มัตตันอุมมุลบารอฮีน ตอน 3
الجَائِزُ مَا يَتَصَوَّرُ فِي الْعَقْلِ وُجُودُهُ وَعَدَمُهُ
ertinya harus itu barang yang boleh diterima pada akal adanya dan tiadanya
ญาอิซ ( ฮารุส ) คือสิ่งที่สติปัญญา ยอมรับได้ ว่าสิ่งนั้นมี ( หรือสิ่งนั้นจริง ) หรือ สิ่งนั้นไม่มี ( หรือไม่จริง )
สรุปคือ สติปัญญายอมรับได้ ทางด้านมี และด้านไม่มี และ ในอนาคต ก็สามารถ เปลี่ยนแปลงได้ เช่น ปัจจุบันมี ต่อไป อาจจะไม่มีก็ได้
คำถาม
ข้อใดคือสิ่งที่ฮารุส ในทางอากาล
1.การเสื่อมเสียของสวรรค์
2.การนิ่งและกระดิก ในเวลาเดียวกันของหินก้อนหนึ่ง
3.กระดาษถูกเผาไฟแล้ว ไม่ลุกใหม้
4.การกินข้าว 4 จาน จึงจะอิ่ม
ตอบ
ข้อ1
การเสื่อมเสียของสวรรคนั้น เป็นสิ่งที่ฮารุสในทางอากาล เพราะสวรรค์นั้นเป็นมัคโลก อัลลอฮ์จะให้คงอยู่ หรือให้เสียหายก็ได้ แต่เนื่องจากอัลลอฮ์ทรงสัญญาเอาไว้ว่าสวรรค์นั้น ถาวร ดังนั้น การเสียหายของสวรรคนั้น จึงเป็นเรื่องมุสตะฮีลอากาล อาริฎีย์
ข้อ 2
ก้อนหินไม่พ้นไปจากการนิ่ง หรือการกระดิก อย่างใดอย่างหนึ่ง เป็นไปไม่ได้ที่ก้อนหินก้อนหนึ่ง จะนิ่งและกระดิกในเวลาเดียวกัน
สติปัญญา ไม่ยอมรับ จึงเป็นมุสตะฮีลอากาล
ข้อ 3
การลุกใหม้ของกระดาษ เมื่อติดไฟนั้น เป็นวายิบ อาดัต แต่ที่จริงแล้ว กระดาษติดไฟหรือใหม้นั้นขึ้นอยู่กับความประสงค์ และเป็นผลงานของอัลลอฮ์ ไม่ใช่เพราะความร้อนของไฟ ดังนั้นการลุกใหม้ของกระดาษจึงเป็น ฮารุสอากาล
ข้อ 4.
การกินข้าว มากแล้วอิ่ม เป็นวายิบอาดัต
การกินข้าวมากแต่ไม่อิ่ม เป็นมุสตะฮีล อาดัต
การกินข้าว หลายๆจาน แต่ก็อิ่ม เป็น ฮารุสอาดัต
แต่ที่กล่าวมาทั้งสามอย่างนั้น ทั้งหมดเป็นฮารุสอากาล ไม่ว่าจะอิ่ม ไม่อิ่ม หรืออิ่มเร็ว อิ่มช้า