มัตตันอุมมุล บารอเฮน ตอนที่ 22
وَكَذَا يَسْتَحِيلُ عَلَيْهِ تَعَالَى :الْعَجْزُ عَنْ مَمْكِنٍ مَّا، وَإِيجَادُ شَيْءٍ مِنَ
الْعَالَمِ مَعَ كَرَاهَتِهِ لِوُجُودِهِ. أَيْ عَدَمِ إِرَادَتِهِ لَهُ تَعَالَى أَوْ مَعَ
الذُهُولِ، أَوْ الْغَفْلَةِ، أّوْ بِالتَّعْلِيلِ، أَوْ بِالطَّبْعِ
และเป็นสิ่งที่มุสตะฮีลเช่นกัน สำหรับอัลลอฮ์ คือ การอ่อนแอ จากการสร้างบรรดามัคโลกทั้งหลาย
เป็นสิ่งที่มุสตะฮีลเช่นกัน การสร้างบรรดาสิ่งต่างๆขึ้นมา โดยเป็นการสร้างที่พระองค์ไม่ได้เจตนาที่จะสร้างมันขึ้นมา(นี่คือสิ่งตรงข้าม ของซีฟัต อิรอดัต ) หรือ การสร้างมัคโลกขึ้นมาด้วยการหลงลืม(ไม่ได้เจตนาจะสร้างขึ้นมา) หรือสร้างขึ้นมาด้วยความเผลอเรอ หรือการสร้างขึ้นมา ด้วยหนทาง อิลลัต มะอ์ลูล (มีผล ด้วยเพราะมีเหต โดยที่อัลลอฮ์ไม่ได้เจตนา )หรือ สร้างด้วยหนทางฎอบิอัต(มีสิ่งหนึ่งโดยตัวมันเอง) ทั้งหมดนี้เป็นสิ่งที่มุสตะฮีล
สรุป สิ่งที่ตรงข้ามกับ อิรอดัต มี 5 ประการ คือ
พระองค์ไม่ได้เจตนา
การหลงลืม
เผลอเรอ
การเกิดขึ้นของมัคโลก ด้วยหนทาง อิลลัต มะอ์ลูล
การเกิดขึ้นของมัคโลกด้วยหนทางฎอบิอัต(มีสิ่งหนึ่งโดยตัวมันเอง
จุดมุ่งหมายก็คือ การมีของมัคโลกทั้งหมดนั้น เกิดจากความประสงค์ของพระองค์ทั้งสิ้น
พระองค์ไม่ได้เจตนา ถ้ามัคโลกเกิดโดยที่อัลลอฮ์ ไม่ทรงประสงค์ แสดงว่าพระองค์นั้นทรงถูกบังคับให้สร้าง ซึ่งเป็นสิ่งที่มุสตะฮีล ถ้ามัคโลก เกิดขึ้นมาด้วยสาเหต(ไม่ได้เกิดจากความประสงค์ของอัลลอฮ์) เช่น แหวนซึ่งสวมอยู่ที่นิ้ว กระดิก เมื่อมีการกระดิกของนิ้วนั้น แสดงว่า การกระดิกของแหวน เป็นผลมาจากการกระดิกนี้ิว (ไม่ได้เกิดจากความประสงค์ของอัลลอฮ์) เช่นนี้ ย่อมเป็นสิ่งที่มุสตาฮีล เพราะการกระดิกของแหวนเกิดขึ้นโดยที่อัลลอฮ์ไม่ได้ทรงเจตนา
การเกิดขึ้นของมัคโลกด้วยหนทางฎอบิอัต เช่น เลื่อยที่ตัดไม้ขาด มีดที่ตัดเชือกขาด ไฟที่เผาใหม้ฟืน การเจ็บป่วยที่หายจาการกินยา ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นด้วยความประสงค์(อิรอดัต ) และการกระทำ(กุดรัต) ของอัลลอฮ์ ผ่านสะบับ (สาเหต)ทั้งสิ้น