Zwollerkerspel
Zwollerkerspel
algemeenEen gemeente, gelegen rondom de stad Zwolle. Tot 1802 werd dit gebied bestuurd door Zwolle. Op 23 oktober 1802 werd de gemeente Zwollerkerspel gesticht. Het grondgebied dat eertijds het schoutambt van Zwolle uitmaakte werd daarin ondergebracht.
In 1188 is sprake van "una domus in Harsolte" in bezit van een graaf. Het betreft Haersolte onder Haarst in Zwollerkerspel [Philippi, F./Bannier, W.A.F., Das Gúterverzeichniss Graf Heinrichs von Dale [1188], in BMHG 1904, blz. 405] De bisschop van Utrecht voor het kapittel te Deventer over goederen in Zwolle en Zwollerkerspel, bevestigd ? 1212-1216 [DBNL]
archievenGeboorten, huwelijken overlijden 1811-1952Hoofdbewoners afbeeldingen 1806belastingen
accijnzen=akte waarbij bisschop Frederik van Baden bekend maakt dat de accijnsen op het gemalen koren en het binnenlands en buitenlands bier in Salland en Twenthe zullen worden geïnd door de stad Deventer en in het land van Vollenhoven en in Zwollerkerspel door de steden Kampen en Zwolle, 1509 [Archieven.nl]=bisschop Frederik van Baden maakt in 1511 bekend, dat de accijnsen, tot heffing waarvan onlangs door ridderschap en steden is besloten, nl. van 1 mud koren, binnenslands gemalen of van buitenslands ingebracht, 1 gosler; van 1 vat binnenslands gebrouwen bier 3 stuiver Brabants; van 1 vat buitenslands gebrouwen bier 4 stuiver, alsmede van elke 16 vaten 1 gulden boven de gewonen accijns, tot juni a.s. zullen geind worden in Salland en Twenthe door de stad Deventer, en in Vollenhove en Zwollerkerspel door de steden Kampen en Zwolle [Archieven.nl]=goedgunstige beschikking van de Minister van Financiën op het verzoek van Godert Willem van Dedem, als vervener te Ambt Hardenberg, om vrijstelling van accijns wegens geleverd turf te Zwollerkerspel en Leiderdorp, 1858.
algemeen=legger van inkomsten uit 1510 voor Zwolle uit Zwollerkerspel [Archieven.nl]=stuk, inhoudende afschrift van een resolutie van de erfgenamen van Zwollerkerspel inzake de inning van de belastingen en ontwerp-huishoudelijk reglement, 1804 [Archieven.nl]=register, houdende opgave van de huishoudingen, verdeeld in 5 klassen, in de diverse dorpen en buurtschappen, vermoedelijk ten behoeve van een belasting, ca. 1808 [Archieven.nl]=register van belastingschuldigen, 1910-1912 [Archieven.nl]=integratie gemeentelijke belastingen Zwolle-Zwollerkerspel. Geldend verklaren belastingverordeningen, 1967-1969.
begrafenisrecht=begrafenisrecht begraafplaats Mastenbroek 1902-1951,
belasting in natura=rekeningen van de schout van Zwollerkerspel, L.H.C. Nilant, van de door de inwoners van Zwollerkerspel verrichte wagendiensten in de periode april - mei, met bijlagen, 1814 [Archieven.nl]=stukken betreffende de hooivorderingen in de gemeenten Genemuiden, Kampen, Kamperveen, Wilsum, Wijhe, Zalk en Veecaten en Zwollerkerspel, 1916 - 1917 [Archieven.nl].
buitengewone belasting=Enkelvoudige kohier van de 25-jarige heffingen, alsmede van de buitengewone belasting van ingezetenen van het district Zwollerkerspel en Dalfsen, 1804 [Archieven.nl]
college van zetters=Op grond van de Wet van 5 april 1870 (Stbld. no. 3) werd door de burgemeester van Zwollerkerspel een eerste vergadering belegd op 10 februari 1871 met de door de Commissaris des Konings benoemde leden. Tijdens deze vergadering legden de leden van het College de eed af, stelden ze een rooster van aftreding op en tekenden het register van patentplichtigen. Het College was belast met het uitbrengen van adviezen op verzoek- en bezwaarschriften met betrekking tot de directe belastingen en het regelen van de aanslagen voor de belastingplichtigen. Het College is vermoedelijk rond 1925 opgeheven [Archieven.nl].
contributie=Stukken betreffende de uitzetting over de kring van Mastenbroek (Zwollerkerspel in Mastenbroek, IJsselmuiden, Grafhorst, Wilsum, Genemuiden, Veecaten in Zwollerkerspel, Veecaten onder Zalk, Genne aan het water en Hasselterdijk in Hasselter kerspel) voor het onderhoud van de schans te Katen, 1585-1593. Met een afschrift, ca. 1750 [Archieven.nl]=Stukken betreffende de inning binnen Zwolle en Zwollerkerspel van de contributie ten behoeve van de bekostiging van het garnizoen van de troepen van de bisschop van Munster, 1674 [Archieven.nl]
duizendste penning=kohieren van de 1000ste penning geheven in 1694 [Archieven.nl] =aanslag in de 1000ste penning voor Herman Friedrich van Beesten en zijn vrouw voor hun bezittingen in Zwolle en Zwollerkerspel, 1751 en 1758 [Archieven.nl]
gemaal-gemaal 1825, 1828, 1829, -in februari 1833 ontvangt de Tweede Kamer vier verzoekschriften van ingezetenen van Ommeren, Zwollerkerspel, Raalte en Gramsbergen, provincie Overijssel, met bedenkingen tegen het ontwerp van wet op het gemaal. Zij geven de menigvuldige bezwaren op over de druk, waaronder zich de landman zou bevinden, welke nog vermeerderd was door de sinds 1830 regelmatige lichtingen van de schutterij en landmilitie. Zij beklagen zich voorts erover, dat zware belastingen, vooral op de eerste levensbehoeften, worden gelegd, en verzoeken, dat, bij de invoering van een belasting op het gemaal, die dan bij admodiatie mocht worden geheven. De TK-commissie kon niet onopgemerkt laten, dat die verzoekschriften, met aanpassing van de plaatsnaam, van gelijke inhoud zijn en dat vele ondertekeningen door dezelfde hand geschreven waren, hetgeen doet vermoeden, dat er bijzondere pogingen aangewend zijn om aan het verzoek gewicht bij te zetten. De commissie is van oordeel dat door enige reglementaire bepalingen in dit misbruik moet worden voorzien. De Kamer verenigde zich met het advies van haar commissie en besloot het rapport te doen drukken en ronddelen [Rotterdamsche Courant 21 februari 1833, blz. 2]
gemene landsmiddelen=register van de opbrengsten van de verpachtingen van de gemene landsmid-delen in Zwolle en Zwollerkerspel, 1693-1728. Aangelegd, 1724 [Archieven.nl]=Kwitantie van de ontvanger van de landsmiddelen voor Frederik J. van Huffel wegens de betaling van de verschillende belastingen vanwege de havezate Verborg in Zwollerkerspel, 1732
grondbelasting=kaart van de kadastrale percelen Zwollerkerspel van 1683 t/m 1806, (Westenholte), ca. 1900 [Archieven.nl]=uittreksel uit het kohier van gebouwde eigendommen, en deuren en vensters van de gemeente Zwollerkerspel betreffende de belasting van een gebouw te Mastenbroek over het jaar 1815 [Archieven.nl]. =grondbelasting 1830=register van nieuwe, veranderde of gesloopte gebouwen in de kadastrale gemeente Zwollerkerspel, 1838-1881 [Archieven.nl]=aanslagbiljetten voor Godert Willem van Dedem in de grondbelasting voor gebouwde en ongebouwde eigendommen in de gemeenten Avereest, Dalfsen, Nieuwleusen, Staphorst en Zwollerkerspel, 1852 en 1866 [Archieven.nl]=stukken betreffende de vaststelling van de aanslag in de grondbelasting voor Adolf F. van Rechteren Limpurg in de gemeenten Ambt Almelo, Vriezenveen en Zwollerkerspel, 1875-1883 en 1900-1901.=aanslagen van de ontvanger van de directe belastingen te Zwolle voor het Vrouwenhuis, artikel 9654 van de kadastrale legger, wegens verschuldigde grondbelasting in de gemeente Zwollerkerspel, 1943 - 1970, met betalingsbewijzen [Archieven.nl]
hondenbelastinghondenbelasting 1887-1927,
hoofdelijke omslaghoofdelijke omslag 1861-1922,
hoofdgeldhoofdgeld 1675,
oninbare postenoninbare posten 1812-1813,
personele belasting=Akten van taxatie uit 1804 en 1806 door de taxateurs van Zwollerkerspel voor de marke van de huuropbrengsten van de verschillende percelen markegrond, in verband met de aangifte in de "Belastingen onder den naam van personeel", 1804 en 1806 [Archieven.nl]=personele belasting 1837,
schatting=op 29 juni 1578 wordt in Dalfsen, Ommen, Hardenberg, Zwollerkerspel, het drostambt IJsselmuiden en het Land van Vollenhove een schatting geïnd [Archieven.nl]
schoolgeldschoolgeld 1829-1835, 1907-1927
straatverlichtingsbelastingstraatverlichtingsbelasting 1925-1927,
successierecht=gequalificeerden van de belasting op het recht van successie 1809-1810 [Archieven.nl]=archieven van de regulateurs van de belasting op het recht van successie 1814-1817. Régulateur van 1 januari t/m 31 juli 1814 was G. ten Cate te Zwolle. Sinds 1 augustus 1814 was L. Haeck zijn opvolger [Archieven.nl]=schematisch overzicht van de registratie van een nalatenschap door de ontvanger der successierechten en de controle daarop door de inspecteur der indirecte belastingen [Hol, p. 110] =taxatie voor het recht van successie van de onroerende goederen van wijlen Ontko Rhijnvis Feith in Zwollerkerspel, Heino en Raalte, 1883 [Archieven.nl]
veergelden=stukken betreffende het verlenen van een concessie aan de familie van der Kolk voor het hebben van een pontveer, Oldener veer, tussen Zwollerkerspel en Hattem én het heffen van veergelden, bevattende tevens provinciale voorschriften, 1883-1954.
