ฮุกมของการยึดถือว่าอัลลอฮ์ ทรงต้องการที่ว่าง หรือสถานที่

ทำความเข้าใจคำว่า

อัลลอฮ์มีโดยไม่มีสถานที่

คำว่าสถานที่นี้ต้องเข้าใจให้ดี หมายถึงที่ว่าง ที่สสาร ( جسم )อยู่ในที่ว่างนั้น ที่ว่างนี้ในภาษาอาหรับจะใช้คำว่า مكان الفراغ ส่วนในภาษามลายู จะใช้คำว่า تمفت كوسڠ หรือในภาษาไทย ใช้คำว่า สสารเอาที่ว่าง ซึ่งการเอาที่ว่างนี้ ในภาษามลายูใช้คำว่า مڠمبيل.لافڠ ในภาษาอาหรับใช้คำว่า حيز ซึ่งที่ว่างนั้นเป็น امر اعتباری ไม่ใช่มัคโลก จึงไม่ใช่อัลลอฮ์สร้างสถานที่แล้วพระองค์เข้าไปอยู่

เช่น ถ้ามีผู้กล่าวว่าอัลลอฮ์อยู่บนฟ้า แสดงว่าอัลลอฮ์ต้องเอาที่ว่าง หรือแทรกตัวอยู่บนฟ้า

หรือถ้าอัลลอฮ์อยู่บนอารัช ก็คืออัลลอฮ์เอาที่ว่างเหนืออารัช คือแทรกตัวอยู่ในที่ว่างบนอารัช นั่นเอง

เหตผลที่ต้องเข้าใจตรงนี้ก็เพราะว่า เราต้องเข้าใจว่าการเอาที่ว่างหรือมีสถานที่นั้นเป็นแบบไหน

เพราะสิ่งที่เอาที่ว่างหรือมีสถานที่นั้น วายิบต้องเป็นสสาร และในทางกลับกัน สสารก็วายิบต้องเอาที่ว่าง

ดังนั้นสิ่งใดๆ ที่เอาที่ว่าง หรือมีสถานที่สิ่งนั้นก็ต้องเป็นสสาร

นั่นคือเมือเรายึดมั่นว่าอัลลอฮ์ ต้องมีสถานที่ ก็คือต้องเอาที่ว่าง แสดงว่าอัลลอฮ์ต้องเป็นสสาร

ทุกๆสสาร เป็นมัคโลก

ดังนั้นการเชื่อว่าอัลลอฮ์เป็นสสาร ก็เท่ากับเชื่อว่าอัลลอฮ์เป็นมัคโลก จึงฮุกมเป็นกาเฟร

จากหนังสือมัตตันอุมมุลบารอฮีน ได้กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้คือ

وَالمُمَاثَلَةُ لِلْحَوَادِثِ: بِأَنْ يَكُونَ جِرْمًا: أَيْ تَأخُذَ ذَاتُهُ الْعَلِيةُ قَدْراً

مِنَ الْفَرَاغِ

และส่วนหนึ่งจากซีฟัตมุสตะฮีล สำหรับซาตอัลลอฮ์ คือ พระองค์ทรงเหมือนกับของใหม่นั่นคือ การที่พระองค์ทรงเป็นญิเร็ม (สสาร )

ความหมายของญิเร็มก็คือ ซาตของพระองค์ ทรงต้องอาศัยในที่ว่าง ซึ่งมีขนาดเท่ากับซาตของพระองค์

................................................................................................................

หลักฐานการฮุกมการยึดมั่นว่าอัลลอฮ์มีสถานที่ของสลัฟ และอุลามาอ์

หากท่านยึดถือว่าอัลเลาะฮ์ทรงมีสถานที่นั่นคือการบอกว่าท่านไม่ใช่มุสลิม และอามาลทุกอย่างที่ผ่านมาของท่านก็จะพังทลายหมดสิ้น หากท่านตายในสภาพนั้นท่านจะตายในสภาพมุรตัด ซึ่ง ต้องห้ามอาบนำ้มายัต และตอง้ห้ามละหมาดยะนาซะ และห้ามฝังในกุโบร์มุสลิม ใครที่พลาดพลั้ง จงเข้ากะลิมะฮ์ใหม่เถิด

بيان حكم من ينسب لله مكان

ชี้แจง"ข้อตัดสินของผู้ที่อ้างว่า อัลเลาะฮ์มีสถานที่"ตามมตติปวงปราชญ์(แปลเฉพาะใจความสำคัญ)

ننقل في هذا الفصل بعون الله تعالى عن العلماء حكم من يعتقد أن الله يسكن السماء أو يتحيز فوق العرش أو في غير ذلك من الأماكن. ولا تغتر بكلام ابن تيمية الذي زعم ان الله بجهة فوق وانه جالس على العرش تعالى الله عن قوله.

