Βαλέριος Gafencu «Ὁ ἅγιος τῶν φυλακῶν» Δ΄

Στὸ Targu Ocna ὁ Βαλέριος ἦταν σ᾽ ἕνα δωμάτιο μαζὶ μὲ τρεῖς ἀκόμα κρατουμένους ποὺ ἦταν σοβαρὰ ἄρρωστοι. Δύο ἄντρες ἦταν πάντοτε παρόντες στὸ δωμάτιό τους γιὰ νὰ τοὺς φροντίζουν, νὰ τοὺς ταΐζουν, νὰ τοὺς πλένουν καὶ νὰ ἀνακουφίζουν τοὺς πόνους τους. Ἡὑγεία τοῦ Βαλερίου ἔδειξε κάποια σημάδια βελτιώσεως, μιᾶς καὶ τὸ φαγητὸ ἀλλὰ καὶ τὰ φάρμακα στὸ Targu Ocna ἦταν πιὸ προσεγμένα. Βέβαια ὁ Βαλέριος ἦταν καθηλωμένος ἀκόμη στὸ κρεβάτι του, ἀλλὰ ἐπειδὴ οἱ δυνάμεις του ἦταν ἀρκετές, ἄρχισε νὰ κηρύττῃ τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ ἀπό ᾽κεῖ. Οἱ κανονισμοὶ αὐτῆς τῆς φυλακῆς ἦταν πιὸ ἐλαστικοὶ καὶ ἔτσι πολλοὶ συγκρατούμενοί του ἔβρισκαν τὴν εὐκαιρία νὰἔρχωνται στὸ προσκεφάλι του γιὰ νὰ λάβουν ἕναν ὠφέλιμο λόγο.Ὁ συγκρατούμενός του Gutas θυμᾶται τὰ ἑξῆς. «Στὶς μεγάλες χειμωνιάτικες νύχτες ὁ Βαλέριος μᾶς φώναζε νὰ πᾶμε κοντά του γιὰ νὰἀνταλλάξουμε ἀπόψεις πάνω σὲ πνευματικὰ ζητήματα. Μιὰ τέτοια νύχτα μὲ ρώτησε κάτι ποὺ δὲν θὰ σβήσῃ ποτέ ἀπὸ τὴ μνήμη μου· “Ποιός νομίζεις εἶνε ὁ θεμελιώδης σκοπὸς τῆς ζωῆς;”. Προσπάθησα πολὺ σκληρὰ νὰ δώσω μιὰ σωστὴ ἀπάντησι, ἀλλὰ νομίζω ἀπέτυχα νὰ φτάσω στὴν οὐσία τοῦ ζητήματος. Ἡ ἀπάντησι τοῦ Βαλερίου ἦταν· “Πιστεύω ὅτι ὁ κύριος σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶνε ἡ συνεχὴς προετοιμασία γιὰ τὴ Δευτέρα Παρουσία. Ἐκείνη τὴν ἡμέρα ἄντρες, γυναῖκες καὶ ἔθνη ὁλόκληρα θὰ παρουσιαστοῦν ἐνώπιον τοῦ μεγάλου Κριτοῦ καταθέτοντας τὰ καλὰ ἔργα ἀλλὰ καὶ τὶς ἁμαρτίες τους, περιμένοντας τὴν ἀπόφασι τοῦ Κυρίου γιὰ τὸ ποῦ θὰ πᾶνε”. Ἴσως νὰ εἶχα ξανακούσει παρόμοια λόγια, ἀλλὰ ὁ τρόπος ποὺ τὰ ἔλεγε καὶ ὁ τόνος τῆς φωνῆς του ἔβαλαν τὰ λόγια αὐτὰ κατ᾽ εὐθεῖαν στὴν καρδιά μου καὶ ἄλλαξαν τὸν ἐσωτερικό μου κόσμο γιὰ πάντα.

Ὁ Βαλέριος ἔλεγε συνεχῶς τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Δὲν εἶχα ξανασυναντήσει τέτοιο Χριστιανό. Τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ τὴ σωτηρία δὲν ἦταν μόνο προσωπικό. Δὲν ἐνδιαφερόταν μόνο γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ῾Ρουμανίας, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅλο τὸν Ὀρθόδοξο κόσμο. Δὲν ἀναφερόταν οὔτε στὸ παρελθὸν οὔτε στὴν ὥρα τοῦ θανάτου μας· ἐκεῖνος ἤδη ζοῦσε στὴν αἰωνιότητα».

