Trombocytopathie en trombocytopenie
Achtergrond
Bloedplaatjes worden geproduceerd in beenmerg en longen. Ze zijn 2-5 um groot en hebben mean platelet volume (MPV) van 7-9 fL. Belangrijk voor primaie hemostase. Overige functie: faciliteren van stollingsreactie op membraan van geactiveerde bloedplaatjes. Circuleren 7-10 dagen en worden geklaard door lever en milt.
Defecten kunnen ontstaan in: membraaneiwitten, cytoskelet en alfa en dense granules. Daarmee kunnen de volgende functies verminderd zijn
Adhesie: door defecten in receptoren voor collageen, VWF, fibrinogeen, fibronectin en trombopondine)
Activatie en aggregatie:
Door defecten in receptoren voor ADP, TXA2, trombine en adrenaline)
Door defecten in alpha granules (bevat o.a. VWF, factor V, PF4, trombospondine, fibrinogeen, P-selectin)
Door defecten in dense granules (bevat o.a. ADP, ATP, serotoninem polyfosfaat, P-selectine). Dit is de meest voorkomende oorzaak van storage pool disease.
Door membraanveranderingen (bv. door verminderde expositie van phosphatidylserine)
Maak onderscheid tussen erfelijke trombocytopathie met
Tromcotyopathie met trombopenie met macrotrombocyten
Tromcotyopathie met trombopenie met normale/kleine trombocyten
Tromcotyopathie zonder trombopenie
Maak vervolgens onderscheid tussen
Trombocytopathie met syndromale kenmerken
Trombocytopathie zonder syndromale kenmerken
Overzicht genetische trombocytopathie
Trombopathie met trombopenie met macrotrombocyten
Trombopathie met trombopenie met normaal/kleine trombocyten
Trombocytopathie zonder trombopenie
Arthrogryposis-renal dysfunction-cholestasis syndrome
Autism with platelet dense granule defect
Aspirin-like syndrome
Chediak-Higashi syndrome
Cytosolic phospholipase A2 syndrome
Ephrin type-B receptor 2-related disease
Glanzmann thrombasthenia
Ghosal syndrome
Hermansky-Pudlak syndrome
Leukocyte adhesion deficiency-III
P2Y12-related disease
Scott syndrome
TxA2 receptor-related disease
Trombocytopathie met syndromale kenmerken
ANKRD-26-related thrombocytopenia – Leukocytosis, polycythemia, leukemia predisposition
ARPC1B deficiency – Allergies, autoimmunity, eczema, vasculitis
Arthrogryposis-renal dysfunction-cholestasis syndrome – Arthrogryposis, renal dysfunction, cholestasis, growth failure, cardiac defects, ichthyosis, infections
Autism with platelet dense granule deficiency – Autism
Chediak-Higashi syndrome – Hypopigmentation, immunodeficiency, ataxia, neuropathy
ETV6-related thrombocytopenia and leukemia predisposition – Macrocytosis, leukemia predisposition
Familial platelet disorder with predisposition to myeloid malignancy – Myeloid malignancy
FLNA-related thrombocytopenia – Otopalatodigital syndrome, brain malformation (periventricular nodular heterotopia)
GALE-related thrombocytopenia – Neutropenia
GATA1 X-linked thrombocytopenia with dyserythropoietic hemolytic anemia with similarity to beta-thalassemia
Ghosal syndrome – Osteopetrosis
GPVI-related disease – Possible autoimmune manifestations
Hermansky-Pudlak syndrome – Hypopigmentation, pulmonary fibrosis, colitis, neutropenia, immunodeficiency
Jacobsen syndrome (larger deletion that also causes Paris-Trousseau syndrome) – Growth and developmental delay, intellectual disability, cardiac defects, skull dysmorphism
MYH9-related disease – Sensorineural hearing loss, kidney disease, cataracts
Noonan syndrome – Cardiac defects, facial dysmorphism, short stature, skeletal malformations