verponding=Register van de omslag van de verponding van Zwollerkerspel met vermelding van de namen van de eigenaren en van de pachters, of meiers, 1630 [Archieven.nl].=Rekening van ontvangsten en uitgaven over de jaren 1632-1648 door schout Hendrik ter Kuyle van de verponding in Zwollerkerspel, 1651. Met bijlagen [Archieven.nl].=Stukken betreffende de aanslagen in en de inning van de verponding en van de restanten over de jaren 1684-1697 door schout Herman Meeuwsen van Zwollerkerspel, 1697-1699.=verpondingen 1737
vijftigste penning=Inventaris van het rechterlijk archief van Schoutambt Zwolle en Zwollerkerspel, bevat o.m. informatie over provinciale 50e penning, 1722-1801 [Archieven.nl]
vuurstedengeld=vuurstedengeld 1682,
wegenbelasting=Aanslagen van de gemeente-ontvanger van Zwollerkerspel voor het Vrouwenhuis wegens verschuldigde wegenbelasting, 1950- 1967 [Archieven.nl].
zoutgeld=Kohieren van het zoutgeld, 1694 [Archieven.nl]
Alle archiefstukken zijn te vinden in HCO archiefnr. 0800, inv. nr 06 [Veen, J.H.S.M., Plaatsingslijst van het archief van de gemeente Zwollerkerspel, 1803-1927, Zwolle (1971)].
erfgenamen=Resolutiën van de erfgenamen van Zwollerkerspel, 1803-1811 [Archieven.nl].
schout=Stukken betreffende het recht van Zwolle om de schout van Zwollerkerspel aan te stellen en in het schoutambt de rechtsmacht uit te oefenen, 1555-1561. Met retroacta, 1370-1545, 1370-1561 [Archieven.nl].=jonker Cornelis van Dongen is in 1630 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl].=Bernhard Holt is in 1669-1683 scholte van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl]=Herman Meuwsen is in 1685-1697 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl], =Wilhelm Vriesen is in 1699-1708 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl], =Albert Assing is in 1712 cameraar van Zwolle en schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl]=Tomas van Muyden is in 1734-1754 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl].=Egbert Scriverius is in 1787 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl] =Lucas Hendrik Coenraad Nilant is in 1814 schout van Zwollerkerspel [Archieven.nl]
bijdrage watersnoodhet kerspel ontvangt in 1827 uit het watersnoodfonds van f 780.006 een bedrag van f 98.045 [Overijsselsche Courant 24 december 1827, blz. 3]
collecte-de Provinciale Commissie tot inzameling van bijdragen heeft ten behoeve van de verminkten en van de nagelaten betrekkingen van de gesneuvelden bij de verdediging van het kasteel van Antwerpen en de zeemacht op de Schelde van de heer burgemeester van Zwollerkerspel ontvangen f 66, 68 [Overijsselsche Courant 8 februari 1833, blz. 2]-het kerspel draagt met f 24 bij in een collecte voor het oprichten van een gedenkteken voor Van Speijk, voor de zeelieden die bij het exploderen van kanonneerboot nr. 2 werden verminkt en voor de nabestaanden van omgekomenen [Overijsselsche Courant 3 juni 1831, blz. 2]
rekeningen=Rekening van Zwollerkerspel; met bijlagen, 1648-1650 [Archieven.nl].
tienden=de tiende, genaamd Luijerlo, Zuid Enk [Overijsselsche Courant 24 augustus 1832, blz. 2]=Inventaris van het rechterlijk archief van Schoutambt Zwolle en Zwollerkerspel, bevat o.m. informatie over de tienden in Mastenbroek (1567)
vrijwillige lening-in het kerspel is voor f 3500 ingeschreven op de vrijwillige lening o.g.v. de Wet van 6 januari 1832 [Overijsselsche Courant 14 februari 1832, blz. 1]
BergkloosterStukken betreffende de oprichting van een Athenaeum Illustre te Deventer onder de naam 'Schola Transissalanorum', waarvoor de inkomsten van het voormalige Bergklooster in Zwollerkerspel aangewend zouden kunnen worden, 1580 [Archieven.nl]
algemeen=register van hoofdbewoners van Zwollerkerspel met vermelding van beroep en geboortedatum, 1811 [Archieven.nl]=straatnamen in de voormalige gemeente Zwollerkerspel, 1949-1967 [Archieven.nl].
