Kerkhofmuur

Soms werd ook de kerkhofmuur rond de kerk voor verschansing gebruikt. Slechts enkele voorbeelden van dergelijke muurrestanten zijn overgebleven.

Onderstaand schilderijen: de Boerenbruiloft van Bruegel de Oude (voor 1625) en de kermis van Hoboken (1559- Bruegel) geven mooi een dergelijke kerkhofmuur weer.

In Horst (NL-Limburg) is ook gesteld van het kerkhof dat het als vluchtplaats zou gediend hebben. Daartoe zouden de muren van schietgaten voorzien zijn.

Nog (deels) resterende voorbeelden: Lummen, Testelt, Wezemaal, Kortrijk-Dutsel - Bokrijk

of met verwijzingen ernaar: Lommel, Lauw (Tongeren)

In de Atlas der Buurtwegen (1845) zijn nog heel wat kerhofmuren voorgesteld.