ตอน 5

เอียะรอบมัตตัน อัลอาจญะรูมียะห์ 4 ตอนที่ 1

بسم الله الرحمن الرحيم

وحروف الخفض وهى مِنْ والى وعَنْ وعلى وفي ورُبَّ والباء والكاف اللام

และเครื่องหมายของ اسم ได้แก่ حرف خفض คือ

مِنْ

จาก

الى

ไปถึง

عن

จาก

في

ใน

رُبَّ

ส่วนน้อย หรือ ส่วนมาก

الباء

ด้วยกับ

الكاف

เหมือนกับ

اللام

สำหรับ

...............................................

وحروف الخفض وهى مِنْ

الواو : حرف عطف

حروف : معطوف على الخفض والمعطوف على المجرور مجرور وعلامة جره كسرة ظاهرة في آخره وهو مضاف

الخفض : مصاف إليه

الواو : الإستئنافية

هي : ضمير منفصل مبني على الفتح في محل رفع مبتدأ

من : خبر المبتدأ مبني على السكون في محل رفع لأنه اسم مبني

.......

الواو حرف العطف

เหมือนคำอธิบายที่ผ่านมา

حروف الخفض

เป็น الاضافة الجنسية

اى الحروف التي سببها الخفض

หมายถึง ฮุรุฟซึ่ง เมื่อมันเข้าไปที่ اسم เป็นสาเหตให้ اسم นั้นอ่าน خفض

اضافة الجنسية تبطل معنى الجمع

การ อิฎอฟัฎ ( พาดพิง ) ชนิดนี้ ทำให้ ความหมาย جمع ( พหูพจน์ ) เปลี่ยนไปเป็น مفرد ( เอกพจน์ )

คือ حروف เป็นรูป جمع ของ حرف

แต่เมื่อ اضافة เป็น حروف الخفض

ทำให้ความหมายของ حروف กลายเป็นเอกพจน์

..........

و هى

الواو للاستءناف البيان

คือ เสมือนกับการตอบคำถามที่สมมติขึ้น ได้แก่

ما حروف الخفض؟

อะไรกันหรือ คือ ฮุรุฟ คอฟัฎ

คำตอบก็คือ

وهى مِنْ......

ฮุรุฟคอฟัฎ นั้นก็คือ مِنْ ......

هى

เป็น ضمير منفصيل ซึ่ง ย้อนกลับไปหา حروف และเอียะรอบ เป็น مبتداء

ส่วนคำว่า من และคำอื่นๆ ที่ عطف มาที่คำว่า من เอียะรอบเป็น خبر

มีคำถามว่า เมื่อ هى เป็น مفرد แต่ خبر มีหลายคำ จะมุวาฟากัตกันหรือ ?

คำตอบก็คือ บรรดาฮุรุฟคอฟัฎ ที่เป็น خبر นั้น จุดมุ่งหมาย อยู่ที่คำ ( لفظ ) ไม่ใช่ความหมาย ( معنى ) ของมัน และ โดยปกติแล้ว حرف นั้น จะไม่เอามาทำ خبر และ مبتداء แต่ที่ตรงนี้เอามาทำ เพราะ พิจารณาว่ามันเป็น اسم ตามกออิดะห์ที่ว่า

اللفظ اذا قصد صار اسما

คำใดคำหนึ่ง เมื่อมีจุดมุ่งหมายไปที่คำ มันก็จะกลายเป็น اسم

...........