burgemeester=1813 -1837 L.H.C. Nilant [Archiwven.nl; Overijsselsche Courant 29 april 1828, blz. 2; 11 augustus 1829, blz. 2; 27 september 1933, blz. 2; ]. Een poging in april 1837 van Jan van Doorninck om burgemeester van Zwollerkerspel of Steenwijkerwold te worden mislukt [DBNL]. Johan Christiaan baron van Haersolte van Haerst komt in 1836 naar het buitengoed de Haerst. Op 11 november 1837 wordt hij burgemeester van Zwollerkerspel [DBNL]=1837-1880 J.C. baron van Haersolte van Haerst [Archieven.nl]=1851 de gemeentewet komt tot stand. Er is dan een college van burgemeester en wethouders (assessoren) waarvan de burgemeester voorzitter is. =1874 Akte van herbenoeming tot burgemeester van Zwollerkerspel van Johan van Haersolte van Haerst [Archieven.nl]=1881 - 1890 C.W.A. baron van Haersolte =1891 - 1904 Mr. J.A.F. baron de Vos van Steenwijk van Essen =1906 - 1919 P. Dorhout Mees =1919 - 1936 U.P. Cavaljé =1936 - 1946 Jhr. mr. G.A. Strick van Linschoten =1946 - 1962 C. Slager =1963 - 1966 Mr. W.J.E. Crommelin
buurtschappenTot het kerspel behoren: Berkum 1819, 1825, 1831-1834, 1836Boevenbrug 1835Dieserslag 1828Genne 1815, 1818, 1825, 1829, 1831-1832, 1840Genne Overwater[s] 1818, 1823, 1825, 1840Haarst 1825, 1831-1832Haarsterbroek 1826's-Heerenbroek 1823, 1840Herfte 1830, 1832, 1840Holten 1835Holterwaters 1825Ittersum 1825, 1828, 1840Langeholt of Langenholte 1831, 1835, 1840Maatgraven 1819 Mastenbroek 1819, 1824, 1827-1831, 1833, 1835Oldeneel 1824, 1826, 1840Overwaters 1825Roebolligehoek 1835Sellemuiden of Cellemuiden 1825, 1826, 1830, 1835, 1840Spoolde 1829, 1840Streukel 1825, 1834Westenholte 1825, 1829, 1830, 1832, 1834-1836, 1840Windesheim 1819, 1829, 1835, 1840 Wijthmen of Wiethem 1828, 1829, 1833, 1835, 1840Zegdoorn 1828Zuthem 1834
-in 1840 bestond het kerspel uit 34 buurtschappen, met in totaal 602 huizen met 3900 bewoners.De buurtschappen zijn in 1840: Berkum Brinkhoek 15 huizen; 102 bewonersBerkum Bruggenhoek 23 huizen; 133 bewonersBerkum Goepershoek 22 huizen; 137 bewonersBerkum Veldhoek 21 huizen; 134 bewonersBiswetering 5 huizen; 41 bewonersCellemuiden 6 huizen; 29 bewonersGenne 25 huizen; 144 bewonersGenne-Overwaters 15 huizen; 92 bewonersHasselerdijk 9 huizen; 65 bewonersHaerst 1e gedeelte 13 huizen; 69 bewonersHaerst 2e gedeelte 20 huizen; 132 bewoners's Heerenbroek 23 huizen; 161 bewonersHerculo 14 huizen; 106 bewonersHerfte 17 huizen; 118 bewonersHolten 12 huizen; 71 bewonersHoog-Zuthem 14 huizen; 93 bewonersIttersum 21 huizen; 127 bewonersLaag-Zuthem 11 huizen; 61 bewonersLangenholte 14 huizen; 93 bewonersNieuwe Wetering Zuideinde 14 huizen; 100 bewonersOldeneel 18 huizen; 137 bewonersOude Wetering Noordeinde 12 huizen; 83 bewonersOude Wetering Zuideinde 12 huizen; 80 bewonersRobolligehoek 10 huizen; 69 bewoners. Roobol is onkruid, vooral in wei- en hooilanden aangetroffen. Het gewas is om zijn rode bol dus genoemd, roobollig land. De buurschap Roobolligehoek in de gemeente Zwollerkerspel, ontleent er haar naam aan. Schelle 14 huizen; 92 bewonersSpoolde 26 huizen; 197 bewonersStreukel 25 huizen; 133 bewonersVoorst 37 huizen; 243 bewonersWestenholte 27 huizen; 149 bewonersWijthmen 38 huizen; 240 bewonersWindesheim 31 huizen; 232 bewonersZalné 16 huizen; 89 bewonersZeedijk 13 huizen; 83 bewoners
gecommitteerden-de gemeente wordt vanaf 1802 bestuurd door zeven gecommitteerden, één daarvan wordt aangewezen door de stad.
gemeentehuis-Boschwijk is het gemeentehuis [DBNL]-van 1916 tot 1967 was de villa op Ter Pelkwijkpark18 het gemeentehuis [DBNL]
grondgebied-de definitieve grenzen van de gemeente zijn in 1823 vastgesteld. Het grondgebied van 14.000 hectare met 14000 bewoners is verdeeld over Zwolle en enige omringende plaatsen.
inwoners-in de periode 1823-1832 zijn in Zwollerkerspel 1306 kinderen geboren, gemiddeld 131 per jaar. Het aantal huwelijken in die periode was 598, gemiddeld 60 per jaar. Het aantal overledenen was 795, gemiddeld 79 per jaar [Overijsselsche Courant 3 september 1833, blz. 2].-in 1830 was het aantal inwoners 3868. Gerelateerd aan de 1306 geboorten is dat per 100 zielen 34 geboorten. Bij de huwelijken is dat cijfer 16 per 100 en bij de overlijdens 21 per 100 [Overijsselsche Courant 3 september 1833, blz. 2].
ontvanger-Jacob Frederik Serrurier verhuist eind 1811 naar Zwollerkerspel waar het Rode Huis gelegen was. Hij werd ontvanger van Zwollerkerspel. Hij zette nadien het Rode Huis te koop, vertrok naar Amsterdam, huurde daar Leliegracht nr. 50 en hoopte nog even zijn ontvangerschap te behouden door een remplacant in te zetten. De nieuwe koning, naar wie hij ter audiëntie ging, was hem minder welgezind dan zijn voorganger: waarschijnlijk was hij tegen hem opgestookt door baron Bentinck, met wie S. het vroeger eens aan de stok had gehad. Hij ontving hem dan ook zeer stug en toen de belastingen ter sprake kwamen en S. als zijn mening te kennen gaf dat het ondoelmatig was belastingen te heffen tot welker inning en toezicht een overgroot aantal ambtenaren vereist werd, die een aanmerkelijk deel van de inkomsten verslonden, viel de koning hem dadelijk in de rede met de vraag of al die ambtenaren dan maar terstond moesten worden weggejaagd en van hun kostwinning beroofd. Ten slotte vroeg hij de koning zijn betrekking nog tijdelijk te mogen houden tot hij er in geslaagd zou zijn een andere broodwinning te vinden; maar dit verzoek bekwam hem slecht: Z.M. zei bits en niet geheel ten onrechte, dat iemand die over overtollige ambtenaren klaagde, niet met een dergelijke vraag behoorde aan te komen en daarmee was de audiëntie afgelopen [Cornelia Serrurier, Herinneringen aan de jaren 1789-1830, in De Gids 1930, blz. 376-408; DBNL] =mr. Joan Westenberg 1765-1838 is in 1832 ontvanger te Zwollerkerspel [Overijsselsche Courant 25 mei 1832, blz. 2; Archieven.nl]=stukken betreffende de financiële problemen van de ontvanger te Zwollerkerspel, A.J.F. baron Sloet tot de Lindenhorst, 1837 [Archieven.nl]=als opvolger van J.C. Staal werd Jacob Gerard van Nes van Meerkerk in de raadsvergadering van 25 februari 1884 benoemd tot gemeente-ontvanger van Zwolle. De eed daartoe legde hij af op 24 maart 1884. Ruim 12 jaar behartigde hij de financiële belangen van de gemeente Zwolle. Tijdens de raadsvergadering van 23 december 1895 werd een brief van Van Nes van Meerkerk behandeld, waarin hij verzocht om per 1 maart 1896 te mogen worden ontslagen [Archieven.nl]
opheffing-de gemeente is opgeheven op 1 augustus 1967.
raadsleden-in 1818 verschijnt een provinciaal reglement plattelandsgemeenten waarin is voorzien in acht voor het leven benoemde raadsleden, waarvan twee door de koning tot burgemeester benoemd worden. In 1825 wordt het bestuur samengesteld uit een schout, twee assessoren en vijf raadsleden.
