- Οἱ Νεομάρτυρες τῆς Μ. Ἀσίας καὶ τοῦ Πόντου

Ἂν καὶ δὲν εἶμαι Μικρασιάτης, Πόντιος ἢ Θρᾳκιώτης, ἐν τούτοις μικρὸς ἔζησα τὸ δρᾶμα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.

Ὅταν στὸ μικρό μου νησί, τὴν Πάρο, ἦρθαν οἱ πρόσφυγες, χτύπησαν οἱ καμπάνες, ἔκλεισε τὸ σχολεῖο καὶ βγήκαμε ὅλοι ἔξω στὴν προκυμαία. Τὸ καράβι ποὺ τοὺς ἔφερε ἔρριξε τὴν ἄγκυρα καὶ βγῆκαν ὅλοι ἔξω.

Τί νὰ θαυμάσῃς· πειναλέοι, ῥακένδυτοι, μὲ τὴν ψυχὴ στὰ δόντια, κρατοῦσαν ὅλοι εἰκόνες τῆς Παναγίας μας, τῶν ἁγίων καὶ ἱερὰ σκεύη!

Τὸ σημερινὸ μνημόσυνο δὲν εἶνε ἕνα κοινὸ μνημόσυνο. Δὲν γίνεται καὶ δὲν ἐνδιαφέρει μόνο πέντε - δέκα οἰκογένειες μὲ τοὺς συγγενεῖς καὶ τοὺς φίλους τους, ἀλλὰ ἐνδιαφέρει ὅλο τὸν Ἑλληνικὸ λαό, ὅπου ὑπάρχει αἴσθημα καὶ ἔνστικτο πατριωτικό. Ἐκτὸς ἂν γίνουμε χαϊβάνια καὶ κτήνη, ἀνάξιοι νὰ λεγώμαστε Ἕλληνες καὶ Χριστιανοί.

Ἡ Μικρασιατικὴ καταστροφὴ εἶνε μιὰ μεγάλη συμφορὰ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, γιὰ τὴν ὁποία πρέπει νὰ θρηνήσουμε.

Τί πρῶτο, τί δεύτερο, τί τρίτο νὰ ἐνθυμηθῶμεν τὴν ἡμέραν αὐτήν!

Χιλιάδες, ἑκατομμύριο εἶνε οἱ σφαγιασθέντες ὡς ἀρνία ἀπὸ τὴν μάχαιραν τῶν υἱῶν τῆς Ἄγαρ.

Ἐπὶ κεφαλῆς δὲ ὅλων αὐτῶν τῶν μαρτύρων τῆς φυλῆς μας εἶνε ὁ Ἀμβρόσιος Κυδωνιῶν, ποὺ τὸν ἔθαψαν ζωντανὸ μέσα στὸν τάφο. Ἐπὶ κεφαλῆς αὐτῶν εἶνε ὁ ἀλησμόνητος Χρυσόστομος Σμύρνης· τὸν σκότωσαν μὲ ἄγριο τρόπο καὶ μὲ τὸ αἷμα του ἔβαψε τὰ καλντερίμια τῆς Σμύρνης. Ἐπὶ κεφαλῆς αὐτῶν τῶν μαρτύρων εἶνε γυναῖκες, ἄνδρες, παιδιὰ ποὺ ἐσφάγησαν.

Ὁ ἐθνομάρτυς Χρυσόστομος

Ἐδῶ στὴν Πτολεμαϊδα, ποὺ εἶστε Θρᾳκιῶτες, Πόντιοι, Μικρασιᾶτες, ἂν ψάξετε τὸ γενεαλογικὸ δένδρο τῆς οἰκογενείας σας –ἂν ὑπῆρχαν βιβλία, ὅπως τὰ κρατοῦν οἱ Ἄγγλοι καὶ ἄλλοι λαοί–, θὰ βλέπατε πίσω μακριά, 100-200 χρόνια, κάποιος παπποῦς, κάποια γιαγιά, κάποιος πατέρας, κάποιο παιδὶ ἀπὸ τὴ γενεά σας νὰ ἔχη σφαγῆ ἀγρίως.

