Axel

AxelStad in Zeeuws-Vlaanderen met een haven aan het Hellegat. Ook Aksel, Auxelles, Acxele, Acxelalgemeen=Al in 813 zou er een kerk zijn geweest [Aa, Aard1, blz. 394]=in 1105 schenkt bisschop Burckhart Axel aan Sint Salvador in Utrecht [Verwoert, Handwoordenbooek I, blz. 27]bedijkingen=Op 31 maart 1595 krijgen baljuw, burgemeesters en schepenen van Axel en Neusen octrooi voor het indijken van de schorren [SG 1593-1595, deel  8, blz. 663]=Op 18 december 1600 werd naar aanleiding van het rekest van de bedijkers van de nieuwe polders voor Axel gelast te schrijven aan de Staten van Zeeland, dat zij de supplianten het effect moesten laten genieten van hun verleende octrooi of anders de Staten-Generaal binnen een maand de redenen van hun weigering berichten en ondertussen alle executies opschorten tot nader bevel  [SG 1600-1601, deel 11, blz. 353]=Op het rekest van de magistraat van Axel en Neuzen is geaccordeert dat men bij affictie van billetten sal adverteren ende insinueren allen ende yegelijcken van den ingelanden, geërffden ende laeste bedijckeren, mitsgaders denghenen die eenich recht pretenderen op ofte aen de landen van de polderen, genaempt den Grooten- ende Cleynen Butpolder, den Noort-, Capelle-, Visschers- ende Egelantierpolders, gelegen omtrent Axel ende Neusen, die in Martio voirleden doir den groot storm ende vloet geïnundeert ende bevloeyt zijn, dat deselve hen laten vinden binnen de stede van Axel voirs. opten laesten dener maent Junii 1600, oiunie in presentie van commissarissen, bij de heeren Staten Generael daartoe te committeren, te hulpen adviseren op de bequaemste middelen, daermede d'voirs. polders wederom mochten worden beverscht ende bedijct. Ende zijn voirts gecommitteert d' heeren Biel ende Aleman, Raden van State, omme ten voirs. dage tot Axel te compareren ende de voirs. geinundeerde ende bevloyede landen te visiteren ende te adviseren opte nootelicheyt ende 't proffijt van 't lant ende wat tot dien eynde sal dienen voirgenomen, mitsgaders d' eygenaers van de voirs. polder ende landen te induceren ende animeren totte beverschinge van deselve  [SG 1604-1606, deel 13, blz. 823]=Op 9 juni 1607 werd een rekest gelezen van baljuw, burgemeesters en schepenen van de ,,steden, port ende ambachten " van Axel, Terneuzen en Biervliet, waarin zij om steun vroegen bij de bedijking van de Buthpolder; besluit uitgesteld  [SG 1607-1609, deel 14, blz. 314]=Op 7 oktober 1609 werd een rekest gelezen van Willem de Castille, coadjutor van de abdij van Bandeloo c.s., waarin hij octrooi vroeg, om enige polders in de buurt van Hulsterambacht en Axel te mogen indijken; goedgevonden werd het advies te vragen van de Raad van State en van Gecommitteerde Raden van Zeeland [SG 1607-1609, deel 14, blz. 911]=Op 21 november 1609  werd op het rekest van steden en ambachten van Axel, Terneuzen en Biervliet, die octrooi verzochten, om de landen, ,,mette zee gemeen liggende onder de drye parochien van Axelambacht", te mogen indijken, beschikt, dat men op het verzoek van supplianten zou letten na het horen van het advies van ,,die" van Zeeland  [SG1607-1609, deel 14, blz. 911]=Het verzoek van Axel en Neuzen, de parochie van Zuiddorpe te mogen droogleggen, wordt voor advies gesteld in handen van de Gecommitteerde Raden van Zeeland   [SG 1610-1612, deel 1, blz. 398]=Op het rekest van de steden en ambachten van Axel, Ter Neuzen en Biervliet, betreffende de drooglegging van de parochies van Zuiddorp en Beoostenblij zal men advies vragen van de Raad van Vlaanderen en van het Vrije van Sluis  [SG 1610-1612, deel 1, blz. 624]=Baljuw, burgemeester en schepenen van de steden en ambachten van Axel en Ter Neuzen ontvangen octrooi  voor de drooglegging van de ondergelopen parochies van Zuiddorpe op de volgende condities: de landen zullen gedurende negen jaar vrij blijven van tienden. Alle bestaande rechten en privileges blijven gehandhaafd. Ten aanzien van de heerlijke cijnzen en grafelijke rechten zal men zich houden aan het plakkaat van Karel V van 22 mei 1531. De ingelanden zullen een dijkbestuur inrichten onder autoriteit van de supplianten; zij zullen ten minste dertig gemeten moeten bezitten. Vrijdom van "reële contributiën, pointagen ende settingen" wordt voor zeven jaar gegeven. De ingelanden genieten de vrijheden en privilegiën van Axel, zonder enige verplichting ten aanzien van de vóór dit octrooi gemaakte schulden. Alle tot nu toe gedane verpachtingen van het verdronken land zijn nietig. In geval van oorlog gelden de ingedijkte landen als neutraal. Zij blijven vrij van impost op de kleine bieren voor de bedijkers, en op de zware bieren voor de officieren gedurende de tijd van de indijking. De suppliant en zullen de voordelen genieten vervat in de keizerlijke statuten op de bedijkingen. Verder gelden alle bepalingen vastgelegd in het octrooi voor de bedijking van de Groede [SG 1610-1612, deel 1, blz. 687].=Magnus en Joachimi delen mee dat Maurits geen bezwaar heeft tegen het verzoek van Joos Laureys, baljuw van Axel, Ter Neuzen en Biervliet, tot bedijking van het schor bij Biervliet. De Staten besluiten nu het advies van Zeeland te vragen [SG 1613-1616, deel 2, blz. 156]=De magistraten van Axel en Terneuzen vragen bij rekest wijziging van het octrooi dat hun in 1612 is verleend voor de bedijking van Zuiddorpe, op gelijke wijze als in het octrooi van de aartshertogen reeds vervat is. Alle rechthebbenden zullen dan hun omslagen moeten betalen op de eerste insinuatie door de gezworen bode. Gehoord het advies van de Raad van State staan H.H.M, het verzoek toe voor alle eigenaars binnen of buiten de Verenigde Provinciën. De onbekende eigenaars zullen zich binnen het jaar na affichering van biljetten moeten melden en hun omslagen betalen met rente tegen de penning twaalf, op verbeurte van hun rechten   [SG 1613-1616, deel 2, blz. 666]=De magistraten van Axel en Terneuzen benevens de eigenaars en ingelanden van de Triniteitspolder ten zuidoosten van Terneuzen vragen bij rekest, tegen de Raad van Vlaanderen, dat deze polder onder de genoemde magistraten mag blijven, zoals dat dertig jaar lang is geweest. De Staten besluiten de Raad te schrijven dat het hier gaat om nieuwe maatregelen, die men met gematigdheid en niet met gestrengheid behoort door te voeren. Zij verlangen over de gang van zaken volledig te worden ingelicht.  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 690]=Stad en Ambacht van Axel „ende consorten" vragen een nadere verklaring betreffende het hun verleende octrooi - met bijbehorende uitleg daarvan, dd. 19 juli 1616 - in die zin dat de schorre van Westdorpe zowel binnen als buiten de oude landdijk er in begrepen is en dientengevolge zal mogen worden bedijkt [SG 1617-1618, deel 3, blz. 2]=H.H.M. nemen kennis van het advies van de Raad van State aangaande het rekest van de magistraat van Axel van 2 jan. om een schorre te mogen indijken. Zij besluiten het advies van Gecommitteerde Raden van Zeeland in te winnen [SG 1617-1618, deel 3, blz. 16]=H.H.M. lezen het advies van Gecommitteerde Raden van Zeeland, dd. 14 februari 1617 zij hebben de apostille gelezen die H.H.M op 21 jan. hebben verleend aan de magistraat van de Stad en het Ambacht Axel en consorten die octrooi hebben om de schorren van Zuiddorpe te bedijken en nu verzoeken tevens te mogen bedijken een stuk van meer dan 100 gemeten dat eertijds aan Westdorpe heeft behoord. Dienovereenkomstig besluiten H.H.M, het verleende octrooi en de interpretatie daarvan van 19 juli 1616 aldus uit te leggen dat de schorre van Westdorpe zowel binnen als buiten de oude landdijk er mede in begrepen is; alles op dezelfde voorwaarden als in octrooi en interpretatie neergelegd [SG 1617-1618, deel 3, blz. 51].=De Raad van Vlaanderen zendt dd. 22 april 1618 advies over op het rekest van Axel en Terneuzen (de landerijen in de Triniteitspolder van leengoed allodiaal te maken). De Staten willen eerst het bedijkingsoctrooi zien [SG 1617-1618, deel 3, blz. 367]belastingenaccijnzen=Naar aanleiding van het rekest van de schepenen van stad en ambacht van Axel, waarin zij opschorting verzochten van hunne renten en “ophoudinge geduerende de troublen van de processen, ter saken van deselve ende anderssins tegen hen geïntenteert",werd dit verzoek op dezelfde dag afgeslagen, doch toegestaan, dat zij tot bestrijding van hun lasten enige particuliere accijnzen zouden mogen invoeren [SG 1600-1601, deel 11, blz. 319]algemeen=Uiteindelijk moest Axel zijn toevlucht nemen tot extra belastingen, "ghemeerct dat de zelve stede haer zelven by gheenen anderen middele en es machtich te onderhauden" (ARA, Staat en Audiëntie, 61833, rapport van de ontvanger van de stad en het ambacht Axel over de inkomsten 1564-1569 (los blad)). [Decavele blz. 28]bede=Op zijn verzoek ontvangt François van Belle akte van executie tegen de kwartieren van Axel, Terneuzen en andere plaatsen, die achter zijn met hun bijdragen voor de Vlaamse renten. Bovendien verhogen zij, de SG, de generale quote met een vierde part  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 744]belasting in natura=Op 5 april 1583 worden Axel en het ambacht gemaand tot het leveren van tien “chevauls limoniers pour l’artillerie” [SG  1583-1584, deel 4, blz. 55]belasting op  het  gemetfortificatieheffing=Op 't vertoogh, op 21 maart 1603 gedaen vanwegen d'heeren Staten van Zeelant in dese vergaderinge ende nu wederom by den heer Joachimi vernyeuwt, teneynde de bedyckers van de nyeuwe polders voer ende omtrent de stede van Axel, tot behoeff van de fortificatie derselver stede geordonneert soude werdden, op seker dagen ende termynen van elck gemet van de verscreven bedijcte polders te betalen twintich schellingen vlaems, oft anders soeveel van elck gemet, als d' heeren Staten sullen verstaen redelijek ende behoirlijck, in recognitie, dat de verscreven polders doir de verscreven fortificatie wordden van den vyant beschermpt, mitsgaders van 't groot benefitie, dat hen is gedaen by de prolongatie van het octroy ende anderssins, gehoirt hierentegen de lecture van de remonstrantie, soe by monde gedan als scriftelijck overgegeven by den gecommitteerden van de verscreven bedyckers, is na behoirlycke deliberatie verstaen ende geresolveert, nademael dat deselve bedyckers ter goeder trouwe op 't geloove van de publicque autoriteyt ende oyck met ongeluck heure landen bedijct hebben, dat men tselve geloove sal houden ende persisteren