scholtus/schout-mr. E. Scriverius is schout van Zwolle en Zwollerkerspel [DBNL]-in 1810-1819 is er in het kerspel een scholtus, L.H.C. Nilant. Bij hem moet worden gesolliciteerd op een onderwijzersplaats te Genne [Overijsselsche Courant 10 maart 1818, blz. 2], te Windesheim [Overijsselsche Courant 10 augustus 1819, blz. 2].Hij doet aanbestedingen [Overijsselsche Courant 24 augustus 1924, blz. 2]
volkstellingen-zie Volkstellingen 1795-1971 Zwollerkerspel
waterstaat-het dijkbestuur van Mastenbroek brengt op 11 september 1835 ter kennis aan de belanghebbenden, dat van 9 tot 23 september 1835 ter publieke visie zal liggen de rol van omslag over 1835 tot vinding van de kosten wegens herstel van de Mastenbroeker dijken over de in de polder Mastenbroek gelegen gebouwde en ongebouwde eigendommen voor de gemeente Zwollerkerspel bij Scheuer voor de Kamperpoort te Zwolle [Overijsselsche Courant 11 september 1835, blz. 2]-de Provinciale Commissie ter ondersteuning van de ingezetenen in Overijssel, die door de stormen en overstromingen van 17 en 24 oktober 1834 schade geleden hebben, hebben op 4 november 1835 verslag gedaan wegens het beheer van de aan haar zorg toevertrouwde gelden. Uit dit verslag blijkt, dat de opgegeven schade aan vee, hooi, zaadgewassen, aardappelen, gebouwen, meubelen, landerijen en andere voorwerpen ƒ 114,742,70 bedraagt, dat de door particulieren, de provincie en het Rijk bijeengebrachte som f 16.857,73 bedraagt, dat die is uitgedeeld in de vorm van levensmiddelen, hooi, stro en geld en dat door Zwollerkerspel daarvan ƒ 4.540,12 is ontvangen [Groninger Courant 6 november 1835, blz. 2].-met ingang van 1 maart 1836 is A.H. van Muiden benoemd tot hoofdingeland in dijkdistrict 3, E.L.A. Vos de Wael en E. Veldhuis in dijkdistricht 5 en E.E.C. Feith in dijkdistrict 6 [Overijsselsche Courant 12 januari 1836, blz. 1]
maatschappelijke hulpverlening=Registers van vast bedeelden in Zwolle en Zwollerkerspel, met opgave van de te verstrekken steun, 1833-1901 [Archieven.nl].=Stukken betreffende het opzeggen van de contracten met de armbesturen der N.H. kerk en de R.K. kerk te Zwolle inzake de bedeling van de inwoners van Zwollerkerspel, 1865.
onroerend goed-in 1832 kocht mr. Jacob Hendrik graaf van Rechteren van Appeltern [1787-1845] de buitenplaats IJsselvliet in Zwollerkerspel [Blok/Molhuysen, Nieuw Ned. Bio9, blz. 846]-voorts de havezaten en buitenplaatsen: huize Landwijk aan de Kuyerhuislaan, Boschwijk tussen Zwolle en Wijtmen met Rhijnvis Feith, Soeslo ten zuiden van Wijtmen, Kranenburg bij de Berkumerbrug, Arnichem tegenover de Nemelerberg, Den Doorn aan de Doornweg in de buurtschap Haerst [Archieven.nl; DBNL]-in 1923 woont J.W.J. Baron de Vos van Steenwijk op Frisia State in Zwollerkerspel [DBNL]
oorlogBij de aan de IJssel gelegen buurtschap Kote lag eertijds een schans. De Koterschans, Coterscans of Katerschans [DBNL]
rechtspraakalgemeenAanvankelijk werd de schout in het ambt Zwolle benoemd door de landsheer, de bisschop van Utrecht, zoals ook elders in het Oversticht of Overijssel. Tot het schoutambt Zwolle of Zwollerkerspel werden de buurschappen rondom de stad en de stadsvrijheid van Zwolle gerekend, die eveneens tot de parochie of kerspel Zwolle behoorden. Het oudste stadsrecht van Zwolle bepaalde echter reeds, dat slechts tot schout benoemd kon worden een burger van de stad. Sedert het begin van de vijftiende eeuw was het echter gebruik geworden, dat het recht om een schout voor te dragen voor benoeming bij de landsheer toekwam aan het stadsbestuur. Het stadsrecht uit die tijd bepaalde zelfs, dat de te benoemen schout eerst schepen van de stad diende te zijn geweest .In feite ontleende de stad dit recht echter aan het feit, dat de landsheer het schoutambt in onderpand had gegeven als lening voor een aanzienlijke som geld, dat de bisschop nodig had gehad in zijn strijd tegen Coevorden en Drenthe. In 1409 droeg de bisschop van Utrecht het ambt van schout op aan Ludeken Johans, zoals zijn voorganger dat had, met de uitdrukkelijke bepaling dat de bisschop de pandpenningen hem schuldig bleef. Bij de benoeming in 1497 door de bisschop van Johan de Goyer tot schout, protesteerde de stad Zwolle heftig, omdat de nominatie en presentatie niet was geschied door de Zwolse magistraat. De Goyer moest zich terugtrekken en de door de stad genomineerde Herman ten Bussche Hermanszoon werd vervolgens benoemd.In het midden van de zestiende eeuw probeerde de stadhouder-als vertegenwoordiger van de landsheer uit het Habsburgse Huis-het recht weer aan zich te trekken, maar onder verwijzing naar voorgaande benoemingen werd de stad in haar recht hersteld en bevestigd.Toen in 1672 Overijssel onder het bewind kwam van de keurvorst van Keulen en de bisschop van Munster, die dr. Emanuel van Twenhuysen als schout aanstelden, protesteerde de stad opnieuw heftig en weigerde zelfs de betreffende protocollen aan de nieuw benoemde schout te overhandigen.Bij de herziening van het stadsrecht van Zwolle, waarmee men zich sinds 1644 uitgebreid mee bezig hield, werd ook de manier van procederen in het schoutambt betrokken. Mede omdat sedert het midden van de zestiende eeuw er vanuit het schoutambt in hoger beroep en appèl gegaan kon bij schepenen en raden van de stad Zwolle. Het in 1794 gereed gekomen nieuwe stadsrecht voor Zwolle bevatte dan ook vele bepalingen voor het 'edel schoutengerichte' van Zwolle. Met de invoering van de Franse wetgeving in 1811 werd het schoutengericht van Zwolle opgeheven.
archiefstukken=Stukken die gediend hebben in twistgedingen in civiele zaken, waarbij partijen in appèl zijn gegaan van het schoutengericht van Zwolle (Zwollerkerspel) bij schepenen en raden van de stad Zwolle, 1546-1768 [Archieven.nl]=Stukken betreffende het conflict tussen de stad Zwolle en de drost van Salland over de rechtsmacht in Zwollerkerspel, 1604 [Archieven.nl]=Stukken betreffende het hoger beroep bij de Hoge Bank te Zwolle naar aanleiding van uitspraken van het stadsgericht van Steenwijk en het schoutengericht van Zwollerkerspel, 1608-1670 [Archieven.nl]=Stukken betreffende het geschil tussen het stadsbestuur van Zwolle ter ene zijde en de stadhouder en de Staten van Overijssel ter andere zijde over het recht om een schout in Zwollerkerspel te benoemen, 1684 [Archieven.nl]=Stukken betreffende een geschil tussen de roedendragers en de schout van Zwollerkerspel over de bevoegdheden van de stedelijke gerechtsdienaren in het schoutambt, 1760. Met als bijlagen afschriften van stukken over de jaren 1644-1680, 1644-1760 [Archieven.nl]=Ontwerp-reglement voor het schoutengericht van Zwolle en Zwollerkerspel, ca. 1771 [Archieven.nl]=Resolutie van de erfgenamen van Zwollerkerspel, waarbij goedgekeurd wordt het 'Concept Reglement waar naar de algemeene en huishoudelijke belangens van Zwollercarspel zullen worden waargenomen', 1804. Authentiek, gelijktijdig afschrift. Met een dubbel, 1804 [Archieven.nl]
waterstaat=Leggers van omslagplichtige percelen in de gem. Zwollerkerspel, z.j. ca. 1850-1876 [Archieven.nl]
BRONNENgeraadpleegde bronnenDBNL;literatuurBerkenvelder, F.C., Zwolse regesten deel I, 1350-1399. Zwolle Waanders 1980Hol, R.C., Inventaris van de memories van aanfite der nalatenschappen en de bijbehorende ingangen, afkomstig van de Ontvanger der Successierechten en de tafels IV en VI, afkomstig van de dienst der Registratie. Rijksarchief in Gelderland, Arnhem, 1980. Seekles, J.J., Inventaris van het archief van huize Soeslo te Zwollerkerspel, 1840-1968, Zwolle (1992).Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)Zanden, Telling (1526)overige bronnenDDB; AaBio 1-2
algemeenEen gemeente, gelegen rondom de stad Zwolle. Tot 1802 werd dit gebied bestuurd door Zwolle. Op 23 oktober 1802 werd de gemeente Zwollerkerspel gesticht. Het grondgebied dat eertijds het schoutambt van Zwolle uitmaakte werd daarin ondergebracht.