ได้คัดลอกผลการต้ดสินมาจากเหล่าปวงปราชญ์ว่า ผู้ที่ยึดถือว่า"แท้จริงอัลเลาะฮ์ทรงอยู่ในชั้นฟ้า หรือทรงประทับอยู่บนอารัช หรือสถานที่อื่นๆ" และท่านอย่าได้ถูกหลอกลวงด้วยคำพูดของ อิบนุตัยมิยะ ที่ยึดถือว่าพระองค์มีทิศ และทรงประทับอยู่บนอารัชตามคำพูดเขา

1- فقد كفر الإمام المجتهد أبو حنيفة (150 هـ) رضي الله عنه من ينسب المكان لله تعالى، فقال في كتابه "الفقه الأبسط ما نصه (1): "من قال لا أعرف ربي في السماء أو في الأرض فقد كفر، وكذا من قال إنه على العرش، ولا أدري العرش أ في السماء أو في الأرض "اهـ.

1.อิหม่ามอบูฮานีฟะ "กล่าวว่าผู้อ้างสถานที่อยู่ให้กับอัลเลาะ เป็นกาฟิร ในหนังสือالفقه الأبسط

ว่า"ผู้ใดกล่าวว่า ฉันไม่รู้จักพระผู้อภิบาลของฉัน ที่อยู่ในชั้นฟ้า และอยู่ในหน้าแผ่นดิน แน่นอนเขาคือผู้ปฏิเสธ และเช่นเดียวกัน(กาเฟร)ผู้ที่กล่าวว่า แท้จริงพระองค์อยู่เหนืออารัช และฉันไม่รู้ว่าอะรัช อยู่ในชั้นฟ้า หรือหน้าแผ่นดิน"

2- ووافقه على ذلك الشيخ العز بن عبد السلام (660 هـ) في كتاب "حل الرموز"، فقال ما نصه:

" لأن هذا القول يوهم أن للحق مكانا، ومن توهم أن للحق مكانا فهو مشبه " اهـ.

2.เชค อัลอิซซุ อิบนุ อับดิสสลาม ได้มีความเห็นตรงกับ อบูฮะนีฟะฮ์ ในหนังสือحل الرموز

3- وارتضاه الشيخ ملآ علي القاري الحنفي وقال ما نصه (2): "ولا شك أن ابن عبد السلام من أجل العلماء وأوثقهم، فيجب الاعتماد على نقله" اهـ.

3.เชค มุลลาอะลีย์ อัลกอรี อัลฮะนะฟีย์ เชื่อฟังคำพูดของ เชค อัลอิซซุ อิบนุ อับดิสลาม

4- وقال الإمام الحافظ الفقيه الحنفي أبو جعفر الطحاوي (321 هـ) ما نصه: "ومن وصف الله بمعنى من معاني البشر فقد كفر" اهـ.

4.อบูยะฟัร อัตตอฮาวี กล่าวว่า"ผู้ใดบอกลักษณะอัลเลาะฮ์ ด้วยความหมายหนึ่งมาจากความหมายต่างๆของมนุษย์ แน่นอนว่าเขาคือผู้ปฏิเสธ"

5- قال ابو القاسم القشيري (465 هـ) في رسالته ما نصه (3). "سمعت الإمام أبا بكر ابن فورك رحمه الله تعالى يقول: سمعت أبا عثمان المغربي يقول: كنت اعتقد بشيء من حديث الجهة، فلما قدمت بغداد زال ذلك عن قلبي فكتبت الى اصحابنا بمكة: إني أسلمت الآن إسلاما جديدًا" اهـ.

5.อบุลกอซิม อัลกุชัยรี ได้ก่ล่าวว่า อบา อุสมานอัลมัฆริบีย์ ได้เข้าอิสลามใหม่ เพราะท่านถือว่ามีทิศให้กับอัลเลาะฮ์

6- وقال الشيخ لسان المتكلمين أبو المعين ميمون بن محمد النسفي الحنفي (4) (508 هـ) "والله تعالى نفى المماثلة بين ذاته وبين غيره من الأشياء، فيكون القول باثبات المكان له ردا لهذا النص المحكم- أي قوله تعالى ﴿ليس كمثله شيء﴾ - الذي لا احتمال فيه لوجهٍ ما سوى ظاهره، ورادُّ النص كافر، عصمنا الله عن ذلك" اهـ.

