Norbertijner domeinen

De Norbertijnenabdijen (Averbode, Postel, Tongerlo, ‘t Park, Floreffe) beschikten over heel wat verspreide eigendommen. Tevens hadden ze het patronaatsrecht over een aantal parochies (Averbode = ca. 30). Dit betekende dat de abdij het recht had in die parochie een pastoor aan te duiden en de tienden te innen.

Water was een fundamenteel element zodat vele pastorijen zich op laag gelegen plaatsen bevinden (de afstand tot de kerk speelt duidelijk een mindere rol).

Bij het bouwen van een pastorij werd rekening gehouden met:

- de beschikbaarheid van drinkbaar water

- de mogelijkheid om een gracht te bouwen rond de pastorij (= waterbeheersing in lage gebieden + bescherming in woelige tijden + kweek van visvoorraad)

- de mogelijkheid om een vijver in de buurt te hebben (vis was een constante op het menu)

De pastorij zelf werd gebouwd als een solide bakstenen gebouw volgens een eenvoudig rechthoekig grondplan, en aangevuld met (meestal 2) tiendenschuren. De pastorie was immers het 'tussenstation' bij de inning. De tienden-belasting die aan de abdij moest worden betaald bestond normalerwijze uit landbouwopbrengsten en die moesten kunnen gestockeerd worden (dus nog een extra reden om het goed te beschermen…). De stockering gebeurde ofwel in de bijgebouwen, ofwel op zolder (graan edm) waar de goederen via een tiendenrad werden naar toegetakeld (het toegangsluik is in de meeste pastorieën nog zichtbaar).

Meestal is het geheel voorzien van een toegangspoort als afsluiting (al dan niet met ophaalbrug). Soms liet de abt-initiatiefnemer zich verleiden om zijn wapenschild in de voorgevel te laten mee inmetselen (Ham, Brustem, Rummen, Sint-Pieters-Rode).

Het gebouw lag vooraan in een grote moestuin en boomgaard met, in de achtergrond, de onmisbare biehal. In de kelder was er ruimte voor wijn- en biervaten.