คำว่า من นั้น มีความหมายหลากหลาย, ดั้งนี้;

1. เพื่อบ่งบอกถึงบางส่วน (للتبعيض), เช่น

١- أخذت من الدراهم

คือ ฉันได้เอาบาง

ส่วนของดิรฮัม (ดิรฮัมคือสกุลเงินอาหรับ)

٢- ومِنَ الناسِ مَن يقول ءامنّا بالله

คือ และบางส่วนหมู่ชนนั้น มีผู้กล่าว่า เราได้ศรัทธาต่ออัลลอฮฺ

กล่าวคือ สามารถใช้คำ بعض (บางส่วน) แทนที่ من ได้

2. เพื่อระบุชนิด (لبيان الجنس), เช่น

فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ

คือ พวกเจ้าจงปลีกตัวให้พ้นจากความโสมม ซึ่งหมายถึงเจว็ดทั้งหลาย

จากข้อนี้ من ระบุถึงชนิดของ คำว่า الرجس คืออยู่ในจำพวก الأوثان

3. เพื่อบอกถึงริเริ่มของจุดประสงค์ ในใช้ในเรื่องของไม่เกี่ยวกับเวลามากกว่าใช้ในเรื่องเกี่ยวกับเวลา

1) ริเริ่มจุดประสงค์ในเรื่องของสถานที่, เช่น

سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى

คือ มหาบริสุทธิ์ผู้ทรงนำบ่าวของพระองค์เดินทางในเวลากลางคืน จากมัสยิดอัลหะรอมไปยังมัสยิดอัลอักซอ

2. ริเริ่มจุดประสงค์ในเรื่องของเวลา, เช่น

لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَىٰ مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ ۚ فِيهِ

คือ แน่นอน มัสยิดที่ถูกวางรากฐานบนความยำเกรงตั้งแต่วันแรกนั้นสมควรอย่างยิ่งที่เจ้าจะเข้าไปยืนละหมาดในนั้น

ซึ่งตรงนี้ สามารถให้ความว่า จาก

4. ให้ความหมายเหมือน في, เช่น

إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ

คือ เมื่อได้มีเสียงร้องเรียก (อะซาน) เพื่อทำละหมาดในวันศุกร์

ซึ่งสามารถที่จะให้ความหมายว่า ใน

5. เป็นเพียง الزائدة (เพิ่ม) ซึ่งถ้าเอาออกแล้ว ก็ยังไม่เปลี่ยนจากความหมายเดิม, เช่น

ما جاءني من أحد

คือ ไม่มีใครมาหาฉัน

ซึ่งไม่ต่างจากประโยคที่ไม่มี من

ที่ว่า ما جاءني أحد

จากข้อนี้ ตามทัศนะบัสเราะห์จะมี 2 เงื่อนไข

1) คำที่มุจรูร ต้องเป็นนากีเราะห์

2) ต้องนำหน้าด้งย นาฟี, นาฮี หรืออิสติฟฮาม

ตามทัศนะกูฟะห์ มีแค่เงื่อนไขเดี่ยว คือ มัจรูรต้องเป็นนากีเราะห์

โดยให้ตัวอย่างมาว่า

قد كان من مطر

แต่ถ้าตามทัศนะอัคฟัซ จะไม่มีเงื่อนไขใดๆ

เอาหลักฐานมาจากอายะห์ที่ว่า

يغفر لكم من ذنوبكم

6. คำหมาย ของ مِنْ คือ البدل

คือ หมายถึงการแทนมาจากอีกสิ่งหนึ่ง

เช่น

أرضيتم بالحياة الدنيا من الآخرة

اى أرضا منكم بالدنيا بدلا من الآخرة

ท่านทั้งหลายพึงพอใจต่อดุนยา แทนที่จะพึงพอใจต่อ อาคิเราะห์

من

จึงมีความหมายว่า แทนที่

...........

