Heers

In 1015 slaakt Cuno van Hairs zijn eerste gil. Negentien jaar later mag hij zichzelf ‘Heer van Heers’ noemen. En prompt bouwt hij een stulp. Precies op de plek waar het kasteel nu nog altijd staat of in ieder geval toch heel dicht in die buurt. Dat is meteen de start van duizend jaar spannende geschiedenis.

Prul met de prins-bisschop

In 1328 krijgt prins-bisschop Adolphe de La Marck het aan de stok met de ambachten. De chroniqueur van dienst noteert naarstig in zijn verslag, dat ze in het kasteel van Heers een beetje op hun tellen moeten passen. Daarmee staat het kasteel voor het eerst officieel in een historisch document vermeld.

Razende Raes

Een ‘goei partij’ vinden, is een intensieve bezigheid in adellijke kringen. Maar het loont. Want door een slim huwelijk is de familie de Rivière vanaf 1362 een gemeente rijker, de heerlijkheid Heers. De jaren kabbelen voorbij. En dan verschijnt … Raes de Rivière – Raes van Heers voor de vrienden – op het toneel. Potige kerel die met zijn Luikse kompanen de Bourgondiërs op de zenuwen werkt. Die maken er snel korte metten mee: de Luikse milities krijgen een stevig pak voor de broek in Brustem (1467). FC Bourgondië trekt onder leiding van de heer van Ravenstein meteen naar Heers. Ze plunderen het kasteel en steken het in brand. De vogelvrij verklaarde Raes van Heers vlucht naar Frankrijk. Na de dood van Karel de Stoute (1477) keert hij terug. Maria van Bourgondië geeft hem zijn uitgebrande kasteel en zijn geconfisqueerde bezittingen terug. In 1477 overtuigt Raes zijn echtgenote Peixte van Grevenbroek om hun stulp te renoveren.

Den Hollander, de Fransoos en den Duts

De Verenigde Provinciën krijgen het aan de stok met Lodewijk XIV: op 24 januari 1676 slaat een sterk Hollands garnizoen zijn tenten op in het kasteel. “Alors …”, zegt de markies d’Estrades. En bombardeert de boel twee dagen lang. Dan komt er gelukkig versterking vanuit Hasselt waarop de markies niet rekende. Op 29 september komt hij terug mét extra vrienden. Ze nemen de boel in. Maar twee dagen later staan ze alweer op straat. Jahaaa … die knoestige knapen uit Heers geven zich niet zomaar gewonnen. Al moeten ook zij in 1681 toestaan dat Duitse troepen het kasteel bezetten.

Sjacheren met status

In 1682 sterft Henri-Oger, de laatste graaf van Heers. Zijn kasteel staat leeg en verkommert in snel tempo door de oorlogsschade. Uiteindelijk komt het domein in bezit van de Sint-Laurentiusabdij. In 1757 verklaart een rechter de familie de Rivière failliet. Daardoor kan de belangrijkste crediteur, Jan-Herman, baron de Stockem het kasteel tegen een scherp prijsje op de kop tikken. Hij laat er zijn broer en zijn zoon, Nicolas-Erasme en Charles, hun gang in gaan. Resultaat? Een prachtig gerestaureerde boîte.

De Desmaisières

Zoals eerder al succesvol aangetoond: slim trouwen … loont. Zo komen de goederen vanaf 1859 in het bezit van de familie Desmaisières. C’est vachement bien in Heers. Tot de kosten zo hoog oplopen dat het kasteel in een penibele conditie terechtkomt. Getouwtrek, administratieve kluwen en torenhoge facturen doet iedere activiteit stilvallen. De natuur neemt de controle over en overwoekert het domein. Tot er in 2017 een groepje liefhebbers een nieuw hoofdstuk beginnen te schrijven voor de roemruchte geschiedenis die al 1000 jaar loopt.