by het octroy ende scryven an de heeren Staten van Zeelant, dat Haer E. dienvolgende die bedyckers, den vrydom, hen toegeseet, willen laten genieten ende deselve laten ongemolesteert. Op 't versoeck van de heeren Staten van Zeelant is geaccordeert, dat die Gecommitteerde Raden van dezelve heeren Staten ten overstaen van eenige heure gedeputeerde, mitsgaders van joncker Jacob Renesse van Baer, heere van Gripskerck, raedt van het collegie ter Admiraliteyt binnen Middelburch, tot behoeff van de fortificatie der stede Axel sullen moegen openbaerlijck doen vercoopen die landen in den polder van de Triniteyt ende anderen partiën van de domainen in 't quartier van Axel ende Neusen [SG 1602-1603, deel 12, blz. 313-314]kwijtschelding=De secretaris Huygens brenght op 16 oktober 1603 over eenen brieff van de Gecommitteerde Raden van de heeren Staten van Zeelant van den xxx Septembris, inhoudende voir advis — opte quytscheldinge, versocht by borgermeesters ende scepenen der steden, poort ende ambachten van Axel ende Nuesen van de impositie van de twintich stuvers op 't gemeth voir den oighst 1602 over het quartier van Der Neusen, te weeten de polders van Looven, Gouwen, Triniteyt onde Willemskercke —, dat zy genoechsaem hebben verstaen ende oyck volcormmelijck geïnformeert zijn van de sobere gesteltenisse van den verscreven oighst, in der voegen, dat hun erachtens men op ' t scryven van den ontfanger Everwyn de verscreven impositie wel soude moegen quytachelden, te meer mits den inval van den vyant, onlancx geschiet, daerdoere veel arme luyden zijn germaict; verclarende den verscreven Huygens, dat den Raedt van State, op ' t verscreven advis geleth hebbende, hem daermede hadde geconformeert, by soeverre d' heeren Staten Generael tselve oyck alsoe souden gelieven goet te vinden; is na deliberatie, om redenen, in 't voirsz. advis verhaelt,geconsenteert, dat men die remonstranten soude remitteren ende quytschelden van de voirsz. impositie van de twintich stuvers op 't gemeth van den oighst 1602 thien stuvers boven tgene, dat tevoerens hen noch is geremitteert geweest, te weeten van de verscreven polders van Looven, Gouwen, Triniteyt ende Willemskercke, ordonnerende den ontfanger Everwijn hem hierna te reguleren [SG 1602-1603, deel 12, blz. 605].vrijstelling=Op 22 augustus 1602 werd op het rekest van burgemeesters en schepenen van de ,.steden, poort ende ambacht van Axel en Terneuzen, beschikt: hoewel de algemeene toestand vereischte, dat de gezamenlijke leden der Generaliteit ,,hen ten uuytersten esvertueren in de contributiën tot hanthavinge van deselve tegen den gemeenen vyant" , stonden de Staten toe, dat de polder van Vreemdijke, „als rydende metter zee gemeen" , zou worden vrijgesteld van betaling van de 20 st. op elk ..gemeth" , en dat voorlopig de polder van Willemskerke zou volstaan met de betaling van de helft en de andere polders met twee derde van de 20 stuivers; de Staten gelastten de ontvanger Charles Everwijn zich hieraan te houden  [SG 1602-1603, deel 12, blz. 253]
bieraccijnsDe Staten besluiten te schrijven aan de gedeputeerden van de Raad van State, die de generale middelen verpachten in Axel en Terneuzen, vernomen te hebben dat de bierstekers aldaar de bierimpost pachten, tegen de plakkaten en ordonnantiën. De gedeputeerden moeten toezien dat de bierstekers direct noch indirect aandeel in de pacht hebben  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 321]generale middelen=Compareert op 30 juni 1603 mr. Loys Hueriblocq, fiscael van het collegie ter Admiraliteyt tot Rotterdam, heeft d' heeren Staten onderricht van de schulden, daermede de verscreven steden beswaert zijn, ende versocht, dat Hare M. E. tot vervallinge van deselve hen souden willen accorderen de middelen, die zy by requeste versoecken, leggende over de gedaen rekeninge; is na deliberatie goetgevonden, dat men dese requeste soude senden aen de Gecommitteerde Raden van Zeelant, om d' hoeren Staten te onderrichten waermede men die supplianten soude moegen hulpen, diewyle men niet en is gemeent hen te accorderen de generale middelen opte wynen ende bieren, ende particulierlijck opte cleyne rentgens, die de remonstranten begeren hen geaccordeert te wordden…. [SG. 1602-1603, deel 12, blz. 600]=Opbrengst generale middelen in Lillo, Liefkenshoek, Axel Ter Neuzen, Biervliet  f 7099:18 [SG 1610-1612, deel 1, blz. 511] huisschattingAdolf Alvarez wordt op 11 januari 1676 door gecommitteerde raden van Zeeland benoemd tot ontvanger van de huisschatting over de steden en kwartieren van Axel en Neuzen [NNBW 1930, blz. 17].
licenten=Op 24 november 1583 worden uitgaven gefinancierd door licenten op uitvoer naar alle plaatsen die de koopman kiest, behalve op uitvoer naar Axel [SG 1583-1584, deel 4, blz. 216]
licentmeester=In 1738 is Johan de Smidt licentmeester [ANF1888, blz.  21]
omslagen=De magistraten van Axel en Terneuzen vragen bij rekest wijziging van het octrooi dat hun in 1612 is verleend voor de bedijking van Zuiddorpe, op gelijke wijze als in het octrooi van de aartshertogen reeds vervat is. Alle rechthebbenden zullen dan hun omslagen moeten betalen op de eerste insinuatie door de gezworen bode. Gehoord het advies van de Raad van State staan H.H.M, het verzoek toe voor alle eigenaars binnen of buiten de Verenigde Provinciën. De onbekende eigenaars zullen zich binnen het jaar na affichering van billetten moeten melden en hun omslagen betalen met rente tegen de penning twaalf, op verbeurte van hun rechten   [SG 1613-1616, deel 2, blz. 666]ontvanger=Francois Wispelaer  wordt ontvanger der domeinen en de middelen van de stad Axel, verantwoording verschuldigd aan de Raad van State en gemachtigd om daarmee de lasten van de oorlog aldaar te betalen [SG 1588-1589, deel 6, blz. 267]verpachting=Gecommitteerden van de GS moeten in september 1594 de magistraat van Axel helpen bij de verpachting van accijnzen te Axel [SG 1593-1595, deel 8, blz. 311]=Op 't  7e punt wordt verstan, om gelijckheyt te houden, dat den impost binnen Biervliet, Axel, Nuesen, Lillo ende Lieffkenshoeck sal verpacht worden opten voet, gelijck die in Zeelant verpacht wordt [SG 1600-1601, deel 11,  blz. 605]. verpondingEck en andere gedeputeerden van HHM, alsmede raad van State Schotte en thesaurier-generaal Van Goch brengen op 20 januari 1629 verslag uit van hun onderzoek naar het oppervlaktekohier van de landen in het Vrije van Sluis in Vlaanderen, opgemaakt door burgemeesters en schepenen aldaar. HHM besluiten alle huurgelden van de gronden, schorren, gorsen, tienden, grienden, graaslanden, de viswateren en vogelplaatsen en soortgelijke winstgevende onroerende goederen in het gebied onder HHM, met de zesde penning te belasten. Deze verponding geldt ook in de ambachten van Axel en Terneuzen, maar niet in de gebieden onder vijandelijke contributie. De concessies en octrooien mogen hierdoor niet geschonden worden en om dat te controleren moeten de desbetreffende stukken erop nagezien worden. De uitvoering van deze verponding en de aanleg van kohieren van morgens en kwartieren in de polders in Vlaanderen wordt toevertrouwd aan Brunincx, twee leden van de RvS en iemand van de Gecommitteerde Raden van Zeeland die geen belangen hebben in dit gebied. Zij zullen daarbij de instructie volgen die de Staten van Holland eerder hebben opgesteld ter verbetering van de verpondingen binnen Holland. Nog voor de afloop van het beraad zullen HHM op de ontvangst van de verponding de nodige maatregelen nemen [SG 1625-1630]. vijfde penningDe Staten besluiten tot de invoering van een vijfde penning in Vlaanderen over alle landpachten en schorrepachten, tienden en andere goederen, te betalen door de huurder,  in algehele afkorting op de pachtsom. Uit de opbrengst zal men onder meer de 3.000 gld. betalen die Vlaanderen onder H .H.M. jaarlijks zal bijdragen voor de betaling van de Vlaamse renten. De Raad van State ontvangt machtiging deze vijfde penning in te voeren, en kohieren te laten opmaken door gedeputeerden uit het college van het Vrije van Sluis, ten overstaan van François van Belle. Zij zullen de kohieren baseren op de gemiddelde opbrengst van pacht en en tienden over de laatste drie jaar. François van Belle zal zich onder borgstelling met de ontvangst belasten  Op voorstel van de Raad, gedaan door Gool, besluit men dat ook gedeputeerden van Axel, Terneuzen en Biervliet aan de opstelling zullen deelnemen. Aansporing aan het Vrije en Van Belle de met Tserlippens gemaakte kohieren in  e zenden [SG 1610-1612, deel 1, blz. 557-558] De pachters in Vlaanderen vragen bij rekest aanwijzing van enige gecommitteerden uit de Staten, aan wie zij hun bezwaren tegen de invoering van een vijfde penning kunnen verklaren, en een andere voor henzelf minder bezwaarlijke voorslag doen. De Staten besluiten dat de supplianten de verlangde kohieren van de vijfde penning gereed zullen moeten maken, of met de andere kwartieren van Vlaanderen tezamen een tegenvoorstel doen dat voor H.H.M. aannemelijk is. Gelijke apostille wordt geplaatst op het rekest van de steden en ambachten van Axel en Ter Neuzen [SG 1610-1612, deel 1, blz. 657]vrijstelling=Bij het octrooi tot bedijking van 31 maart 1595 wordt de vrijstelling van de tiende slechts acht jaar geldt en de vrijstelling  van de ordinaris en extraordinaris contributies voor vier jaar. Voorts behoeven de bedijkers niet te delen in de schulden van Axel  en  Neusen, voor zover die dateren van voor de datum van het octrooi [SG 1593-1595, deel 8, blz. 663]=Op 21 december 1599 werd, naar aanleiding van het rekest van de bedijkers van de nieuwe polders vóór Axel, waarin zij verzochten, dat de Staten het hun op 23 januari 1598 verleende octrooi zouden willen verlengen voor nog 15 jaren over alle polders, na deliberatie en examinatie van het octrooi met de bijlagen, dienende tot verificatie van de wens van de supplianten, het octrooi verlengd van 15 tot 22 jaar van de eerste oogst van de bedijkte polders af, dus nog 7 jaren, op dezelfde condities als die in het vorige octrooi werden genoemd  [SG 1598-1599, deel 10, blz. 368, blz. 821]=Op 3 september 1601 opte requeste van de gemeene ingelanden ende proprietarisen van de schonen ende aenwas, bewesten Trinité by Der Neusen in Vlaenderen gelegen ende belendende aen de Zuytzyde ter halver diepe van het Sluyssche Gat, wesende een groote creke, uuytcommende by het fortken, genaempt het Nyeuwe Crayenest, West ter