SLC35A1-related thrombocytopenia – Delayed psychomotor development, ataxia, choreiform movements, epilepsy, microcephaly
Stormorken syndrome – Immunodeficiency, muscular hypotonia, ectodermal dysplasia
Stormorken syndrome/York platelet syndrome – Immunodeficiency, asplenia, facial dysmorphism, ichthyosis, intellectual disability, myopathy
Thrombocytopenia absent radius (TAR) – Radial dysplasia, upper and lower limb abnormalities, cardiac, renal and central nervous system malformations
Thrombocytopenia, anemia and myelofibrosis syndrome – Hepatosplenomegaly, anemia, myelofibrosis
Wiskott-Aldrich syndrome and X-linked thrombocytopenia – Immunodeficiency, autoimmunity, eczema, malignancy
Wiskott-Aldrich syndrome 2 – Autoimmunity, eczema, malignancy
Diagnostiek
Volledig bloedbeeld, evt. trombocyen in citraat, MPV, uitstrijkje
PFA-100/200
Trombocytenaggregatie met ADP, collageen, arachidonzuur, adrenaline en ristocetine (zie Stollingstesten)
Elektronenmicroscopie: meten van alfa of dense granules
Flow cytometrie: meten van glycoproteine op membraan
Genetisch onderzoek
Zie ook hier voor meer achtergrond over diagnostiek
Specifieke aandoeningen
MYH9-related disorders
Autosomal dominant, mutatie in MYH9 op chromosoom 22q12-3 leidend tot abnormaal eiwit non-muscle myosin heavy chain class IIA (hier valt o.a. May-Hegglin anomalie onder)
Lab: macrotrombocytopenie, Dohle like bodies. Diagnose bevestigd met DNA onderzoek.
Overige klinische kenmerken (verschilt tussen verschillende genotypes): sensorineurale doofheid, proteïnurische nefropathie, preseniel cataract, leverschade (verhoogde leverenzymen) (zie ook hier voor uitgebreidere beschrijving en incidenties)
Screen ook eerstegraads familieleden
Overweeg TPO receptor agonist voor electieve operaties
Glanzmann trombasthenie
Autosomaal recessief, afwezigheid van GpIIb/IIIa (chromosoom 17q21: ITGA2B en ITGB3 genen)
Lab: afwezige aggregatie op alle stimulatie, behoudens ristocetine (in dat geval vindt aggregatie plaats via VWF door binding aan Gp1b)
Behandeling (ernstige) bloedingen: trombocytentransfusie
Vaak allo-immunisatie door trombocytentransfusie (anti-HLA antistoffen of antistoffen tegen GpIIb/IIIa)
Zwangerschap
Streef naar goede ijzerstatus, geef zo nodig ijzer i.v.
Geen neuraxiale anesthesie (tenzij trombocytentransfusie)
Overweeg trombocytentransfusie o.b.v. trombocytengetal (bv. indien <30), immunisatiestatus en voorgeschiedenis qua bloedingen
Indien allo-immunisatie: overweeg recombinant factor VIIa
Tranexaminezuur na afklemmen (evt aanpassen op nierfunctie)
Vaak 50% kans dat kind ook aandoening heeft: denk aan beperkende maatregelen
Cave: indien allo-immunisatie bij moeder door eerdere trombocytentransfusie, dan kunnen deze de placenta passeren en evt. tot trombocytopenie leiden bij kind
Zie ook hier
Verworven trombocytopathie
Oorzaken: medicatie, alcohol, kruiden, nierfalen, myeloproliferatieve ziekten, myelodysplastisch syndroom, paraproteinemie, anti-trombocyten antistoffen (ITP), cardiopulmonale bypass chirurgie, ECMO
Medicatie
COX-remmers: aspirine, NSAID
P2Y12-remmers: clopidogrel, prasugrel, ticagrelor
GpIIb/IIIa receptor blokkers: abciximab
Overig: dipyridamol, SSRI, beta-lactam antibotica
Kruiden: ginkgo, knoflook, bilberry, gember, dong quai, feverfew, Aziatische ginseng, curcuma, meadowsweet, wilow, black tree fungus