- Πάπας & Πατριάρχης στὴν Κων/πολι

τοῦ κ. Δημ. Π. Ρίζου, θεολόγου-φιλολόγου

ἱεροκήρυκος τῆς ἱ. Μητροπόλεως Φλωρίνης

Πέρασε περίπου ἕνας μήνας ἀπὸ τὴν ἐπίσκεψι (30.11.2014) τοῦ ἀρχηγοῦ τοῦ Βατικανοῦ Πάπα Φραγκίσκου στὸ Φανάρι στὴν Κωνσταντινούπολι. Δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα στὸ γεγονὸς καὶ διατυπώθηκαν πολλὲς καὶ ἀντικρουόμενες ἐκτιμήσεις. Θὰ προσπαθήσω νὰ διατυπώσω δημόσια καὶ τὴν δική μου ἄποψι, διότι θεωρῶ ὅτι δὲν μπορῶ ὡς ὀρθόδοξος θεολόγος νὰ σιωπήσω, μιὰ καὶ στὴν συνάντησι ἔγιναν πράγματα ποὺ προσβάλλουν τὸ πιστεύω μου. Δηλώνω δὲ ἐξ ἀρχῆς ὅτι σέβομαι βαθύτατα τὸν θεσμὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, δικαιοῦμαι ὅμως νὰ ἐκφράζω τὴν ἄποψί μου.

Ὁ Πάπας Φραγκῖσκος ἔκανε ἐπίσημη ἐπίσκεψι στὴν Τουρκία ὡς ἀρχηγὸς κράτους, καὶ τοῦ ἔγινε ὑποδοχὴ μὲ ὅλες τὶς προβλεπόμενες ἀπὸ τὸ πρωτόκολλο τιμὲς σὲ ἀρχηγὸ κράτους. Μάλιστα ὁ πρόεδρος τῆς Τουρκίας εἶχε τὴν εὐκαιρία νὰ παρουσιάση τὸ νέο σουλτανικῆς μεγαλοπρέπειας σεράι, ὅπου δέχθηκε ἐπίσημα τὸν Πάπα. Τὸ μέρος αὐτὸ τῆς παπικῆς ἐπισκέψεως δὲν μᾶς ἀφορᾶ, διότι εἶναι καθαρὰ πολιτικὴ κίνησι καὶ ἐνέργεια, ἀφοῦ ὁ Πάπας εἶναι πολιτικὸς ἡγέτης, μικροῦ κρατιδίου μὲν ἀλλὰ μὲ μεγάλη συμβολικὴ θέσι· εἶναι ἀρχηγὸς κράτους. Εἶναι ὅμως συγχρόνως καὶ ἡγέτης θρησκευτικοῦ πλήθους ἑκατομμυρίων χριστιανῶν ποὺ ἀσπάζονται τὸ δόγμα τοῦ καθολικισμοῦ. Ὡς πολιτικὸς ἡγέτης ἐπισκέφθηκε τὸν Τοῦρκο πρόεδρο. Ὡς θρησκευτικὸς ἡγέτης ἐπισκέφθηκε στὸ Φανάρι τὸν Οἰκουμενικὸ πατριάρχη, σὲ μία πολὺ καλὰ μελετημένη χρονικὴ συγκυρία, ὥστε νὰ βρίσκεται στὸ Ὀρθόδοξο Πατριαρχεῖο κατὰ τὸν ἑορτασμὸ τῆς λεγομένης θρονικῆς ἑορτῆς, δηλαδὴ τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ἀνδρέου. Ἀπὸ ἐδῶ ἀρχίζουν τὰ ἐρωτήματα, οἱ ἀπορίες, οἱ προβληματισμοὶ καὶ τελικὰ οἱ πικρίες μας.