الى

لانتهاء الغاية

คำว่า الى ที่ให้ความหมายถึงจุดสุดท้าย

1. لانتهاء الغاية في المكان

คือ จุดสุดท้ายในด้านสถานที่ เช่นตัวอย่าง

سرت الي الكوفة:ฉันเดินทางไปยังเมืองกุฟะห์

กล่าวคือสิ้นสุดการเดินทางของฉันที่เมืองกุฟะห์

2. لانتهاء الغاية في الزمان

คือ จุดสุดท้ายด้านกาลเวลา เช่นตัวอย่าง

จากอัลกุรอาน

واتموا الصيام الي الليل:ท่านทั้งหลายจงรักษาการถือศีลอดนั้นให้สมบูรณ์จนถึงกลางคืน

กล่าวคือการรักษาการถือศีลอดให้สมบูรณ์ในกลางวันนั้นสิ้นสุดลงเมื่อถึงเวลากลางคืน

للمصاحبة

คำว่า الى ที่ให้ความหมายถึง พร้อมด้วย พร้อมกับ เช่นตัวอย่างจากอัลกุรอาน

ولاتأكلوا اموالهم الى اموالكم: ท่านทั้งหลายจงอย่าได้กินบรรดาทรัพย์สินของพวกเขาเหล่านั้นพร้อมกับบรรดาทรัพย์ของพวกท่าน

กล่าวคือ หากเราให้ความหมายว่า:ท่านทั้งหลายจงอย่าได้กินบรรดาทรัพย์สินของพวกเขาเหล่านั้นไปยังบรรดาทรัพย์ของพวกท่าน

ก็จะไม่รุ้ฟัง ไม่เข้าใจ

......

หนึ่งในความหมายของ الى คืออธิบายว่า اسم مجرور ด้วย الى นั้น คือ فاعل ในด้านความหมาย หาใช่ในด้านการสร้างคำในประโยคไม่ และคำหน้า الى ก็คือ مفعول به ในด้านความหมาย ไม่ใช่ในด้านการเรียงคำในประโยคเหมือนกัน

โดยมีเงื่อนไขว่า ต้องตั้งอยู่หลัง اسم التفضيل หรือ فعل التعجب และคำนั้นผันมาจากคำที่ชี้ถึง รัก หรือ เกลียด หรือคำที่มีความหมายคล้ายๆ 2 คำนี้, เช่น

الحب، البغض، الود أو الكره

ตย.

العلم أحب إلى خالد من المال

ความว่า ความรู้เป็นที่รักยิ่งแก่คอลิดมากกว่าทรัพย์สิน

เราจะเข้าใจจากตัวอย่างข้างบนนี้ คือ

أن خالدا يحب العلم أكثر من المال

ความหมายว่า แท้จริงคอลิดรักความรู้มากกว่าทรัพย์สิน

(ความหมายของ 2 ประโยค ยังเหมือนเดิม)

ฉะนั้น เราสามารถกล่าวว่า

خالد : فاعل

العلم : مفعول

(ในด้านความหมาย ไม่ใช่ในด้านคำ)

เพราะ خالد ในตย. เป็น อิเสมมัจรูร ด้วย الى, เป็น ฟาอิล ในด้านความหมาย

และสิ่งที่ชี้แจ้ง ว่าเป็นฟาอิลนั้น คือ ฮัรฟุจาร

เราจึงให้ความ الى ตรงนี้ว่า للتبيين

للظرفية

คำว่า الى ที่ให้ความหมายว่าใน(في)

เช่นตัวอย่างจากอัลกุรอาน:

ليجمعنكم الى يوم القيامة

แท้จริงแล้วอัลลอฮ์จะรวมพวกท่านทั้งในวันกียามะห์

กล่าวคือเราไม่อาจเข้าใจได้ชัดเจนหากว่าเราให้ความหมายคำว่า الى จากตัวอย่างว่าไปยัง แต่ถ้าให้ความหมายว่าใน เราก็จะเข้าใจได้ง่าย

.........

ความหมาย عَنْ ดั่งนี้ ;

1. ออกจาก, ปลีกห่างจาก (المجاوزة)

เช่น :

١- رميت السهم عن القوس

ความว่า ฉันได้ยิงลูกธนูออกจากคันธนู

٢- ابتعدت عن الشر

ความว่า ฉันได้ปลีกห่างจากสิ่งไม่ดี

ซึ่งส่วนใหญ่ عن จะใช้ในความหมายนี้

2. มีความหมายว่า หลังจาก (بعد)

เช่น :

الآية : لتَرْكَبُنَّ طَبَقًا عَن طَبَق

ความว่า แน่นอนพวกเจ้าจะต้องเผชิญกับสภาพหนึ่งหลังจากอีกสภาพหนึ่ง

3. ให้ความหมายว่า ด้วย (الباء)