Ἔχετε προγόνους ἥρωες καὶ μάρτυρες. Στὶς φλέβες σας τρέχει αἷμα μαρτύρων. Τὸ τονίζω, μὴν τὸ ξεχνᾶτε ποτέ· στὶς φλέβες σας τρέχει αἷμα μαρτύρων. Καὶ αὐτοὶ ἀπὸ τὸ ὑπερπέραν φωνάζουν· Ἐμεῖς χύσαμε τὸ αἷμα μας, παιδιά, γιατί ἐσεῖς μᾶς λησμονεῖτε;

…Καθένας ἀπὸ σᾶς κλείνει μέσα του ἕνα Χριστὸ καὶ μιὰ Ἑλλάδα. Καὶ πιστεύω ὅτι μὲ τέτοιο λαὸ θὰ νικήσουμε καὶ θὰ θριαμβεύσουμε. Δὲν εἴμεθα Ἀλβανία, εἴμεθα Ἑλλάς, Πόντος, Μικρὰ Ἀσία. Εἴμεθα λαὸς ὁλόκληρος· καὶ ὁ λαὸς αὐτός, ἅμα ξυπνήση, θὰ εἶνε ὡς λέων βρυχώμενος, καὶ οἱ ἐχθροὶ τοῦ γένους καὶ τῆς πατρίδος μας θὰ τρυπώσουν ὅλοι στὰ σπήλαια ὡς νυκτερίδες.

Καὶ τώρα, ἀγαπητοί μου, θὰ ποῦμε καὶ μία προφητεία. Μὴ στενοχωρεῖσθε. Θὰ ξαναπᾶμε στὴ Μικρὰ Ἀσία. Θὰ ξαναπᾶμε ὄχι ἐμεῖς, γιατὶ εἴμαστε ἀνάξιοι, ἀλλὰ τὰ ἐγγόνια καὶ τὰ τρισέγγονά σας. Θὰ πᾶνε στὴν Πέργαμο, στὴ Σμύρνη, στὴν Κιουτάχεια, στὸ Ἐσκὴ Σεχίρ, στὴν Ἄγκυρα. Θὰ ξαναπᾶμε, καὶ θὰ εἶνε ἡμέρα μεγάλη. Θὰ ξαναχτυπήσουν τὰ σήμαντρα τῆς Ἁγια - Σοφιᾶς.

Ἀλλὰ ὑπὸ ἕναν ὄρο· ὅτι καὶ οἱ Τοῦρκοι, κατὰ μία προφητεία, θὰ γίνουν Χριστιανοί. Θ᾽ἀφήσουν τὸν Ἀλλὰχ καὶ τὸ Κοράνιο καὶ θὰ πιστέψουν στὸ Χριστό. Καὶ θὰ γίνουμε μία φυλὴ Ἑλλὰς καὶ Τουρκία, χριστιανικὴ πέρα ὣς πέρα, καὶ θὰ δοξάζουμε τὸν Θεὸ εἰς αἰῶνας αἰώνων. Εἴθε νὰ ξημερώσῃ τὸ ταχύτερον αὐτὴ ἡ ἡμέρα, ποὺ χωρὶς πολέμους θὰ λυθῇ ὁ Γόρδιος δεσμὸς τῶν δύο τούτων λαῶν. Ὁ Θεὸς νὰ εἶνε μαζί σας.

[ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ μακαριστοῦ μητροπολίτου Φλωρίνης Αὐγουστίνου

σὲ ἐτήσιο μνημόσυνο τῶν Νεομαρτύρων τῆς Mικρᾶς Ἀσίας καὶ τοῦ Πόντου

στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Νεομαρτύρων Πτολεμαΐδος τὴν 7-9-1986]