Хъуаджэр паӏом зэрэдэгущыӏагъэр

Мафэ горэм Хъуаджэр дэмысэу, чылэ гъунэгъу къикӏи, кӏэлэхьакӏэ горэ ищагу къыдэпсыхагъ. «Хъуаджэр дэмысэу хьакӏэ къыфэкӏуагъэмэ, тымыгъэзэщынэу тыкӏон» язэрэгъаӏуи ягъунэгъу лӏы куп къэкӏуагъ.

Хьакӏэр агъэгущыӏэу лӏы купыр щысызэ, Хъуаджэм ягуащэ хъырбыз хьакӏэщым къаригъахьыгъ. Зэрабзыщтыр къыдахьыгъэпти, лӏы купыр зэплъыгъэх, къызэплъыжьыгъэх.

- Хэты чан ыӏыгъ, хъырбызыр рытыбзынэу? - ыӏуи ащыщ горэ къэупчӏыгъ. Ау зыми чан къыштагъэп. Хьакӏэр зыхэӏэбэжьи, ыкӏэ тыжьынэу чан дахэ къызыкъуихи, къаритыгъ. Хъырбызыр абзи, ашхыгъ. Етӏанэ хьакӏэм ичан шӏуаштэмэ ашӏоигъоу купмэ агу къэкӏыгъ.

- Тихьакӏэ, мы чаныр тыдэ къикӏи къыпӏэкӏэхьагъ? - ыӏуи, чаныр зыӏыгъыр къеупчӏыгъ.

- Чаныр къызыдикӏыгъэр сшӏэрэп, ау тятэ иягъ. Ар зыщымыӏэжьым щегъэжьагъэу ынапэ сыреплъыжьэу сӏыгъ, - къариӏуагъ хьакӏэм.

- Мы чаныр уятэ иягъэп, сэ сятэ иягъ нахь. Сятэ икӏодыкӏэ цӏыф ымышӏэу кӏодыгъэ. Къызэрэпӏорэмкӏэ, сятэ зэкӏодылӏагъэр о уят ары, уятэ мы чаныр сятэ пихыгъ, - ыӏуагъ чаныр зыӏыгъым. Купыми дырагъэштагъ.

Джаущтэу купмэ чаныр кӏэлэ хьакӏэм шӏуаштагъ, шӏуаштагъэр ӏофа, ӏофыр зэхифынэу къадым ратыщтэу аӏуи, икӏыжьыгъэх.

Кӏалэр ӏоф хэфагъ. Адрэ купэу икӏыжьыгъэу кӏожьыхэрэм Хъуаджэр къаӏукӏагъ, къэкӏожьызэ. «Мы Хъоджэ тхьагъэпцӏыр ӏофым къыхахьэу ихьакӏэ зыдеӏэкӏэ, тэ тыхэкӏодэщт. Арышъ, чаным къэбарэу пылъыри етӏон, ащ ехьылӏагъэу кӏэлэхьакӏэм дэмыгущыӏэнэу тхьэ едгъэӏон» аӏуи, купмэ зэдашти, Хъуаджэр къагъэуцугъ, чаныри рагъэлъэгъуи, зэраӏуагъэу, тхьэлъанэ рагъэшӏи, къатӏупщыжьыгъ.

Хъуаджэр ядэжьы къызыдэхьажьым, кӏэлэхьакӏэр кӏозэ-уазэу щагум дэтыгъ. Хъуаджэр кӏалэм пыплъыхьагъ-къыпыплъыхьажьыгъ шъхьай, адрэми зи къыриӏуагъэп, ежьыри зи риӏуагъэп. Етӏанэ Хъуаджэр къэлапчъэмкӏэ тӏэкӏу къэкӏуати, ипаӏо ыгъэтӏыси, дэгущыӏэ ригъэжьагъ:

- О сипаӏу, угуи умыгъэкӏоды ыкӏи зыхэмыгъэделахь. Зэхэоха, паӏу?! - ыӏоу паӏом, къыдикӏухьэзэ, дэгущыӏэ зэхъум, хьакӏэри лъыкӏуати, едэӏоу ригъэжьагъ. - О къыохъулӏагъэм нахь шӏагъуи къяхъулӏэ, ау о къыохъулӏэрэри гъэшӏэгъоны, уибылым хые утырагъэкӏуадэ. Къедэӏу, сипаӏу, тэрэзэу къедэӏу, тэрэзэу укъызымыгущыӏэкӏэ, уичани ахьыщт, ори лажьэ хыуагъэхыщт. Пӏощтыр ары: «Тятэ мафэ горэм шэси дэкӏыгъ къэмыкӏожьыхэ зэхъум, лъыхъуакӏо сежьагъ. Мэз ӏaпчъэ горэм сычӏэкӏызэ, лӏы горэ чӏым теушхуагъэу щылъэу слъэгъугъэ. Шым сепсыхи, сызеплъым, мы чанэу шъуапашъхьэ илъыр ыныбыдж лъапсэ хэӏугъэу тятэ хьадэу щылъ. Ащ дэжьым тхьэ сӏуагъэ: тятэ зыукӏыгъэр сэгъотыфэ ыужы симыкӏынэу, лӏыхыер зыукӏыгъэм ифэшъуашэ езгъэгъотынэу. Хьэдагъэр зытекӏым, сишы-уанэ зэтеслъхьи, мы чанэу шъуапашъхьэ илъыр къасшти, сыкъежьагъэшъ, купэу сызыӏукӏэрэм пэпчъы, сыд ушъхьагъу сшӏыми есэгъэлъэгъу, ау джы нэс мы чаныр сие зыӏоны сыӏукӏагъэп. Джы чаныр зиер еуцолӏэжьыгъ, тятэ зыукӏыгъэр къэнэфагъ, ар мары шъуапашъхьэ ит» ӏори, къаӏо, сипаӏу. Етӏанэ ежь хэкӏыжьышъумэ гушӏон.

Паӏор зыщилъэжьи, Хъуаджэр ӏукӏыжьыгъ. Кӏэлэхьакӏэм лъэшэу ыгъэшӏэгъуагъ мо лӏыр зэрэзекӏуагъэр, аp къызэрэдэмыгущыӏагъэм мэхьанэ горэ зэриӏэми, паӏом риӏуагъэр ежь къызэрэфэгъахьыгъэми гу алъитагъ. Ишы-уанэ къызэтырилъхьажьи псынкӏэу къыдэкӏыжьыгъ.

Уахътэр къэси, кӏалэр хьыкумым ращэлӏагъ. Къадыр къеупчӏы:

- Мы чаныр сыд икъыӏэкӏэхьакӏэу къыпӏэкӏэхьагъ?

- Мы чанэу уапашъхьэ илъыр къыздикӏыгъэр ocӏoпэн, - ыӏуагъ кӏалэм. Къыригъажьи, Хъуаджэм паӏом риӏоу зэхихыгъэхэр зэкӏэ кӏэзыгъэнчъэу риӏотагъ. - Джы мары шъуинэрылъэгъу, чаныр зиери тятэ зыукӏыгъэри къышъосщэлӏагъэх. Ифэшъуашэр ерэгъот.

Кӏалэр хые хъуи, ичан къыратыжьыгъ.