halver diepe de groote creke scheydende het schor van Willemskercke ende Lovenpolders, Oost den ouden dijck van Triniteyt, Noort Der Neusen ende den polder van Willemskercke, als daervan de volle acte vercregen hebbende van baillieu, borgermeestere ende schepenen van de steden ende ambachten van Axel ende Ter Neusen voernoenpt, is om redenen, in deselve requeste verhaelt, geaccordeert, dat men dien vrydorn, die den supplianten by hairlieder octroy tot het dycken van de verscreven schorren voer den tijt van vier jaren is gegunt, van alle ordinaris ende extraordinaris contributiën, beden, subventin, pointingen, settingen ende anderen, hoedanich die souden moegen wesen, sal prolongeren, gelijck denselven geprolongeert wordt mits desen voir eenen anderen tijt van vier jaren, ende van gelycken oyck den vrydom van de thienden, die den supplianten maer en is geaccordeert voir acht jaren, noch voer eenen anderen tijt van acht jaren daerna, ende dat sonder preiuditie van der supplianten gepretendeerde gerechticheyt, in de verscreven requeste verhaelt, ende van een yegelycken anders [SG 1600-1601, deel 11, blz. 702]=Baljuw, burgemeester en schepenen van de steden en ambachten van Axel en Ter Neuzen ontvangen octrooi  voor de drooglegging van de ondergelopen parochies van Zuiddorpe op de volgende condities: de landen zullen gedurende negen jaar vrij blijven van tienden. Alle bestaande rechten en privileges blijven gehandhaafd. Ten aanzien van de heerlijke cijnzen en grafelijke rechten zal men zich houden aan het plakkaat van Karel V van 22 mei 1531. De ingelanden zullen een dijkbestuur inrichten onder autoriteit van de supplianten; zij zullen ten minste dertig gemeten moeten bezitten. Vrijdom van "reële contributiën, pointagen ende settingen" wordt voor zeven jaar gegeven. De ingelanden genieten de vrijheden en privilegiën van Axel, zonder enige verplichting ten aanzien van de vóór dit octrooi gemaakte schulden. Alle tot nu toe gedane verpachtingen van het verdronken land zijn nietig. In geval van oorlog gelden de ingedijkte landen als neutraal. Zij blijven vrij van impost op de kleine bieren voor de bedijkers, en op de zware bieren voor de officieren gedurende de tijd van de indijking. De suppliant en zullen de voordelen genieten vervat in de keizerlijke statuten op de bedijkingen. Verder gelden alle bepalingen vastgelegd in het octrooi voor de bedijking van de Groede [SG 1610-1612, deel 1, blz. 687].=Op 3 juli 1626 wordt beslist  dat de RvS moet adviseren over het verzoek van de ingelanden van Kapellepolder bij Axel om verlenging van hun vrijdom van hoorngeld en bezaaide gemeten. De eerder toegekende vrijdom van twaalf jaar liep met 1625 af [SG 1625-1630]=De indijkers van de nabij de stad Axel gelegen Kapellepolder verzoeken tien jaar verlenging van hun in 1613 bij octrooi verleende vrijdom. HHM wijzen dit op 18 maart 1628 af [SG 1625-1630]=Over het verzoek van de ingelanden van de Kapellepolder nabij Axel om verlenging van de in 1626 verstreken tien jaren vrijstelling vragen HHM vraagt op 22 april 1628 advies aan de RvS. Conform het advies van de RvS d.d. 26 april 1628 wijzen HHM het ingediende verzoek van de indijkers van de nabij Axel gelegen Kapellepolder af. De inbraak waarnaar verwezen wordt is te wijten aan slechte dijken. Die waren vaker oorzaak van dergelijke ongelukken, maar de ingelanden slaan het advies van de RvS om beter te bedijken in de wind, onder het mom dat zij deze toch moeten herdijken en repareren. Bovendien zijn met instemming van de gedeputeerden van Zeeland de generale middelen (waaronder de in dit verzoek genoemde middelen begrepen zijn) reeds verpacht [SG 1625-1630]bestuuralgemeenOp 1 juni 1588 wordt de SG door de “superintendent ende andere” verzocht om een magistraat in de stad te “creëren” uit veertien door hen genomineerde personen. De SG legt de uitvoering in handen van de heer Van der Beke en griffier Aerssen [SG 1588-1589, deel 6, blz. 266]=De magistraten van de steden en ambachten van Axel en Ter Neuzen vragen bij rekest erkenning van hun bevoegdheid voor zich akten te laten passeren die geldig zullen zijn in de Triniteitspolder. Men besluit het advies te vragen van de Raad van State. De Raad opperde bedenkingen  [SG 1610-1612, deel 1, blz. 235]=De magistraten van Axel, Terneuzen en Biervliet vragen bij rekest regeling van de volgende punten door de commissarissen voor de wetsvernieuwing, om aldus te komen tot een vaste unie: 1e. De Raad van Vlaanderen te Middelburg dient autorisatie te ontvangen om brieven van indictie te verlenen met mandement om alle crediteurs van stad en ambacht van Axel te dagvaarden, te citeren en op te roepen, om na verificatie van ieders vordering bij recht te induceren tot appointement, waarbij Axel zijn inkomsten ter betaling aanbiedt. 2e. Men moet alle wettelijke schepenkennissen van het ambacht van Axel approberen en ratificeren, onverschillig waar die geregistreerd zijn, in de stad Axel, of in de stad Terneuzen, daar tot nu toe niet, zoals wel voor de oorlog, een afzonderlijk register is gehouden voor het ambacht, dat meest uit verdronken land bestaat, 3e. Bij de eerste provisionele unie na de reductie van Axel is 18 april 1590 bepaald dat men de plakkaten, statuten, keuren, ordonnantiën en geboden van Zeeland zou volgen. De laatste unie bepaalde dat men zich zou houden aan de unie van 1565, tenzij bij speciale ordonnantie enige artikelen waren gederogeerd of nog gederogeerd zouden worden. De remonstranten vragen octrooi om zich bij het maken van contracten antenuptiaal, testamenten, codicillen en andere stukken te mogen richten naar het geschreven recht van Holland en Zeeland in plaats van naar de costumen van Gent. Anders zullen velen die tijdens de oorlog aldaar gekomen zijn weer moeten vertrekken. De Staten besluiten bij wijze van proef deze verzoeken toe te staan   [SG 1613-1616, deel 2, blz. 342-343]baljuw=Steelant is een adellijke familie, hoog in aanzien in Vlaanderen, van welke de leden in de 15e en 16e eeuw meermalen voorkomen als baljuw van Hulst, Axel, Peerboom en verschillende hoge ambten bekleedden in het land van Waas [NNBW1921, blz. 801]=Johan de Brauw is baljuw van Axel, Neuzen en Biervliet [NNBW1914, blz. 629] =Op 7 november 1578 worden de baljuw Jacobus Roeland en de griffier van Axel Marten Musaert slachtoffer van het schrikbewind, dat Hembyze te Gent en in heel Vlaanderen voerde. Deze liet door de kapitein van Mieghem met een 12-tal soldaten hen gevangen nemen en naar Gent leiden. Nabij Gent, in Meulenstede, werd met de niets kwaads vermoedende gevangenen ‘s avonds een maaltijd genomen in een herberg, de Rooze. Daarna werden zij in stilte koelbloedig vermoord en in het geheim begraven nabij de galg aan de Muiderpoort. De hond van één van de vermoorden had het spoor van zijn meesters gevolgd en legde zich huilend neer op de grafplaats, hetgeen de aandacht trok en tot ontdekking van de lijken leidde, waarvan één met 26, het ander met 23 steken was doorwond. Van Mieghem werd verbannen, doch mocht spoedig weerkeren [NNBW 1924, blz. 1196] =Omstreeks 1580 vroegen de bewoners van Axel en Axelerambacht om in de vacature van het baljuwschap bij hen het liefste Adrianus Damman te committeeren. Is niet gebeurd. [NNBW1914, blz. 274]. =Op 24 oktober 1598 is Nicolaas Heyns baljuw [SG  1598-1599, deel 10, blz. 330]=Op 19 september 1601 werd een brief gelezen van burgemeesters en schepenen van Axel, Terneuzen en Biervliet van 7 augustus 1601, waarin zij verzochten de baljuw Nicolaes Heyns uit zijn ambt te ontslaan; na deliberatie werd goedgevonden, alvorens hierover te beschikken, partijen te vermanen tot eendracht en vrede onderling; konden zij hiertoe niet geraken, dan zou men ,,mett kennesse van saken" op het verzoek beschikken.  Naar aanleiding van de remonstrantie van Nicolaas Heyns, baljuw van de steden en ambachten van Terneuzon enz., werd 19 september 1601. goedgevonden het aan de Raad van Vlaanderen te zenden ter fine van advies, hoe men tegen de daariin genoemde excessen zou kunnen optreden [SG 1600-1601, deel 11, blz. 676]=Nicolaas Heyns is van 1600-1603 baljuw van Axel en Terneuzen [SG 1602-1603, deel 12, blz. 607, 628, 631]=Joos Laureysz is baljuw van Axel [SG 1600-1601, deel 11, blz. 760; SG 1602-1603, deel 12, blz. 589]=Op 8 februari 1602 werd een brief ontvangen van burgemeesters en schepenen van de steden en ambachten van Axel en Terneuzen van 10 januari 1602 waarin zij verzochten dat zij ontlast zouden worden van hun baljuw en dat er een andere vreedzame persoon in diens plaats gesteld zou worden, of dat men hen anders van hun eed en ,,schependom" moest ontslaan; goedgevonden werd, alvorens hierover een besluit te nemen, de retroacta te resumeren en enige neutrale personen te committeren, om de zaak te onderzoeken  [SG 1602-1603, deel 12, blz. 267]=Op 29 april 1603 werd naar aanleiding van het request van Joos Laureysz., geboren te Axel, besloten, dat Nicolaas Heyns, baljuw van Axel en Terneuzen, zijn ambt aan hem mocht overdragen en dat men hem daartoe commissie zou depescheeren, op voorwaarde, dat hij zou trachten naar vrede in de regering en de magistraat [SG 1602-1603, deel 12, blz. 597]=Joos Lauwers of Laureys, baljuw van Axel, Terneuzen en Biervliet c.s mogen, gezien het advies van de Staten van Zeeland van 12 april, het schor van Biervliet bedijken. Het rekest wordt doorgezonden naar de Raad van State om advies uit te brengen over de voorwaarden en de hoogte van de betaling [SG 1617-1618, deel 3, blz. 175]=in 1619-1622 is Joos Lauwers of Laurens baljuw van Axel, Terneuzen en Biervliet [SG 1613-1616, deel 2, blz. 789; SG 1619-1620, deel 3, blz. 633; SG 1621-1622, deel 5, blz. 161]=Joost Laureis, die vele jaren het baljuwschap in de steden Axel, Terneuzen en Biervliet bediend heeft, vraagt in een rekest Pieter Jansz. Vermuijen zonder kosten te mogen aannemen als zijn plaatsvervanger in Terneuzen. De suppliant verzoekt tevens Vermuijen een akte expectatief te verlenen en hem zijn functie toe te kennen na zijn dood. Een beslissing wordt op 10 april 1629 uitgesteld [SG 1625-1630]. =Joos Laureys, baljuw van de steden Axel, Terneuzen en Biervliet, verzoekt zich zo lang hij leeft te mogen laten assisteren door Pieter Jansz. Vermuijen als adjunct. Daarnaast vraagt hij voor Vermuijen om een akte expectatief om Laureys na zijn dood als baljuw te mogen opvolgen. HHM resumeren op 25 april 1630 het verzoek. Deze akte zal aan Vermuijen worden verleend. Als HHM goede getuigenissen ontvangen over het gedrag en de capaciteiten van Vermuijen, zullen ze mettertijd positief beschikken op het verzoek van de suppliant.  [SG 1625-1630]burgemeester=Op 7 juni 1588 wordt gerapporteerd dat  Pieter de Bruyne voor een periode van een jaar als burgemeester is aangewezen [SG 1588-1589, deel  6, blz. 267]=Het rekest van stad en ambacht van Axel gaat in 1615 voor advies naar de Raad van State. Men besloot in november burgemeester Tserlippens te horen  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 535]=in 1613-1616 is Nicolaes Aernouts burgemeester van Axel [SG 1613-1616, deel 2, blz. 748]=in 1613-1616 is Jan de Crauwelaer schepen en  oud-burgemeester van Axel [SG 1613-1616, deel 2, blz. 764]=in 1613-1616 is Tserlippens burgemeester [SG 1613-1616, deel 2, blz. 816]=Johan Serlippens was burgemeester van de verenigde gemeenten Neuzen, Axel en Biervliet. Johan was eigenaar van de buitenplaats Moffenschans [NNBW 1930, blz. 812]=Joseph Paulus was burgemeester van Axel [NNBW 1933, blz. 758] =Matthijs Lammens is burgemeester in de tweede helft van de 18e eeuw [NNBW 1937, blz. 1142]commandeur=Pieter Alvarez [midden 17e eeuw] wordt benoemd tot commandeur van Axel [NNBW 1930, blz. 19]griffier=In 1564 is Lieven Pit de griffier van Axel=Op 7 november 1578 worden de baljuw en de griffier van Axel door een van de kapiteins van de stad, Jacob Mieghem, vermoord.=Op 3 juni 1588 wordt het ambt van griffier/secretaris gecontinueerd door Francois van Wispelaer [SG 1588-1589, deel 6, blz. 266]=Op 2 maart 1602 werd Adriaan Tserlippens ook gecommitteerd tot de secretarisambten, die er in Axel en Terneuzen ter beschikking der Staten-Generaal stonden  [SG 1602-1603, deel 12, blz. 269]=Op 21 november 1609 werd, naar aanleiding van het rekest van François de Wispelaer, bedienende de secretariën van steden en ambachten van Axel en Terneuzen", overeengekomen, dat de suppliant verplicht was de baron van Huelen en de heer van Lesschenbosch te erkennen, zover deze in die secretarie….gerechticht zijn" [SG 1607-1609, deel 14, blz. 886]=Op 16 mei 1598 is Franchois Wispelaer griffier van Axel en Neusen [SG 1598-1599, deel 10, blz. 311, 323-324, 368-369, 694, 764, 821]. En eveneens in 1613-1616 [SG 1613-1616, deel 2, blz. 823]. =François de Wispelaer, griffier van Axel en Terneuzen, vraagt bij rekest belening met zijn griffie, die hij in erfpacht gekocht heeft van de heer van Lessenbos, gesproten uit Assenede. Eertijds was dit leen van de graaf van Vlaanderen, van zijn hof en kasteel de Oudburg te Gent. De suppliant wendt zich nu tot H.H.M, voor de verheffing van dit leen, of vraagt anders verlof zulks voor die van de Oudburg te mogen doen. De Staten gaan in april 1615 akkoord met deze koop [SG 1613-1616, deel 2, blz. 423]=Jacob Elias Schovel [1745-.....]  is griffier van stad en ambacht [ANF1888, blz. 21]=Adriaan Francois Lammens [1718-1799] is griffier van Axel en Axelerambacht [NNBW1914, blz. 682]magistraat=Op 21 juli 1593 besluit de SG dat Valcke en Van den Broeke zich naar Axel moeten begeven om daar de magistraat en de officieren op het platteland te verkiezen [SG 8, blz. 133].=Over het geschil dat in 1594 bestaat tussen Axel en Terneuzen over het bestellen en de residentie van haren magistraat rapporteerde Brienen op 26 maart 1594; naar aanleiding hiervan besloten de Staten de partijen te vermanen haar geschil in der minne te schikken of het desnoods met ,, authoriteyt " te beslechten; de steden werden gelast tegen 16 april 1594 gecommitteerden naar Den Haag te zenden ; de bestaande magistraat zou inmiddels 6 weken gecontinueerd worden [SG 1593-1595, deel 8, blz. 300]=Op 21 juli 1594 antwoordt de SG op een verzoek van de burgemeester en schepenen van Axel en Neusen over het vernieuwen van de wet. De Staten van Zeeland moeten geen zwarigheden maken  [SG 1593-1595, deel 8, blz. 303]=Op 30 september 1594 is een brief van de schepenen van de steden en ambachten van Axel en Neuzen ontvangen door de SG over vernieuwing van de magistraat. De gecommitteerden tot de hernieuwing krijgen opdracht. =Op 30 september 1594 is een brief van de schepenen van de steden en ambachten van Axel en Neuzen ontvangen door de SG over vernieuwing van de magistraat. De gecommitteerden tot de hernieuwing krijgen opdracht hun last uit te voeren tegen de oppositie in [SG 1593-1595, deel 8, blz. 311]. =Op 10 november 1594  deden Vosbergen, Heuriblocq en Van den Broecke verslag van het verstellen van de magistraat in Axel en Neuzen; ze moeten schriftelijk rapport daarvan maken [SG 1593-1595, deel  8, blz. 319]=Op 6 oktober 1595 werden Heuriblocq en Van den Broecke gecommitteerd , om tegen de 18e de wet in Axel, Terneuzen en Biervliet te vernieuwen en meteen te Biervliet een wethouder aan te stellen, die gehouden zou zijn naast de andere wethouders in het kwartier van Axel en Terneuzen op alle „collegiale" vergaderingen te verschijnen, om recht te helpen „administreren" [SG 1593-1595, deel 8, blz. 607]=Op 12 november 1596 werd  door de SG een brief ontvangen van baljuw, burgemeesters en schepenen der steden en ambachten van Axel, Terneuzen en Biervliet, waarin verzocht werd, dat de Staten commissarissen zouden deputeren, om de wet te verzetten en de rekening af te horen; besloten werd te antwoorden, dat men voorlopig de oude magistraat continueerde en binnen 14 dagen commissarissen zou zenden. Cornelis Frans Wittensz., Van Santen en Taymont werden gecommitteerd  [SG 1596-1597, deel 9, blz. 313]=Op 7 oktober 1599 werd een brief ontvangen van Axel,  waarin de stad verzocht, dat de commissarissen, die gecommitteerd zouden worden, om de magistraat te vernieuwen, zouden worden gelast niet meer toe te staan, dat de baljuw ,,daerover soude sitten ofte stemmen", maar dat de vernieuwing zou worden gedaan door de commissarissen alleen — bij afwezigheid van de baljuw — volgens het oude gebruik. Na den middag werd over de brief geadviseerd en werd besloten Cornelis Frans Wittensz. en mr. Johan Huyssen te committeren, om zich op de hoogte te stellen van de privileges en gebruiken inzake het samenstellen van de magistraat van Axel en Terneuzen, en indien zij bevonden, dat de baljuw niet ,,daerover behoirt te stan", werden zij gemachtigd, om de magistraat samen te stellen uit de geschiktste en vreedzaamste bewoners van de steden en ambachten van Axel en Terneuzen [SG 1598-1599, deel  10, blz. 773].=Opte remonstrantie van de borgermeesteren ende scepenen der steden, poort ende ambachten van Axel, Neuzen ende Biervliet in Vlaenderen, versuickende, dat d'heeren Staten souden gelieven te committeren ende te authorizeren die raden ter Admiraliteyt in Zeelant, Wittensz. ende Huyssen, lest de weth aldair vernyeuwt hebbende, om mette supplianten ofte haerlieder gecommitteerde te maken ende stabilieren alsulcke pointen ende articlen van unie als in conformité van de privilegin ende coustumen ten dienste van de steden ende ambachten diensteiijck ende noodich sullen bevonden werdden, is geresolveert, dat men die voirsz. raden sal committeren, gelijck deselve gecommitteert werdden mits desen, om met hair ierste beste gelegentheyt hun te transporteren na Axel ende Nueaen, ten costen van partijn, ende aldaer te resumeren de voergande uniën endo, partijn gehoirt, mitsgaders alsulcke andere meer, als zy sullen goetvinden te adviseren ende concipiëren op het welbehagen van de beeren Staten Generael een goede unie perpetueel ofte temporeel tusschen de verscreven pertijn, steden ende ambachten, tzy dan by continuatie van de oude unie ofte oen nyeuwe, gelijck zy dienelijcxt sullen achten voir den meesten dienst, ruste ende vrede van de verscreven steden ende am bochten  [SG 1600-1601, deel 11, blz. 303]=Op 7 mei 1602  werden Huyssen en Heuriblocq gecommitteerd, om de magistraat van Axel en Terneuzen te veranderen, zich meteen op de hoogte te stellen van de privilegiën van die steden en te onderzoeken waarin de ,.contravention" bestonden, waarover zij zich voor de Raad van Vlaanderen beklaagden [SG 1602-1603, deel 12, blz. 272]=Op 23 mei 1603 werden Huyssen en Heuriblocq gecommitteerd, om den= magistraat van Axel, Terneuzen en Biervliet te vernieuwen voor het lopende jaar, de rekening af te horen en met de ,,oude ende nyeuwe weth" middelen te vinden ter betaling van alle personen, aen de verscreven steden ende ambochten ten achteren wesende" [SG. 1602-1603, deel 12, blz. 598]=Compareert op 30 juni 1603 mr. Loys Hueriblocq, fiscael van het collegie ter Admiraliteyt tot Rotterdam, heeft gedaen rapport van de veranderinge, die hy metten heere Huyssen tot Axel, Neusen ende Biervliet gedaen heeft van den magistraet aldaer, vermoegens de commissie, hen daertoe gegeven [SG. 1602-1603, deel 12, blz. 600]=Op 17 april 1604 werd een brief ontvangen van baljuw, burgemeester en schepenen van de steden, ,,poort ende ambacht" van Axel, Terneuzen en Biervliet van 11 april 1604, waarin verzocht werd commissarissen te deputeren, om de magistraat te vernieuwen, de rekening te horen en te sluiten en de achterstand ,,te moegen vinden, met advies van de afgaende ende nyeuwe weth"; Huyssen en Hcuriblocq werden weer gecommitteerd [SG 1604-1606, deel 13, blz. 207]=Op 5 mei 1605 werd een brief ontvangen van baljuw, burgemeesters en schepenen van Axel, Terneuzen en Biervliet, met bericht dat het de ,.coustume" was dat de wet en de magistraat in Mei werden veranderd; zij vroegen daarom commissarissen te zenden met opdracht om te Terneuzen één wethouder meer en te Axel één minder aan te stellen, waarover de respective magistraten het eens waren geworden, “om te eviteren het peryckel des vijants"; na deliberatie werd goedgevonden dezelfde commissarissen te zenden als het vorige jaar, ook om de rekeningen af te horen [SG 1604-1606, deel 13, blz. 479-480]=Op 10 mei 1606 werden Huyssen en Heuriblocq gecommitteerd tot vernieuwing van de magistraat te Axel en Terneuzen en schriftelijk de wensen van Axel te ontvangen [SG 1604-1606, deel 13, blz. 790]=Op 23 april 1607 werd een brief gelezen van baljuw, burgemeester en schepenen van Axel, Terneuzen en Biervliet , waarin zij om commissarissen vroegen tot vernieuwing van de wet en het afhoren en sluiten van de rekening; Huyssen en Heuriblocq werden gecommitteerd  [SG 1607-1609, deel 14, blz. 291]=Op 4 mei 1609 werd een brief gelezen van Axel, Terneuzen en Biervliet van  29 april 