- Ἀντιγραφὴ τοῦ Χριστοῦ μὲ βοηθὸ τὸν Παῦλο

«Μιμηταί μου γίνεσθε, καθὼς κἀγὼ Χριστοῦ» (Α΄ Κορ. 4,16· 11,1)

Εἶνε, ἀγαπητοί μου, ἡ ζωγραφικὴ μιὰ ὡραία τέχνη. Δὲν γνωρίζω ἂν κάποιος ἢ κάποια ἀπὸ σᾶς εἶνε ζωγράφος ἢ φίλος τῆς ζωγραφικῆς. Γνωρίζω ὅμως πολὺ καλά, ὅτι μπορεῖ ὁ καθένας νὰ ζωγραφίσῃ μιὰ εἰκόνα πολὺ πιὸ ὡραία ἀπὸ αὐτὲς ποὺ βλέπουμε στοὺς ναούς, εἰκόνα ποὺ νὰ τὴ θαυμάζουν ἄγγελοι καὶ ἄνθρωποι. Ποιά εἶνε ἡ εἰκόνα αὐτή; Ἂν ἐπισκεφθῆτε ἕνα ἀτελιέ, ἕνα ἐργαστήριο ζωγράφου, θὰ δῆτε ὅτι ἐκεῖ ἔχει τὰ σύνεργά του ἀλλὰ καὶ σπουδαστὰς ποὺ τοὺς μαθαίνει τὴν τέχνη. Ὁ ζωγράφος βάζει μπροστά τους ὡς πρότυπο μιὰ εἰκόνα μεγάλου ζωγράφου καὶ τοὺς λέει· Τὴ βλέπετε; προσπαθῆστε νὰ τὴν ἀντιγράψετε πιστά (σχήματα, χρώματα, ἀναλογίες, φωτισμό), ὥστε ὅταν τελειώσετε τὸ ἀντίγραφο νὰ μοιάζῃ μὲ τὸ πρωτότυπο. Αὐτὸ λοιπὸν ποὺ γίνεται στὴ ζωγραφική, αὐτὸ κάνει καὶ ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία. Παρουσιάζει μπροστά μας μιὰ εἰκόνα, τὴν ἀνώτερη ἀπ᾽ὅλες. Εἰκόνα ὄχι ἀπὸ ξύλο ἢ ἀσήμι ἢ χρυσάφι. Ὅλα σ᾽ αὐτὴν ἔχουν τὴν ἰδανικὴ συμμετρία, τὴν ἀνυπέρβλητη τελειότητα. Εἶνε ἡ εἰκόνα τῆς ἀρετῆς, μιὰ εἰκόνα - κρυστάλλινος καθρέφτης, ποὺ μποροῦν ὅλοι (ἄντρες καὶ γυναῖκες, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ἐπιστήμονες καὶ ἀγράμματοι) νὰ τὴν ἔχουν μπροστά τους. Καὶ ἡ εἰκόνα αὐτὴ εἶνε ὁ Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος!

Αὐτὸ ποὺ σᾶς λέω δὲν εἶνε δική μου ἰδέα· εἶνε τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ποὺ λέει ὅτι οἱ Χριστιανοὶ ἔχουμε προορισμὸ μεγάλο· μπροστά μας βρίσκεται τὸ τέλειο πρότυπο, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, καὶ καλούμεθα μέρα μὲ τὴν ἡμέρα νὰ τοῦ μοιάζουμε ὅλο καὶ περισσότερο· ὁ προορισμός μας εἶνε ν᾽ἀκολουθήσουμε ἐδῶ στὴ γῆ τὰ ἴχνη του, νὰ γίνουμε πιστὰ ἀντίγραφα τῆς ἄφθαρτης αὐτῆς εἰκόνας.

–Μά, θὰ πῇ κάποιος, ὁ Χριστὸς ἦταν Θεός, κ᾽ἐγὼ εἶμαι ἄνθρωπος, ἕνα σκουλήκι· μπορεῖ τὸ σκουλήκι νὰ φθάσῃ νὰ γίνῃ σὰν τὸ Χριστό;…