In 1188 is sprake van "una domus in Harsolte" in bezit van een graaf. Het betreft Haersolte onder Haarst in Zwollerkerspel [Philippi, F./Bannier, W.A.F., Das Gúterverzeichniss Graf Heinrichs von Dale [1188], in BMHG 1904, blz. 405] De bisschop van Utrecht voor het kapittel te Deventer over goederen in Zwolle en Zwollerkerspel, bevestigd ? 1212-1216 [DBNL]
archievenGeboorten, huwelijken overlijden 1811-1952Hoofdbewoners afbeeldingen 1806belastingen
accijnzen=akte waarbij bisschop Frederik van Baden bekend maakt dat de accijnsen op het gemalen koren en het binnenlands en buitenlands bier in Salland en Twenthe zullen worden geïnd door de stad Deventer en in het land van Vollenhoven en in Zwollerkerspel door de steden Kampen en Zwolle, 1509 [Archieven.nl]=bisschop Frederik van Baden maakt in 1511 bekend, dat de accijnsen, tot heffing waarvan onlangs door ridderschap en steden is besloten, nl. van 1 mud koren, binnenslands gemalen of van buitenslands ingebracht, 1 gosler; van 1 vat binnenslands gebrouwen bier 3 stuiver Brabants; van 1 vat buitenslands gebrouwen bier 4 stuiver, alsmede van elke 16 vaten 1 gulden boven de gewonen accijns, tot juni a.s. zullen geind worden in Salland en Twenthe door de stad Deventer, en in Vollenhove en Zwollerkerspel door de steden Kampen en Zwolle [Archieven.nl]=goedgunstige beschikking van de Minister van Financiën op het verzoek van Godert Willem van Dedem, als vervener te Ambt Hardenberg, om vrijstelling van accijns wegens geleverd turf te Zwollerkerspel en Leiderdorp, 1858.
algemeen=legger van inkomsten uit 1510 voor Zwolle uit Zwollerkerspel [Archieven.nl]=stuk, inhoudende afschrift van een resolutie van de erfgenamen van Zwollerkerspel inzake de inning van de belastingen en ontwerp-huishoudelijk reglement, 1804 [Archieven.nl]=register, houdende opgave van de huishoudingen, verdeeld in 5 klassen, in de diverse dorpen en buurtschappen, vermoedelijk ten behoeve van een belasting, ca. 1808 [Archieven.nl]=register van belastingschuldigen, 1910-1912 [Archieven.nl]=integratie gemeentelijke belastingen Zwolle-Zwollerkerspel. Geldend verklaren belastingverordeningen, 1967-1969.
begrafenisrecht=begrafenisrecht begraafplaats Mastenbroek 1902-1951,
belasting in natura=rekeningen van de schout van Zwollerkerspel, L.H.C. Nilant, van de door de inwoners van Zwollerkerspel verrichte wagendiensten in de periode april - mei, met bijlagen, 1814 [Archieven.nl]=stukken betreffende de hooivorderingen in de gemeenten Genemuiden, Kampen, Kamperveen, Wilsum, Wijhe, Zalk en Veecaten en Zwollerkerspel, 1916 - 1917 [Archieven.nl].
buitengewone belasting=Enkelvoudige kohier van de 25-jarige heffingen, alsmede van de buitengewone belasting van ingezetenen van het district Zwollerkerspel en Dalfsen, 1804 [Archieven.nl]
college van zetters=Op grond van de Wet van 5 april 1870 (Stbld. no. 3) werd door de burgemeester van Zwollerkerspel een eerste vergadering belegd op 10 februari 1871 met de door de Commissaris des Konings benoemde leden. Tijdens deze vergadering legden de leden van het College de eed af, stelden ze een rooster van aftreding op en tekenden het register van patentplichtigen. Het College was belast met het uitbrengen van adviezen op verzoek- en bezwaarschriften met betrekking tot de directe belastingen en het regelen van de aanslagen voor de belastingplichtigen. Het College is vermoedelijk rond 1925 opgeheven [Archieven.nl].
contributie=Stukken betreffende de uitzetting over de kring van Mastenbroek (Zwollerkerspel in Mastenbroek, IJsselmuiden, Grafhorst, Wilsum, Genemuiden, Veecaten in Zwollerkerspel, Veecaten onder Zalk, Genne aan het water en Hasselterdijk in Hasselter kerspel) voor het onderhoud van de schans te Katen, 1585-1593. Met een afschrift, ca. 1750 [Archieven.nl]=Stukken betreffende de inning binnen Zwolle en Zwollerkerspel van de contributie ten behoeve van de bekostiging van het garnizoen van de troepen van de bisschop van Munster, 1674 [Archieven.nl]
duizendste penning=kohieren van de 1000ste penning geheven in 1694 [Archieven.nl] =aanslag in de 1000ste penning voor Herman Friedrich van Beesten en zijn vrouw voor hun bezittingen in Zwolle en Zwollerkerspel, 1751 en 1758 [Archieven.nl]
gemaal-gemaal 1825, 1828, 1829, -in februari 1833 ontvangt de Tweede Kamer vier verzoekschriften van ingezetenen van Ommeren, Zwollerkerspel, Raalte en Gramsbergen, provincie Overijssel, met bedenkingen tegen het ontwerp van wet op het gemaal. Zij geven de menigvuldige bezwaren op over de druk, waaronder zich de landman zou bevinden, welke nog vermeerderd was door de sinds 1830 regelmatige lichtingen van de schutterij en landmilitie. Zij beklagen zich voorts erover, dat zware belastingen, vooral op de eerste levensbehoeften, worden gelegd, en verzoeken, dat, bij de invoering van een belasting op het gemaal, die dan bij admodiatie mocht worden geheven. De TK-commissie kon niet onopgemerkt laten, dat die verzoekschriften, met aanpassing van de plaatsnaam, van gelijke inhoud zijn en dat vele ondertekeningen door dezelfde hand geschreven waren, hetgeen doet vermoeden, dat er bijzondere pogingen aangewend zijn om aan het verzoek gewicht bij te zetten. De commissie is van oordeel dat door enige reglementaire bepalingen in dit misbruik moet worden voorzien. De Kamer verenigde zich met het advies van haar commissie en besloot het rapport te doen drukken en ronddelen [Rotterdamsche Courant 21 februari 1833, blz. 2]
gemene landsmiddelen=register van de opbrengsten van de verpachtingen van de gemene landsmid-delen in Zwolle en Zwollerkerspel, 1693-1728. Aangelegd, 1724 [Archieven.nl]=Kwitantie van de ontvanger van de landsmiddelen voor Frederik J. van Huffel wegens de betaling van de verschillende belastingen vanwege de havezate Verborg in Zwollerkerspel, 1732
grondbelasting=kaart van de kadastrale percelen Zwollerkerspel van 1683 t/m 1806, (Westenholte), ca. 1900 [Archieven.nl]=uittreksel uit het kohier van gebouwde eigendommen, en deuren en vensters van de gemeente Zwollerkerspel betreffende de belasting van een gebouw te Mastenbroek over het jaar 1815 [Archieven.nl]. =grondbelasting 1830=register van nieuwe, veranderde of gesloopte gebouwen in de kadastrale gemeente Zwollerkerspel, 1838-1881 [Archieven.nl]=aanslagbiljetten voor Godert Willem van Dedem in de grondbelasting voor gebouwde en ongebouwde eigendommen in de gemeenten Avereest, Dalfsen, Nieuwleusen, Staphorst en Zwollerkerspel, 1852 en 1866 [Archieven.nl]=stukken betreffende de vaststelling van de aanslag in de grondbelasting voor Adolf F. van Rechteren Limpurg in de gemeenten Ambt Almelo, Vriezenveen en Zwollerkerspel, 1875-1883 en 1900-1901.=aanslagen van de ontvanger van de directe belastingen te Zwolle voor het Vrouwenhuis, artikel 9654 van de kadastrale legger, wegens verschuldigde grondbelasting in de gemeente Zwollerkerspel, 1943 - 1970, met betalingsbewijzen [Archieven.nl]
hondenbelastinghondenbelasting 1887-1927,
hoofdelijke omslaghoofdelijke omslag 1861-1922,
hoofdgeldhoofdgeld 1675,
oninbare postenoninbare posten 1812-1813,
personele belasting=Akten van taxatie uit 1804 en 1806 door de taxateurs van Zwollerkerspel voor de marke van de huuropbrengsten van de verschillende percelen markegrond, in verband met de aangifte in de "Belastingen onder den naam van personeel", 1804 en 1806 [Archieven.nl]=personele belasting 1837,
schatting=op 29 juni 1578 wordt in Dalfsen, Ommen, Hardenberg, Zwollerkerspel, het drostambt IJsselmuiden en het Land van Vollenhove een schatting geïnd [Archieven.nl]
schoolgeldschoolgeld 1829-1835, 1907-1927
straatverlichtingsbelastingstraatverlichtingsbelasting 1925-1927,
successierecht=gequalificeerden van de belasting op het recht van successie 1809-1810 [Archieven.nl]=archieven van de regulateurs van de belasting op het recht van successie 1814-1817. Régulateur van 1 januari t/m 31 juli 1814 was G. ten Cate te Zwolle. Sinds 1 augustus 1814 was L. Haeck zijn opvolger [Archieven.nl]=schematisch overzicht van de registratie van een nalatenschap door de ontvanger der successierechten en de controle daarop door de inspecteur der indirecte belastingen [Hol, p. 110] =taxatie voor het recht van successie van de onroerende goederen van wijlen Ontko Rhijnvis Feith in Zwollerkerspel, Heino en Raalte, 1883 [Archieven.nl]
veergelden=stukken betreffende het verlenen van een concessie aan de familie van der Kolk voor het hebben van een pontveer, Oldener veer, tussen Zwollerkerspel en Hattem én het heffen van veergelden, bevattende tevens provinciale voorschriften, 1883-1954.
