Sjögren

Diagnostiek

  • Geobjectiveerde xerostomie of keratoconjunctivitis sicca met voldoende aanwijzingen voor onderliggende autoimmuunafwijking als oorzaak

  • Overige ondersteunende gegevens: speekselkliervergroting, onverklaarde toename van caries

  • Immunologisch: anti-Ro/SSA en/of anti-La/SSB, IgM reumafactor, hyperglobulinemie

Behandeling

Algemene maatregelen

  • Uitsluiten en behandelen angst/depressie/dehydratie

  • Medicatie geassocieerd met verhoogde droogheid staken

  • Vermijden blootstelling rook/stof/andere irritantia, roken staken

Xerostomie

Algemeen

  • Naar tandarts voor focusonderzoek, daarna begeleiding mondhygiënist/tandarts

  • Uitsluiten en behandelen neusobstructie

Therapie

  1. Speekselklier stimulatie met gedroogd fruit of suikervrij snoep/kauwgom

  2. Spoelen met water of speekselsubstituut (mucine bevattend) bv oral balance gel 40ml (machtiging verzekeraar nodig), bij onvoldoende effect ander preparaat. NB continueren als patient geen orale intake mag i.v.m. onderzoek of OK

  3. Pilocarpine 5 mg 3-4 dd (zie boven)

Keratoconjunctivitis sicca

  • ICC oogarts: uitsluiten evt. bijkomende oogaandoening; bij toenemende klachten en/of ulceratieve keratitis opnieuw verwijzen

  • Lenzen vervangen door bril, evt. met zijglazen (zwembril)

  • Vermijden lage luchtvochtigheid (vliegtuig/airco), ’s nachts lucht bevochtigen

  • Bij blepharitis ’s ochtends wimpers reinigen met gekookt water/babyshampoo

Therapie

  1. Overdag: kunsttranen zonder conserveermiddelen, bv hypromellose monofree 0,3% a 0,4 ml of oculotect unidose 5% a 0,4ml 4-6dd 1 dr. bdz. ’s Nachts: gel/zalf, b.v. Vidisic ooggel 2mg/g a 10gr, Oculentum simplex oogzalf FNA

  2. Pilocarpine 5 mg 3-4 dd, cave COPD/cardiovasculair, bij levercirrose 1-3 dd, effect na 4-8wkn, bij bijw. (zweten) lagere dosering.

  3. Verwijzing oogarts: puncta occlusie met siliconen plug of dichtbranden

Tandcariës

  • 3dd fluoride tandpasta zonder detergentia, bv biotene enzymatische tandpasta

  • Fluoride applicatie wekelijks met natriumfluoridegel m.b.v. fluoridekap

  • NaF mondspoeling 0,05% FNA solad 500ml 1dd an, niet naspoelen

  • Goede mondverzorging (tandenstokers)

  • Suikervije voeding, beperking tussendoortjes

  • 6 maandse controle tandarts, mondhygiënist poetsinstructie

Orale candidiasis

  • Oraal antimycoticum (bv 14 dgn Gyno-Daktarin 400mg 2dd 5dgn)

  • evt onderhoudstherapie, overnacht kunstgebit desinfecteren

Cheilitis angularis (kloofjes)

  • miconazol creme 20mg/g, 2dd >14 dgn

  • controle pasvorm gebit

Bacteriële sialo-adenitis

  • warme compressen

  • massage in richting van orificium

  • pijnstilling

  • speekselstimulatie

  • evt. Antibiotica

Nasale droogte, sinusitis, bronchitis

  • ICC KNO-arts: uitsluiten en behandelen (a)specifieke rhinopathie/sinusitis

  • Neusspray, b.v. Bexedyl, Physiomer of mok lauw water met thl. zout 2-6 dd

  • Bij neus crustae lanoline, vaseline, glycerine FNA 10gr 2dd of vaseline

  • Luchtbevochtiger gedurende de nacht

Xerodermie

  • ICC dermatoloog: uitsluiten en behandelen bijkomende huidafwijking

  • Baden met badolie (soja oleum emulgatum )

  • Cr.lanette vaseline FNA, vaseline voor lippen

Vaginale droogte/dyspareunie

  • ICC gynaecoloog: uitsluiten en behandelen evt. postmenopauzale vaginale atrofie /infectie

  • Glijmiddelen, b.v. sensilube vaginal glijmiddel

Moeheid

  • Uitsluiten en behandelen andere oorzaak b.v. hypothyreoidie

  • Behandelen evt. slaaptekort

    • Bij artralgie: pijnmedicatie optimalisere

    • Bij nycturie t.g.v. polydipsie: speekselsubstituut gedurende avond/nacht

    • Bij myoclonieën: clonazepam 1-2 mg 1dd an

Artralgie/artritis/myalgie

  • Paracetamol/NSAID’s, evt. rectaal bij slik/passagestoornissen

  • Artritis: hydroxychloroquine 200mg 2dd, bij gewicht<70kg controle oogarts 1x/jaar

  • Overleg reumatologen bij onvoldoende effect

Orgaanbetrokkenheid

Follow-up

  • Controlefrequentie: Afhankelijk van ernst van eerdere uitingen en activiteit te bepalen. Bij ontbreken van extraglandulaire manifestaties: 1x per 12 maanden

  • Anamnese: myalgie, gewrichsklachten, koorts, gewichtsverlies, nachtzweten, huidafwijkingen, siccaklachten ogen en mond (caries?) en vaginaal, klierzwelling (parotis/submandibulair), extraglandulaire verschijnselen (dyspnoe, perifere/centrale neuropathie, autonome dysfunctie, artritis), aanwijzingen andere systeemziekten

  • Scores: ESSDAI, ESSPRI

  • Lichamelijk onderzoek: bloeddruk, gewicht, palpatie lymfeklierstations (lymfoom), lever/miltgrootte, speekselklierzwelling, bij artralgie: artritis? joint count?, bij myalgie: testen spierkracht, bij huidafwijkingen: inspectie, bij sensibiliteitsstoornis/uitval: neurologisch onderzoek

  • Laboratoriumonderzoek: BSE, CRP, bloedbeeld incl diff, kreatinine, ALAT, LDH, C3, C4, IgG, cryoglobulines, urinesediment met pH, op indicatie: glucose, kalium, bicarbonaat, CK, X-thorax, longfunctie met diffusie

ESSDAI