Woody Allen
Biografia
Lehenengo urteak
Woody Allenen benetako izena Allen Stewart Königsberg da, New Yorken, Brooklynen jaio zen 1935eko abenduaren 1ean. Bere familia judua zen eta horrek ere markatu du bere bizitza. Woody Allen estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari eta aktore onenetariko bat da, eta umoregile aparta ere bai; hamasei urterekin hasi zen umoregile lanetan eta ia konturatu ere egin gabe telebista eta irratietako umoristekin lanean hasi zen. Mia Farrow, bere emaztea izan zenari kasu eginez gero, hipokondriako hutsa dela esan dezakegu eta bere gorputz atal bakoitzaz arduratzen den sendagile bat omen du. Bere lanean ere maniaz betetako gizona da; filmaren amaierako kreditu-tituluetan beti erabiltzen du letra-mota bera, bere film batean inoiz ez da agertzen "swing"aren urrezko garaiaren osteko abestirik. ... Izan ere, hau da bere zaletasunik handiena: astelehenero klarinetea jotzea bere bandarekin New York-eko hotel batean, eta gaur egun, zenbait kontzertu ere eman ditu munduan zehar. Bere arerioek azken filmetan ideia errepikakorrak erabiltzea eta arrazista izatea ere leporatzen diote, baina hala ere, bere film gehienak oso arrakastatsuak izaten dira, batez ere Europan. Woody Allen New York hirian bizi da betidanik eta bere lanagatik edo kontzerturen batengatik ez bada, ez zaio batere atsegin bere hiritik kanpo egotea. Sasoi batean guztion ahotan ibili zen bere bizitza pribatua zela eta; izan ere, bere adopziozko alabarekin harremanak zeuzkan eta honek dibortzioa eta bestelako arazoak ekarri zizkion.
Allan Stewart Königsberg , zuzendari, gidoilari, aktore, musikari, dramaturgo, umorista eta idazle estatubatuarra da eta Óscar saria irabazi du lau aldiz. Zuzendari errespetatuena da. Allenek, Annie Hall film famatua zuzendu, idatzi eta protagonizatu zuen, film hau, 1977ko zine arloko film onenetakoa kontsideratu zen eta oskar sari bat irabazi zuen. Bere lehen emaztearekin, Diane Keaton, oso erlazio ona du bananduta egon arren. Woodyren zine influentzia haundienak Ingmar Bergman eta Federico Fellini dira eta baita Groucho Marx eta Bob Hope bezalako komediagileak ere.
Woodyk, zortzi urterarte hebreoen eskolan ikasi zuen eta ondoren, Midwood eskola publikora joan zen. Bere haurtzaroan Bibolina jotzen ikasi zuen eta urte batzuk geroago klarinetea jotzen hasi zen eta jazz talde bateko partaide izan zen (The New Orleans Jazz Band).
Woody Allen eta bere orkestra
1997. urterarte Orkestra honek Nueva Yorkeko Michael´s Pubean jotzen zuen, baina taberna hau itxi ondoren hotel bateko cafean jotzen hasi ziren zinemaren munduan sartu zen arte. Allenek lehenengo urteetaz gogoratzen duena da zailtasun haundiko garaiak zirela gerrak eta ekonomia arazoak zeudelako eta beti etxez aldatzen hari ziren.Bere gurasoak lan egiten zutenez, jaio zenetik zaintzaileekin pasatzen zuen eguna.Esaten dute bere igogailu eta tunel luzeen beldurraren oinarria, behin zaintzaile batekin izan zuen arazoagatik dela. Garai horretan Allenek 3 urte zituen eta zaintzaile batek esan omen zion ito egingo zuela eta ondoren zakarretara bota, baina azkenean ez zuen egin.
Zinera lehenengo aldiz joan zenean 3 urte zituen, bere amak Edurnezuri eta zazpi ipotxak ikustera eraman zuen eta hain izan zen haundia sortu zitzaion emozioa pantallara aurreratu zela pertsonaiak ikutzeko asmoz.
Bost urte zituenean, ume bakarti eta lotsatian bihurtu zen. Esaten dute eskola publikoan hasi zenean aldatu zela bere izaera eta urte batzuk geroago Allenek esan zuen eskola hori irakasle trastornatuen eskola zela. Bertara joatea ez zuen gogoko eta erredakzioak idazten baino ez zen ona. Garai hartan kirolari bikaina zen, beisbolez gain boxeoa ere gustatzen zitzaion.
