- Μιὰ ζωὴ θυσιαστικῆς ἀγάπης - Ἡ ζωὴ καὶ οἱ διδαχὲς τοῦ π. Ἰουστίνου Πάρβου (ΜΕΡΟΣ Δ΄)
Φυλακή· ἡ πνευματικὴ ἀκαδημία Ὁ πατὴρ Ἰουστῖνος, ἀνακαλώντας στὴ μνήμη του τὰ 16 χρόνια ποὺ πέρασε στὶς φυλακὲς καὶ στὰ στρατόπεδα συγκεντρώσεως, ἀναφέρει· «Δὲν ὑπάρχει κανένα ἄλλο μέρος ἀπὸ τὸ ὁποῖο ν᾽ἀποκομίζῃς τέτοιο κέρδος καὶ νὰ ζῇς μιὰ τόσο αὐθεντικὴ μοναχικὴ ζωή, ὅσο ἡ φυλακή. Ἐκεῖ μέσα μαθαίνεις τὴν ἀληθινὴ ταπείνωσι καὶ τὴν πραότητα. Ἐκεῖ βλέπεις καθημερινὰ τὴ ζωή σου νὰ ὁδεύῃ καὶ νὰ ἀγγίζῃ τὸ θάνατο. Ἡ φυλακὴ σὲ μαθαίνει νὰ ζῇς ἀσκητικά, νὰ προσεύχεσαι, νὰ νηστεύῃς καὶ νὰ ἔχῃς τὴν ἐν Χριστῷ κοινωνίᾳ μὲ τοὺς συνανθρώπους σου. Ἐκεῖ ἔχεις τὴν ἐμπειρία τῆς συνεχοῦς παρουσίας τοῦ Θεοῦ μέσῳ τῶν θαυμάτων Του. Ἐκεῖ γεύεσαι τὴ γλυκύτητα τῆς προσευχῆς καὶ τοὺς καρπούς της». Ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια ὁ π. Ἰουστῖνος, ὡς ἱερέας μέσα στὶς φυλακές, πῆρε τὴν ἀπόφασι νὰ κρατήσῃ σιωπή, νὰ κατεβῇ στὰ βάθη τῆς ταπεινώσεως καὶ νὰ ὑποφέρῃ γιὰ χάρι τῶν ἀδελφῶν του, ἰδιαιτέρως δὲ τῶν ἀσθενῶν. Ἄκουγε τὴν ἐξομολόγησι συγκρατουμένων του τόσο μέσα στὸ κελλί του ὅσο καὶ σ᾿ἄλλα κελλιά, ἐπικοινωνώντας μαζί τους μὲ σήματα Μόρς, γιὰ νὰ μὴ γίνουν ἀντιληπτοὶ ἀπὸ τοὺς φύλακες. Τὸ νὰ σώσῃ τὶς ψυχὲς τῶν ἀδελφῶν του ἔγινε ὁ πρωταρχικός του σκοπός, ἡ χαρὰ τῆς ἔγκλειστης ζωῆς του. Ὁ ζῆλος, ἡ προσευχή, ἡ ἀγάπη γιὰ τὸ Θεὸ καὶ τὸ συνάνθρωπο βοήθησαν τοὺς κρατουμένους νὰ ἐπιβιώσουν μέσα στὶς φοβερὲς συνθῆκες τῶν φυλακῶν. Ὁ π. Ἰουστῖνος μᾶς λέει· «Ἡ φυλακὴ ἔγινε τὸ κελλί μου ὅπου ἔκανα τὸν μοναχικό μου κανόνα μέσα στὴν ἡσυχία. Μέσα σ᾿ἕνα κελλὶ μὲ 5-6 κρατουμένους ἡ προσευχὴ ἦταν ἀδιάλειπτη. Γνωρίζαμε ἀπὸ στήθους προσευχές, τοὺς Χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας, ἀποστηθίζαμε ἐπίσης κάθε ἑβδομάδα ἕνα Εὐαγγέλιο καὶ λέγαμε τὴν εὐχή. Ἐπειδὴ τὰ βιβλία ἀπαγορεύονταν στὴ φυλακή, ἐμεῖς φέρναμε κρυφὰ κάποια καὶ τὰ βάζαμε στὶς φόδρες τῶν παλτῶν μας διαβάζοντάς τα μυστικὰ κάτω ἀπὸ τὶς κουβέρτες, προσπαθώντας νὰ μὴ μᾶς δοῦν οἱ φρουροὶ ποὺ περιπολοῦσαν ἀπ᾿ἔξω κάθε δέκα λεπτά. Μ᾿ αὐτὸ τὸν τρόπο μάθαμε ἀπ᾿ἔξω τὴν Καινὴ Διαθήκη, τὸ Ψαλτήρι, ἀκόμη καὶ τὴ Φιλοκαλία, καὶ καταφέραμε νὰ μείνουμε ἄνθρωποι, νὰ εἴμαστε ἀληθινὰ ἐλεύθεροι παρ᾿ὅλο ποὺ βρισκόμασταν πίσω ἀπὸ τὰ σίδερα τῆς φυλακῆς. Ἡ πνευματικὴ αὐτὴ τροφὴ γέμιζε τοὺς κρατουμένους μὲ δύναμι, ὑπομονή, ἀντοχὴ καὶ σταθερότητα».
