من تجارب الحياة
1- خواطر وجدانية
إذا كان الأمس ضاع فبين يديك اليوم ; وإذا كان اليوم سوف يجمع أوراقه ويرحل فلديك الغد لا تحزن على الأمس فهو لن يعود ; ولا تأسف على اليوم فهو راحل ; واحلم بشمس مضيئه في غد جميل
"گەر دوهی چو تە یا هەی ئەڤرو
گەرهات ئەڤرو ئو بەلگێت خو لێگدان و چو
تە یا هەی صوبە ، خەما نەخو دوهی چو نازڤریت
پەشیمان نەبی ل سەر ئەڤرو چنکو دێ چیت
خەونەکێ ببینە بحەتاڤەکا گەش دناڤ روژەکا جانا دهێت"
إذا أغلقت الشتاء أبواب بيتك; وحاصرتك تلال الجليد من كل مكان ; فانتظر قدوم الربيع وافتح نوافذك لنسمات الهواء النقي ; وانظر بعيدا فسوف ترى أسراب الطيور وقد عادت تغني ; وسوف ترى الشمس وهي تلقي خيوطها الذهبيه فوق أغصان الشجر ; لتصنع لك عمراً جديداً وحلماً جديدا.
"هەکە زڤستانێ دەرگەهێت مالا تە گرتن ، گرێت جەمەدی دورتە زڤرین ژ هەمی رەخا ، مینە ل هیڤیا هاتنا بهارێ، پەنجەرێت خۆ ڤەکە بو فینکە بایێ خاوێن ، بەرێ خۆ بدە دویر دێ بینی برێت بالندا یێ د ڤەگەریان ئاوازا دبیژن ، دێ بینی روژێ تیروژکێت خۆ یێ دزێرین هاڤێتن لسەر چقێت دارێ دا ژیەکی نوی و خەونەکا نوی بو تە چێکەت".
قال رجل لأبنه
يا بني إذا رأيت الليل يسَود .. ويسوَد .. فاعلم أن الفجر قريب
وإذا رأيت الحبل يشتد .. ويشتد .. فاعلم أن انقطاعه بات قريب
وإذا رأيت الكرب يحتد .. ويحتد .. فاعلم أن الفرج قريب
پیرەمێرەکی گوتە کورێ خو
"گەر تە دیت شەڤ رەشبو رەشبو بزانە بشکفتنا روژێ یا نێزیکە
گەر تە دیت وەریس شدیا وموکمبوو بزانە پچیانا وی یا نێزیکە
گەر تە دیت کەرب و خەم دژوار بو دژوار بو بزانە دەرڤەبوون یا نێزیکە"
2- قلة الكلام
الرجال أربعة: رجل يدري أنه يدري، فذاك غافل فنبهوه. ورجل يدري ويدري أنه يدري، فذاك عاقل فاعرفوه. ورجل لايدري أنه لايدري فذلك جاهل فعلموه. ورجل لايدري ولايدري أنه لا يدري فذاك مائق فاحذروه.
کێم ئاخڤتن
"چار رەنگێت مروڤان یێ دهەین: مروڤەک دزانیت کو دزانیت، ئەو مروڤە خو پی هاینادەت وی ئاگەهدارکەن. مروڤەکێ هەی دزانیت ئەو دزانیت کو ئەو دزانیت، ئەو مروڤە یێ زانایە وی بزانن. ومروڤەکی هەی نوزانیت کو ئەو نوزانیت، ئەو مروڤە یی نەزانە وی تێبگەهینن. مروڤەکێ دی یێ هەی نوزانیت ئو نوزانیت کو ئەو نوزانیت، ئەو کەسە مروڤەکێ لەوچەیە ژێ ب ترسن".
لا خير في القول إلا مع العمل، ولا في الحياة إلا مع السرور، ولا في الصداقة إلا مع الوفاء، ولا في المال إلا مع الجود.
"بێ بهایە ئاخڤتنا بێ کار، ژیانا بێ کەیف وهەزار، هەڤالینیا بێ ئەخت وبار، ئەو مالێ بێ دان وبژار"
قال أحد الحكماء يوصى ابنه: يابني: إني ذقت الطيبات كلها فلم أجد أطيب من العافية، وذقت المرارات كلها فلم أجد أمر من الحاجة الى الناس، ونقلت الحديد والصخر،فلم أجد أثقل من الدين.
"زانایەکی گوتە کورێ خو: کورێ من: من تام کرە هەمی خوشییا، بەس من نەدیت ژساخلەمیێ ب تامتر، من تاما خر تەعلاتیا کر بەس من نەدیت چ ژ وێ تەعلتر دەما هەوجەی خەلکی دبی، من کەڤر وئاسن کێشان بەس من نەدیت ژدەینی گرانتر"
قال تعالى:{إنا لا نضيع أجر من أحسن عملا}
خودێ د بێژیت: (ئەز بەرزەناکەم بەر زەحمەتێت ئەوی کەسی یێ کارێ باش کری)
إعقل لسانك إلا في أربعة: حق توضحه، وباطل تدحضه، ونعمة تشكرها، وحكمة تظهرها
"ئەزمانی خو بگرە بەس ژڤان چاران نە - ماڤەکی دیارکەی، خاریەکێ راستکەی، نعمەتەکێ ئاشکراکەی، شیرەتەکێ بەیانکەی".
3- عبر وحكم
سئل الاسكندر: لِمَ تُكرم معلمك فوق كرامة أبيك فقال إن أبي سبب حياتي الفانية ومعلمي سبب حياتي الباقية
"پسیارا ئسکەندەری کرن : بو تو سەیدایێ پتر هێژا رادگری ژ بابێ خو. گوت : هندی بابێ منە ئەگەرێ ژیانا منا نەمایە بەلێ سەیدایێ من ئەگەرێ ژیانا منا مای".
قال إبليس : العجب لبني آدم ! يحبون الله ويعصونه، ويبغضونني ويطيعونني
"ئبلیس د بێژیت: زەند وحێبەتی یە ئەڤا ل دەف بەشەری! حەژ خودێ دکەن وگوهان نادەنێ، ووان ئەز نەڤێم بەلێ ل دیف من دبەزن".
قال أحد الحكماء : ثلاثة لا تلومهم عند الغضب: المريض والصائم والمسافر
"زانایەکی گوت: ل سێ کەسان نە گرە دەما یێ تورە: نساخ، روژی گر، رێڤینگ"
قطرة الماء تثقب الحجر، لا بالعنف، ولكن بتواصل السقوط
"چپکا ئاڤێ بەری کوندکەت - نە ب دژواری، بەلێ ب کەتنەکا بەر دەوام".
من وعظ أخاه سراً فقد نصحه ومن وعظه علانية فقد فضحه
"یێ ئاموژکاریی دەتە برادەرێ خو بنهێنی شیرەت دایێ، بەلێ ئەوێ ئاشکەرا ددەتێ هەتکێ لێ د بەت".