Στὴν ἀπορία αὐτὴ ἀπαντᾷ ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων (βλ. Α΄ Κορ. 9,4-16). Μᾶς δείχνει ἕναν ἄνθρωπο σὰν κ᾽ἐμᾶς, ἄνθρωπο ποὺ δὲν ἔζησε σὲ μοναστήρια ἀλλὰ μέσα στὴν κοινωνία καὶ πάλεψε μέσα στὸν κόσμο, καὶ τὸν βλέπουμε νὰ φθάνῃ σὲ ὕψη μεγάλα, νὰ γίνεται ἐπίγειος ἄγγελος. Ποιός εἶνε ὁ ἄνθρωπος αὐτός, ποὺ πλησίασε τὸ πρωτότυπο, ἀντέγραψε τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν κ᾽ ἔγινε μιμητής του; Εἶνε ὁ ἴδιος. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, γράφοντας στοὺς Κορινθίους ποὺ εἶχαν κακίες καὶ ἐλαττώματα, τοὺς προβάλλει τὸ δικό του παράδειγμα καὶ λέει «Μιμηταί μου γίνεσθε» (Α΄ Κορ. 4,16) καὶ ἀλλοῦ «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθὼς κἀγὼ Χριστοῦ» (ἔ.ἀ. 11,1).

* * *

Σᾶς ἔδειξα λοιπὸν τὸ πρωτότυπο· τώρα σᾶς δείχνω τὸ πιστὸ ἀντίγραφό του, ποὺ εἶνε ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ὁ Παῦλος εἶνε μία εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ ὅπως σὲ μία τέλεια εἰκόνα τὰ βλέπει κανεὶς ὅλα συμμετρικά (τὰ χέρια, τὰ πόδια, τὸ πρόσωπο, τὰ μάτια, τὴ μύτη, τὰ αὐτιά) καὶ θαυμάζει, ἔτσι καὶ στὴν εἰκόνα τοῦ ἀποστόλου Παύλου τὰ βλέπουμε ὅλα ὡραῖα, θαυμαστά. Ἐλᾶτε λοιπὸν νὰ δοῦμε τὴν εἰκόνα τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Ὄχι αὐτὴν ποὺ ζωγραφίζουν οἱ τεχνῖτες πάνω στὸ σανίδι, ἀλλὰ τὴν εἰκόνα τὴ νοερά, τὴν εἰκόνα τῆς ἀρετῆς του, καὶ νὰ θαυμάσουμε τὸν οὐράνιο αὐτὸν ἄνθρωπο. Ἐλᾶτε νὰ ῥίξουμε μιὰ ματιὰ στὸ ἐργαστήριο αὐτὸ τῆς ἁγιότητος, νὰ δοῦμε πῶς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο ζωγράφισε καὶ ὕψωσε σὲ ὕψη ἀρετῆς ἀνυπέρβλητα τὸν ἀπόστολο Παῦλο.

• Ἐλᾶτε, λέει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, νὰ δοῦμε τὰ χέρια τοῦ Παύλου. Τί εὐλογημένα χέρια! Δὲν εἶχαν βέβαια δαχτυλίδια. Τὰ χέρια αὐτὰ κοπίασαν φτειάχνοντας σκηνές, μὲ ἀφιλαργυρία καὶ ἀκτημοσύνη. Μὲ τὰ χέρια αὐτά, λέει ὁ ἴδιος, ἐργάσθηκα γιὰ νὰ συντηρηθοῦμε ἐγὼ καὶ ἡ συνοδεία μου. «Ἀργυρίου ἢ χρυσίου οὐδενὸς ἐπεθύμησα· …ταῖς χρείαις μου καὶ τοῖς οὖσι μετ᾽ἐμοῦ ὑπηρέτησαν αἱ χεῖρες αὗται» (Πράξ. 20,33-34). Ἐργατικά, ἰαματικά, θαυματουργὰ ἦταν τὰ χέρια τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Εἶχαν δύναμι ποὺ δὲν εἶχε κανένας γιατρός· ὅπου ἄγγιζαν, θεράπευαν ἀσθενεῖς, ἔδιωχναν δαιμόνια, καὶ νεκροὺς ἀκόμη ἀνέσταιναν. Τέτοια χέρια τεχνούργησε ἡ χάρις τοῦ ἁγίου Πνεύματος.