Ὁ π. Ἰουστῖνος τελοῦσε τὴ θ. Λειτουργία εἴτε πάνω στὸ στῆθος του εἴτε πάνω στὸ στῆθος κάποιου βαρειὰ ἀρρώστου, ἔχοντας μόνο ἕνα μικρὸ κομμάτι ψωμιοῦ γιὰ νὰ κοινωνήσῃ ἑκατὸ ἀνθρώπους. Τὸ ψωμὶ τὸ ἔκρυβε στὴ φόδρα τοῦ παλτοῦ του καὶ τὴ θεία Κοινωνία τὴν ἔδινε κρυφὰ σ᾿ὅποιον πήγαινε στὸ κελλί του. Διαφορετικά, τὴν ἔκρυβε στὸν χῶρο τῶν λουτρῶν καὶ ὑποδείκνυε τὸ σημεῖο στοὺς συγκρατουμένους του μὲ σήματα Μόρς.
Διηγεῖται ὁ ἴδιος ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ περιστατικὰ ποὺ ἔζησε· «Ἤμουν στὸ ἀναρρωτήριο, ἐπειδὴ ὑπέφερα ἀπὸ ἡπατίτιδα γιὰ ἀρκετὸ καιρό. Ἐκεῖ ἦταν ἕνα νέο παιδὶ 28 χρονῶν, ὁ Κωνσταντῖνος Herban, ὁ ὁποῖος εἶχε κίρρωσι καὶ εἶχε ἀρχίσει νὰ ἀποσυντίθεται. Νύχτα - μέρα φώναζε, ἔκλαιγε, οὔρλιαζε. Εἶχε νὰ κοινωνήσῃ 4 χρόνια καὶ αὐτὸ τὸν βάραινε ψυχικά. Τὸν ἐξωμολόγησα τὰ ξημερώματα προσπαθώντας νὰ μὴ γίνουμε ἀντιληπτοὶ ἀπὸ τοὺς φύλακες, οἱ ὁποῖοι συχνὰ κοίταζαν ἀπὸ τὴν κλειδαρότρυπα μὴ τυχὸν μᾶς βροῦν γονατιστοὺς νὰ προσευχώμαστε. Δὲν ἤξερα τί νὰ κάνω καὶ εἶπα στοὺς συγκρατουμένους μου νὰ ζητήσουμε λίγο κρασὶ ἀπὸ τὸ γιατρό μας, γιατὶ ὡς ἄρρωστοι τὸ δικαιούμασταν γιὰ νὰ δυναμώσουμε. Μᾶς τὸ ἔδωσαν! Ἔτσι, κρυφὰ σὲ μία γωνία, μακριὰ ἀπὸ τὰ βλέμματα τῶν φρουρῶν, τέλεσα τὴ θ. Λειτουργία, λέγοντας ἀπ’ ἔξω ὅσες εὐχὲς θυμόμουν. Κοινώνησα τὸν ἄρρωστο νέο ὁ ὁποῖος ἀναπαύθηκε ἐν Κυρίῳ τρεῖς ἡμέρες ἀργότερα.