Τοὺς Ὀρθοδόξους ἀπὸ τοὺς Καθολικοὺς μᾶς χωρίζουν πολλὲς διαφορές, δογματικὲς καὶ παραδόσεων, τόσες, ὥστε νὰ λένε μερικοί, ὅτι, καὶ ἐὰν δὲν γινόταν τὸ σχίσμα τὸ 1054, ἔπρεπε νὰ γίνη τώρα. Γιὰ τὴν Ἀνατολὴ ὁ καθολικισμὸς ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὴν κοινὴ πίστι τῶν ἀποστόλων καὶ τῶν πατέρων καὶ ἔχει ἐμπέσει στὴν αἵρεσι. Ἐὰν δὲν ὑπῆρχε ἡ αἵρεσις, δὲν θὰ ὐπῆρχε σχίσμα καὶ θὰ ἦταν περιττὲς οἱ ἀτέρμονες συναντήσεις, συζητήσεις καὶ ὁ λεγόμενος διάλογος, μὲ σκοπὸ τήν, ἐπιθυμητὴ κατὰ τὰ ἄλλα καὶ εὐλογημένη, ἕνωσι, μία ἕνωσι στὴν ἀλήθεια τῆς πίστεως. Ὑπάρχει λοιπὸν ἡ πλάνη τῆς αἱρέσεως καὶ αὐτὸ εἶναι σοβαρὸ ἐμπόδιο γιὰ ὁποιαδήποτε συνάντησι λατρευτική, κατὰ τὴν ὁποία γίνεται συμπροσευχή. Πολὺ περισσότερο νὰ μετέχουν πάπας καὶ πατριάρχης σὲ δεήσεις καὶ νὰ μνημονεύωνται ὡς ὁμόδοξοι ἀρχιερεῖς σὲ θρησκευτικὴ ἀκολουθία μέσα στὸν πατριαρχικὸ ναό. Γιὰ νὰ γίνεται αὐτὸ σημαίνει ὅτι ὁ διάλογος ἔλυσε τὶς δογματικὲς διαφορές. Ἀλλὰ κάτι τέτοιο δὲν ἔχει γίνει, γι’ αὐτὸ θεωρῶ ὅτι διαπράχθηκε σοβαρὸ ὀλίσθημα ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῶν ὀρθοδόξων τῆς Κωνσταντινουπόλεως, καὶ αὐτὸ εἶναι ποὺ πλήγωσε, φοβᾶμαι, τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας.

Μία συνάντησις σὲ προσωπικό-ἰδιωτικὸ ἐπίπεδο, πάπα καὶ πατριάρχου, δὲν ἀποκλείεται. Μποροῦν νὰ συζητήσουν ὅσο θέλουν. Ἀλλὰ δὲν τὸ κάνουν. Δὲν τὸ κάνουν αὐτὸ οὔτε οἱ ἡγέτες κρατῶν, ὅταν ἔχουν μεταξύ τους διαφορές. Κανείς δὲν μπορεῖ νὰ φανταστῆ συνάντησι, παράδειγμα, τοῦ Πλανητάρχη μὲ τὴν ἡγέτη τῆς Βόρειας Κορέας, ἐὰν πρῶτα ἁρμόδια κλιμάκια δὲν ἄρουν τὶς διαφορὲς τῶν δύο κρατῶν καὶ συστημάτων. Ἔτσι εἶναι παντελῶς μὴ ἀνεκτὴ συνάντησις πάπα καὶ πατριάρχου σὲ θεία λειτουργία, ὅσο ἐκκρεμοῦν διαφορὲς δογματικές, τὶς ὁποῖες δὲν ἔλυσε ὁ διάλογος καὶ δὲν βρέθηκε ἡ ἑνότητα τῆς πίστεως. Στὴν Κωνσταντινούπολι τὸ μόνο ποὺ δὲν ἔγινε ἦταν ἡ συμμετοχὴ στὸ κοινὸ ποτήριο. Ἡ ὅλη φιέστα ἦταν μία κατάντια ποὺ πλήγωσε τὶς συνειδήσεις τῶν ὀρθοδόξων. Φοβᾶμαι ὅτι πρέπει νὰ μᾶς πείσουν κάποιοι ἀπὸ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς ἡγέτες μας ὅτι μέχρι τώρα βαδίζομε σὲ λάθος δρόμο, ὅτι ὁ πάπας δὲν εἶναι αἱρετικός, ὅτι πρέπει νὰ διορθώσουμε τοὺς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ νὰ ζητήσωμε συγγνώμη ἀπὸ τοὺς καθολικούς, γιὰ νὰ ἀνεχθοῦμε ὅσα ἔγιναν στὴν Κωνσταντινούπολι κατὰ τὴν θρονικὴ ἑορτή.

