- «Θά ᾽ρθῃ καιρὸς ποὺ τὰ πτυχία θὰ καταντήσουν χωρὶς ἀξία, πλατανόφυλλα»…

Ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου, δὲν εἶνε μόνο σῶμα· εἶνε κυρίως ψυχή, καὶ ἡ καλλιέργεια ἀποβλέπει κατ᾽ ἐξοχὴν στὴν ψυχή. Ἡ ψυχὴ ἐκφαίνεται σὲ τρεῖς σπουδαιότατες λειτουργίες· πρώτη εἶνε ἡ σκέψι – ὁ νοῦς, δεύτερη εἶνε τὸ συναίσθημα – ἡ καρδία, καὶ τρίτη εἶνε ἡ βούλησις. Γι᾽ αὐτὸ ἡ παιδαγωγική, ἡ ἀληθὴς παιδαγωγική, πρέπει νὰ καλύπτῃ καὶ τοὺς τρεῖς αὐτοὺς τομεῖς τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως… Δυστυχῶς στὸν αἰῶνα μας ἡ ἀνθρωπότης ἔδωσε ὑπερβολικὴ σημασία στὴ γνῶσι. Συσσώρευσε γνώσεις στὸν ἐγκέφαλο ὅσο ποτέ ἄλλοτε. Θεοποίησε τὴν ἐπιστήμη. Ἀνεκάλυψε μυστικά, ἀνέπτυξε τεχνικὸ πολιτισμό, διέσπασε τὸ ἄτομο, πάτησε στὴ σελήνη. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν ὅτι παραμελήθηκε ἡ καρδιά. Ἐνῷ ἔχουμε ὑπερτροφία ἐγκεφάλου, ἔχουμε ἀτροφία καρδίας. Ἔτσι δημιουργήθηκε ὁ ὑπεράνθρωπος τοῦ Νίτσε, τὸ ἐπιστημονικὸ θηρίο, ποὺ εἶνε τὸ ἀγριώτερο ἀπ᾽ὅσα τρέφει ἡ γῆ. Σήμερα ὁ «ἐπιστήμων», ὡπλισμένος μὲ τὴν μάχαιρα τῆς γνώσεως, εἶνε ἕτοιμος νὰ πατήσῃ ἕνα κουμπὶ καὶ –ὤ Θεέ μου!– ἡ Γῆ νὰ γίνῃ κονιορτός.

Νὰ τ᾽ἀποτελέσματα τῆς μονομερείας στὴν παιδαγωγική. Τὸ κατ᾽ἐμέ; Προτιμῶ ἕνα χωρικὸ ποὺ αἰσθάνεται τὸ ῥῖγος τῆς θρησκείας, παρὰ ἕναν ἄθεο «ἐπιστήμονα» ποὺ στέκεται ψυχρὸς ἐμπρὸς στὰ μεγαλεῖα τῆς φύσεως…

Σεῖς, παιδιὰ τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, καλλιεργῆστε τὶς τρεῖς αὐτὲς ψυχικὲς δυνάμεις. Καὶ προσοχή, ὄχι μονομέρεια!

Ἀγαπητά μου παιδιά, μελετᾶτε μέρα - νύχτα. Ἡ ἅμιλλα μεταξὺ τῶν ἐθνῶν συνεχίζεται. Εἶστε παιδιὰ τῆς Ἑλλάδος, ποὺ κάποτε κατεῖχε τὰ σκῆπτρα τῆς ἐπιστήμης, κ᾽ εἶνε ντροπὴ νὰ μᾶς ξεπερνοῦν τώρα ἄλλοι. Δὲν εἶνε ὅμως ἡ γνῶσις τὸ πᾶν. Θὰ᾽ρθῇ καιρὸς –προφητεύω– ποὺ τὰ πτυχία θὰ καταντήσουν χωρὶς ἀξία, πλατανόφυλλα.

Ἀκοῦστε ὄχι τὸν ἐπίσκοπο Αὐγουστῖνο· ἀκοῦστε τὸν Πλάτωνα, ποὺ λέει, ὅτι ἡ γνῶσις δὲν ἀρκεῖ. «Ἐπιστήμη, χωριζομένη ἀρετῆς», εἶπε, εἶνε «πανουργία» (Μενέξ. 247Α), πονηρία ἀλώπεκος δηλαδὴ καὶἀγρίων θηρίων…

(ἐπισκ. Αὐγ. Ν. Καντιώτου, Πνευματικὰ σαλπίσματα ὀρθοδόξου ζωῆς καὶ ὁμολογίας,

ἔκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2008, σσ. 271-272)