verponding=Register van de omslag van de verponding van Zwollerkerspel met vermelding van de namen van de eigenaren en van de pachters, of meiers, 1630 [Archieven.nl].=Rekening van ontvangsten en uitgaven over de jaren 1632-1648 door schout Hendrik ter Kuyle van de verponding in Zwollerkerspel, 1651. Met bijlagen [Archieven.nl].=Stukken betreffende de aanslagen in en de inning van de verponding en van de restanten over de jaren 1684-1697 door schout Herman Meeuwsen van Zwollerkerspel, 1697-1699.=verpondingen 1737
vijftigste penning=Inventaris van het rechterlijk archief van Schoutambt Zwolle en Zwollerkerspel, bevat o.m. informatie over provinciale 50e penning, 1722-1801 [Archieven.nl]
vuurstedengeld=vuurstedengeld 1682,
wegenbelasting=Aanslagen van de gemeente-ontvanger van Zwollerkerspel voor het Vrouwenhuis wegens verschuldigde wegenbelasting, 1950- 1967 [Archieven.nl].
zoutgeld=Kohieren van het zoutgeld, 1694 [Archieven.nl]
Alle archiefstukken zijn te vinden in HCO archiefnr. 0800, inv. nr 06 [Veen, J.H.S.M., Plaatsingslijst van het archief van de gemeente Zwollerkerspel, 1803-1927, Zwolle (1971)].
bestuur
erfgenamen=Resolutiën van de erfgenamen van Zwollerkerspel, 1803-1811 [Archieven.nl]. bestuur
schout=Stukken betreffende het recht van Zwolle om de schout van Zwollerkerspel aan te stellen en in het schoutambt de rechtsmacht uit te oefenen, 1555-1561. Met retroacta, 1370-1545, 1370-1561 [Archieven.nl].=jonker Cornelis van Dongen is in 1630 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl].=Bernhard Holt is in 1669-1683 scholte van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl]=Herman Meuwsen is in 1685-1697 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl], =Wilhelm Vriesen is in 1699-1708 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl], =Albert Assing is in 1712 cameraar van Zwolle en schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl]=Tomas van Muyden is in 1734-1754 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl].=Egbert Scriverius is in 1787 schout van Zwolle en Zwollerkerspel [Archieven.nl] =Lucas Hendrik Coenraad Nilant is in 1814 schout van Zwollerkerspel [Archieven.nl]
financiën
bijdrage watersnoodhet kerspel ontvangt in 1827 uit het watersnoodfonds van f 780.006 een bedrag van f 98.045 [Overijsselsche Courant 24 december 1827, blz. 3]financiën
collecte-de Provinciale Commissie tot inzameling van bijdragen heeft ten behoeve van de verminkten en van de nagelaten betrekkingen van de gesneuvelden bij de verdediging van het kasteel van Antwerpen en de zeemacht op de Schelde van de heer burgemeester van Zwollerkerspel ontvangen f 66, 68 [Overijsselsche Courant 8 februari 1833, blz. 2]-het kerspel draagt met f 24 bij in een collecte voor het oprichten van een gedenkteken voor Van Speijk, voor de zeelieden die bij het exploderen van kanonneerboot nr. 2 werden verminkt en voor de nabestaanden van omgekomenen [Overijsselsche Courant 3 juni 1831, blz. 2]
rekeningen=Rekening van Zwollerkerspel; met bijlagen, 1648-1650 [Archieven.nl].
tienden=de tiende, genaamd Luijerlo, Zuid Enk [Overijsselsche Courant 24 augustus 1832, blz. 2]=Inventaris van het rechterlijk archief van Schoutambt Zwolle en Zwollerkerspel, bevat o.m. informatie over de tienden in Mastenbroek (1567)
vrijwillige lening-in het kerspel is voor f 3500 ingeschreven op de vrijwillige lening o.g.v. de Wet van 6 januari 1832 [Overijsselsche Courant 14 februari 1832, blz. 1]
geestelijkheid
BergkloosterStukken betreffende de oprichting van een Athenaeum Illustre te Deventer onder de naam 'Schola Transissalanorum', waarvoor de inkomsten van het voormalige Bergklooster in Zwollerkerspel aangewend zouden kunnen worden, 1580 [Archieven.nl]geestelijkheid
gemeente
algemeen=register van hoofdbewoners van Zwollerkerspel met vermelding van beroep en geboortedatum, 1811 [Archieven.nl]=straatnamen in de voormalige gemeente Zwollerkerspel, 1949-1967 [Archieven.nl].gemeente
burgemeester=1813 -1837 L.H.C. Nilant [Archiwven.nl; Overijsselsche Courant 29 april 1828, blz. 2; 11 augustus 1829, blz. 2; 27 september 1933, blz. 2; ]. Een poging in april 1837 van Jan van Doorninck om burgemeester van Zwollerkerspel of Steenwijkerwold te worden mislukt [DBNL]. Johan Christiaan baron van Haersolte van Haerst komt in 1836 naar het buitengoed de Haerst. Op 11 november 1837 wordt hij burgemeester van Zwollerkerspel [DBNL]=1837-1880 J.C. baron van Haersolte van Haerst [Archieven.nl]=1851 de gemeentewet komt tot stand. Er is dan een college van burgemeester en wethouders (assessoren) waarvan de burgemeester voorzitter is. =1874 Akte van herbenoeming tot burgemeester van Zwollerkerspel van Johan van Haersolte van Haerst [Archieven.nl]=1881 - 1890 C.W.A. baron van Haersolte =1891 - 1904 Mr. J.A.F. baron de Vos van Steenwijk van Essen =1906 - 1919 P. Dorhout Mees =1919 - 1936 U.P. Cavaljé =1936 - 1946 Jhr. mr. G.A. Strick van Linschoten =1946 - 1962 C. Slager =1963 - 1966 Mr. W.J.E. Crommelin
buurtschappenTot het kerspel behoren: Berkum 1819, 1825, 1831-1834, 1836Boevenbrug 1835Dieserslag 1828Genne 1815, 1818, 1825, 1829, 1831-1832, 1840Genne Overwater[s] 1818, 1823, 1825, 1840Haarst 1825, 1831-1832Haarsterbroek 1826's-Heerenbroek 1823, 1840Herfte 1830, 1832, 1840Holten 1835Holterwaters 1825Ittersum 1825, 1828, 1840Langeholt of Langenholte 1831, 1835, 1840Maatgraven 1819 Mastenbroek 1819, 1824, 1827-1831, 1833, 1835Oldeneel 1824, 1826, 1840Overwaters 1825Roebolligehoek 1835Sellemuiden of Cellemuiden 1825, 1826, 1830, 1835, 1840Spoolde 1829, 1840Streukel 1825, 1834Westenholte 1825, 1829, 1830, 1832, 1834-1836, 1840Windesheim 1819, 1829, 1835, 1840 Wijthmen of Wiethem 1828, 1829, 1833, 1835, 1840Zegdoorn 1828Zuthem 1834