Δὲν πέρασε πολὺς καιρὸς καὶ ἄρχισε καὶ στὸ Targu Ocna ἡ «ἐπανεκπαίδευσι». Ἐκβιασμοί, ἀπειλές, σωματικὲς πιέσεις, ἀπομόνωσι καὶ τέλος κτηνώδεις βιαιότητες ἦταν τὰ μέσα ποὺ χρησιμοποίησαν προκειμένου νὰ πείσουν τοὺς κρατουμένους νὰ ἀλλάξουν τὸ πολιτικό τους φρόνημα. Ὅσοι συμφωνοῦσαν εἶχαν τὴν ἄδεια νὰ λαμβάνουν γράμματα, φάρμακα, ἀκόμη καὶ τὴν ἐλευθερία τους.

Ἕνας πολιτικὸς φύλακας προσέγγισε τὸν Βαλέριο, ἀλλὰ ὁ τελευταῖος σ᾽ ὅλες τὶς ἀπειλὲς καὶ στὶς προτάσεις του ἀπαντοῦσε, ὅτι ἡ ἐλπίδα του εἶνε ὁ Θεὸς κι ὅτι πιστεύει ἀκράδαντα πὼς ἡ ζωή του εἶνε ὑπὸ τὴν προστασία Του. Ὁ φύλακας ἐξωργίστηκε λέγοντάς του, ὅτι ὅσοι ἦταν ἀντίθετοι μὲ τὸ κόμμα θὰ πέθαιναν στὴ φυλακή.

Ἦρθαν ἀρκετοὶ κρατούμενοι ἀπὸ τὶς φυλακὲς τοῦ Πιτέστι (Pitesti) μεταξὺ αὐτῶν δὲ ἦταν καὶ ὁ στενὸς φίλος τοῦ Βαλέριου Ion Ianolide. Ἀρχικὰ ἦταν ἄρρωστος, ἀλλὰ λίγο καιρὸἀργότερα ἀνέκτησε τὶς δυνάμεις του κ᾽ ἔτσι μπόρεσε νὰ φροντίσῃ τὸ Βαλέριο.

Τελικὰ ἡ ἐπιχείρησι «ἐπανεκπαίδευσι» ἀπέτυχε παταγωδῶς. Κανείς ἀπὸ τοὺς κρατουμένους δὲν δέχτηκε νὰ πάρῃ τὰ φάρμακα ποὺ τοῦ ἔστελναν οἱ συγγενεῖς του μὲ ἀντάλλαγμα τὴν ἄρνησι τῆς πίστεώς του. Ἔτσι πολλοὶ διατήρησαν τὴν καθαρότητα τῆς ψυχῆς τους χάνοντας τὴν ἐπίγεια ζωή τους. Μ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐπιβεβαιώθηκε μέσῳ τοῦ παραδείγματός τους· «ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾽ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἕνεκεν ἐμοῦ, εὑρήσει αὐτήν. Τί γὰρ ὠφελεῖται ἄνθρωπος ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδήσῃ, τὴν δὲ ψυχὴν αὐτοῦ ζημιωθῇ; ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;» (Ματθ. ιστ΄ 25-26).

Τὸ Targu Ocna εἶχε γίνει ἕνα πνευματικὸ σανατόριο. Ἕνα σύστημα ποὺ ἀρχικὰ εἶχε σχεδιαστῆ νὰ μετατρέπῃ τοὺς ἀνθρώπους σὲ δαίμονες, χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ τὸ Θεὸ ὥστε νὰ γίνουν ἅγιοι. Ὑπῆρχε μιὰ ἁγία Γραφὴ στὴ φυλακή, ποὺ κυκλοφοροῦσε κρυφὰ καὶ ποτέ δὲν ἀνακαλύφθηκε ἀπὸ τοὺς φρουρούς.