6.อบุลมุอีน อันนะซะฟีย์ กล่าวว่า คำพูดว่ามีสถานที่ให้กับอัลเลาะฮ์นั้น เป็นการปฏิเสธอายะ ليس كمثله شيء และผู้ปฏิเสธอายะนี้คือ กาฟิร

7- وقال الشيخ زين الدين الشهير بابن نجيم الحنفي(5) (970هـ) ما نصّه (ويكفر باثبات المكان لله تعالى، فإن قال: الله في السماء، فإن قصد حكاية ما جاء في ظاهر الأخبار لا يكفر، وإن أراد المكان كفر).

7.เชค อิบนุนะยีม กล่าวว่า เป็นกาเฟร เพราะการถือว่ามีสถานที่ให้กับอัลเลาะฮ์ ดังนั้นหากเขาได้กล่าวว่า"อัลเลาะฮ์อยู่ในชั้นฟ้า"โดยประสงค์บอกเล่าฮาดีสที่มีตามคำบอกภายนอก แน่นอนว่าเขาไม่เป็นกาเฟร แต่หากเขาต้องการบอกสถานที่ แน่นอนว่าเขาเป็นกาเฟร

8- وقال الشيخ شهاب الدين أحمد بن محمد المصري الشافعي الأشعري المعروف بابن حجر الهيتمي(974 هـ) ما نصه (6): "واعلم أن القَرَافي وغيره حكوا عن الشافعي ومالك وأحمد وأبي حنيفة رضي الله عنهم، القول بكفر القائلين بالجهة والتجسيم، وهم حقيقون بذلك" اهـ.

8.อิบนุฮายัร อัลฮัยตามีย์ กล่าวว่า"จงทราบเถิดว่า แท้จริงท่านอัลกอรรอฟีย์ และท่านอื่นๆ ได้เล่ามากับคำพูดของ อัชชาฟิอีย์ และมาลิก และอะฮ์หมัด และอบีฮะนีฟะฮ์ว่า"เป็นกาเฟรสำหรับเหล่าผู้ที่กล่าวว่า"พระองค์มีทิศ และมีรูปร่าง ซึ่งพวกเขาเหมาะจะเป็นกาเฟร"

9- وقال الشيخ ملا علي القاري الحنفي (1014 هـ). ما نصه (7): "فمن أظلم ممن كذب على الله أو ادعى ادعاء معينا مشتملا على اثبات المكان والهيئة والجهة من مقابلة وثبوت مسافة وأمثال تلك الحالة، فيصير كافرا لا محالة) اهـ. وقال (8): من اعتقد أن الله لا يعلم الأشياء قبل وقوعها فهو كافر وان عد قائله من أهل البدعة، وكذا من قال: بأنه سبحانه جسم وله مكان ويمر عليه زمان ونحو ذلك كافر، حيث لم تثبت له حقيقة ا لإيمان " اهـ.

9.เชค มุลลาอะลี อัลกอรีกล่าวว่า"ไม่มีผู้ใดจะอธรรมยิ่งไปกว่าผู้ปฏิเสธต่ออัลเลาะ โดยเขาได้กล่าวอ้างอย่างชัดเจน โดยรวบรวมถึงการถือว่าพระค์มีสถานที่ และการเปลี่ยนแปลง และทิศตรงข้าม และมีระยะทาง และมีดังเช่นลักษณะที่กล่าวมา ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ว่าเขากลายเป็นกาเฟร และท่านได้กล่าวอีกว่า"ผู้ใดยึดถือว่าแท้จริงอัลเลาะฮ์ไม่ทรงล่วงรู้สิ่งต่างๆก่อนที่มันจะเกิดขึ้น แน่นอนว่าเขาคือกาเฟร ซึ่งแม้คนที่กล่าวเช่นนั้นจะถูกรวมเข้าในเพียงกลุ่มชนบิดอะฮ์ก็ตาม" และเช่นเดียวกันนี้ท่านได้กล่าวว่า"ผู้ใดยึดถือว่าพระองค์ทรงมีร่างกาย มีสถานที่ และเวลา และเรื่องเช่นที่กล่าวมา แน่นอนว่าเขาคือกาเฟร..."

