Nieuwerkerken (kasteel Binderveld)

"Kasteel van Binderveld" of "Waterkasteel", gelegen even buiten het dorp, op een met grachten omringd domein.

Het kasteel van Binderveld was de zetel van een leen van de graven van Loon, dat reeds vermeld werd in de 12de eeuw en achtereenvolgens in het bezit was van de graven van Montenaken, de families van Hamal, van Grevenbroek, de Copis en Le Roy. Jeroen de Copis, heer van Binderveld van 1635 tot 1653 bouwde het verwaarloosd kasteel een eerste maal weer op.

Het werd nog herhaalde malen verwoest - vlak na de heropbouw door Kroatische huurlingen onder Jan van Weert; in 1637 door Hollandse troepen; in 1654 ingenomen door soldaten van de hertog van Lotharingen - en in 1728 door brand geteisterd. Joseph Le Roy, baron van Binderveld (1722-1766) en zijn echtgenote Johanne Isabelle Clara de Coloma, weduwe van Jeroen Diederik de Copis lieten het weer opbouwen. De jaarsteen 1729 met wapen Le Roy-Coloma boven de deur herinnert er aan. Het werd nadien vererfd door de familie Arazola de Onate en de Succa. In 1826 werd Binderveld gekocht door de familie Schrijmakers-Lijnen, die later in het poortgebouw een jaarsteen plaatste: 'J. Schrijnmakers anno 1865'. Vanaf 1903 meermaals verkocht en circa 2015 grondig gerenoveerd.

Een kadasterplan van 1845 toont het kasteel als een semi-gesloten complex; hiervan is thans alleen het woonhuis en de poorttoren bewaard. Deze gebouwen klimmen in kern op tot de bouwcampagne van Hieronymus de Copis, doch het huidige uitzicht is het resultaat van de wederopbouw door bron Le Roy (datering 1729 in een gevelsteen boven de woonhuisdeur).

Rechthoekige poorttoren; witgekalkt, bakstenen gebouw, afgedekt met een tentdak (leien), bekroond met een klokvormige spits; afgewolfd dakvenster; uitstekende dakranden op uitgesneden modillon; bedaking gebruikt als duifhuis. De begroeiing met klimop maakt een nauwkeurig onderzoek van het gebouw onmogelijk. Rechthoekige poort onder houten latei. De oorspronkelijke ophaalbrug werd door de familie Schrijnmakers vervangen door een vaste, bakstenen brug.

Naast de poorttoren bleef ook het woonhuis bewaard: alleenstaand herenhuis (dubbelhuistype); van drie traveeën en twee bouwlagen onder afgewolfd zadeldak (leien) met twee dakkapellen, mogelijk in kern opklimmend tot de eerste helft van de 17de eeuw, doch na brand hersteld in 1729 (gevelsteen met wapenschild van Le Roy en De Coloma boven de deur). Verankerd bak- en zandstenen gebouw op een verhoogde begane grond; recente breukstenen plint; de oorspronkelijke, bakstenen sokkel reikt tot de onderdorpels der benedenvensters en is afgeschuind. Gecementeerde, zandstenen speklagen ter hoogte van de dorpels der voormalige kruiskozijnen in een zandstenen omlijsting (gecementeerd) met negblokken en geprofileerd beloop; bakstenen ontlastingsboog van een rollaag met erboven een tweede, mijtervormige ontlastingsboog van een rollaag en een platte laag. Getoogde deur (tweede helft van de 18de eeuw) in een vlakke, kalkstenen omlijsting op neuten, voorzien van een licht uitstekende sluitsteen; radvenstertje in een gecementeerde omlijsting als bovenlicht; brede, kalkstenen trap.

Gelijkaardige achtergevel, afgelijnd met hoekstenen, doch zonder deur; het bodemniveau is hier veel lager, zodat er een hoog souterrain ontstaat, voorzien van enkele smalle, bakstenen lichtgleuven. De rechter zijgevel is voorzien van muurbanden en van drie vensters, zoals hoger beschreven; de linker zijgevel werd grondig aangepast.

Haakse aanhorigheid uit de 19de eeuw; baksteenbouw onder zadeldak (Vlaamse pannen).