1609, waarin zij verzochten, daar het tijdstip van het vernieuwen van de ,,weth" en het afhoren van de rekening aanstaande was, dat de Staten daartoe commissarissen zouden willen committeren en hen machtigen, om met de magistraat middelen te beramen ,,tot het opbueren" van de onkosten tot onderhoud van de ,.criminele gevangens, doirdin dat de oude doer den orloge interrupt gevallen zijn"; hiertoe werden gecommitteerd Huyssen en Schaep, gecommitteerde raden van Zeeland [SG 1607-1609, deel 14, blz. 881-882]=Op 5 mei 1609 werden Huyssen en Heuriblocq gecommitteerd, om op dezelfde voet als vorige jaren de magistraat te Axel, Terneuzen, Biervliet etc. te vernieuwen en de rekeningen van die steden af te horen [SG 1607-1609, deel 14, blz. 587]=Op verzoek van de magistraten van Axel, Ter Neuzen en Biervliet worden gecommitteerden aangewezen voor het vernieuwen van de magistraten en het afhoren van de rekeningen in deze steden en ambachten, namelijk Schaep en Huyssen, raden ter admiraliteit van Zeeland, en Casembroot, fiscaal van de Admiraliteit van Rotterdam. De gecommitteerden zullen ook navraag doen naar de plannen, de onkosten voor de verzorging van criminele gevangenen te verminderen, en naar de wijze waarop men het nieuwe havenhoofd in Ter Neuzen wil bekostigen [SG 1610-1612, deel 1, blz. 131]=Voor de wetsverzetting in Axel, Ter Neuzen en Biervliet worden dezelfde gecommitt eerden aangewezen als het vorige jaar [SG 1610-1612, deel 1, blz. 653]=Voor de vernieuwing van de magistraat en het afhoren van de rekeningen van de steden en ambachten van Axel, Terneuzen en Biervliet worden dezelfde gecommitteerden aangewezen als in vorige jaren [SG 1613-1616, deel 2, blz. 68]=Gezien de remonstrantie van stad en kwartier van Terneuzen met Triniteit wijzen de Staten dezelfde gecommitteerden aan als in 1613 voor het veranderen van de magistraat en het afhoren van de rekeningen in Axel en Terneuzen. De gecommitteerden zullen de namen van de schepenen alleen in de eigen stad laten aflezen, maar verder zal de regering van de steden en ambachten blijven op de voet van de laatste unie, zowel wat de polder als de rechtspraak betreft. Ter plaatse zullen de gecommitteerden nader op de andere punten van de remonstrantie letten  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 248-249]=Op het verzoek van Axel, Terneuzen en Biervliet31) wijzen de Staten gecommitteerden aan32) - dezelfde als in het vorige jaar - die de magistraat zullen vernieuwen en zo mogelijk de geschillen beslechten die sedert de afkondiging van het bestand tussen deze steden zijn gerezen  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 451]=De magistraten van Axel, Terneuzen en andere Vlaamse steden zullen in 1616 vernieuwd worden door de oude gecommitteerden. Is een van hen ziek of verhinderd, dan zal een ander lid van de Admiraliteit van Middelburg in zijn plaats treden, uit dezelfde provincie [SG 1613-1616, deel 2, blz. 627]=De magistraten van de steden en ambachten van Axel, Terneuzen en Biervliet schrijven (dd. Terneuzen 29 april 1617 dat het de gewoonte is dat aldaar in de maand mei de wet vernieuwd wordt. Zij vragen hiervoor gecommitteerden te sturen, die tevens geautoriseerd zijn de stadsrekeningen af te horen. Na deliberatie benoemen H.H.M, dezelfde personen als het voorgaande jaar [SG 1617-1618, deel 3, blz. 117]=De magistraat van Axel en Terneuzen verzoekt dd. 18 mei 1618 gecommitteerden te benoemen voor het vernieuwen van de magistraat aldaar en het afhoren van de rekeningen Voor de vernieuwing van de magistraten van Axel en Terneuzen in 1618 worden de gecommitteerden van het vorig jaar gecommitteerd [SG 1617-1618, deel 3, blz. 405; SG 1617-1618, deel 3, blz. 409]=Tot de vernieuwing van de magistraten en het afhoren van de rekeningen van Axel, Terneuzen en Biervliet worden in 1619 dezelfden als in vorige jaren gecommitteerd [SG 1619-1620, deel 4, blz. 107]=Baljuw, burgemeesters en schepenen van Axel, Terneuzen en Biervliet vragen dd. Terneuzen 30 april  1620 commissie om de magistraat te vernieuwen en controle van de stadsrekeningen te houden. H.H.M, zullen de volgende dag disponeren [SG 1619-1620, deel 4, blz. 466]=Baljuw, burgemeesters en schepenen van Axel, Terneuzen en Biervliet vragen dd. Terneuzen 20 april 1921 gecommitteerden tot de verandering van de magistraten en het afhoren van de rekeningen. Er valt geen besluit [SG 1621-1622, deel 5, blz. 129]=De heren die dat gewoonlijk doen [Huyssen, Santen, Arent van Lodensteyn en Casembroot] worden gecommitteerd tot de wetsverzetting in Vlaanderen en het sluiten van de stadsrekeningen [GS 1621-1622, deel 5, blz. 479]=Naar aanleiding van een schrijven dd. Terneuzen 4 mei 1623 van de steden en ambachten Axel, Terneuzen en Biervliet wordt besloten dat de gecommitteerden die dat gewoonlijk doen de magistraat zullen vernieuwen en de rekening afhoren [GS 1623-1624, deel 6, blz. 136]=Naar aanleiding van een brief dd. Axel 26 april  1924 van de magistraten van Axel, Terneuzen en Biervliet wijzen H.H.M. de voorgaande gecommitteerden aan voor vernieuwing van de wet, het afhoren van de rekeningen en kennisneming van problemen van justitie en politie [ GS 1623-1624, deel 6, blz. 534]=De magistraat van Axel, Terneuzen en Biervliet verzoekt op 26 april 1625 commissarissen ter verzetting van de wet en ter afhoring van de rekeningen. Besloten wordt in mei 1625, behalve twee van de gebruikelijke gecommitteerden, ook iemand uit de Staten-Generaal te zenden [SG 1624-1625, deel 7, blz. 362]=Cats rapporteert in juli 1625 dat hij samen met Huyssen in Axel de wet heeft vernieuwd, de rekening opgenomen en bij arbitrale uitspraak het geschil tussen Terneuzen en Wispelaer bijgelegd [SG 1624-1625, deel 7, blz. 474]=Baljuw, burgemeesters en schepenen van de steden en ambachten van Axel, Terneuzen en Biervliet hebben 16 mei schriftelijk verzocht om gevolmachtigden met het oog op vernieuwing van de wet en auditie van de rekeningen. Ook zouden zij kennis moeten nemen van hetgeen de magistraat ten behoeve van politie en justitie onder de aandacht wil brengen en van enige door de Raad van Vlaanderen voorgenomen inbreuken op hun privileges. Catz, pensionaris van Dordrecht, de Zeeuwse gecommitteerde raden Huessen en Jan Vosbergen zijn op 20 mei 1626 gecommitteerd [SG 1625-1630]. =De baljuw, burgemeesters en schepenen van stad en ambacht van Axel, Terneuzen en Biervliet vragen d.d. 24 april 1627 om commissarissen voor het vernieuwen van de magistraat. HHM committeren op 30 april 1627 Huessen, Lodestein en Jan Vosbergen [SG 1625-1630]. =De baljuw, burgemeesters en schepenen van de steden en ambachten Axel, Terneuzen en Biervliet verzoeken d.d. 1 mei 1628 om commissarissen voor het vernieuwen van de magistraat. HHM committeren op 6 mei 1628 Lodestein, Jan van Vosbergen en raadsheer Casenbroot hiertoe  [SG 1625-1630]. =De baljuws, burgemeesters en schepenen van de steden Axel, Terneuzen en Biervliet verzoeken HHM in een missive d.d. Terneuzen 11 mei een aantal commissarissen te sturen voor de vernieuwing van de magistraat en het afhoren van de rekeningen. HHM committeren op 16 mei 1629 Lodestein, Huissen en Vosbergen om zo snel mogelijk vanuit Zeeland naar de genoemde steden te vertrekken [SG 1625-1630]. ontvanger=In 1790  is Louis de Borchgrave ontvanger te Axel en Terneuzen [SG 1624-1625, deel 7, blz. 687]schepen=Op 7 juni 1588 wordt gerapporteerd dat voor een periode van een jaar tot schepenen zijn aangewezen Aernoult Martens, Anthoens Uuytendale, Franchois de Moelenaer, Joos Doop, Andries Arentsz en Joos Houcke [SG 1588-1589, deel 6, blz. 267].=in 1613-1616 is Jan de Crauwelaer schepen en oud-burgemeester van Axel [SG 1613-1616, deel 2, blz. 764]=Hendrik Christiaan te Water is schepen van Axel.=In 1733 is Louis Schovel schepen-commissaris  van stad en ambacht van Axel ANF1888, blz. 21]=Jacobus d'Hollander is in februari 1726 schepen van de stad [Navorscher 1853, Bijblad, blz. XCVIIIschoutIs gelesen in 1601 seker remonstrantie, overgegeven van wegen borgermeestere ende scepenen der steden, poort ende ambachten van Axel, Nuesen ende Biervliet ende na deliberatie op het ierste point, beroerende de cipirage ende het innecommen van het schoutschap, is het gebesoigneerde dairop van de gecommitteerde van de heeren Staten Generael geratificeert na luydt van de voergande acte [SG 1600-1601, deel 11, blz. 672]. domeinconfiscatie=Op 27 november 1602 is gelesen seker remonstrantie van borgermeestere ende scepenen der steden, poort ende ambachten van Axel ende Nuesen ende na deliberatie daerop geresolveert als volght; Die Staten Generael etc , geleth hebbende op ‘t inhoudon van dese requeste, hebben, om redenen, in deselve verhaelt, geaccordeert ende accorderen mitsdesen, dat de remonstranten die geestelijcke ende andere goederen, toecommende persoonen, hen onthoudende by den vyant, liggende binnen de stede van Axel, openbaerlijck ten hoochsten pryse sullen rnoogen vercoopen ende uuytgeven, om betymmert te wordden tot proffyte van deselve stede ende arnbachte van Acxel, ende aengaende de ledige erffven, toecommende d’ondersaten van de Vereenichde Provincien, binnen de verscreven stede gelegen, sullen deselve moegen insinueren, dat zy deselve heure erffven commen aenvaerden, om deselve te betymmeren ofte anderssins heurlieder proffijt daermede te doen, gelijck zy sullen goetvinden, ordonnerende ende statuerende, dat alle dieghene, wonende binnen de stede van Axele. ende poorters, neeringe doende, gehouden sullen zijn poorters van deselve te wordden ende hen de politie ende ordonnancien derselver te onderwerpen, gelijck andere borgers van de stadt, verbiedende die soldaten, daerbinnen garnison houdende, eenige poortersneringe te doen [SG 1602-1603, deel 12, blz. 280]=De Raad van State adviseert op 18 december 1625 de akte van 1602 voor Axel, Terneuzen en Biervliet te hernieuwen. H.H.M. gaan hierin mee. Zij verlenen de navolgende akte: De Staten-Generaal staan de magistraten van Axel, Terneuzen en Biervliet toe, binnen Axel gelegen geestelijke en andere goederen van personen die zich bij de vijand ophouden openbaar te verkopen en ter bebouwing uit te geven. Eigenaren uit de Verenigde Provincies van in Axel gelegen onbebouwde terreinen mag worden meegedeeld dat zij hun erven kunnen aanvaarden ter bebouwing of om anderszins winst te maken. Allen die in Axel poortersnering uitoefenen moeten poorter worden en zich aan de