10- وقال أيضا ما نصه (9): "بل قال جمع منهم- أي من السلف- ومن الخلف إن معتقد الجهة كافر كما صرح به العراقي، وقال: إنه قول لأبي حنيفة ومالك والشافعي والأشعري والباقلاني " اهـ.

10.ท่านมุลลา อะลีได้กล่าวว่า กลุ่มหนึ่งจากสลัฟและคอลัฟได้กล่าวว่า แท้จริงผู้ที่ยึดถือว่าพระองค์ทรงมีทิศคือกาเฟร เช่นเดียวกับที่ท่าน อัลอิรอกีย์ ได้บอกไว้ ว่า แท้จริงมันคือคำพูดของ อะบีฮะนีฟะ มาลิก ชาฟิอีย์ อัชอะรีย์ บากิลานีย์

11- وقال الشيخ العلامة كمال الدين البياضي الحنفي (1098 هـ) في شرح كلام الإمام أبي حنيفة ما نصه (10): "فقال- أي أبو حنيفة- (فمن قال: لا أعرف ربي أفي السماء أم في الأرض فهو كافر) لكونه قائلا باختصاص البارىء بجهة وحيز وكل ما هو مختص بالجهة والحيز فإنه محتاج محدث بالضرورة، فهو قول بالنقص الصريح في حقه تعالى (كذا من قال إنه على العرش ولا أدري العرش أفي السماء أم في الأرض) لاستلزامه القول باختصاصه تعالى بالجهة والحيز والنقص الصريح في شأنه سيما في القول بالكون في الأرض ونفي العلو عنه تعالى بل نفي ذات الإله المنزه عن التحيز ومشابهة الأشياء. وفيه اشارات:

11.อัลอัลลามะฮ์ อัลบะยาฎี ได้บรรยายคำพูด อะบีฮะนีฟะ(ในข้อ1.)ว่ามี้หลายการบ่งชี้ คือ

الأولى: ان القائل بالجسمية والجهة مُنكر وجود موجود سوى الأشياء التي يمكن الإشارة اليها حسّا، فمنهم منكرون لذات الإله المنزه عن ذلك، فلزمهم الكفر لا محالة. واليه أشار بالحكم بالكفر.

(1)บ่งชี้ข้อตัดสินว่ากาเฟร ต่อผู้ที่กล่าวว่าพระองค์มีรูปร่าง และทิศ

الثانية: اكفار من أطلق التشبيه والتحيز، وإليه أشار بالحكم المذكور لمن اطلقه، واختاره الإمام الأشعري، فقال في النوادر: من اعتقد أن الله جسم فهو غير عارف بربه لانه كافر به، كما في شرح الإرشاد لأبي القاسم الأنصاري"اهـ.

(2)กล่าวว่าเป็นกาเฟร กับผู้ที่บอกลักษณะพระองค์ทรงเหมือนมัคโละ และทรงพึ่งพาสถานที่

12- قال الشيخ عبد الغني النابلسي الحنفي (1143هـ) ما نصه (11): "وأما اقسام الكفر فهي بحسب الشرع ثلاثة أقسام ترجع جميع أنواع الكفر اليها، التشبيه، والتعطيل، والتكذيب... وأما التشبيه: فهو الاعقاد ان الله تعالى يشبه شيئا من خلقه، كالذين يعتقدون أن الله تعالى جسم فوق العرش، أو يعتقدون أن له يدين بمعنى الجارحتين، وأن له الصورة الفلانية أو على الكيفية الفلانية، أو أنه نور يتصوره العقل، أو أنه في السماء أو في جهة من الجهات الست، أو أنه في مكان من الاماكن، او في جميع الأماكن، أو أنه ملأ السموات والأرض، أو أن له حلول في شىء من الأشياء، أو في جميع الأشياء، أو أنه متحد بشىء من الاشياء، أو في جميع الأشياء، أو أن الأشياء منحلة منه، أو شيئا منها. وجميع ذلك كفر صريح والعياذ بالله تعالى، وسببه الجهل بمعرفة الامر غلى ما هو عليه" اهـ.

