Houterschans (Wijchmaal)

De inwoonders ende nabeuren van Houdt onder Wijghmael, nadat sij malcanderern hadden geholpen begraeven die plaetse daer de pastorie van Wijghmael opgetimmert staet, en de selve naer dien met eenen graeve ofte water bevrijdt hadden, om de selve opgegraven plaetse te moghen genieten ende gebruijcken tot eene vlughtplaetse, om in tijde van oorlogh oft andersins daer op hunne goederen oft meubelen, beesten, schaepen ende andersins soo verre mogelijck te bevrijden ende te bewaeren, ende alsoo ider een der nabeuren daer op een plaetse geleijt om te betimmeren. Considererende dat sullickx hiet bequamelijck en soude kannen gescieden, ten ware onder de nabeuren eerst worden opgeright daer toe een policie oft reglement, t'welk bij hun ten allen tijde soude worden geobserveert ende onderhalden tot hunnen welvaert, hebben ten dijent halven eendraghtelijck gesloeten ende geordoneert (sonder prejudicie van eenighe heeren) seeckere puncten die de ondersaeten onverbreeckelijck soude moeten onderhouden, waer bij aldien met goeden ruste en vrede de selve vluchtplaetse oft schansse moghte geregeert worden, en daer met hunner aller consent ende beloofte van de selve naer te volgen ende te onderhalden, welcke puncten ende ondinantien sijn als volght.

Sijn wij, mannen van de Houterschans bij een geweest ende sijn veraccordeert, dat wij rotmeesters souden stellen om ieder rot wel gaede te slaen; soo hebben wij gelijcker handt vier rotmeesters gecosen ende gestelt dese navolgende ordinantien:

1. Is geordineert dat wij alte saemen sullen gelijckerhandt wercken, te weten dat dat hooft van de huijse ofte een man weerde daer voor, aen ons schans, als de ure geset sal sijn.
2. Is geordoneert wij op sijn gesette ure niet en compt, sal verbeuren 16 stuivers die helfte voor ons schans ende die andere helft voor dat rot daert onder valt, oft den persoon moet wettelijcke oorsaecke weten te seggen aen sijnen rotmeester ende dan des anderen daqhs wercken.
3. Is geordonneert geiijckerhandt dat den schansmeester soude drij mannen bij hem nemen die hem believen sal, om te bouwen aen ons Schans; ende offer eenige swarlgheijt viel aen onse schans, het sij van ruijters oft andersins, het welk kost gebeuren dat dese mannen sullen dat besten ordineren na hun besten verstandt sonder imants anders te vraeghen ende gelijckerhandt te betalen.
4. Is geordoneert dat de schansmeester ofte die rotmeesters sullen dat volck aen het werk stellen daer hun dunckt dat nootsaeckelijck is.
5. Is geordoneert ofter imant teghen seijde ende niet terstont en doet dat hem bevolen is voor die voor screven mannen , sal verbeuren 8 stuivers, de helfte te imploieren voor ons schans ende die ander helft voor dat rot daert onder valt ten besten.
6. Is geordineert dat nimant en sal op het wercken van ons schans aen eenen den anderen met steenen oft clotten oft andersins; wie sulcx doet, sal verbeuren 8 stuivers, te imploijeren als voor.
7. Is geordineert dat die rotmeesters op hun volk gaede sullen slaen op goet geweer, daer sij op gemonstert sijn.
8. Is geordineert dat die gene die op een roer gemonstert sijn, sullen hebben een vierendeel buspoeders en een half pont loits; die sulcx niet en heeft, sal verbeuren 16 stuivers, die helft voor ons schans, en die ander helft ten besten voor dat rot daert onder valt.
9. Is geordineert dat die gene die op eenen stock gemonstert sijn, ende geen roer in huijs en hebben, sullen gehalden sijn een vierendeel buspoeders en een half porloits te brengen op ons schans: wie sulckx niet en doet sal verbeuren 16 stuivers, te imploieren als voor.
10. Is geordineert dat die rotmeesters sullen voorscreven boeten terstont panden en den pant omslaen.
11. Offer imant ware die hem gehelpen wilde met eenighe recht op die rotmeesters om der pendinghe wille, en niet qehoorsaem en is, sal sijn plaets berooft sijn die hij op die schans heeft en daer niet meer op coemen , ten waer met consent van die mannen die gecosen sijn tot die schans, raedt en daet te geven naer hun beste verstant en met hen accorderen.
12. Is geordineert gelijckerhandt: offer imandt bevonden wordt van eenige ongetrouwigheijt op ons schans, salmen aff stooten ende niet meer daer op laeten coomen soo lang als hij leeft, ende men sal sijn huijs ende plaetse op die schans vercoopen tot profijt van ons schans.
13. Is geordineert dat niemant van ons en sal vercoopen sijn plaetse op die schans op andere heerlijckheden dan onder die gemeijnte van Houdt, oft men sal die plaets met den huijse op die schans vercoopen tot profijt van ons schans.
14. Is geordineert: offer eenighen twist viel op dies schans, van eenighe plaetsen te naer te timmeren, oft iet dat die plaetse oft schans aengaet, en sal den eenen den anderen niet in recht roopen dan aen die mannen keenen die tot die schans gekosen sijn, en die mannen sullen na hun beste verstandt dat slighten sonder recht; des sullen die voorscreven mannen die rotmeesters daer bij roopen alst hun belieft.
15. Is geordineert: of ter imant ware die met de voorscreven mannen niet te vreden en ware, ende den eenen den anderen int recht roopen woude, te weten dat die schans aengaet, oft die plaetse op die schans, sal sijn plaets berooft sijn op die schans, ende men sal die plaetse met den huijse op die schans vercoopen tot profijt van ons schans.
16. Is geordineert: offer imant van die mannen oft rotmeesters die gecosen zijn tot die schans raedt en daedt te geven, ende daer eenighe processen uijt spruijten, sal men gelijckerhandt verantwoorden.
17. Is geordineert: offer eenige swarigheijt viel aen die schans van crijschvolk, het ware van savegarde, oft andersins , sullen die mannen na hun besten verstant doen, ende men sal dat gelijckerhant betaelen.