verordeningen onderwerpen. Soldaten die in garnizoen liggen, mogen zich hiermee niet bezig houden [SG 1624-1625, deel 7, blz. 663, 672]=In 1648 wordt Axel aan de Nederlanden toegekend.rentmeester=Op 20 september 1597 is Franchois de Wispelaere, ook Wispeleer, rentmeester “van wegen de gemeene sake in ‘t quartier van Axel ende Nuesen [SG  1596-1597, deel 9, blz. 702] =Op 11 maart 1595 werd aan François de Wispelaer, griffier van stad en ambacht van Axel en Terneuzen, toegestaan de ontvangt en administratie van de domeinen, confiscaties en geestelijke goederen van de steden Axel en Terneuzen, ambachten, „dependentiën ende appendentiën" daarvan overeenkomstig de hem op 7 Juni 1588 daartoe gegeven commissie, behalve dat de particuliere en generale middelen er uitgelaten zouden worden; hij legde de daarop staande eed af (SG 8, blz.  599]=In 1598 is Jacques Soey rentmeester van de domeinen en confiscaties in het kwartier van Axel en Terneuzen. In januari 1599 vraagt zijn weduwe kwijtschelding van de 40 pond die haar man bij het slot van zijn rekening schuldig gebleven was [SG 1598-1599, deel 10, blz. 761]=Jan Tserlippens, schout van de dijkage in het kwartier van Terneuzen, werd gecommitteerd tot controleur van de ontvangst van de domeinen, geestelijke en andere geconfisqueerde goederen in het kwartier van Axel, Terneuzen, Biervliet en ambachten, waartoe Franchois Wispelaer door de Staten was gecommitteerd; daarom zou hij binnen 6 maanden moeten tonen welke diensten hij zou hebben bewezen, waarna over zijn traktement zou worden beschikt [SG 1598-1599, deel 10, blz. 764]. =Adriaan Tserlippens werd in 1602 gecommitteerd als ontvanger van de domeinen en confiscaties in het kwartier van Axel en Terneuzen, welk ambt vaceerde door den dood van François Wispelaer [SG 1602-1603, deel 12, blz. 225]=Op 30 juni 1603 ontsloegen de Staten Adriaan Tserlippens, rentmeester van de domeinen in het kwartier van Axel en Terneuzen, in verband met zijn rekest; zij committeerden daartoe Adriaans broeder Jan Tserlippens, mits hij voldoende cautie stelde [SG. 1602-1603, deel 12, blz. 600]=Jan Tserlippens  is rentmeester van de domeinen in het kwartier van Axel en Terneuzen [SG 1607-1609, deel 14, blz. 1020]=Naar aanleiding van zijn rekest werd Jan Tserlippens op 12 februari 1609 uit zijn ambt van rentmeester van de domeinen in het kwartier van Axel en Terneuzen ontslagen; het ambt werd toegezegd aan Loys de Burchgrave, op voorwaarde, dat hij de voorgeschreven eed zou afleggen en voor zijn administratie een borg stellen  [SG 1607-1609, deel 14, blz. 828] =in 1613-1616 is Francois de Wispelaer rentmeester van de domeinen in Axel [SG 1613-1616, deel 2, blz. 477, 823]=Louis de Borchgrave  of Burchgrave is in 1613-1616 rentmeester van de domeinen te Axel en Terneuzen [SG 1613-1616, deel 2, blz. 46,71, 477, 578,  756]=Op aanbeveling van de heren van Zeeland krijgt Christoffel de Vriendt commissie als ontvanger van de domeinen, confiscaties en geestelijke goederen te Axel en Terneuzen in de plaats van wijlen Louis de Borchgrave [SG 1624-1625, deel 7, blz. 312]=In .......is Christoffel de Vriendt ontvanger van de domeinen in Axel en Terneuzen [SG 1624-1625, deel 7, blz. 759]verkopingenOp 't versoeck van de heeren Staten van Zeelant is geaccordeert, dat die Gecommitteerde Raden van dezelve heeren Staten ten overstaen van eenige heure gedeputeerde, mitsgaders van joncker Jacob Renesse van Baer, heere van Gripskerck, raedt van het collegie ter Admiraliteyt binnen Middelburch, tot behoeff van de fortificatie der stede Axel sullen moegen openbaerlijck doen vercoopen die landen in den polder van de Triniteyt ende anderen partiën van de domainen in 't quartier van Axel ende Neusen [SG 1602-1603, deel 12, blz. 313-314]=De magistraat van Terneuzen verzoekt dd. 4 mei om verscheidene redenen (o.a. opdat hij eindelijk de vruchten van het Bestand kan plukken) dat de magistraat en notabelen van Axel geordonneerd worden hun landerijen, schorren en andere goederen te verkopen tot delging van de schulden aan inwoners van Terneuzen. Na deliberatie stellen H.H.M. deze brief in handen van de gecommitteerden voor de wetsverzetting. Als zij partijen niet kunnen vergelijken, moeten zij het totaal en de aard van de schulden en goederen opnemen, opdat zij H.H.M. kunnen adviseren tot een oplossing [SG 1617-1618, deel 3, blz. 118]economiebedrijven=In 1836 heeft Axel een markt, een brouwerij, een zoutziederij, een olieslagerij, twee borstelmakerijen, twee meestoven, een korenmolen en een grutterij.=In 1839 is er één zoutkeet.  P.J. Kruysse is zoutzieder in Axel [Aa, Aard1, blz. XXV]; er zijn twee meestoven, een hoedenfabriek en twee korenmolens  [Aa, Aard1, blz. 394].=in 1911 wordt een gasfabriek gestart. Levert vanaf 1926 ook aan Terneuzen [Wikipedia]haringvisserij=Men verzoekt de magistraten van Biervliet, Axel en Terneuzen, om ten behoeve van het land hun griffier naar Den Haag te sturen met alle beschikbare documenten die ook maar enigszins betrekking hebben op de haringvisserij [SG 1621-1622, deel 5, blz. 12]invoermaatregelen=De Staten besluiten te schrijven aan de magistraten van Axel en Terneuzen dat zij de nieuwe maatregel ten aanzien van het Delftse bier genomen weer ongedaan moeten maken, daar die strijdig is met de rechten van Delft, of anders hun standpunt nader bekend maken. De magistraat van Terneuzen - Axel wordt niet genoemd-had de Hollandse bieren gesteld op een maximumprijs van 6 gld. de ton. Keurmeesters zouden het ingevoerde bier moeten proeven, om het slechte weer terug te sturen. Volgens de memorie is dat in strijd met de privilegiën van de stad Delft [SG 1613-1616, deel 2, blz. 118].=De magistraat van Delft schrijft in 1614 dat in Axel en Terneuzen het Delftse bier op een maximumprijs wordt gesteld, en dat keurmeesters aldaar die prijs vaststellen, in strijd met de vrijheid van de handel, het geschreven recht, en het Delftse privilege van 1411, bevestigd in 1536 met gelijktijdige uitbreiding over alle patrimoniale gewesten. Krachtens dit privilege mag het Delftse bier vrij verkocht worden tegen de prijs die men zal kunnen bedingen. Axel en Terneuzen hebben al tweemaal een bevel van H.H.M. niet opgevolgd. Delft vraagt de Staten Axel en Terneuzen tot gehoorzaamheid te brengen om het gezag van de Staten en de privilegiën van Delft te handhaven. H.H.M. besluiten de beide steden te schrijven dat zij terstond moeten gehoorzamen of hun bezwaren bekend maken. H.H.M. zullen intussen de provisionele concessie inhouden, die de steden onlangs is toegestaan. De Delftse brouwers hadden reeds eerder geklaagd, die van de Staten aan de beide steden. Het antwoord van Axel, Terneuzen en Biervliet volgde in december 1614  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 352]landbouw=Op 31 maart  1595 werden baljuw, burgemeesters en schepenen van Axel en Terneuzen ook, op proef voor 2 jaar, het verbod van de voorkoop van alle granen en andere vruchten van het platteland van Axel en Terneuzen en hunne ambachten toegestaan [SG 8, blz. 600]markt=In 1349 krijgt A. het recht om een wekelijkse beestenmarkt te houden [Aa, Aard1, blz. 394]=De inspanningen van de Hulster magistraat in de periode 1564-1569 om de stadseconomie nieuw leven in te blazen, onder andere door het stimuleren van de wol- en de zijdenijverheid, liepen op niets uit. Axel liet de totaal onbruikbaar geworden rabotten en sluizen van de Oostvaart te Terneuzen herstellen om aldus zijn vroegere faam als marktcentrum te doen herleven. Maar ook hier werd de economische malaise geleidelijk aan een echte krisis [Decavele].zoutwinning=De zoutnijverheid is eeuwenlang de voornaamste bron van inkomen.  Axel is één van de centra van winning van zelzout. Willem Cappe, Simon Adriaens, Joos Brecht, Lieven Heinderssone en Joris de Lansheere zijn in 1566 eigenaar van een zoutkeet. In 1569 is deze nering vrijwel volledig ingestort.=In 1571 zijn er nog 16 zoutziederijen.financiëninfrastructurele werken=De gedeputeerden van Zeeland verzochten in april 1599, dat de Staten zouden willen goedvinden, dat de stad Axel zou worden versterkt en dat de Staten van Zeeland daarvoor zouden gebruiken  f 12.000 uit hun quote in de f 200.000 voor de fortificatie van de grenssteden voor het jaar 1599 en alle gelden, die de ,,gelanden" er voor aanboden; nadat er over geadviseerd was, werd goedgevonden, dat de Gecommitteerde Raden van Zeeland den ingenieur Rijswijk ter plaatse zouden zenden, om van de verzochte fortificatie een bestek te maken en dit naar Den Haag te zenden, waar men er met advies van Maurits een besluit op zou nemen  [SG 1598-1599, deel 10, blz. 627]=Op 2 mei 1602 werd een brief ontvangen van jhr. Jacob van Renesse van Baar van 29 april uit Middelburg, waarin hij zich wegens nodige „affairen" in Utrecht verontschuldigde 13 mei 1602 niet aanwezig te zijn bij de verkoop van de landen „in Triniteyt" ten behoeve van de fortificatie van Axel; besloten werd deze verontschuldiging te accepteren, in zijn plaats mr. Johan van Santen te committeren en, als deze mocht zijn vertrokken, de Gecommitteerde Raden te machtigen, om de verkoop zonder Santen te doen [SG 1602-1603, deel 12, blz. 272]=Het rekest van Axel en Ter Neuzen, verzoekende verbetering van het rijshoofd voor de Waterpoort van Ter Neuzen, op kosten van de Generaliteit, wordt voor advies gesteld in handen van de Raad van State. De Raad adviseerde de kosten te bestrijden uit het Zeeuwse consent. De Staten verzochten Zeeland de werken te laten inspecteren en begroten  [SG 1610-1612, deel 1, blz. 236]lening=De stad kocht i.v.m. een dreigende graancrisis met een lening van gegoede poorters  370 zakken rogge ten behoeve van de armen. Samen met de 1300 zakken tarwe en rogge en de 600 zakken gerst, bonen en boekweit die op de zolders van particulieren opgestapeld lagen, zou dit volstaan om de 2200 inwoners door een moeilijke periode heen te helpen. Toen de graanprijs echter in het voorjaar van 1566 plots weer daalde, moest wegens gevaar voor bederf de aangekochte rogge weer op de markt gebracht worden tegen een veel lagere prijs, zodat de stad een verlies leed van 576 pond tournois. [Decavele blz. 29].renten=Naar aanleiding van het request van de schepenen van stad en ambacht van Axel, waarin zij opschorting verzochten van hunne renten en “ophoudinge geduerende de troublen van de processen, ter saken van deselve ende anderssins tegen hen geïntenteert",werd