Meeuwen (-Gruitrode)

Meeuwen-Gruitrode, Meeuwen, Kerkplein, Sint-Martinuskerk, IBE-72451 (De kerk wordt voor het eerst vermeld in 1367 als een bakstenen gebouw met koor, transept en twee smalle zijbeuken. Patronaatsrecht en tienden waren oorspronkelijk in het bezit van particulieren, die ze in leen hielden van de graven van Loon; waarschijnlijk was de kerk dus een stichting van de graven. Reeds in 1367 zijn patronaat en tienden in handen van het huis van de Duitse Orde van St.-Antonius te Maastricht. In XVII B-XVIII A hief de commandeur de grote tienden, de pastoor de kleine tienden en een deel van de novaaltienden. Volgens deze regeling was de pastoor verantwoordelijk voor het koor, de antonieten voor het schip en het transept, en de gemeente voor toren en zijbeuken.

Het gebouw is in kern een gotische kruisbasiliek uit eind XV; uit deze periode dateren de middenbeuk, de toren en het transept. De toren is van het Brabants-Kempische type. In XIX werden de zijbeuken verbreed. In 1910 werd de toren, na een brand, met twee trav. verhoogd. Vierkante, bakstenen toren van oorspronkelijk twee, sinds 1910 vier geledingen onder ingesnoerde naaldspits. Hardstenen waterlijsten tussen de geledingen. Overhoeks geplaatste steunberen. De onderste geleding is blind, op een spitsboogvenster in bakstenen omlijsting in de W.-gevel na; de tweede en derde geleding zijn voorzien van lisenen met spitsboogfriezen met driepasmotieven. De bovenste geleding is op elke zijde voorzien van twee spitsboogvormige galmgaten van het hoger beschreven, neogotische type, en een spitsboogfries onder de kroonlijst. Polygonale traptoren tegen de Z.-zijde.)