Ἔζησα πολλὰ τέτοια περιστατικὰ στὴ φυλακή, κ᾽ἔμαθα ὅτι ὅλοι εἴμαστε ἴσοι μπροστὰ στὸν Κύριο, ἄσχετα ἀπὸ τὴν κοινωνική μας θέσι. Ἐκεῖ, στὰ ἔγκατα τῆς γῆς, λέγονταν οἱ πιὸ θερμές, οἱ πιὸ δυνατές, οἱ πιὸ ἀληθινὲς προσευχές. Πολλὰ δάκρυα χύθηκαν· δάκρυα λύπης, χαρᾶς ἀλλὰ καὶ καθάρσεως.
Βιώναμε τὴν ἐξαθλίωσι τοῦ σώματός μας, τὸν ἴδιο τὸ θάνατο. Ὑπῆρχαν στιγμὲς ποὺ τὸ μόνο ποὺ αἰσθανόμασταν ἦταν ἡ σπονδυλική μας στήλη· παρ᾽ὅλα αὐτὰ βασίλευε μέσα μας μιὰ βαθειὰ εἰρήνη. Ἔχοντας συνεχῶς μπροστὰ στὰ μάτια μας αὐτὴ τὴν πραγματικότητα, περιμένανε πάντοτε τὸ θάνατο καὶ ἑτοιμαζόμασταν γι᾽ αὐτό. Δὲν ἦταν παράξενο ἂν κάποιος ἀπὸ τὸ δίπλα κελλὶ δὲν σοῦ ἀπαντοῦσε· ἴσως θὰ εἶχε πεθάνει. Πολλοὶ βρῆκαν τὸ θάνατο μ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο».
Τὸ 1954 γιώρτασαν τὸ Πάσχα στὰ μεταλλεῖα τῆς Baia Sprie, 800 μέτρα κάτω ἀπὸ τὴ γῆ. Οἱ φρουροὶ γνώριζαν τὸ Ὀρθόδοξο ἡμερολόγιο καὶ τὶς ἡμέρες τοῦ Πάσχα εἶχαν αὐξήσει τοὺς ἐλέγχους καὶ τὶς περιπολίες.
«Κατεβήκαμε στὰ μεταλλεῖα, πήραμε ὅ,τι μεταλλικὸ ἀντικείμενο ὑπῆρχε, τὰ δέσαμε σ᾿ἕνα σχοινὶ καὶ τὰ χτυπήσαμε ὅλα μαζὶ ἀναγγέλλοντας τὴν ἔναρξι τῆς Πασχαλινῆς ἀκολουθίας. Δὲν φοβηθήκαμε τίποτε. Ἤμασταν ὅλοι μαζί, ἐν μιᾷ καρδίᾳ. Ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς ψάλαμε ὅ,τι γνωρίζαμε ἀπ᾿ἔξω. Οἱ φύλακες μᾶς ἀντιλήφθηκαν, ἀλλὰ δὲν τόλμησαν νὰ ποῦν τίποτα στοὺς ἀνωτέρους τους. Στὰ ἔγκατα τῆς γῆς ἀντηχοῦσε τὸ “Χριστός ἀνέστη”. Τελέσαμε τὴν ἀναστάσιμη θ. Λειτουργία.
Ὡς συνέπεια, τὴν ἑπόμενη μέρα μᾶς κλείδωσαν στὰ κελλιά μας γιὰ δύο εἰκοσιτετράωρα. Τοὺς ἱερεῖς τοὺς ὑποχρέωσαν νὰ τρέξουν γιὰ δύο ὧρες στὴν αὐλὴ ποὺ ἦταν γεμάτη λακκοῦβες μὲ λασπόνερα. Παρ᾿ὅλα ὅμως τὰ βασανιστήρια, ἀγαπούσαμε τοὺς φρουρούς μας καὶ σὲ πολλὲς περιπτώσεις τοὺς σώσαμε ἀπὸ βέβαιο θάνατο. Αὐτὸ τοὺς ἔκανε νὰ ἀναθεωρήσουν μερικὰ πράγματα καὶ νὰ καταλάβουν ὅτι δὲν ἤμασταν ἐπικίνδυνοι, κλέφτες καὶ ἐγκληματίες, ὅπως μᾶς παρουσίαζαν οἱ ἀρχές.