Hasiera
Allenek 16 urte zituela umorista ikasketak hasi zituen. 1957an bere lehen Sylvana saria eman zioten eta 17 bete zituenean Woody Allen ezizena hartu zuen.
Bakarka lanean hasi zen Nueva Yorkeko hotel bateko zuzendari gisa, bertan Jerry Lewis bezalako umoristak lan egin zuten.
1952an, dbh-n hasi zenean, txisteak idatzi zituen bere hiriko egunkarian kaleratu zirenak.
Nick Kenny eta Earl Wilsonek Allenen txisteak argitaratu zituzten beraien egunkarietan hasieran anonimoki baina ondoren Woody Allen ezizenarekin.
17 urte zituela, bere izena hainbat agentzitara iritsi zen eta bere txisteak famatugoak egin ziren. Gene Shefrin, prentsa agente bat, beregatik interesatu zen eta bere agentzian kontratatu zuen.1953 bukaeran, Allen Nueva Yorkeko unibertsitatean sartu zen eta ikasgaietako bat ekoizpen zinematografikoa zen. Egia esan ez zitzaizkion ikasgai ia gehienak gustatzen eta klase erditara joateari utzi zion nota kaxkarrak ateraz. Karrera utzi zuen bigarren ebaluazioa hasi baino lehen eta irakasle batek esan zion ikasgaiak uzten bazituen ez zuela lanik aurkituko eta psikologo bat bilatzeko gomendatu zion, Allenek bere lehen psikologoa bisitatu zuen 1959an eta psikologo bat bisitatzen pasa du bere bizi osoa.
Bere lehen kontratua 1955ean egin zuen "The Colgate Happy Hour" programan parte hartuz, 175 dolar irabazten zituen asteko.
Lokal askotan antzeztu zuen eta baita telebista sail askotan atera ere. Bere azkartasun eta talentuagatik gidoi bat egitea proposatu zioten eta aktore papera egiteko eskatu zioten "What´s new, Pussy Cat?" filmean. Urte horretan, bere bizitzan zehar garrantzitsuenak izan diren pertsonak ezagutu zituen, Jack Rollins eta Charles Joffe hain zuzen ere.
Bere lehen emanaldia Blue Angelsen izan zen. Umorista bikaintzat hartzen zuten, baina hobea izateko lotsa galdu behar zuen. Allenek lehen aldiz antzeztu zuenean lokalak arrakasta haundia izan zuen, tamalez bi urte pasa ziren aktoreak lotsa galdu zuen arte.
Zinematografia Ikasketak
1968an, bere lehen filma idatzi, zuzendu eta parte hartu zuen lapur papera eginez, "Take the money and run". Hasieran zaila egin zitzaion projektua finantziatuko zuen produktora bat aurkitzea, baina azkenean Palomar Picturesek lagundu zion. Projektua bukatu zenean produktorari ez zitzaion batere gustatu lortutako emaitza, hala ere, izugarrizko arrakasta izan zuen.
Aurreko filmean edukitako arrakasta eta gero, ez zitzaion batere kostatu bere filmak finantziatuko zituen produktorak aurkitzea.
1970. urtean, hitzarmen bat sinatu zuen United Artists-ekin eta bere bigarren filma egin zuen, "Bananas". United Artists produktorak 3 pelikula egiteko baimena eman zion eta arritzekoa bada ere, estudioak produkzioarekiko zuzendaritza osoa eskaini zion.
1977an, "El dormilón"(1973)eta "Love and Death"(1975) filmak errodatu ondoren, Allenek bere lehen oskarra irabazi zuen "Annie Hall" pelikularekin.
Momentu horretatik aurrera, Allenek fama haundia hartu zuen zuzendari, gionista eta aktore gisa. Ingmar Bergmanbezalako zineasta europeoak aldarrikatu zituen lehen aktore estatubatuarra izan zen.
1979an, "Manhattan" filma zuzendu zuen txuri-beltzez. Hau grabatzeko, Manhatan hirian toma asko grabatu zituzten eta historian zehar film klasikotzat dago kontsideratua.
