- Μία σημαντικὴ ἐπιστολὴ τοῦ ἀειμνήστου κυβερνήτου Ἰωάννου Καποδίστρια

Τὸ πρώτιστον καὶ οὐσιωδέστατον τῶν χρεῶν τῆς ἑλληνικῆς κυβερνήσεως εἶναι νὰ προμηθεύσῃ εἰς τὸ ἔθνος τὴν διδασκαλίαν τῆς πίστεως, ὑπάρχον αὐτὸ ἀφωσιωμένον μὲν ὁμολογουμένως εἰς τὴν ἐκκλησίαν του, ἀλλ᾿ ἀπὸ αἰσθήματος ἁπλοῦ, καὶ εἰμὴ τολμηρὸν εἰπεῖν, ἀπὸ ἐμφύτου ῥοπῆς. Τὴν δὲ σήμερον χρειάζεταί τι περισσότερον, νὰ ἦναι δηλαδὴ εὐσεβὲς καὶ διὰ τοῦ λογικοῦ, ἤτοι διὰ συμμέτρου μαθήσεως, ὅτι ἄνευ τῆς ἐπικουρίας ταύτης οὔτε ὁ κλῆρος θέλει δυνηθῇ νὰ καταπαλαίσῃ τοὺς νεωτερίζοντας περὶ τὰ τῆς πίστεως, οὔτε ἡ νεολαία νὰ προφυλαχθῇ ἀπὸ τὰς κενὰς των ἀπάτας. Διὰ τοῦτο τὸ τέλος νομίζω ὀφειλόμενον τὸ νὰ φροντίσω ἀπὸ τοῦ νῦν νὰ φέρω εἰς χρῆσιν ὅλων τῶν Ἑλλήνων τὸ βιβλίον τῶν προσευχῶν τὸ ἐπιγραφόμενον Σύνοψις, ἀλλὰ πεφροντισμένον οὕτως, ὥστε ἕκαστος, παρακαλῶν τὸν Θεόν, νὰ καταλαμβάνῃ καὶ τί λέγει, καὶ ἐν ταυτῷ νὰ γυμνὰζεται νὰ διαβάζῃ καὶ νὰ λαλῇ ὀρθῶς τὴν γλῶσσαν του. Νὰ φυλαχθῶσιν εἰς τὴν Σύνοψιν ὅλαι αἱ προσευχαὶ αἱ καθιερωμέναι παρὰ τῆς ἐκκλησίας, ἀφαιρουμένων (ἴσως) τῶν, ὅσαι προσετέθησαν εἰς διαφόρους ἐκδόσεις μὴ πολὺ τείνουσαι εἰς τὸν κύριον σκοπὸν τοῦ τιμιωτάτου βιβλίου, ἀντ᾿ αὐτῶν δὲ εὐχῆς ἔργον ἦτον νὰ εἰσαχθῶσιν εἰδικαὶ προσευχαὶ ὑπὲρ τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους, ὑπὲρ τῆς κυβερνήσεώς του, ὑπὲρ τῶν προστατῶν του, καὶ ἄλλαι ἔτι εἰδικώτεραι εἰς χρῆσιν τῶν ἀρχόντων, τῶν στρατηγῶν καὶ στρατιωτῶν τῆς ξηρᾶς, τῶν ναυάρχων καὶ τῶν ναυτῶν, τῶν διδασκάλων καὶ μαθητῶν, τῶν ἐργαστηριάρχων καὶ ἐργατῶν, τῶν ἀγρονόμων καὶ γεωργῶν.

Τὰ περιεχόμενα τοῦ βιβλίου νὰ ἦναι, ὅπως καὶ σήμερον, εἰς τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικήν, καὶ ἀντίκρυ νὰ ἔχωσι τὴν παράφρασιν εἰς τὸ ἁπλούστερον. Γνώμην ἔχων νὰ μὴ προχωρήσω εἰς ἔκδοσιν τῆς ἡμετέρας Συνόψεως εἰμὴ μετὰ τὴν ἐλευθέραν καὶ ἀνωτάτην ἔγκρισιν τῆς ἐκκλησίας, διὰ τοῦτο καὶ πάλιν παραγγέλλω, κύριε, καὶ εἰς ὑμᾶς καὶ εἰς τὸν κ. Βαρθολομαῖον αὐστηροτάτην ἐχεμύθειαν περὶ τοῦ προκειμένου.

Γνωρίζων ὅτι ὁ διδάσκαλος Οἰκονόμος ἐξέδωκεν ἄλλοτε ἐν Βιέννῃ κατήχησιν, ἐγκεκριμένην, ὡς λέγουσι, παρὰ τοῦ παναγιωτάτου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, ἤθελα νὰ πληροφορηθῇ καλῶς τὰ περὶ τούτου ὁ κ. Βαρθολομαῖος, καὶ ἂν βεβαιωθῶμεν ὅτι ἡ ῥηθεῖσα κατήχησις ἐνεκρίθη, ταύτην νὰ λάβῃ ὡς βάσιν τῆς εἰδικῆς του, ἢ καὶ ἐπὶ λέξεως νὰ ἀντιγράψῃ τὴν τοῦ διδασκάλου Οἰκονόμου.

Περιττὸν νομίζω νὰ προσθέσω τὸ πόσον εὐγνώμονα θέλει ἔχει τὴν πατρίδα ὁ κ. Βαρθολομαῖος ἐκ τῆς τοιαύτης του ὑπουργίας, διότι ψυχὴ ἐνὰρετος καὶ χριστιανική, εὐφραινομένη πρώτιστα ἐκ τοῦ διαθερμαίνοντος αὐτὴν παρηγόρου ζήλου, οὐδὲ χρείαν ἔχει τοιούτων παρορμήσεων.

Ἐλπίζων δὲ νὰ ἔχω καὶ μίαν στέγην εἰς τὴν Ἑλλάδα ὡς ἀρχηγὸς τῆς διοικήσεως, καλὸν νομίζω τὸ νὰ περιλαμβάνῃ καὶ ἓν μικρὸν παρεκκλήσιον.

Ἰωάννης Καποδίστριας