Hamont-Achel (Grevenbroek)

Hamont-Achel, Achel, Grevenbroek

Het slot van Grevenbroek was de residentie van de heren van Grevenbroek. Deze burcht gebouwd rond 1430 bestond uit twee delen: het wooncomplex gelegen langs de zuidkant (richting Achel-centrum) en het boerderijgedeelte aan de noordzijde. Het hele complex (ongeveer 1 ha groot) was voorzien van diepe grachten en een hoge aarden omwalling. Deze onneembare burcht werd tijdens de Spaanse successieoorlog in 1702 door de hertog van Marlborough letterlijk met de grond gelijk gemaakt. Nu blijven er alleen nog de resten over van enkele muren en een hoektoren. Ook de watertoren gelegen in de donjon van het woongedeelte is nog op het terrein aanwezig. De aarden wallen zijn eveneens nog zichtbaar aanwezig.

Inventaris Bouwkundig Erfgoed: Het voormalige slot van Grevenbroek - etymologische betekenis: een moerassig gebied waarin een versterkte woning gegraven werd -, een waterburcht, werd gebouwd in XV A, aan de samenloop van Warmbeek en Vliet, en bestond uit een herenwoning en een neerhof, met elkaar verbonden door een ophaalbrug, het geheel voorzien van ronde torens op de vier hoeken en omgeven met drie diepe grachten, een dubbele omwalling en een ringmuur, waarvan slechts de niet toegankelijke grondvesten van een toren en enkele brokstukken van de muren bewaard bleven. Het kasteel was het bolwerk van de gelijknamige vrije heerlijkheid, die de dorpen Achel, St.-Huibrechts-Lille en Hamont omvatte en waarvan ridder Willem van Boxtel in 1309 de eerste heer werd. Na de familie van Boxtel (1309-56), was de heerlijkheid in het bezit van Dirk van Meerheim (1356-60), de familie van Hamal (1360-80) en het geslacht van Arkel, ook van Grevenbroek genoemd; in 1506 hoorde ze toe aan Cornelis van Bergen. Oorspronkelijk was ze in het bezit van de abdij, later het kapittel van St.-Servaas van Maastricht, die wel de kerkelijke rechten behield tot aan de Franse Revolutie. Na een gewapend conflict met de prinsbisschop van Luik verloor Grevenbroek in 1401 zijn zelfstandigheid en werd het een leen van de prinsbisschop. Ca. 1550 werd het kasteel hersteld. In 1553 kwam het in handen van de heer van Bocholt. Het domein zou in 1585 overgaan naar de Bisschoppelijke Tafel van Luik. Achel behoorde sindsdien tot het ambt of rechtsgebied Pelt-Grevenbroek. I.p.v. de vroegere heren resideerden nu enkele drossaards op de oude burcht, totdat deze in 1702, tijdens de Spaanse successieoorlog, door Engelse en Hollandse troepen o.l.v. John Churchill, hertog van Marlborough, volledig werd verwoest. Op de Ferrariskaart (1771-77) wordt dit goed daarom aangeduid met de naam Château Grevenbroek Ruine.