• Νὰ δοῦμε καὶ τὰ πόδια του; Ἐνῷ τὰ πόδια πολλῶν ἀνθρώπων τρέχουν σὲ ἁμαρτωλὲς διασκεδάσεις καὶ ὄχι στὴν ἐκκλησία, τὰ πόδια τοῦ Παύλου, λὲς καὶ εἶχαν φτερὰ ἀετοῦ καὶ ἀγγέλου, πέρασαν ἀπ᾽ τὴ Μικρὰ Ἀσία στὴν Ἑλλάδα, ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα στὴ῾Ρώμη, κι ἀπὸ τὴ῾Ρώμη ἔφτασαν μέχρι τὴν Ἱσπανία. Ἐπὶ τριάντα χρόνια ὤργωσε τὴν οἰκουμένη. Πόδια εὐλογημένα, στὰ ὁποῖα ἁρμόζει αὐτὸ ποὺ λέει ὁ προφήτης καὶ τὸ ἐπαναλαμβάνει ὁ ἀπόστολος· «Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες», εὐλογημένα τὰ πόδια, «τῶν εὐαγγελιζομένων τὰ ἀγαθά», ἐκείνων ποὺ κηρύττουν τὸ εὐαγγέλιο (βλ. Ἠσ. 52,7 = ῾Ρωμ. 10,15)· καὶ τὸ προκείμενο τῆς ἑορτῆς τῶν ἀποστόλων λέει «Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν, καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν» (Ψαλμ. 18,5 = ῾Ρωμ. 10,18).

• Ὦ Παῦλε, θαυμάζω τὰ χέρια σου, θαυμάζω τὰ πόδια σου, θαυμάζω καὶ τὰ αὐτιά σου, τὰ αὐτιὰ τῆς ψυχῆς σου. Ἐνῷ ἐμεῖς τεντώνουμε τὰ αὐτιά μας ν᾽ἀκούσουμε πράγματα αἰσχρὰ καὶ ἁμαρτωλά, ὁ Παῦλος τόσο εἶχε ἐξαϋλωθῆ, ὥστε ἀξιώθηκε ν᾽ἀκούσῃ κιθάρες τ᾽ οὐρανοῦ! Δὲν εἶνε φαντασία αὐτό. Ἐμεῖς πιστεύουμε σὲ ὅ,τι λέει ἡ Γραφή· ὅτι ὁ Παῦλος «ἡρπάγη ἕως τρίτου οὐρανοῦ, …εἰς τὸν παράδεισον καὶ ἤκουσεν ἄρρητα ῥήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι»(Β΄ Κορ. 12,2-4). Εὐλογημένα αὐτιὰ τὰ αὐτιὰ τοῦ ἀποστόλου Παύλου.

• Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ ἐλᾶτε τώρα νὰ θαυμάσουμε τί ἄλλο; τὴ γλῶσσα τοῦ Παύλου. Ἐδῶ ὅ,τι νὰ ποῦμε εἶνε κατώτερο τῆς πραγματικότητος. Ὅταν ἄνοιγε τὸ στόμα του ὁ ἀπόστολος Παῦλος, λὲς καὶ ἔτρεχε ποτάμι κρυστάλλινο. Τὸ στόμα του ἦταν δροσιὰ ἀλλὰ καὶ φωτιά, κιθάρα μὰ καὶ φραγγέλλιο - ἀστροπελέκι, παρηγοριὰ ἀλλὰ καὶ σάλπιγγα πολέμου. Ἡ γλῶσσα τοῦ Παύλου ἦταν ἕνας ποταμὸς τῆς χάριτος.

• Ἀλλ᾽, ἀδελφοί μου, ὁ ἄνθρωπος εἶνε καὶ χέρια καὶ πόδια καὶ αὐτιὰ καὶ γλῶσσα, μὰ προπαντὸς εἶνε – τί; καρδιά. Ἂν εἴχαμε ἕνα κλειδάκι μυστικὸ ν᾽ἀνοίξουμε τὴν καρδιά, θὰ βλέπαμε τὴν πραγματικότητα. Ἡ ἀλήθεια εἶνε ὅτι ἡ δική μας καρδιά, ἐνῷ ἔπρεπε νὰ εἶνε ἕνα περιβόλι τοῦ Χριστοῦ, ἔγινε σκουπιδότοπος. Ὅπως σὲ μιὰ χαράδρα πετοῦν τὰ σκουπίδια, ἔτσι ἔγινε ἡ καρδιὰ τοῦ κόσμου σήμερα, ἕνας χῶρος ἀκάθαρτος. Μὰ ἡ καρδιὰ τοῦ Παύλου τί εἶχε μέσα; λεφτά, ἡδονές, φιλοδοξίες, διασκεδάσεις, συμφέροντα, κοσμικὰ μεγαλεῖα; ἡμέρα καὶ νύχτα τί ὑπῆρχε μέσα του; Ἡ καρδιὰ τοῦ Παύλου ἦταν οὐρανός, τὸν ὁποῖον ἐφώτιζε ἕνας ἥλιος καὶ ἕνας ἔρωτας, ὁ θεϊκὸς ἔρωτας, ἡ ἀγάπη στὸν ἄνθρωπο καὶ ἡ ἀγάπη στὸ Θεό. Ἂν ἄνοιγες τὴν καρδιὰ τοῦ Παύλου, θὰ ἔβλεπες μέσα γραμμένο «Ἰησοῦς Χριστός,ἡ γλυκεῖα μου ἀγάπη». Ὁ Χριστὸς ἦταν ὁ ἔρωτας, ὁ ἀθάνατος καὶ αἰώνιος ἔρωτας τῆς καρδιᾶς του. Γι᾽ αὐτὸ ἔλεγε «Ζῶ οὐκέτι ἐγώ», δὲν ζῶ πλέον ἐγώ, «ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. 2,20).