Hainbat oskar irabazi ditu bere bizitzan zehar. Lehen esan bezala "Annie Hall" filmarekin lortu zuen lehena, baina saria jaso beharreko egunean esan zuen ahaztu egin zitzaiola nahiz eta gezurra izan, klarinetea jotzen gelditu baitzen.
2002. urtean, Príncipe de Asturias de las Artes saria irabazi zuen. Harrezkero, Oviedo zentruan, bere ohorezko estatua bat du. Bere azken pelikulak (2005-2012) Europan grabatuak izan dira eta beti bezala, kritika paregabeak lortu ditu.2007ko udan, "Vicky Cristina Barcelona" filma errodatu zuen Bartzelonan, Oviedon, Avilesen eta La Felgueran. Bertan Penelope Cruz, Scarlett Johansson eta Javier Bardemek hatu zuten parte. Pelikulak egiten ditunean bere bikoizketa papera gaztelerara itzulita Joan Perak egin ohi du. Los Simpons telesailean ere hainbat alditan agertu dela aipatu behar da. Txikitan "Red" deitzen zioten, bere ile kolorea zela eta. Antzerki, komedia eta zinematografiari emandako laguntza dela eta, 2010ean "Mr. World Peace" izendatu zuten.2011ko martxoan, italiar egunkari batean egin zuen elkarrizketan esan zuen asko gustatuko zitzaiola bere lagun Diane Keatonekin berriro ere lan egitea, aurretik zazpi pelikula egin zituen berarekin eta azkena "Misterioso asesinato en Manhattan" 1993an.
Parisen Medianoche en París filma grabatu ondoren urrezko globo saria eta bere laugarren oskarra irabazi zuen, ondoren A Roma con amor pelikula egin zuen, hau, Erroman grabatu zuen eta bertan Alec Baldwin, Ellen Page, Roberto Benigni eta Penélope Cruz ek hartu zuten parte. Pelikula honetan lau istorio ezberdin kontatzen dira eta garbi ikus daiteke Allenen umorea.
Allen egiten ari den azken filmetakoa Blue Jasmine filma da.
Zuzendutako filmak
What's up, Pussycat?
What's Up, Tiger Lily?
Casino Royale
Take the Money and Run
Bananas
Play it again, Sam
Everything You Always Wanted to Know About Sex (But Were Afraid to Ask)
Sleeper
Love and Death
The Front
Interiors
Stardust Memories
A Midsummer Night's Sex Comedy
Broadway Danny Rose
The Purple Rose of Cairo
Radio Days
September
Another Woman
Crimes and Misdemeanors
Alice
Shadows and Fog
Husbands and Wives
Bullets Over Broadway
Don't Drink the Water
Mighty Aphrodite
Everyone Says I Love You
Deconstructing Harry
Celebrity
Sweet and Lowdown
Small Time Crooks
The Curse of the Jade Scorpion
Hollywood Ending
Anything Else
Melinda and Melinda
Match Point
Cassandra's Dream
Vicky Cristina Barcelona
You will meet a tall dark stranger
Midnight in Paris
Filmografia
1972: Sueños de seductor (Play It Again, Sam), Herbert Ross.
1987: El Rey Lear (King Lear), Jean-Luc Godard.
1991: Scenes from a mall, Paul Mazursky.
1998: Los impostores (The Impostors), (cameo), Stanley Tucci.
1998: Antz, Eric Darnell eta Tim Johnson.
2000: Cachitos picantes (Picking up the pieces), de Alfonso Arau.
2000: Company Man, Douglas McGrath.
2012: Paris Manhattan ( Paris Manhattan), Sophie Lellouche
Gidoilari lanetan
Beste lan batzuk
Telebista
Gidoiak
Todo lo que siempre quiso saber sobre el sexo pero nunca se atrevió a preguntar
Misterioso asesinato en Manhattan
Antzezlanak
No te bebas el agua
Sueños de un seductor
La bombilla que flota
Adulterios
Gettin Even
Without Feathers
Side Effects
Cuento sin plumas
Pura Anarquía
Oskar sari-proposamen eta sariak
1985 La rosa púrpura del Cairo
Globo sariak
1986 La rosa púrpura de El Cairo
Goya sariak