Στὸ διάστημα ποὺ κύλησε μέχρι σήμερα δὲν ἄκουσα πιστὸ νὰ θριαμβολογῆ ἢ νὰ χαίρεται, ἄκουσα, ἀντίθετα, μόνο ἐρωτηματικὰ πόνου καὶ ἀπορίας γιὰ τὸ ποῦ βαδίζομε. Θριαμβολογοῦν βεβαίως οἱ συντελεστὲς τῆς φιέστας καὶ τὰ φερέφωνα τῆς παγκοσμιοποιήσεως. Τὰ μέσα δὲν ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν ἀλήθεια τῆς πίστεως. Προωθοῦν ἁπλῶς τὰ σχέδια “τῶν ἀρχῶν καὶ ἐξουσιῶν τοῦ κόσμου τούτου” ἀφοῦ καὶ αὐτὰ εἶναι μέρος τοῦ συστήματος.

Θέλω νὰ εἶμαι μέλος τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ὀρθοτομεῖ τὸν λόγον τῆς ἀληθείας καὶ τὸν προτείνει πρὸς κάθε ἄνθρωπο καὶ τὸν καλεῖ κοντά της, διότι μόνον στὴν μία ἁγία καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ ἐκκλησία ὑπάρχει ἡ σωτηρία. Δὲν μποροῦν νὰ ὑπάρχουν δύο ἐκκλησίες, διότι δὲν ὑπάρχουν δύο Χριστοί, οὔτε ὁ “εἷς ἅγιος, εἷς κύριος Ἰησοῦς Χριστός” “μεμέρισται”. Δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι μοιρασμένος, λίγος ἐδῶ καὶ λίγος ἐκεῖ καὶ λίγος παραπέρα, καὶ ὅλα τὰ κομμάτια νὰ ἀπαρτίζουν τὴν Μία Ἐκκλησία.

Καὶ τί θὰ γίνει μὲ τοὺς Καθολικούς; Ἡ πίστις ποὺ μᾶς ἀποκάλυψε καὶ φανέρωσε ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι διαπραγματεύσιμο ἀγαθό. Ἢ τὴν δέχεται κάποιος ἢ τὴν ἀπορρίπτει στὸ σύνολό της. Ὅποιος ἐπιλέγει μέρος τῆς πίστεως ἢ προσθέτει καινὲς διδασκαλίες ἢ διορθώνει τὴν ἀποκεκαλυμμένη πίστι εἶναι αἱρετικός. Πρὸς τοὺς Καθολικούς, ἀλλὰ καὶ πρὸς κάθε αἱρετικὸ προτείνεται ἡ πίστις τὴν ὁποία στὸ σύνολό της καὶ ἀνόθευτη διασώζει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία. Ἀντὶ φιλήματα ποὺ προκαλοῦν σύγχυσι καὶ πικρία νὰ γίνεται ὑπόμνησις τῆς προτάσεως τοῦ Γρηγορίου ΣΤ΄ πατριάρχου ΚΠόλεως πρὸς τὸν πάπα τῆς Ρώμης πρὶν ἀπὸ τὴν Βατικάνειο σύνοδο: Μπρὸς ἐμεῖς καὶ ἐσεῖς νὰ φθάσωμε στὴν πρὸ τοῦ 1054 κατάστασι, καὶ νὰ προσθέσωμε στὴν κοινὴ ἐκείνη πίστι ὅσα ἀφαιρέσαμε καὶ νὰ ἀφαιρέσωμε ὅσα ἐκ τῶν ὑστέρων προσθέσαμε καὶ θὰ βρεθοῦμε αὐτομάτως ἑνωμένοι. Οἱ ὀρθόδοξοι δὲν ἔχομε τίποτε νὰ προσθέσωμε ἢ νὰ ἀφαιρέσωμε, διότι διασώζομε ἀνόθευτη τὴν ἀποστολικὴ πίστι. Καὶ φυσικὰ ἡ πρότασις τοῦ Γρηγορίου ΣΤ΄ ἀπορρίφθηκε ἀπὸ τὸν Πάπα.

[ἐφημερ. «ΒΗΜΑ τῆς Φλώρινας» φ. 3-1-2015, σελ. 7]