύτου τζούνιορ, είναι ο στρατηγός Απολλόδωρος, πατέρας του Ευθυδήμου, του ίδιου Ευθυδήμου που θα διαδεχτεί τον βραχύβιο βασιλέα της Βακτριανής, Διόδοτο Β'!

Ασχέτως τι και πώς, και του βαθμού εξάρτησης των κατά τόπους σατραπειών, η Αυτοκρατορία των Σελευκιδών κατά καιρούς περιλαμβάνει τις:

i. [ευρύτερη] Συρία, «Γόνιμος Ημισέληνος», τα «Τέσσερα Πέρατα»: 

• • i. Κάτω Μεσοποταμία/Ακκάδ/Καρντουνιας/Αμουρού/Βαβυλωνία/αλ-Ιράκ, 

  • ii. Ασσυρία/Κουρδιστάν/Naharin/αλ-Τζαζίρα, με χώρες όπως η Αδιαβηνή και η Γορδυηνή (σημ. Κουρδιστάν), 

  • iii. Παλαιστίνη/Djahy/αλ-Φιλιστίν, 

  • iv. Συρία/Αράμ/Retjenu/αλ-Σαμ 

Η ονομασία Συρία αρχικά αναφέρεται σε χουρρίτικη, λουβική και ελληνική σύντμηση του εθνωνυμικού «Ασσυρία», στη συνέχεια προσδιορισμός της Εγγύς Ανατολής (η έκταση των χωρών Ρετιένου, Αμουρού και Ναχαριν, συμφώνως με την ορολογία των Αιγυπτίων φαραώ), όπου διαδίδεται ραγδαία η αραμαϊκή λαλιά. από Κομμαγηνή και Κυρρηστική, έως Ιουδαία των μονοθεϊστών, και Περαία (οι αρχ. Γαλαάδ & Αμμών), υπό τον έλεγχο του ελληνίζοντος οίκου των Τωβιαδών. Δηλαδή περιλαμβάνει και την έκταση του αρχαίου Ισραήλ και του βασιλείου Ιούδα.

ii. Βαβυλωνία ή Μεσοποταμία, ύστερα από την στυγνή κυριαρχία των Ασσυρίων και την επεισοδιακή διακυβέρνηση των Περσών, οι Χαλδαίοι/Βαβυλώνιοι φαίνεται ότι απολαμβάνουν το καθεστώς των Ελλήνων, αν και αξίζει να σημειωθεί ότι και εδώ διαδίδεται με γρήγορους ρυθμούς η αραμαϊκή γλώσσα. 

iii. πέραν του Ταύρου Ασία (Μικρασία), με αυτόνομες ηγεμονίες, όπως Πέργαμος, Παταγονία, Πόντος, και Καππαδοκία (όπου το όνομα «Καππαδοκία» δεν αποτελεί εθνωνύμιο, αλλά ξεκίνησε ως ονομασία σατραπείας, δηλαδή διοικητικής περιφέρειας της Περσικής Αυτοκρατορίας: είτε με περσική ετυμολογία Χασπαντουγια ⬅️Χουβ-🐴Άσπα-Νταχγιου = *Καλλιππία, είτε χιττιτική/χεττιτική/χετταϊκή/χάττεια/κάτεια/κήτεια: ΚάτταΠέδα🏞️ = [Κάτω Πεδίο] *Κάτω Χώρα). 

iv. Σουσιανή ή Ελυμαΐδα (Ελάμ). 

v. Παρακαιτηνή, Καρμανία και Περσίς (Φαρς), ήτοι η κυρίως Περσία. 

vi. Μηδία (βορειοδυτικό Ιράν). 

vii. Αρμενία (Μεγάλη και Σοφηνή) και Ατροπατηνή Μηδία (➡️Αζερμπαϊτζάν, επίσης Μανναία, για αιώνες προπύργιο αλαροδικών γλωσσών). 

viii. Υρκανία και Παρθία (δυτικές εσχατιές της Αρειάνας, αρκετά πιο εκτεταμένη περιοχή, κατά την διάρκεια της δυναστείας των Αχαιμενιδών, όταν περιλάμβανε και νομαδικές φυλές του Βορρά, όπως Σάκες και Δάες (κλάδος τους οι Πάρνες), αλλά και την πλούσια Χορασμία). 

ix. Αρεία, Δραγγιανή & Αραχωσία, Γεδρωσία (το νότιο τμήμα της Αριάνας). 

x. Άνω Ασία: Παροπαμισάδες, Μαργιανή, Βακτρία & Σογδιανή (ενιαία υπερσατραπεία, αντιβασιλεία τρόπον τινά, ως «άνω σατραπείες», ήδη από την εποχή των Αχαιμενιδών (550-330 π.Χ), με δικαιοδοσία σε ολόκληρη την Αριανή ή Αρυάνα, ήτοι το ατίθασο ανατολικό κομμάτι του Ιρανικού Κόσμου. Στην εποχή των Ελλήνων (από τους Κινέζους αναφέρονται ως «Μεγάλοι Ίωνες» = Ντα Γιουάν), η αυτονομία των σατραπών εξακολουθεί να υφίσταται, ενώ η κυριαρχία τους εκτείνεται προς Ανατολάς, στην εύφορη κοιλάδα Φεργάνα, αλλά και πέραν από αυτήν, αλληλεπιδρώντας με τις 26 πόλεις-κράτη της Τοχαρίας, στην λεκάνη του π.Ταρίμ (στις παρυφές της ερήμου Τακλαμακάν), βορείως του Κασμίρ, και ανατολικώς του Παμίρ/Ιμαούς), και

xi. Ελληνικές Ινδίες: Γανδαρίς & Γανδαρίτιδα, Βάρβαρα, Παταληνή, Σινδική (Sindh, Ινδική, η Σατταγυτία σατραπεία των Αχαιμενιδών), Σιγγηρδίς, Σουραστρηνή, και άλλες. 