-in 1840 bestond het kerspel uit 34 buurtschappen, met in totaal 602 huizen met 3900 bewoners.De buurtschappen zijn in 1840: Berkum Brinkhoek 15 huizen; 102 bewonersBerkum Bruggenhoek 23 huizen; 133 bewonersBerkum Goepershoek 22 huizen; 137 bewonersBerkum Veldhoek 21 huizen; 134 bewonersBiswetering 5 huizen; 41 bewonersCellemuiden 6 huizen; 29 bewonersGenne 25 huizen; 144 bewonersGenne-Overwaters 15 huizen; 92 bewonersHasselerdijk 9 huizen; 65 bewonersHaerst 1e gedeelte 13 huizen; 69 bewonersHaerst 2e gedeelte 20 huizen; 132 bewoners's Heerenbroek 23 huizen; 161 bewonersHerculo 14 huizen; 106 bewonersHerfte 17 huizen; 118 bewonersHolten 12 huizen; 71 bewonersHoog-Zuthem 14 huizen; 93 bewonersIttersum 21 huizen; 127 bewonersLaag-Zuthem 11 huizen; 61 bewonersLangenholte 14 huizen; 93 bewonersNieuwe Wetering Zuideinde 14 huizen; 100 bewonersOldeneel 18 huizen; 137 bewonersOude Wetering Noordeinde 12 huizen; 83 bewonersOude Wetering Zuideinde 12 huizen; 80 bewonersRobolligehoek 10 huizen; 69 bewoners. Roobol is onkruid, vooral in wei- en hooilanden aangetroffen. Het gewas is om zijn rode bol dus genoemd, roobollig land. De buurschap Roobolligehoek in de gemeente Zwollerkerspel, ontleent er haar naam aan. Schelle 14 huizen; 92 bewonersSpoolde 26 huizen; 197 bewonersStreukel 25 huizen; 133 bewonersVoorst 37 huizen; 243 bewonersWestenholte 27 huizen; 149 bewonersWijthmen 38 huizen; 240 bewonersWindesheim 31 huizen; 232 bewonersZalné 16 huizen; 89 bewonersZeedijk 13 huizen; 83 bewoners
gecommitteerden-de gemeente wordt vanaf 1802 bestuurd door zeven gecommitteerden, één daarvan wordt aangewezen door de stad.
gemeentehuis-Boschwijk is het gemeentehuis [DBNL]-van 1916 tot 1967 was de villa op Ter Pelkwijkpark18 het gemeentehuis [DBNL]
grondgebied-de definitieve grenzen van de gemeente zijn in 1823 vastgesteld. Het grondgebied van 14.000 hectare met 14000 bewoners is verdeeld over Zwolle en enige omringende plaatsen.
inwoners-in de periode 1823-1832 zijn in Zwollerkerspel 1306 kinderen geboren, gemiddeld 131 per jaar. Het aantal huwelijken in die periode was 598, gemiddeld 60 per jaar. Het aantal overledenen was 795, gemiddeld 79 per jaar [Overijsselsche Courant 3 september 1833, blz. 2].-in 1830 was het aantal inwoners 3868. Gerelateerd aan de 1306 geboorten is dat per 100 zielen 34 geboorten. Bij de huwelijken is dat cijfer 16 per 100 en bij de overlijdens 21 per 100 [Overijsselsche Courant 3 september 1833, blz. 2].
ontvanger-Jacob Frederik Serrurier verhuist eind 1811 naar Zwollerkerspel waar het Rode Huis gelegen was. Hij werd ontvanger van Zwollerkerspel. Hij zette nadien het Rode Huis te koop, vertrok naar Amsterdam, huurde daar Leliegracht nr. 50 en hoopte nog even zijn ontvangerschap te behouden door een remplacant in te zetten. De nieuwe koning, naar wie hij ter audiëntie ging, was hem minder welgezind dan zijn voorganger: waarschijnlijk was hij tegen hem opgestookt door baron Bentinck, met wie S. het vroeger eens aan de stok had gehad. Hij ontving hem dan ook zeer stug en toen de belastingen ter sprake kwamen en S. als zijn mening te kennen gaf dat het ondoelmatig was belastingen te heffen tot welker inning en toezicht een overgroot aantal ambtenaren vereist werd, die een aanmerkelijk deel van de inkomsten verslonden, viel de koning hem dadelijk in de rede met de vraag of al die ambtenaren dan maar terstond moesten worden weggejaagd en van hun kostwinning beroofd. Ten slotte vroeg hij de koning zijn betrekking nog tijdelijk te mogen houden tot hij er in geslaagd zou zijn een andere broodwinning te vinden; maar dit verzoek bekwam hem slecht: Z.M. zei bits en niet geheel ten onrechte, dat iemand die over overtollige ambtenaren klaagde, niet met een dergelijke vraag behoorde aan te komen en daarmee was de audiëntie afgelopen [Cornelia Serrurier, Herinneringen aan de jaren 1789-1830, in De Gids 1930, blz. 376-408; DBNL] =mr. Joan Westenberg 1765-1838 is in 1832 ontvanger te Zwollerkerspel [Overijsselsche Courant 25 mei 1832, blz. 2; Archieven.nl]=stukken betreffende de financiële problemen van de ontvanger te Zwollerkerspel, A.J.F. baron Sloet tot de Lindenhorst, 1837 [Archieven.nl]=als opvolger van J.C. Staal werd Jacob Gerard van Nes van Meerkerk in de raadsvergadering van 25 februari 1884 benoemd tot gemeente-ontvanger van Zwolle. De eed daartoe legde hij af op 24 maart 1884. Ruim 12 jaar behartigde hij de financiële belangen van de gemeente Zwolle. Tijdens de raadsvergadering van 23 december 1895 werd een brief van Van Nes van Meerkerk behandeld, waarin hij verzocht om per 1 maart 1896 te mogen worden ontslagen [Archieven.nl]
opheffing-de gemeente is opgeheven op 1 augustus 1967.
raadsleden-in 1818 verschijnt een provinciaal reglement plattelandsgemeenten waarin is voorzien in acht voor het leven benoemde raadsleden, waarvan twee door de koning tot burgemeester benoemd worden. In 1825 wordt het bestuur samengesteld uit een schout, twee assessoren en vijf raadsleden.