Τὸ 1951 ἡ κατάστασι τῆς ὑγείας τοῦ Βαλερίου ἄρχισε νὰ χειροτερεύῃ. Ἦταν ἤδη γιὰ ἕνα χρόνο καθηλωμένος στὸ κρεβάτι καὶ αὐτὸ εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα τὸ σῶμα του νὰ γεμίσῃ μεγάλες μαῦρες πληγὲς οἱ ὁποῖες κάλυπταν ἕνα μεγάλο μέρος τῆς πλάτης καὶ τῶν ποδιῶν του. Ἡ ἐπούλωσι αὐτῶν τῶν πληγῶν ἦταν ἀδύνατη.

Ἕνας συγκρατούμενός του, ὁ Aurelian Gutas, θυμᾶται ὅτι ὁ Βαλέριος ποτέ δὲν παραπονέθηκε γιὰ τοὺς φρικτοὺς πόνους ποὺ εἶχε. «Μποροῦσε κανεὶς νὰ διακρίνῃ δάκρυα στὰ μάτια του ὅταν οἱ γιατροὶ τῆς φυλακῆς τοῦ περιποιοῦνταν τὶς πληγές. Ἐπειδὴ δὲν ὑπῆρχαν τὰ ἀπαιτούμενα φάρμακα, οἱ λωρίδες τῶν σεντονιῶν ποὺ χρησιμοποιοῦσαν γιὰἐπιδέσμους κολλοῦσαν στὶς πληγὲς καὶ σὲ κάθε ἀλλαγὴ προκαλοῦσαν φοβερὸ πόνο. Ὅμως ὁ Βαλέριος δὲν ἔβγαζε τὴν παραμικρὴ κραυγὴ πόνου. Ἡ μόνη ἔνδειξι ὅτι πονοῦσε ἦταν τὸ κάθιδρο μέτωπό του».

Τὸ καλοκαίρι τοῦ 1951 ὁ Βαλέριος παθαίνει ὀξεῖα σκωληκοειδίτιδα. Οἱ συνθῆκες τῶν φυλακῶν δὲν ἐπέτρεπαν μιὰ τέτοια ἐγχείρησι. Μιὰ γυναίκα γιατρὸς πῆρε ἄδεια καὶ τὸν μετέφερε στὸ νοσοκομεῖο τῆς πόλεως, ὅπου καὶ ἔγινε ἡ ἐπέμβασι. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἐπεμβάσεως ὅμως ἡ νοσοκόμα ποὺ στεκόταν δίπλα του παρατήρησε ὅτι ἵδρωνε ὑπερβολικά. Στὸ τέλος τῆς ἐγχειρήσεως ὁ Βαλέριος μὲ ἀσθενικὴ φωνὴ εἶπε στὸ γιατρό· «Μὲ ἐγχειρήσατε ἐνῷ ἤμουν ξυπνητός!». Ἔκπληκτος ὁ γιατρὸς τοῦ εἶπε νὰ σηκώσῃ τὸ πόδι του καὶ ὁ Βαλέριος ὑπάκουσε. Τότε ὁ γιατρὸς κατάλαβε ὅτι εἶχαν κάνει τὴν ἐπέμβασι χωρὶς μεγάλη ποσότητα ἀναισθησίας. «Πῶς ἄντεξες τόσο μεγάλο πόνο;» τὸν ρώτησε. Ἡ καρτερία του ἐπηρέασε βαθειὰ τόσο τοὺς γιατροὺς ὅσο καὶ τὸ νοσηλευτικὸ προσωπικὸ τοῦ νοσοκομείου.

Τὸ 1951 καὶ ὁ Βαλέριος καὶ ὁ ἱερέας Wurmbrand εἶνε ἄρρωστοι μὲ φυματίωσι καὶ βρίσκονται στὶς φυλακὲς στὴν Targu Ocna. Παρ᾽ ὅλο ποὺ ἦταν ἀδύνατο νὰ βρῇ κανεὶς φάρμακο στὴ φυλακή, ἕνας φυλακισμένος καὶ φίλος τοῦ Βαλερίου κατάφερε νὰ προμηθευτῇ ἀπὸ τὴν οἰκογένειά του τὸ φάρμακο καὶ σταθεροποίησε τὴν κατάστασι τῆς ὑγείας του. Ἔτσι τὸ δίνει καὶ στὸ Βαλέριο, ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρά του τὸ προσφέρει κρυφὰ στὸν ἱερέα Wurmbrand. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ ἐπιζήσῃ ὁ ἱερέας καὶ ὁ Βαλέριος νὰ πεθάνῃ. Πρὶν πεθάνῃ ὁ Βαλέριος, ὁ ἱερέας τοῦ ἐξομολογεῖται˙ «Θέλω νὰ εἰσέλθω στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὴν ἴδια πύλη ποὺ πέρασες κ᾽ ἐσύ!».