Εν τούτοις, με αφορμή μιαν ενδοδυναστική έριδα, την αποστασία του Αντιόχου του Ιέρακος (= γέρακας), κυβερνήτη της πέραν του Ταύρου Ασίας, από την εξουσία του ετεροθαλούς αδελφού του, Σελεύκου Β' του Καλλινίκου, η Σελευκίδειος Αυτοκρατορία κατακλύζεται από πολιτική εντροπία, και αρχίζει να αποσυναρμολογείται ραγδαία. Είναι που η διαμάχη των δυο αδελφών διαρκεί αρκετά, λόγω και της πλήρους ανεξαρτησίας που πετυχαίνει ο Αντίοχος Ιέρακας στην Μικρασία. Τότε είναι που επωφελείται και ο φαραώ Πτολεμαίος Γ' Ευεργέτης, που καταφέρνει να εισβάλλει βαθιά μέσα στην Ασία. Πάγια απειλή αποτελούν και οι μαχητικοί Κέλτες, που εκεί στην ειδυλλιακή ύπαιθρο της Γαλατίας, δεν έχουν ξεχάσει ακόμα το πολεμικό τους παρελθόν, αν και τελικά συντρίβονται από τον ηγεμόνα της Περγάμου, Άτταλο ([241]238-197 π.Χ). Η Πέργαμος αναδεικνύεται σε ηγεμονικό κράτος, με επιρροή και στις δυο πλευρές του Αιγαίου, αν και εγκλωβίζεται από τον εναγκαλισμό του με την Ρώμη.

η Βακτριανή Βασιλεία, στους χρόνους του Ευθυδήμου (230-200/195), σελευκίδειου σφετεριστού από την Μαγνησία της Αιολίδος, που ως σώγαμπρος των Διοδοτιδών, επέκτεινε και ισχυροποίησε την Βακτρία. 

~ ΑΡΣΑΚΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ  ~

 σταυροπόδης και με βασιλική περηφάνια, 

ο Αρσάκης τεντώνει το τόξο του, συμφώνως με το σκυθικό ήθος 

το ίδιο νόμισμα κυκλοφορεί και με αραμαϊκή επιγραφή

Είναι ο ηγέτης των νομαδικού ιρανικού έθνους των Παρνων, 

που εισβάλλει στην Παρθία (239-238 π.Χ), κατακτώντας την με δόσεις από τον Έλληνα σατράπη Ανδραγόρα, 

ο οποίος όμως είχε αποστατήσει από την Σελευκίδειον Αυτοκρατορία ήδη από το 247, ως [υφιστάμενος] σύμμαχος του Διοδότου της Βακτριανής

Οι κραταιοί Αρσακίδες θα παραμείνουν φιλέλληνες, τουλάχιστον μέχρι την ανατροπή τους από τους Σασσανίδες το 224 μ.Χ. 

Κλάδος τους θα βασιλέψει και στην Αρμενία συνήθως φιλελληνικά, αλλά και φιλορωμαϊκά (!), 

μέχρι την κατάκτηση της χώρας από τους Σασσανίδες ([12] 54 μ.Χ - 428 μ.Χ).   

Αντίοχος Γ' ο Μέγας

Πάντως η ζημιά στην των Σελευκιδών Βασιλεία αποδεικνύεται αναστρέψιμη, αφού γρήγορα καθίσταται φανερό ότι η αυτοκρατορία συνέρχεται, και ότι απλά αλλάζει η μορφή και ο βαθμός εξάρτησης των αποσχισθεισών περιοχών, με δημιουργία φεντεραλιστικής συσχέτισης ως προς την κεντρική κυβέρνηση της Σελεύκειας (ιστορικό ανάλογο, η μη-εθελοντική εξάρτηση κατ'άλλα κυρίαρχων κρατών όπως π.χ. της Λευκορωσίας (Μπελαρους), του Καζακστάν, της Αρμενίας και του Τουρκμενιστάν από την σύγχρονη Ρωσία). Οι αδελφοί, Σέλευκος Γ΄ ο Κεραυνός (225-222) και ο Αντίοχος Γ΄, που καλείται “Μέγας” ήδη εν ζωή (222-187), αποκαθιστούν το μεγαλείο των Σελευκιδών, υποτάσσοντας στα διαστήματα 225-222 & 216-206, όλες τις χώρες από την Πέραν του Ταύρου Ασία (σημ. Τουρκία), μέχρι την Βακτριανή (του υφισταμένου βασιλέα Ευθυδήμου, ο γιος του οποίου, Δημήτριος [Α' ο Ανίκητος] θα νυμφευτεί κόρη του μέγα βασιλέα Αντιόχου Γ', πριν ξεχυθεί στις Ινδίες στις αρχές του 2ου αι, προσαρτώντας με επιτυχία εκτενή εδάφη, μέχρι και στην κοιλάδα του π. Γάγγη, καθιστώντας την Βακτριανή, κυρίαρχο κράτος στην [ανατολική] Αριανή/Αριακή και τις [βόρειες] Ινδίες). 

Ακολουθώντας τα πεπραγμένα κάθε ισχυρού Σελευκίδη μονάρχη, ο Αντίοχος Γ' ο Μέγας επιτίθεται κι εναντίον της Αιγύπτου, αμφισβητώντας την πτολεμαϊκή ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο. 

πίσω

4ος αι πΧ

2ος αι πX

πίσω στην αρχική σελίδα

height Liberty statue κολοσσός της Ρόδου Ρόδος Λάχη