«Μιμηταί μου γίνεσθε, καθὼς κἀγὼ Χριστοῦ». Ἐλᾶτε λοιπὸν ν᾽ἀντιγράψουμε κ᾽ἐμεῖς τὴν εἰκόνα αὐτὴ τοῦ Παύλου. Τὰ χέρια μας νὰ γίνουν σὰν τὰ δικά του. Τὰ πόδια μας νὰ γίνουν πόδια ἀποστόλου Παύλου· κοντά μας εἶνε νοσοκομεῖα, φυλακές, ἄρρωστοι, πενθοῦντες· εὐλογημένα τὰ πόδια ποὺ τρέχουν στὸ καλό. Ἡ γλῶσσα μας νὰ ὁμολογῇ τὸ Χριστὸ καὶ νὰ ψάλλῃ «Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς…» (Δοξολ.), νὰ παρηγορῇ πονεμένους καὶ νὰ καυτηριάζῃ τὴν ἀσέβεια. Καὶ ἡ καρδιά μας νὰ δοθῇ σ᾽ Ἐκεῖνον ποὺ φωνάζει «Δός μου, παιδί μου, τὴν καρδιά σου» (Παρ. 23,26). Νὰ γίνῃ ἡ καρδιά μας σὰν τοῦ ἀποστόλου Παύλου, νὰ φθάσουμε κ᾽ἐμεῖς νὰ λέμε «Ζῶ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός».

* * *

Τὸ 1963 ἑωρτάστηκαν τὰ χίλια χρόνια τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἐκεῖ ὑπάρχουν εἰκόνες θαυματουργές, ποὺ τὶς ζωγράφισαν ἀσκηταὶ μὲ νηστεία καὶ δάκρυα. Στὸ Πρωτᾶτο κάποιες παλαιὲς εἰκόνες εἶχαν μαυρίσει ἀπὸ τὴν καπνιά, ἀλλὰ ἦρθαν ξένοι εἰδικοὶ τεχνῖτες ἀπὸ τὴ῾Ρωσία καὶ τὴν Αὐστρία, τὶς καθάρισαν, καὶ σὲ λίγο οἱ μορφὲς τῶν ἁγίων ἔλαμψαν. Ἔτσι κ᾽ἐμεῖς, ἀδελφοί μου. Εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἄξιοι τιμωρίας, ἀλλὰ μέσ᾽ στὴν καρδιά μας καὶ μέσα στὸ ἔθνος μας ἀπὸ τὴ μέρα ποὺ βαπτιστήκαμε ὑπάρχει ἡ εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ μας, ποὺ κανένας διάβολος δὲν θὰ μπορέσῃ νὰ τὴν ξερριζώσῃ. Εἶνε ὅμως γεμάτη καπνιά, δὲν φαντάζει τώρα ὅπως ἄλλοτε· τὴν ἔχει μουτζουρώσει ὁ διάβολος καὶ ἡ ἄτακτη ζωή μας. Ἐμπρὸς λοιπόν, νὰ τὴν καθαρίσουμε, νὰ τὴν κάνουμε ν᾽ἀστράψῃ. Ὁ καθένας μας νὰ γίνῃ λαμπρὴ εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, νὰ γίνῃ μιὰ λάμψι, καὶ νὰ ποῦμε· Ἔθνη καὶ λαοί, «μιμηταί μας γίνεσθε, καθὼς κ᾽ἐμεῖς Χριστοῦ». Ὁ δὲ Κύριος ἂς εἶνε πάντα εὐλογημένος καὶ δεδοξασμένος διὰ μέσου ὅλων τῶν ἁγίων, οἱ ὁποῖοι πρέπει νὰ γίνουν εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία,

ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Χρυσοσπηλαιωτίσσης Ἀθηνῶν

τὴν Κυριακὴ 30-6-1963.

Μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς περικοπὲς στὸ cd 82α΄Α

τῆς σειρᾶς «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ» – πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868)