12.เชคอับดุลฆอนี อันนาบิลิซี อัลฮานาฟีย์ ได้บอกว่าการบอกว่าพระองค์เหมือนมัคโละ เป็น1ในชนิดของกาเฟร

13- وقال الشيخ محمد بن احمد عليش المالكي (1299 هـ) عند ذكر ما يوقع في الكفر والعياذ بالله ما نصه (12): "وكاعتقاد جسمية الله وتحيزه، فانه يستلزم حدوثه واحتياجه لمحدث" اهـ.

13.เชค มุฮัมหมัด บินอะฮ์หมัด อุลัยชฺ อัลมาลิกีย์ กล่าวถึงสิ่งที่ทำให้เป็นกาเฟรว่า"เช่นเดียวกับการยึดถือว่าอัลเลาะฮ์มีรูปร่าง และพึ่งพาสถานที่ เพราะแท้จริงมันได้ผูกมัดว่าพระองค์เป็นของใหม่ และพึ่งพากับของใหม่"

14- وذكر هذا الحكم أيضا الشيخ العلامة المحدث الفقيه أبو المحاسن محمد القاوقجي الطرابلسي اللبناني الحنفي (13) (1305 هـ) في كتابه "الاعتماد في الاعتقاد" (13)، فقد قال: "ومن قال لا أعرف الله في السماء هو أم في الأرض كفر- لأنه جعل أحدهما له مكانا"اهـ.

14.เชค อัลลามะฮ์ อะบุลมะฮาซิน อัลฮานาฟีย์(1ในอุลามาอินเดีย)กล่าวว่า"ผู้ใดที่กล่าวว่า ฉันไม่รู้จักอัลเลาะฮ์ว่าอยู่ในชั้นฟ้าหรือหน้าแผ่นดิน แน่นอนเขาคือกาเฟร เพราะเขาได้ทำให้1ใน2อย่างเป็นสถานที่ให้กับพระองค์"

15- وفي كتاب "الفتاوى الهندية لجماعة من علماء الهند (14) ما نصه: "يكفر باثبات المكان لله تعالى. ولو قال: الله تعالى في السماء فإن قصد له حكاية ما جاء فيه ظاهر الأخبار لا يكفر وإن أراد به المكان يكفر" اهـ.

15.เชค อัลลามะฮ์ อะบุลมะฮาซินได้กล่าวในหนังสืออีก الفتاوى الهندية لجماعة من علماء الهند ว่า"เป็นกาเฟรสำหรับผู้ที่บอกว่ามีสถานที่ให้กับอัลเลาะฮ์..."

16- قال الشيخ محمود بن محمد بن أحمد خطاب السبكي المصري (1352 هـ) ما نصه (15): "سألني بعض الراغبين في معرفة عقائد الدين والوقوف على مذهب السلف والخلف في المتشابه من الآيات والأحاديث بما نصه: ما قول السادة العلماء حفظهم الله تعالى فيمن يعتقد أن الله عز وجل له جهة وأنه جالس على العرش في مكان مخصوص ويقول ذلك هو عقيدة السلف ويحمل الناس على أن يعتقدوا هذا الاعتقاد، ويقول لهم: من لم يعتقد ذلك يكون كافرا مستدلا بقوله تعالى: ﴿الرحمن على العرش استوى ﴾ وقوله عز و جلّ ﴿ءأمنتم من السماء ﴾ (سورة الملك/۱۱) أهذا الأعتقاد صحيح ام باطل ؟وعلى كونه باطلا أيكفر ذلك القائل باعتقاده المذكور ويبطل كل عمله من صلاة وصيام وغير ذلك من الأعمال الدينية وتبين منه زوجته، وإن مات على هذه الحالة قبل أن يتوب لا يغسل ولا يدفن في مقابر المسلمين، وهل من صدقه في ذلك كافرا مثله؟ فأجبت بعون الله تعالى، فقلت: بسم الله الرحمن الحمد لله الهادي إلى الصواب، والصلاة والسلام على من أوتي الحكمة وفصل الخطاب، وعلى ءاله وأصحابه الذين هداهم الله ورزقهم التوفيق والسداد. أما بعد: فالحكم أن هذا الاعتقاد باطل ومعتقد كافر باجماع من يعتد به من علماء المسلمين، والدليل العقلي على ذلك قِدَم الله تعالى ومخالفته للحوادث، والنقلي قوله تعالى: ﴿ليس كمثلهء شيء وهو السميع البصير ﴾، فكل من اعتقد أنه تعالى حل في مكان أو اتصل به شىء من الحوادث كالعرش أو الكرسي أو السماء أو الأرض او غير ذلك فهو كافر قطعا، ويبطل جميع عمله من صلاة وصيام وحج وغير ذلك وتبين منه زوجه، ووجب عليه أن يتوب فورا، واذا مات على هذا الاعتقاد والعياذ بالله تعالى لا يغسل ولا يصلى عليه ولا يدفن في مقابر المسلمين، ومثله في ذلك كله من صدقه في اعتقاده أعاذنا الله من شرور أنفسنا وسيئات أعمالنا. وأما حمله الناس على ان يعتقدوا هذا الاعتقاد المكفر، وقوله لهم: من لم يعتقد ذلك يكون كافرا، فهو كفر وبهتان عظيم" ا هـ.