Ἡ κοίμησί του

Ὁ χειμώνας τοῦ 1951-1952 βρῆκε τὸ Βαλέριο σὲ πολὺ ἄσχημη κατάστασι. Ἄρχισε νὰ ἔχῃ ἀρρυθμίες καὶ κρατώντας κλειστὰ τὰ μάτια του προσευχόταν.Τὸ Φεβρουάριο τοῦ 1952 ὁ Βαλέριος προαισθάνθηκε τὸ τέλος του. Στὴ γιορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου ζήτησε ἀπὸ τοὺς στενοὺς συγκρατουμένους του ἕνα κερὶ καὶ ἕνα ἄσπρο σεντόνι, τὰ ὁποῖα εἶπε ὅτι τὰ ἤθελε πρὶν τὶς 18 Φεβρουαρίου, γιατὶ εἶχε πάρει τὴν πληροφορία ἀπὸ τὸ Θεὸ ὅτι τότε θὰ ἀναχωροῦσε γιὰ τὸν οὐρανό. Τὸ πρωὶ τῆς 18ης Φεβρουαρίου εὐχαρίστησε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς του ὅλους τοὺς γιατρούς. Ζήτησε κατόπιν ἀπὸ τὸν Ittub νὰ φέρῃ κοντά του ὅλους τοὺς φίλους του γιὰ νὰ τοὺς ἀποχαιρετίσῃ. Ἐν μέσῳ θερμῶν προσευχῶν ἡ ψυχή του πέταξε γιὰ τὰ οὐράνια σκηνώματα γύρω στὶς δύο τὸ μεσημέρι. Ὁ Βαλέριος ἦταν μόλις 30 ἐτῶν ὅταν κοιμήθηκε.

Τὰ δημοσιευμένα ἀπομνημονεύματα ἀνθρώπων ποὺ ὑπέφεραν μαζὶ μὲ τὸ Βαλέριο στὶς κομμουνιστικὲς φυλακὲς ἀποκαλύπτουν τὴν ὁλόλευκη ψυχή του. Ὑπέφερε συνειδητὰ πολλὰ βασανιστήρια γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Συνδύαζε τὴν παιδικὴ καθαρότητα μὲ τὴν ἀνδρεία, ἕναν συνδυασμὸ σπάνιο στὶς μέρες μας, μιᾶς καὶ ἡ διπλοπροσωπία εἶνε κάτι τὸ καθημερινό. Ἡ παιδικότητα τοῦ Βαλερίου μᾶς ὑπενθυμίζει, ὅτι θὰ πρέπῃ νὰ γίνουμε σὰν τὰ παιδιὰ γιὰ νὰ μποῦμε στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

Ὁ Βαλέριος βίωσε τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ μέσα στὶς φυλακὲς σὲ μεγάλο βαθμὸ καὶ ὠνομάστηκε ὁ «ἅγιος τῶν φυλακῶν». Ἐξ αἰτίας πολλῶν θαυμάτων ποὺ ἐπιτέλεσε ἀλλὰ καὶ τῆς εὐλάβειας τοῦ ῾Ρουμανικοῦ λαοῦ ὁ Βαλέριος ἁγιοποιήθηκε ἀπὸ τὴ Ρουμάνικη ἐκκλησία καὶ ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 18 Φεβρουαρίου.

(τέλος)

[πηγή· περιοδικὸ «The Orthodox Word», τ. 224-225, σσ. 108-155 – μετάφρασι· ἱ. μονὴ Ἁγίου Αὐγουστίνου Φλωρίνης]