เช่น :

الآية : ومَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى

ความว่า และเขามิได้พูดด้วยอารมณ์

4. การบอกสาเหตุ (التعليل)

ในที่นี้สิ่งที่มาตามหลัง عن นั้น คือสาเหตุ หรือเหตุผลให้กับสิ่งที่อยู่ก่อนมัน, เช่น :

لم أحضر إليك إلا عن طلب منك

ความว่า ฉันไม่ได้มายังท่าน เว้นแต่ว่าจะขออะไรจากท่าน

คือ ถ้าไม่มีอะไรจะขอรบกวน ก็ไม่มาหา ฉะนั้นการขออะไรบางอย่างนั้น เป็นสาเหตุของการมาหา

5. ให้ความหมายว่า มาจาก (من)

เช่น :

الآية : وَهُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ

ความว่า และพระองค์คือผู้ทรงรับการขออภัยโทษจากปวงบ่าวของพระองค์

6. แสดงถึงการแทนที่ (البدل)

เช่น :

١- الآية : واتَّقُوا يَوْمًا لَّا تَجْزِي نَفْسٌ عَن نَّفْسٍ شَيْئًا

ความว่า และจงกลัวเกรงวันหนึ่ง ซึ่งไม่มีชีวิตใดจะตอบแทนสิ่งใดแทนอีกชีวิตได้

٢- أجبت عنك

ความว่า ฉันได้ตอบแทนท่าน

.. จาก 2 ประโยคข้างต้นนี้ عن จะให้ความหมายว่า “แทน“ ซึ่งเราจะเข้าใจได้การสำนวน และหากเราให้ความหมายอย่างอื่นแล้ว ก็จะทำให้ไม่เข้าใจตามจุดประสงค์ของคำพูด

......

ความหมายของعلى

1. الاستعلاء:อยู่บน สูง

เช่นตัวอย่าง

ركب زيد على الفرس

นายเซดขี่ม้า

คือบอกว่านายเซดนั้นอยู่บนม้า

2. الاستعلاء مجازا:อยู่บนเชิงเปรียบเทียบ

เช่น

على زيد دَيْنٌ

นายเซดมีหนี้สิน

คือหนี้สินนั้นเปรียบได้ดั่งสิ่งที่ตกหนักอยู่บนนายเซด

3. معنى ( في )

(อาลา) ที่ใช้ความหมาย (ฟี) เช่น อายัตอัลกุรอาน :

وَدَخَلَ الْمَدِينَةَ عَلَىٰ حِينِ غَفْلَةٍ مِنْ أَهْلِهَا

(سورة القصص : 15)

أي : في حين غفلة

ความว่า : และเขา(มูซา)ได้เข้าสู่เมือง(อียิปต์) ในยามที่ชาวเมืองนั้นกำลังเผลอไผล

อธิบาย : ลองสังเกตที่ على ในที่นี้เราจะใช้ความหมาย في นั้นก็คือ على حين غفلة เราจะแปลว่า ในยามที่ โดยใช้ความหมายของ في ที่แปลว่า : ใน

4. معنى ( التعليل والسبب )

(อาลา) ที่ใช้ความหมาย ตะลีล (บอกสาเหตุ) เช่น อายัตอัลกุรอาน :

يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

(سورة البقرة : 185)

أي : ولتكبروا الله بسبب أن هداكم

ความว่า : อัลเลาะฮฺทรงประสงค์ความสะดวกแก่พวกเจ้าทั้งหลาย และไม่ประสงค์ความลำบากแก่พวกเจ้าเลย และพวกเจ้าจงนับจำนวนวันให้ครบถ้วน และจงสดุดีความเกรียงไกรแก่อัลเลาะฮฺเถิด เนื่องในสิ่งที่พระองค์ทรงชี้นำพวกเจ้าและเพื่อพวกเจ้าทั้งหลายจะได้ขอบคุณพระองค์