16.เชค ซุบกีย์ ได้บอกเล่าถึงข้อตัดสินของผู้เป็นกาเฟร ของผู้ยึดถือในเรื่องที่กล่าวมาว่า"ทุกๆคนที่ยึดถือว่าอัลเลาะอยู่ในสถานที่หนึ่ง หรือสิ่งหนึ่งที่เป็นของใหม่ติดต่อกับพระองค์ เช่น อารัช หรือกุรซีย์ หรือชั้นฟ้า หรือแผ่นดิน หรืออื่นจากนั้น เขาคือกาเฟรแน่นอน และอามาลทั้งหมด จากการละหมาด ศีลอด และฮัจย์ และอื่นๆ ได้พังทลายลงไร้ซึ่งผลบุญ และขาดจากคู่สามีภรรยา และวายิบต้องเตาบะฮ์ตัวทันที และหากเขาตายในสภาพการยึดถือเช่นนั้น เขาจะไม่ได้รับการอาบน้ำศพ และไม่ได้รับการละหมาดยะนาซะฮ์ และไม่ได้รับการฝังในกุโบร์มุสลิมีน

และคำพูดของผู้ที่ยึดถือดังที่กล่าวมา ต่อชนมุสลิมีนว่า"ใครไม่ยึดถือดังที่เขายึดถือผู้นั้นคือกาเฟร" คำพูดดังกล่าว คำพูดเป็นกาเฟรที่ใส่ร้ายอย่างใหญ่หลวง

17-قال الشيخ الكوثري وكيل المشيخة الإسلامية في دار الخلافة العثمانية (1371 هـ) ما نصه (16): "إن القول بإثبات الجهة له تعالى كفر عند الأئمة الأربعة هداة الأمة كما نقل عنهم العراقي على ما في "شرح المشكاة" لعلي القاري " اهـ.

17..เชค อัลเกาซะรีย์ กล่าวว่า"แท้จริงคำพูดที่ว่าอัลเลาะฮ์(ตล)มีทิศ คือกาเฟร ตามการยึดถือของผู้นำทั้ง4ท่าน ซึ่งเป็นผู้ชี้นำประชาชาติ..."

18- وقال العلامة الشيخ المحدث الفقيه عبد الله الهرري المعروف بالحبشي حفظه الله ما نصه (17): "وحكم من يقول: (إن الله تعالى في كل مكان أو في جميع الأماكن) التكفير إذا كان يفهم من هذه العبارة أن الله بذاته منبثٌّ أو حالٌّ في الأماكن، أما إذا كان يفهم من هذه العبارة أنه تعالى مسيطر على كل شيء وعالم بكل شىء فلا يكفر. وهذا قصد كثير ممن يلهج بهاتين الكلمتين، ويجب النهي عنهما في كل حال " اهـ.

18.เชคอับดุลเลาะฮ์ อัลฮุรุรีย์ อัลฮะบะชีย์ ได้กล่าวว่า"ข้อตัดสินให้กับผู้ที่กล่าวว่า(แท้จริงอัลเลาะฮ(ซบ) มีอยู่ในทุกๆที่ หรือมีอยู่ในสถานที่ต่างๆทั้งหมด) เขาจะเป็นกาเฟรก็ต่อเมื่อ ผู้พูดได้เข้าใจจากคำพูดนี้ว่า แท้จริงอัลเลาะฮ์ได้อยู่ในสถานที่ต่างๆด้วยซาตของพระองค์

แต่หากเขาเข้าใจจากคำพูดดังกล่าวว่า "พระองค์ทรงกุมอำนาจกับทุกๆสิ่ง และทรงรอบรู้ทุกๆอย่าง" และความเข้าใจแบบนี้ คือจุดประสงค์ส่วนใหญ่ของผู้ที่กล่าวเป็นนิสัย กับการโกหกกับ2คำพูดนี้(ในวงเล็บด้านบน)