Οἱ κομμουνιστὲς δὲν εἶχαν καταλάβει ὅτι πάνω στὸ σταυρὸ ἡ ψυχὴ ἔχει τὴν ἀπόλυτη ἐλευθερία καὶ ὅτι ὅλες οἱ μέθοδοι βασανισμοῦ καὶ ἡ ψυχολογικὴ βία δὲν παράγουν σκλάβους ἀλλὰ μάρτυρες, ἁγίους ποὺ ποτίζουν τὸν τόπο τους μὲ τὸ αἷμα τους».
Καὶ συνεχίζει ὁ π. Ἰουστῖνος· «Στὶς ἡμέρες μας οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς μας ἔχουν ἀτονήσει. Ἔχουμε συνηθίσει νὰ ζοῦμε στὴν ἄνεσι, στὴν ἀλόγιστη ἐλευθερία, στὴν ἐποχὴ τῆς τηλεοράσεως, καὶ ἔτσι δὲν ἔχουμε οὔτε τὴ σωματικὴ δύναμι ν᾿ ἀντισταθοῦμε σὲ τίποτε.
Ἑπομένως μὴ ψάχνετε λύσεις. Ἀγαπητοί, δὲν ὑπάρχουν ἀνθρώπινες λύσεις. Ἡ μόνη λύσι εἶνε ὁ θάνατος γιὰ τὸ Χριστό. Σὲ περιόδους διωγμῶν οἱ Χριστιανοὶ θὰ πρέπῃ νὰ συγκεντρώνωνται δίπλα στοὺς ἱερεῖς καὶ νὰ παίρνουν δύναμι ἀπὸ τὴ θ. Κοινωνία. Μ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο καὶ λέγοντας τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἐπικαλούμενοι τὴ βοήθεια τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου θὰ προστατευθοῦν ἀπὸ ὁποιονδήποτε».
Ὁ π. Ἰουστῖνος κατάλαβε ὅτι ὅλη ἡ ζωή μας ὡς Χριστιανῶν πρέπει νὰ εἶνε ἕνα συνεχὲς μαρτύριο τοῦ πεσμένου ἑαυτοῦ μας καὶ μιὰ προετοιμασία γιὰ τὸ μαρτυρικὸ θάνατο. «Πρέπει ν᾽ἀποκτήσουμε τὴν κάθαρσι τῆς καρδιᾶς καὶ νὰ ἔχουμε πολὺ κουράγιο τὴν ὥρα τοῦ διωγμοῦ. Δὲν πρέπει νὰ περιμένουμε τὴν ὥρα τοῦ διωγμοῦ ἢ τοῦ πολέμου γιὰ νὰ ἑτοιμάσουμε τὶς ψυχές μας. Ὁ ἀληθινὸς Χριστιανὸς εἶνε πάντα ἕτοιμος νὰ συναντήσῃ τὸ Νυμφίο τῆς ψυχῆς του καὶ ψάχνει τρόπους γιὰ νὰ θυσιάσῃ τὸν ἑαυτό του γιὰ τὸν πλησίον καὶ γιὰ τὸ Θεό. Ψάχνει τὴ βασιλεία τῶν Οὐρανῶν μέσα του καὶ δὲ φοβᾶται τίποτα σ᾽ αὐτὴ τὴν πρόσκαιρη ζωή. Γι᾽ αὐτὸν ἡ θλῖψι εἶνε χαρὰ καὶ ὁ σταυρὸς ἀνάστασι.
Ἡ ζωή μας βρίσκεται στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Δὲν θὰ πρέπῃ νὰ μᾶς φοβίζουν πόλεμοι καὶ φοβερὰ γεγονότα. Ἀντίθετα, θὰ πρέπῃ νὰ φοβώμαστε καὶ ν᾿ἀνησυχοῦμε γιατὶ ἡ ψυχή μας δὲν εἶνε ἕτοιμη ν᾿ἀντικρύσῃ τὸν Κύριο».
[ἀπὸ τὸ περιοδικὸ Orthodox Word,
τ. 292/Σεπτ.-Ὀκτ. 2013,
μετάφρασις ἱ. μονὴ Ἁγίου Αὐγουστίνου Φλωρίνης]