scholtus/schout-mr. E. Scriverius is schout van Zwolle en Zwollerkerspel [DBNL]-in 1810-1819 is er in het kerspel een scholtus, L.H.C. Nilant. Bij hem moet worden gesolliciteerd op een onderwijzersplaats te Genne [Overijsselsche Courant 10 maart 1818, blz. 2], te Windesheim [Overijsselsche Courant 10 augustus 1819, blz. 2].Hij doet aanbestedingen [Overijsselsche Courant 24 augustus 1924, blz. 2]
volkstellingen-zie Volkstellingen 1795-1971 Zwollerkerspel
waterstaat-het dijkbestuur van Mastenbroek brengt op 11 september 1835 ter kennis aan de belanghebbenden, dat van 9 tot 23 september 1835 ter publieke visie zal liggen de rol van omslag over 1835 tot vinding van de kosten wegens herstel van de Mastenbroeker dijken over de in de polder Mastenbroek gelegen gebouwde en ongebouwde eigendommen voor de gemeente Zwollerkerspel bij Scheuer voor de Kamperpoort te Zwolle [Overijsselsche Courant 11 september 1835, blz. 2]-de Provinciale Commissie ter ondersteuning van de ingezetenen in Overijssel, die door de stormen en overstromingen van 17 en 24 oktober 1834 schade geleden hebben, hebben op 4 november 1835 verslag gedaan wegens het beheer van de aan haar zorg toevertrouwde gelden. Uit dit verslag blijkt, dat de opgegeven schade aan vee, hooi, zaadgewassen, aardappelen, gebouwen, meubelen, landerijen en andere voorwerpen ƒ 114,742,70 bedraagt, dat de door particulieren, de provincie en het Rijk bijeengebrachte som f 16.857,73 bedraagt, dat die is uitgedeeld in de vorm van levensmiddelen, hooi, stro en geld en dat door Zwollerkerspel daarvan ƒ 4.540,12 is ontvangen [Groninger Courant 6 november 1835, blz. 2].-met ingang van 1 maart 1836 is A.H. van Muiden benoemd tot hoofdingeland in dijkdistrict 3, E.L.A. Vos de Wael en E. Veldhuis in dijkdistricht 5 en E.E.C. Feith in dijkdistrict 6 [Overijsselsche Courant 12 januari 1836, blz. 1]
maatschappelijke hulpverlening=Registers van vast bedeelden in Zwolle en Zwollerkerspel, met opgave van de te verstrekken steun, 1833-1901 [Archieven.nl].=Stukken betreffende het opzeggen van de contracten met de armbesturen der N.H. kerk en de R.K. kerk te Zwolle inzake de bedeling van de inwoners van Zwollerkerspel, 1865.
onroerend goed-in 1832 kocht mr. Jacob Hendrik graaf van Rechteren van Appeltern [1787-1845] de buitenplaats IJsselvliet in Zwollerkerspel [Blok/Molhuysen, Nieuw Ned. Bio9, blz. 846]-voorts de havezaten en buitenplaatsen: huize Landwijk aan de Kuyerhuislaan, Boschwijk tussen Zwolle en Wijtmen met Rhijnvis Feith, Soeslo ten zuiden van Wijtmen, Kranenburg bij de Berkumerbrug, Arnichem tegenover de Nemelerberg, Den Doorn aan de Doornweg in de buurtschap Haerst [Archieven.nl; DBNL]-in 1923 woont J.W.J. Baron de Vos van Steenwijk op Frisia State in Zwollerkerspel [DBNL]
oorlogBij de aan de IJssel gelegen buurtschap Kote lag eertijds een schans. De Koterschans, Coterscans of Katerschans [DBNL]
rechtspraakalgemeenAanvankelijk werd de schout in het ambt Zwolle benoemd door de landsheer, de bisschop van Utrecht, zoals ook elders in het Oversticht of Overijssel. Tot het schoutambt Zwolle of Zwollerkerspel werden de buurschappen rondom de stad en de stadsvrijheid van Zwolle gerekend, die eveneens tot de parochie of kerspel Zwolle behoorden. Het oudste stadsrecht van Zwolle bepaalde echter reeds, dat slechts tot schout benoemd kon worden een burger van de stad. Sedert het begin van de vijftiende eeuw was het echter gebruik geworden, dat het recht om een schout voor te dragen voor benoeming bij de landsheer toekwam aan het stadsbestuur. Het stadsrecht uit die tijd bepaalde zelfs, dat de te benoemen schout eerst schepen van de stad diende te zijn geweest .In feite ontleende de stad dit recht echter aan het feit, dat de landsheer het schoutambt in onderpand had gegeven als lening voor een aanzienlijke som geld, dat de bisschop nodig had gehad in zijn strijd tegen Coevorden en Drenthe. In 1409 droeg de bisschop van Utrecht het ambt van schout op aan Ludeken Johans, zoals zijn voorganger dat had, met de uitdrukkelijke bepaling dat de bisschop de pandpenningen hem schuldig bleef. Bij de benoeming in 1497 door de bisschop van Johan de Goyer tot schout, protesteerde de stad Zwolle heftig, omdat de nominatie en presentatie niet was geschied door de Zwolse magistraat. De Goyer moest zich terugtrekken en de door de stad genomineerde Herman ten Bussche Hermanszoon werd vervolgens benoemd.In het midden van de zestiende eeuw probeerde de stadhouder-als vertegenwoordiger van de landsheer uit het Habsburgse Huis-het recht weer aan zich te trekken, maar onder verwijzing naar voorgaande benoemingen werd de stad in haar recht hersteld en bevestigd.Toen in 1672 Overijssel onder het bewind kwam van de keurvorst van Keulen en de bisschop van Munster, die dr. Emanuel van Twenhuysen als schout aanstelden, protesteerde de stad opnieuw heftig en weigerde zelfs de betreffende protocollen aan de nieuw benoemde schout te overhandigen.Bij de herziening van het stadsrecht van Zwolle, waarmee men zich sinds 1644 uitgebreid mee bezig hield, werd ook de manier van procederen in het schoutambt betrokken. Mede omdat sedert het midden van de zestiende eeuw er vanuit het schoutambt in hoger beroep en appèl gegaan kon bij schepenen en raden van de stad Zwolle. Het in 1794 gereed gekomen nieuwe stadsrecht voor Zwolle bevatte dan ook vele bepalingen voor het 'edel schoutengerichte' van Zwolle. Met de invoering van de Franse wetgeving in 1811 werd het schoutengericht van Zwolle opgeheven.
archiefstukken=Stukken die gediend hebben in twistgedingen in civiele zaken, waarbij partijen in appèl zijn gegaan van het schoutengericht van Zwolle (Zwollerkerspel) bij schepenen en raden van de stad Zwolle, 1546-1768 [Archieven.nl]=Stukken betreffende het conflict tussen de stad Zwolle en de drost van Salland over de rechtsmacht in Zwollerkerspel, 1604 [Archieven.nl]=Stukken betreffende het hoger beroep bij de Hoge Bank te Zwolle naar aanleiding van uitspraken van het stadsgericht van Steenwijk en het schoutengericht van Zwollerkerspel, 1608-1670 [Archieven.nl]=Stukken betreffende het geschil tussen het stadsbestuur van Zwolle ter ene zijde en de stadhouder en de Staten van Overijssel ter andere zijde over het recht om een schout in Zwollerkerspel te benoemen, 1684 [Archieven.nl]=Stukken betreffende een geschil tussen de roedendragers en de schout van Zwollerkerspel over de bevoegdheden van de stedelijke gerechtsdienaren in het schoutambt, 1760. Met als bijlagen afschriften van stukken over de jaren 1644-1680, 1644-1760 [Archieven.nl]=Ontwerp-reglement voor het schoutengericht van Zwolle en Zwollerkerspel, ca. 1771 [Archieven.nl]=Resolutie van de erfgenamen van Zwollerkerspel, waarbij goedgekeurd wordt het 'Concept Reglement waar naar de algemeene en huishoudelijke belangens van Zwollercarspel zullen worden waargenomen', 1804. Authentiek, gelijktijdig afschrift. Met een dubbel, 1804 [Archieven.nl]
waterstaat=Leggers van omslagplichtige percelen in de gem. Zwollerkerspel, z.j. ca. 1850-1876 [Archieven.nl]
BRONNENgeraadpleegde bronnenDBNL;literatuurBerkenvelder, F.C., Zwolse regesten deel I, 1350-1399. Zwolle Waanders 1980Hol, R.C., Inventaris van de memories van aanfite der nalatenschappen en de bijbehorende ingangen, afkomstig van de Ontvanger der Successierechten en de tafels IV en VI, afkomstig van de dienst der Registratie. Rijksarchief in Gelderland, Arnhem, 1980. Seekles, J.J., Inventaris van het archief van huize Soeslo te Zwollerkerspel, 1840-1968, Zwolle (1992).Wijnpersse, Statistiek, p. 384 (1854)Zanden, Telling (1526)overige bronnenDDB; AaBio 1-2
Voormalig gemeentehuis Zwollerkerspelfoto van M. Malherbe