Delen

Delen is een van de vier hoofdbewerkingen (naast optellen, aftrekken en vermenigvuldigen) van twee getallen. Delen beschrijft een verdeling aanbrengen of uitdelen.

Bij de deelsom 12 : 4 = kan men in het geval dat het om een verdeling aanbrengen gaat denken aan 4 kinderen die na een zaterdag werken samen 12 euro hebben verdiend. Dan heeft ieder van hen 3 euro verdiend: de 12 euromunten worden in groepjes van vier verdeeld en ieder van die groepjes bevat dan 3 euro. Bij de deelsom 12 : 4 = kan men in het geval dat het om uitdelen gaat denken aan vier kinderen die 12 knikkers onder zich verdelen. Ieder kind krijgt dan 3 knikkers. Het verschil tussen beide situaties (die zich met dezelfde kale som laten beschrijven!) komt het meest duidelijk tot uiting, wanneer je beide situaties met behulp van concreet materiaal neerlegt. Ook de manier waarop de uitkomsten benoemd worden verschilt.

In het geval dat het om kale deelsommen gaat, kan delen gemakshalve opgevat worden als het omgekeerde van vermenigvuldigen. Om antwoord te vinden op de deelsom 56 : 7 = loopt men als het ware in het hoofd de tafel van 7 langs om te kijken hoe vaak 7 genomen moet worden om 56 te krijgen (en dat is 8 keer, want 8 x 7 = 56). Eigenlijk zoekt men dus antwoord op de vraag: ‘Hoe vaak past 7 in 56?’ of op de vraag ‘Hoe vaak kan 7 (herhaald) afgetrokken worden van 56?’ En in die laatste formulering is dan weer mooi te zien hoe vermenigvuldigen (‘herhaald optellen’) en delen (‘herhaald aftrekken’) elkaar omgekeerde zijn!

Deze laatste benadering van delen (hoe vaak past het er in?) kan goed ingezet worden bij breuken delen. In plaats van de dubbelepunt als deelteken wordt ook een schuine streep als deelteken gebruikt:

deeltal / deler = quotiënt. Dit heeft in ons land en zeker in de basisschool niet de voorkeur. Ook wordt wel voor de duidelijkheid ÷ gebruikt als symbool.

90 : 6 = 15

90 / 6 = 15

Als de uitkomst van een deling kleiner is dan 1, wordt het quotiënt breuk genoemd en genoteerd met een horizontale deelstreep; het deeltal heet dan teller en de deler noemer.