อธิบาย : ลองสังเกตที่ على ในที่นี่เราจะใช้ความหมาย السبب นั้นก็คือ على ما هداكم เราจะแปลว่า เนื่องในสิ่งที่พระองค์ทรงชี้นำพวกเจ้า

โดยที่เราจะใช้ความหมาย السبب

ที่แปลว่า : เนื่อง , เพราะ

5. معنى ( مع )

(อาลา) ที่ใช้ความหมาย (มาอา) เช่น อายัตอัลกุรอาน :

وَآتَى الْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ

(سورة البقرة : 177)

6. معنى ( من )

(อาลา) ที่ใช้ความหมาย (มีน) เช่นอายัตอัลกุรอาน :

الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ

( سورة المطففين : 2 )

أي : إذا اكتالوا منهم

ความว่า : บรรดาผู้ซึ่งเมื่อพวกเขาทำการตวงเอาจากผู้อื่น พวกเขาก็ตวงเต็มอัตรา

อธิบาย : ลองสังเกตดูที่ على ในที่นี้เราจะใช้ความหมาย من นั้นก็คือ اذا اكتالوا منهم เราจะแปลว่า เมื่อพวกเขาทำการตวงเอาจากผู้อื่น

โดยใช้ความหมาย من ที่แปลว่า : จาก

7. معنى ( الباء )

(อาลา) ที่ใช้ความหมาย (บาอ์) เช่น ประโยคที่ว่า :

اِرْكَب ْالسَفِيْنَةَ عَلَى اسْمِ اللهِ

أي : مستعينا به

ความว่า : ท่านจงขึ้นเรือ ในสภาพที่ท่านนั้น ได้ขอความช่วยเหลือ ด้วยกับ นามของอัลลอฮ์

อธิบาย : ลองสังเกตดูที่ على เราจะใช้ความหมาย الباء นั้นก็คือ مستعينا به เราจะแปลว่า ในสภาพที่ท่านนั้นได้ขอความช่วยเหลือด้วยกับนามของอัลลอฮ์

โดยใช้ความหมาย الباء ที่แปลว่า : ด้วยกับ

อักหนึ่งความหมายของ على คือใช้ ในความหมาย عن

ตย.

إذا رضيت عليّ بنو قشير .....

แปล เมื่อบานูกูซัยรพึงพอใจจากฉัน

จากประโยค เราจะให้ความหมาย على ว่า จาก(عن) เพราะ กริยา رضى ต้องการ عن มาตามหลัง, ซึ่งดั่งอายะห์อัลกุรอานที่ว่า :

رَّضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ

เราจะสังเกตได้ว่า หลังจากกริยา رضى ต้องตามหลังด้วย عن ไม่ใช่ على

จากตัวอย่างข้างต้นนี้ على จึงมีความหมายว่า عن

أي : مع حبه

ความว่า :

และเขาได้บริจาคทรัพย์ด้วยกับความรักในทรัพย์นั้น แก่บรรดาญาติที่สนิทและบรรดาเด็กกำพร้า และแก่บรรดาผู้ยากจนและผู้ที่อยู่ในการเดินทาง

อธิบาย : ลองสังเกตดูที่ على ในที่นี้เราจะใช้ความหมาย مع นั้นก็คือ مع حبه เราจะแปลว่า ด้วยกับ หรือ พร้อมกับความรักในทรัพย์นั้น

โดยใช้ความหมายของ مع ที่แปลว่า : ด้วย , พร้อม

...........