dit verzoek op dezelfde dag afgeslagen, doch toegestaan, dat zij tot bestrijding van hun lasten enige particuliere accijnzen zouden mogen invoeren [SG 1600-1601, deel 11, blz. 319]=Voorts beroerende d'atterminatie, by de supplianten versocht geduerende d'orloge van de betalinge van de renten, die de verscreven steden schuldich zijn, dat men sal verclaren, dat d' heeren Staten daerinne niet en kunnen accorderen, mair verstan, dat die remonstranten gehouden sullen zijn de arme ende miserable persoonen jaerlijcx van heure renten te betalen ende dieghene, van vermoegen wesende, met dobbel rente, te weeten het jair rente, laest gevallen, ende dairtoe een jair achterstels totte volle betalinge toe van tselve achterstel, te weeten van de jaren, gevallen tzeedert dat de stadt Axel an dese zyde is geredueeert geweest [SG 1600-1601, deel 11, blz. 672]=Opte requeste van borgermeesteren ende scepenen der steden, poortende ampt van Axel is geresolveert, dat men den ontfanger van de confiscatiën,Johan Tserlippens, soude ordonneren aen te slaen ende te annoteren alle de renten,die hem sullen wordden aengebracht, toecommonde persoenen, hen onthoudende onder 't gebiedt ende de gehoirsaemheyt van den vyant, die tot last van de verscreven stede zijn besedt geweest voir het overgaen van de stadt Gendt aen den vyant, dairvan dat de penningen geemployeert zijn geweest an het maken van seker rabatten ende mandanen ten overslage, een nyeuwe kercke, het stadthuys ende andere wercken, die tzedert de reductie van de verscreven stede geheel gedemolieert, affgebroken ende te gronde, de materialen vervoert zijn, ende deselve renten in ontfanck ende wederom in uuytgeven te brengen, quytscheldendo d' heeren Staten die remonstranten, in aensieninge van haerlieder groote geleden schade, het jaerlijcx blat oft verloop van de verscreven renten [SG 1602-1603, deel 12, blz. 605-606]=Verschillende personen die renten genieten van de Vier Leden van Vlaanderen, hebben geklaagd, dat zij geen betaling ontvangen. Aangezien de Staten voor de betaling van deze renten aan de Vier Leden een som van 3.000 gld. hebben toegezegd en aangezien daarvan tot nu toe slechts 2.400 gld. gerepartiëerd werd over het Vrije van Sluis, Axel en Terneuzen, besluiten de Staten deze gemeenten te lasten ook nog de resterende 600 gld . te repartiëren op dezelfde voet , en ze uit te betalen aan de ontvanger François van Belle. Zodra Van Belle de gehele som ontvangen heeft, zal hij die in handen stellen van Breydel, te Brugge, onder de overeengekomen voorwaarde, dat de Vier Leden alle rentetrekkers aan deze zijde zullen betalen [GS 1610-1612, deel 1, blz. 705] =De magistraten van het Vrije, Axel en Terneuzen zullen mededeling ontvangen van deze resolutie, met het verzoek deze 6.000 gld. om te slaan en aan Van Belle te betalen. Van der Noot zal men schrijven dat hij zo nodig aan de uitvoering van deze resolutie zal hebben mee te werken. Daar intussen ook de termijn van vier jaar van het gesloten akkoord verstreken is, worden de Gecommitteerde Raden van Zeeland gemachtigd tot nieuwe onderhandelingen met de Vier Leden van Vlaanderen. Men zal ook hen verzoeken het mogelijke te doen om de betalingen te bespoedigen [SG 1613-1616, deel 2, blz. 163]=De geestelijken en vier leden van Vlaanderen schrijven dat hun niets bekend was over de klachten van Axel, dat het geen betaling krijgt van zijn renten. Zij hebben hun commiezen gelast te betalen naar verhouding van hetgeen is ontvangen van de 3.000 gld. die jaarlijks was toegezegd. Tot nu toe is nog slechts voor anderhalf jaar ontvangen. Daar de overeenkomst slechts voor vier jaar geldt, en het bestand in vijf jaar afloopt, is het meer dan tijd voor nieuwe besprekingen. De Staten besluiten te schrijven aan Van Belle, dat hij moet doorgaan met zijn betalingen aan Vlaanderen. Men zal intussen naslaan wat Zeeland heeft geschreven over de vernieuwing van de overeenkomst.  De steden en ambachten van Axel en Terneuzen hadden gevraagd om betaling van de hen toekomende rente van 18 p. 13 sch. 3 gr. per jaar  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 241]=De rentetrekkers van deze landen hebben zich bij de Staten beklaagd, dat zij van de Vier Leden van Vlaanderen niets ontvangen, daar François van Belle niet de 3.000 gld. zou betalen die hij jaarlijks dient bij te dragen. De Staten besluiten Van Belle te schrijven dat hij onmiddellijk de resolutie van 3 december 1613 moet uitvoeren. Anders zullen H.H.M. andere maatregelen nemen tot zijn last. François van Belle had het Vrije en Axel tot betaling aangespoord in december 1613  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 338]=Op zijn verzoek ontvangt François van Belle akte van executie tegen de kwartieren van Axel, Terneuzen en andere plaatsen, die achter zijn met hun bijdragen voor de Vlaamse renten. Bovendien verhogen zij, de SG, de generale quote met een vierde part  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 744]=Op het rekest van de steden en ambachten van Axel en Terneuzen antwoorden de SG, dat de supplianten eerst de genoemde rentebrieven moeten overleggen, met bewijs van deugdelijkheid, en opgave van de eigenaars. Daarna zal men verder resolveren, doch de supplianten moeten voorlopig hun quote in de omslag voor de Vlaamse renten blijven betalen losrenten=De stadsrekeningen werden op 15 mei 1564 afgesloten met een batig saldo van amper 921 p. tourn. Eén jaar later was er een tekort van 834 p., en van dan af ging de kurve zeer snel de diepte in: mei 1566 een tekort van 931 p., 1567: 1477 p., 1568: 2549 p. Om aan de rampzalige ontwikkeling het hoofd te bieden was al sinds 1561 begin gemaakt met de verkoop van erfelijke losrenten. Uiteindelijk moest Axel zijn toevlucht nemen tot extra-belastingen, "ghemeerct dat de zelve stede haer zelven by gheenen anderen middele en es machtich te onderhauden" (ARA, Staat en Audiëntie, 61833, rapport van de ontvanger van de stad en het ambacht Axel over de inkomsten 1564-1569 (los blad)). [Decavele blz. 28].unie van drie=Op een ander rekest van Ter Neuzen verklaren de Staten dat de unie tussen Axel, Ter Neuzen en Biervliet alleen betrekking heeft op de administratie van justitie en politie. Schulden en lasten blijven voor ieders eigen rekening  [GS 1610-1612, deel 1, blz. 235] geestelijkheid=op 24 augustus 1566 werd na het preken van Caspar van der Heyden door een menigte Geuzen, samengeraapt in Hulst, Axel, Ecloo en Beoosteblij, in de kerken van Axel, Beoostenblij, Zaamslag en Zuiddorpe gebeeldenstormd [NNBW1918, blz. 1412]=Naar aanleiding van het advies van Gecommitteerde Raden van de Staten van Zeeland van 11 november 1616 besluiten H.H,.M,. de stad Axel een subsidie te geven voor de opbouw van haar kerk van eenmaal 1200 Kar. gld., te betalen in drie jaar ten laste van de gemene middelen in Vlaanderen [SG 1617-1618, deel 3, blz. 98]=Magistraat en kerkenraad van Axel krijgen op hun verzoek in 1619 400 Kar. gld. voor de bouw van hun kerk, te betalen uit de ontvangsten van François van Belle [SG 1619-1620, deel 4, blz. 159]gemeente  burgemeester=P.A. van Dishoeck is in 1839 burgemeester [Aa, Aard1, blz. XXI]=Hubert Johannes van Eck [1818-1876] was burgemeester van 1853 tot 1876 [NNBW 1911, blz. 787]inwoners=Van 14 februari 1814 tot 28 april 1814 onder speciaal bestuur; daarna tot 19 september 1814 onder Brabant [GenVer]=in 1826 heeft de gemeente Axel 2167 inwoners [Gosselin, blz. 20]=in 1839 zijn er 2200 inwoners [Aa, Aard1, blz. 394]=in 1851 eene oppervlakte van 4291 bunder, 75 roeden, waaronder 4290 bunder, 83 roeden belastbaar land; en telt 407 huizen bewoond door 479 huisgezinnen,...eene bevolking van 2300 inwoners [Aa, Aard13, blz. 588]=in 1867 valt Axel onder de gemeente Axel.=in 1869 zijn er rond 1000 inwoners.=in 1913 valt A. onder de gemeente Axel. Er zijn 4957 inwoners op 4337 hectare [IJzerman].=in 1936 zijn er 6374 inwoners [Lijst KNAG]=in 1968 zijn er 8300 inwoners in de gemeente, 5600 in het dorp zelf. Tot de gemeente behoren: Spui, Schapenbout, Axalsche Sassing, Sluiskil, Drieschouwen, Kijkuit, Steenovens, Ronde Putten, Fort, Vaartwijk, Watervliet en Zeedijk [Baert, Goor, blz. 29]=Op 1 april 1970  zijn toegevoegd: Koewacht, Overslag en Zuiddorpe [gemeentegeschiedenis; GenVer]=Op 1 januari 2003  is A. opgegaan in Terneuzen [gemeentegeschiedenis; GenVer]=Axel maakt in 2014 deel uit van de gemeente Terneuzen, postcodes 4570-4571 [metatopos]=in 2021 zijn er 7.880 Axelaars [Wikipedia]secretarisIn 1820 is J. Mullié secretaris van het gemeentebestuur te Axel [Nieuwenhuis, Algemeen, A-B, blz. XXIheerlijkheid=Judocus van Ghistele is in 1481 heer van Maelstede, Moere, Axel en Hulst en erfschout der Vier Ambachten [NNBW1924, blz. 581; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 234].oorlog=In 1248 valt Jan van Avesnes brandstichtend de stad binnen [Aa, Aard1, blz. 395; Verwoert, Handwoordenbooek I, blz. 27]=In 1350 werd A. in de brand gestoken en geplunderd door de Gentenaars [Aa, Aard1, blz. 395; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 27]=In 1452 werd het met hulp van de Gentenaars ommuurd; Philips de Goede stak het in brand en plunderde de stad omdat hij de Axelaars verweet dat ze die van Gent aan levensonderhoud hielpen [Aa, Aard1, blz. 395; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 27] =Op 26 juli 1574 trekken de  Watergeuzen met 500  man voetvolk en 200  ruiters op tegen de Spanjaarden. De Staatsen winnen maar vertrekken weer na de voornaamste gebouwen in as gelegd te hebben. [Aa, Aard1, blz. 396; NNBW1914, blz. 36]. Axel met omliggende dorpen werd 1574 plat gebrand. De Spaanse soldaten bedreven eveneens de grootste schanddaden, roofden en plunderden overal op het platte land [NNBW 1927, blz. 661]=In 1576 zijn de Spanjaarden weer terug =In 1583 in handen van de hertog van Parma [Aa, Aard1, blz. 396; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 27; SG 1583154, blz. 89]=Emmanuel Philibert de Lalaing [1557-1590] veroverde Sas van Gent, Axel, Hulst en Rupelmonde om Gent te isoleren. Op 20 mei 1584 voerde hij onderhandelingen met de vier leden van Vlaanderen, maar Gent wilde nog van geen onderwerping horen. Pas op 17 september gaf het zich gewonnen [NNBW 1937, blz. 505].=Op 17 juli  1586 met Philip Sidney [1554-1586] heroverd door Prins Maurits [Aa, Aard1, blz. 396; NNBW 1911, blz. 1315; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 27].  