เนื้อก้อนหนึ่ง คือหัวใจ

(บางส่วนจากหนังสือ ตำรับยารักษาใจ แปลและอธิบายหนังสือ ปะนาวารบาฆีฮาตีย์)

แท้จริงหัวใจนั้นเป็นประหนึ่งองค์ราชา[1] ของอวัยวะทั้งปวงในร่างกาย อวัยวะต่างๆ จะปฏิบัติตามคําสั่งของหัวใจ[2] เมื่อหัวใจดีอวัยวะส่วนอื่นๆก็จะดีด้วย[3] แต่ถ้าหัวใจชั่วอวัยวะส่วนอื่นๆก็จะชั่วไปด้วยเช่นกัน

ท่านนบี صلى الله عليه وسلم ได้กล่าวไว้ว่า

اِنَّ فِي الْجَسَدَ مُضْغَةﹰ اِذَاصَلُحَتْ صَلُحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ وَاِذَافَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ اَلَا وَھِيَ الْقَلْبُ

رواه الشيخان عن النعمان بن بشير رضي ﷲ عنھما

ความว่า แท้จริงในร่างกายของมนุษย์นั้น มีก้อนเนื้ออยู่ก้อนหนึ่ง[4] เมื่อใดก้อนเนื้อนี้ดี แน่นอนว่าเรือนร่างทั้งหมดก็ดีด้วย[5] และเมื่อก้อนเนื้อก้อนนี้เสียหาย[6] เรือนร่างทั้งหมดก็จะเสียหายไปด้วย[7] พึงระวังเถิด ก้อนเนื้อก้อนนั้น ก็คือหัวใจ

ดังนั้น เมื่อหัวใจของเราดี เป็นเหตให้อวัยวะส่วนอื่นๆของร่างกายดีไปด้วย จึงเป็นสิ่งจําเป็น(วายิบ)[8]ที่เราจะต้องพยายามอย่างจริงจัง[9]ในการปรับปรุงและระวังรักษาหัวใจ[10] ให้พ้นจากสิ่งที่จะทำให้เกิดความเสียหาย

[1] หัวใจเปรียบเสมือนองค์ราชา เพราะอวัยวะอื่นๆนั้น อยู่ภายใต้การชี้นำ หรือบังคับบัญชาของหัวใจ

[2] บรรดาอวัยวะทั้งหลาย จะไม่นิ่ง และกระดิก เว้นแต่สิ่งนั้นจะเป็นสิ่งที่องค์อัลลอฮ์سبحانه وتعالى จะทรงกำหนดไว้เสร็จสิ้นแล้ว

[3] ดังบทกวีที่ว่า

واذا حلت الهدية قلبا * نشطت في العبادة الأعطاء

เมื่อไหร่ที่การชี้นำได้ตกสู่หัวใจ แน่นอนว่าบรรดาอวัยวะทั้งหลาย ก็พากันขยันทำการภักดี

[4] มีก้อนเนื้อก้อนหนึ่งขนาดเล็ก แต่ทว่ากลับยิ่งใหญ่เพราะความสูงส่งของมัน ???

[5] หมายความว่า อวัยวะทั้งหลายก็จะอยู่กับการทำความดี คือการปฏิบัติอามัลซอและห์ และจะมีคุณลักษณะที่ดีๆ เช่น มีความศรัทธา มีความรู้ มีความบริสุทธ์ใจ มีความถ่อมตน เป็นต้น

[6] คือการที่หัวใจ มีลักษณะที่ไม่ดี เช่น กุฟุร หรือมีลักษณะที่น่าตำหนิ เช่น ตะกับบุร เป็นต้น

[7] การเสียหายของเรือนร่างนั้นก็คือ การตกไปสู่การทำความชั่วนั่นเอง

[8] จำเป็นที่เราจะต้องรักษาหัวใจให้ดี เช่นเดียวกับที่เราทราบว่าผลไม้นั้น มันจะออกผลมาดีหรือไม่ ก็ขึ้นอยู่กับต้นของมัน ดังนั้นถ้าเราอยากได้ผลที่ดี เราก็ต้องดูแลต้นของมันให้ดีนั่นเอง

[9] ความเข้าใจจากคำว่าจริงจังตรงนี้ ชี้ให้เห็นว่าการปรับปรุงหัวใจให้ดีนั้น ไม่ใช่เรื่องง่าย จำจะต้องจริงจัง และต้องต่อสู้กับความยากลำบาก

[10] อุลามาอ์บางท่าน ได้กล่าวว่า การจะปรับปรุงหัวใจให้ดีขึ้นนั้น ก็ด้วยเก้าประการ คือ

1)การอ่านอัลกุรอ่าน พร้อมทั้งพินิจพิเคราะห์ความหมาย

2)ทำให้ท้องว่าง โดยการลดการกิน การดื่ม

3)ทำอิบาดัต ในยามกลางคืน

4)แสวงหาความใกล้ชิดกับอัลลอฮ์ سبحانه وتعالى ด้วยการทำอิบาดัต และการขอดุอาอ์ในช่วงเวลา ซุฮูร (ใกล้เข้าเวลาซุบฮิ์)

5)อยู่ร่วมกับคนซอและห์ให้มากๆ ในที่นี้หมายถึง อยู่ร่วมกับบรรดาผู้รู้ และปฏิบัติตามความรู้

6)ละทิ้งสิ่งที่ไม่มีประโยชน์ ทั้งการพูด และการกระทำ

7)ออกห่างจากคนโง่เขลา

8)ออกห่างจากการอยู่ในสภาพของมนุษย์ทั่วไป ที่ใช้ชีวิตกันอยู่

9)รับประทานเฉพาะสิ่งที่ฮาลาล