และวายิบต้องห้ามปรามจากการกล่าวทั้ง2คำพูดในทุกๆสภาพการณ์

19- وقال أيضا (18): "ويكفر من يعتقد التحيز لله تعالى، أو يعتقد أن الله شىء كالهواء أو كالنور يملأ مكانا أو غرفة أو مسجدا، ونسمي المساجد بيوت الله لا لأن الله يسكنها بل لأنها أماكن يعبد الله فيها. وكـذلك يكفر من يقول (الله يسكن قلوب أوليائه) إن كان يفهم الحلول. وليس المقصود بالمعراج وصول الرسول إلى مكان ينتهي وجود الله تعالى إليه ويكفر من اعتقد ذلك، إنما القصد من المعراج هو تشريف الرسول- صلّى الله عليه و سلّم- باطلاعه على عجائب في العالم العلوي، وتعظيم مكانته ورؤيته للذات المقدس بفؤاده من غير أن يكون الذات في مكان " اهـ.

19.และเชคอัลฮะบะชีย์ ได้กล่าวอีกว่า"เป็นกาเฟรสำหรับผู้ยึดถือว่าอัลเลาะฮ์ทรงพึ่งพาสถานที่ หรือยึดถือว่าแท้จริงอัลเลาะฮ์ทรง เป็นดังเช่นอากาศ หรือรัศมี ที่เต็มไปในทุกสถานที่ หรือใน1กอบมือ หรือในมัสยิด และเหตุที่เรียกว่ามัสยิดนั้นว่า บรรดาบ้านของอัลเลาะฮ์ ไม่ใช่เพราะพระองค์ทรงอยู่ในนั้น แต่มันเป็นสถานที่กราบไหว้พระค์

และเช่นเดียวกัน เป็นกาเฟรสำหรับผู้ที่กล่าวว่า"อัลเลาะฮ์อยู่ในหัวใจของเหล่า วะลียุลเลาะฮ์"หากผู้กล่าวเข้าใจว่าพระองคทรงอยู่ด้วยซาตของพระองค์

และไม่ใช่จุดมุ่งหมายของการที่รอซูล(ซล)ขึ้นฟ้า หรือเมี๊ยรอจ นั้นคือการได้ถึงไปสถานที่หนึ่งที่สิ้นสุดการมีอัลเลาะฮ์ ณ สถานที่นั้น โดยเป็นกาเฟรกับผู้ยึดถือเช่นนั้น และโดยเฉพาะจุดหมาย คือการที่พระองค์ให้เกียรติต่อท่านรอซูล(ซล)เพื่อให้ท่านได้เห็นเรื่องประหลาดในสิ่งถูกสร้างทั้งหมด ที่สูงส่ง และเป็นการให้เกียรติกับฐานะของท่าน และเพื่อให้ท่านมองเห็นซาต ที่บริสุทธิ์ของพระองค์ด้วยหัวใจ ไม่ใช่ซาตที่พึ่งพาสถานที่

------------------------------------------------

(1) الفقه الأبسط، ضمن مجموعة رسانل أبي حنيفة بتحقيق الكوثري (ص/ 12).

(2) نفله ملأ علي القاري في شرح الفقه الابسط بعد ان انتهى من شرح رسالة الفقه الأكبر (ص/198).

(3) الرسالة القشيرية (ص/5).

(4) تبصرة الادلة (۱/169).

(5)البحر الرائق: باب احكام المرتدين (٥/129).

(6) المنهاج القويم (ص/224).

(7)شرح الفقه الاكبر: بعد ان انتهى من شرح الرسالة (ص/215).

(8) المصدر السابق (ص/ 271- 272).

(9) مرقاة المفاتيح (٣/ 300).

(10) إشارات المرام (ص/ 200).

(11) الفتح الرباني والفيض الرحماني (ص/ 124).

(12) منح الجليل شرح مختصر خليل (٩/ 206).

(13) الاعتماد في الاعتقاد (ص/ 5).

(14) الفتاوى العالمكيرية وهي الفتاوى الهندية (٢/ 259).

(15) إتحاف الكاننات (ص/ 3- 4).

(16) مقالات الكوثري (ص/ 321).

(17) و (18) الصراط المستقيم: (ص/26)