De bezetting van Axel, die zich hevig verweerde, werd bijna geheel gedood. Sidney beloonde de soldaten, die de gracht hadden overgezwommen, ruimschoots uit eigen middelen. Zijn mening was, dat de betaling van de Engelse troepen veel te wensen overliet en dat een deel van de soldij, die hun toekwam, door personen van invloed werd achtergehouden. Herhaaldelijk schreef hij hiervoor aan Elisabeth, echter niet tot haar genoegen [NNBW1914, blz. 1173].  Lord Peregrine Bertie Willoughby [1555-1601] hielp Axel in 1586 veroveren [NNBW 1921, blz. 1132]=De bevolking met de magistraat verliet de stad. Kort daarop werd geheel de streek door de overwinnaars onder water gezet [NNBW1914, blz. 37]=Op 18 april 1587 wordt de nood van Axel door de leiding van het garnizoen aldaar onder de aandacht van de SG gebracht en het verzoek om te helpen [SG 1585-1587, deel 5, blz. 628]=Op 16 oktober 1587 wordt de SG geadviseerd het garnizoen in Axel te voorzien van “brand en ander behoeften” met het oog op de aanstaande winter [SG 1585-1587, deel 5, blz.  662]=Op 13 juli 1596 is in de SG aan de orde de oproep om meer krijgsvolk te sturen en "furnissement van penningen" [SG 1596-1597, deel 9, blz. 31]=Een brief werd ontvangen van de Admiraliteit van Zeeland van 30 april 1602, met berichten, dat de vijand van plan zou zijn aanvallen te doen op de steden Axel en Biervliet en op het eiland Tholen  [SG 1602-1603, deel 12, blz. 32]=in 1607-1609 is Jan Cornelis Ram commandant van Axel [SG 1607-1609, deel 14, blz. 1012]=Men zal de aartshertogen de doleanties van de steden en ambachten van Axel en Terneuzen toezenden. Gedeputeerden van Axel en Ter Neuzen zullen zelf naar Brussel reizen, en ontvangen in 1612  een brief van voorschrijven aan de aartshertogen. Hun klachten richten zich tegen de commandant van Hulst, kapitein Labiche [SG 1610-1612, deel 1, blz. 600]= jkvr. Anna de Bernuy, weduwe van Joost de Chantraine, gezegd Broucsault, in leven commandant van Axel, en haar twee kinderen tezamen drie pensioenen van 100 gld, die zullen afsterven met de begunstigde  [SG. 1613-1616, deel 2, blz. 137]=in 1613-1616  is Joost Chantraine, gezegd Broucksault, commandant van Axel [SG. 1613-1616, deel 2, blz. 761]=in 1648 bij de Munsterse vrede aan Nederland toegekend [Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 27]=In 1747 ingenomen door de Fransen [Aa, Aard1, blz. 396; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 27]=In 1749 door de Fransen ontruimd [Aa, Aard1, blz. 396; Verwoert, Handwoordenboek I, blz. 27]=In 1794 vallen de Fransen opnieuw binnen [Aa, Aard1, blz. 396]=In 1814 blazen de Fransen de aftocht [Aa, Aard1, blz. 396]=Op 20 november 1830 valt een "ordelooze bende" onder bevel van ene Ernst Gregoire Axel binnen.. Ze legen de publieke kassen en verdwijnen weer op 22 november 1830 [Aa, Aard1, blz. 396]=Op 11 januari 1831 bezetten Nederlandse troepen de stad [Aa, Aard1, blz. 396]rechtspraak=Hugo den Gouwer werd in 1309 door Robert, graaf van Vlaanderen, binnen Axel gedaagd om zich te verantwoorden voor zijn euveldaden. Het liep op een dading uit. De Gouwer zou in Vlaanderen blijven en Robert in diens strijd met de graaf van Holland bijstaan. Na de vrede werd hem veroorloofd naar zijn land terug te keren. Wegens felonie waren natuurlijk zijn bezittingen aan de Hollandse grafelijkheid vervallen [NNBW 1927, blz. 494].=Gesien by de Staten Generaal der Vereenichde Nederlanden het gebesoigneerde van den erentfeste ende hooghgeleerde Cornelis Frans Wittensz. ende mr. Johan Huyssen, gecommitteerde raden van de Admiraliteyt in Zeelant, vermoegens de concessie ende authorizatie, hen dairtoe gegeven, metten magistraet van Acxel ende Neusen opte ordre van de cipirage aldaer, ende op alles na behoiren geleth, considererende, dat mits het verloop ende de jegenwoirdige sobere gesteltenisse van den quartiere aldaer deselve ordre by cipirage [gevangenis] niet en is te redresseren ende in zynen ouden standt te brengen, hebben 't voirsz. gebesoigneerde geadvoueert ende dinvolgende by provisie, ende ter tijt toe anders sal wesen geordonneert, het collegie van wette van Acxel ende Neuse gegundt ende geaccordeert, gunnen ende accorderen mits desen de baten, proffyten ende emolumenten van het schoutheetdom over Axel ende Axel ambacht ende 't quartier van De Nuese mette annexe polders tot het vervallen van de costen van de criminele gevangens, die in de cipirage binnen Axel sullen gebrocht wordden, authorizerende die borgermeestere ende scepenen, om opte verhooginge van de salaris van de twee dienaers, aldaer te stellen, om t' executeren stipendien, ordonnantiën ende sententin, sulcx te handelen ende te disponeren, gelijck deselve in redenen sullen bevinden te behoiren [SG 1600-1601, deel 11, blz. 671-672]=Opte remonstrantie van de magistraet der steden van Biervliet, Axel ende Neusen ende ambochten van dien, van dat het den ingesetenen van deselve steden ende ambochten beswaerlijck, costelijck ende periculoos valt, doir d' excurssiën des vyants te water, van die quartieren te reysen nair Walcheren, om henne processen in den Rade van Vlaenderen te vervolgen, is by de heeren Staten Generael verstaen ende geresolveert, dat men alle processen, die men kan vermyden, soude behoiren te amputeren ende soe cort te maken, als 't eenichssins doenelijck is, sonder partyen nochtans daerinne te vercortten ofte preiudicieren in hair goet recht [SG 1602-1603, deel 12, blz. 596-597]=De aartshertogen wordt bericht, dat Axel en Neuzen zich hebben beklaagd over de Raad van Vlaanderen te Gent, die kennis neemt van zaken die reeds te Axel of te Neuzen in behandeling zijn [SG 1610-1612, deel 1, blz. 399]=Op het rekest van de steden en ambachten van Axel en Ter Neuzen besluiten de Staten dat de commandanten van de garnizoenen aldaar met hun soldaten de rechters zullen bijstaan tegen die van het fort St. Marck - die met hun vee in het rechtsgebied van H.H.M. komen - die te Axel in hechtenis gesteld zullen kunnen worden [SG 1610-1612, deel 1, blz. 687]=Het rekest van Pieter de Bruyne Jansz., gevangen te Axel, gaat voor onderzoek  naar baljuw en schepenen van Axel en Terneuzen  [SG 1613-1616, deel 2, blz. 467-468].=Vooght en Teylingen onderzochten de stukken, een rekest van de baljuw van Axel en Terneuzen met een brief van de magistraat. Pieter de Bruyne vroeg mandement van appèl tegen de baljuw Joost Laurens, welk verzoek eerst werd afgewezen, later toegestaan; de deurwaarder moest hem pede ligato naar de voorpoort brengen. De fiskaal van de Generaliteit kreeg de zaak in onderzoek. Pieter de Bruyne Jansz. werd bijgestaan door de advokaat Leonaert Valck. Volgens De Bruyne hadden Nicolaes Aernouts, burgemeester van Axel, en Jan de Crauwelaer, schepen en oud-burgemeester, onder de naam van H.H.M, zelf inkomsten getrokken uit verdronken land. Men besloot dat deze twee zich in Den Haag zouden moeten komen verantwoorden   [SG 1613-1616, deel 2, blz. 468].=Leonaert Valck, procureur van Pieter de Bruyne, compareert in 1615 tegen Witte, procureur van baljuw en magistraat van Axel en Terneuzen.  Pieter de Bruyne ontving mandement poenaal tegen Joos Laurens, baljuw van Axel en Terneuzen. Hangende het proces mocht hij niet in Axel, Terneuzen en Biervliet komen. Het proces werd gebracht voor de Hoge Raad [SG 1613-1616, deel 2, blz. 566].=Baljuw, burgemeesters en schepenen van Axel, Terneuzen en Biervliet klagen dat de Raad van Vlaanderen in strijd met hun privileges mandement penaal tegen de ingezetenen van hun gebied verleent en deze in eerste instantie dagvaardt. Zij vragen H.H.M. de gecommitteerden tot de vernieuwing van de magistraat een onderzoek te laten instellen. H.H.M. wensen snel inlichtingen te ontvangen van de Raad van Vlaanderen [SG1621-1622, deel 5, blz. 162]=Overeenkomstig het advies van Cats zullen Axel, Terneuzen en Biervliet  niet in eerste instantie betrokken kunnen worden voor de Raad van Vlaanderen, tenzij zij de jurisdictie van de Raad uitdrukkelijk hebben geprorogeerd en zich daaraan met beding onderworpen [SG 1624-1625, deel 7, blz. 557]tiendenPrelaat, coadjutor en abdij van St. Pieter bij Gent ontvangen brieven van reformatie van de sententie tegen hen gewezen door de Gecommitteerde Raden van Zeeland, ten voordele van de rentmeester Burchgrave, met clausule van relief. De abdij maakt aanspraak op zekere tienden in de kwartieren van Axel en Terneuzen. Het rekest was eerst naar de Raad van State gegaan [SG 1613-1616, deel 2, blz. 46].waterstaat=Maurits laat in augustus 1596 de dijken bij Axel doorsteken [SG 1596-1597, deel 9. blz. 49]BRONNENgeraadpleegde bronnenBaert, Goor; DDB; Gemeentegeschiedenis; GenVer;  Lijst KNAG; Navorscher 1851-1853;  NNBWalle; SG1576-1630literatuurAa, A.J. van der, Aardrijkskundig Woordenboek der Nederlanden, Gorcum 1839, deel I, blz. XXV; 394-397Aa, Aardrijkskundig, deel 13, nr. 2, blz. 588 (1851)Bachiene, BeschrijvingBaelde, Domeingoederen, blz. 154 e.v. (1551), 156 (id)Baert, A.G.C. Van Goor’s Aardrijkskundig Woordenboek van Nederland, 3e druk, Van Goor Zonen 1968, Den Haag Brussel, blz. 29Chijs, Munten, blz. 50Decavele, J., De reformatorische beweging te Axel en Hulst (1556-1566). in: BGN 1968, blz. 28Eck, H.J. van, Idioticon van Axel, in: Archief voor Nederlandsche Taalkunde , deel II, blz. 177Gosselin, J.J., Alphabetische naamlijst der gemeenten en derzelver onderhoorigheden ...etc, Amsterdam 1826, blz. 20Henne, Histoire II, blz. 127 (1517); VI, blz. 240 (1537)Merkus, Schets, blz. 43 (Rep)Muyt, P.N., Geschied- en Aardrijkskundige Beschrijving der Provincie Zeeland Navorscher XIV, blz. 247 (18e e), 310 (15e e)Nieuwenhuis, G., Algemeen woordenboek van kunsten en wetenschappen A-B, Thieme, Zutphen 1820. blz. XXIScharp, Jan, Geschiedenis en Costumen van Axel, Middelburg 1787Smidt/Strubbe, Chronologische I, blz. 450 (1496)Smidt/Strubbe/Rompaey, Chronologische II, blz. 45 (1506), 64 (1508)Texellent groot zeldsaem ende vremd voyage ghedaen bij wijlent Mher Joos van Gistele Riddere, Heere van Axele enz., gedrukt te Gent bij van den Keere, 1557, T.S. Zeeland I, blz. 80 (1585)Texellent groot zeldsaem ende vremd voyage ghedaen bij wijlent Mher Joos van Gistele Riddere, Heere van Axele enz., gedrukt te Gent bij van den Keere, 1557, Verwoert, Hermanus, Handwoordenboek der vaderlandsche geschiedenis volgens de nieuwste en beste bronnen bewerkt, deel 1 [A-K], Nijmegen 1851, blz. 27Wesseling, J. Geschiedenis van Axeloverige bronnenBGN