في

ความหมายของ في มีดั่งต่อไปนี้ ;

1. ตั้งอยู่สิ่งหนึ่งในสิ่งอื่น (الظرفية) และ في นั้น จะมีความหมายดั่งในข้อนี้มากที่สุด, จะมี 2 ประเภท

1) ใช้กับความเป็นจริง (حقيقة)

เช่น :

الطلاب في الصف

แปลว่า : นักศึกษาทั้งหลายอยู่ในห้องเรียน

2) ใช้ในทางอุปมัย (مجازا)

เช่น :

النجاة في الصدق

แปลว่า : ความปลอดภัยนั้นอยู่ในความสัจจริง

(ที่ว่าเป็น مجاز นั้น ก็เพราะ الصدق ไม่ใช่ภาชนะ หรือสิ่งที่สามารถบรรจุสิ่งของในนั้นได้)

2. การเป็นสาเหตุ (السببية)

เช่น : ดั่งวัจนะของท่านศาสดามูฮัมหมัด ซ.ล. ว่า

دخلت امرأة النار في هرة حسبتها

แปลว่า : ผู้หญิงคนหนึ่งจะเข้านรกด้วยเพราะแมวตัวหนึ่งที่เขาได้กักขังไว้

(ฟีย์ ในข้อนี้จะไม่แปลว่า อยู่ใน เพราะคนๆนึ่งจะอยู่ในท้องแมวเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ จึงให้ความหมายว่า ด้วยเพราะ)

*และนักภาษาศาสตร์ได้ทำการอธิบายถึงเหตุผลของการใช้ في ตรงนี้ว่า คำนี้จะให้ความหมายที่หนักแน่น และชัดเจนกว่าในการที่ผู้หญิงดั่งกล่าวจะได้รับโทษ แทนที่จะใช้คำว่า ب

3. เหนือ หรือสูง (الاستعلاء)

เช่น :

غرد الطائر في الغصن

แปลว่า : นกตัวหนึ่งได้ร้องขันเหนือกิ่งไม้

(จากตัวอย่างในประโยชน์ في จะไม่แปลว่า ใน หรืออยู่ใน แต่จะแปลว่าอยู่เหนือ เพราะนกมักส่วนใหญ่จะขันอยู่ตามกิ่งไม้ต่างๆ)

*เหตุผลที่ใช้ في ตรงนี้ เพราะตามต้นไม้ มีกิ่งไม้ต่างเยอะแยะรอบๆตัวนก ทั่งข้างบน ข้างล่าง หน้า และหลัง ครอบคลุมนกตัวนั้น ดั่งกับตัวนั้น อยู่ในกิ่งไม้ จึงใช้คำในประโยชน์นี้ว่า في،

และอาจจะให้เหตุผลว่า มีนกบางชนิดที่อาศัยตามโพรงในกิ่งไม้ก็ได้)

4. ให้ความหมายว่า ติดกับ

เช่น :

وقف الحارس في الباب

แปลว่า : รปภ. คนนึ่งได้ยืนติดกับประตู

(ในที่นี้ใช้ความหมายติดกับ สอดคล้องกับ รปภ.คนนั้น อยู่ติดกับประตูตลอดเวลา)

5. ใช้ในความหมาย เปรียบเทียบ

للمقايسة : وهي الواقعة بين مفضول سابق ، وفاضل لاحق .

ใช้ في ในความหมายของการเทียบ โดย في จะตกอยู่ระหว่าง คำที่เป็น مفضول ซึ่งอยู่ก่อน และ فاضل ซึ่งอยู่หลัง في เช่น

فما متاع الحياة الدنيا في الآخرة إلا قليل

สิ่งอำนวยความสุขแห่งชีวิตความเป็นอยู่ในโลกนี้นั้น ในปรโลกแล้ว ไม่มีอะไรนอกจากสิ่งเล็กน้อยเท่านั้น

ในที่นี้ في จะใช้เทียบ สิ่งอำนวยสุข ระหว่างดุลยา และ อาคิเราะห์

6.ใช้ في ในความหมาย مع

للمصاحبة

ใช้ในความหมาย مع คือการ อยู่พร้อม เช่น

قال ادخلوا في أمم ,والتقدير : مع أمم

พวกเจ้าจงเข้ารวมอยู่ในกลุ่มประชาชาติต่าง ๆ ที่ล่วงพ้นไปก่อน

หน้าพวกเจ้าแล้ว

คำว่า في ในที่นี้ ใช้ในความหมาย مع จึงสมมติ ขึ้นว่า مع امم

คือ อยู่ร่วมกับประชาชาติก่อนหน้า